De K.L.M..
Constellation „Roermond"
bij Bari in zee gestort
Diepe rouw
Kremlincommunisme geen gevraagd
exportartikel
De Sowjetunie in defensief gedwongen
Brand in Leidse
vuurwerkfabriek
Vrijdag 24 Juni 1949
VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN
74e Jaargang No. 10614
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
Gezagvoerder Plesman Jr. en 32
mede-inzitfenden om gekomen
.33 DODEN.
Ondragelijke spanning
op Schiphol
Spijsolie op komst
Volgende week
regeringsverklaring
over Indonesië?
Weer grote zuiveringen
in Oost-Europa?
Acheson over de Parijse
conferentie
Voortaan oti de maand 250
gram rijst
Ik ben als vrij man
geboren''
Centrale rustplaats van de
doden der 7 Dec.-divisie
H. van Swol bij de
laatste zestien
Tweemaal doodstraf en
tweemaal levenslang
Weerbericht
BUREAU:
Koningstraat 7880
Den Helder
Telefoon 2345
Postgironummer 449041
Hoofdredacteur:
A. KAPTEIN
Directie:
j BIJLSMA en C. KRAK
HELDERSE COURANT
TARIEVEN:
Advertenties: 16 ct per mm
Familieberichten 20 ct per
mm. Kleine advertenties
^.Juttertjes"* tot 15 woor
den f 1.elk woord meer
5 cent.
Abonnementen per kwar
taal 4.— bij vooruitbe
taling. plus incassokosten
RELDEN heeft een vliegramp dieper
gevoelens van deernis gewekt dan
die, waarbij de Constellation van ge
zagvoerder Hans Plesman met 33 in
zittenden ten onder ging. Zeker, tel
kens wanneer de KLM door het on
heil werd getroffen, leefde Nederland
in sterke mate met de nabestaanden
der slachtoffers mee. Ons volk kent ge
lukkig nog die normale menselijke
reactie, die delen doet in het leed van
anderen en die met gedachten van
eerbied verwijlen laat aan de baar van
hen die vallen. Bij de rampen, die ons
nationale luchtvaartbedrijf treffen, is
die reactie daarenboven een gevolg van
het feit, dat wij bewust of onbewust
(maar in ieder geval terecht) trots
zijn op de plaats, die de KLM zich in
het wereldluchtverkeer heeft veroverd.
De KLM is in de beste zin van het
woord nationaal bezit geworden.
En wie KLM zegt, zegt Plesman. Het
is de dood van Hans Plesman, de zoon
van de president-directeur, die aan
deze ramp zulk een bovenmate schrij
nend en rampzalig karakter geeft.
Want Albert Plesman, de stichter en
bouwer van het wereldomspannend be
drijf, moest reeds eerder een zoon be
treuren, die als vlieger om het leven
kwam. Die zoon, voor wie hij zulke
grote toekomstverwachtingen mocht
koesteren, viel als jagerpiloot in het
laatste jaar van de oorlog. Zijn dood
was voor de vader een slag, die hij
nog lang niet te boven is. En thans
wordt nieuw leed aan het oude toege
voegd.
Ons medeleven gaat uit naar de na
bestaanden van allen, die bij de ramp
van Bari het leven lieten. Maar in zeer
bijzondere zin leeft in ons en in
gans ons volk een uit het hart wel
lend medelijden met de grote pionier
van de vliegerij Albert Plesman, die
de KLM maakte tot een der beste
luchtvaartbedrijven ter wereld en die,
op het hoogtepunt van zijn leven, twee
van zijn drie zonen de dood zag vin
den in de luchtvaart die hij, als één
der knapsten op zijn gebied, met de
inzet van zijn gehele formidabele per
soonlijkheid hielp groot maken.
De ontwikkeling gaat voort. Er zul
len grotere, snellere, betere en veili
ger vliegtuigen gebouwd worden. De
menselijke kennis schijnt ongebreideld.
Maar een ramp als deze herinnert er
ons met felle scherpte aan, dat de men
selijke souvereiniteit niet onbeperkt is
en het menselijk kunnen niet onbe
grensd en dat iedere voortgang betaald
wordt met zware offers. Soms schijnen,
naar menselijke overwegingen, die of
fers al te zwaar. En dan blijft zoals
vandaag geen woord van menselijke
troost over. Dan blijft er slechts de
hoop, dat geloofsmoed en vertrouwen
nieuwe veerkracht zullen schenken
aan een leven, waarin voor niets an
ders nog plaats schijnt dan voor diepe
rouw.
In die rouw deelt vandaag ons ge
hele volk.
Gistermorgen te 10 uur is de K.L.M.-Constellation „Roermond" nabjj de
vuurtoren San Cataldo, op anderhalve km. van Bari (Italië) brandend in zee
gestort. Bij deze vliegramp vonden 33 personen, w.o. de gezagvoerder. Hans
Plesman, zoon van de president-directeur van de K.L.M., de dood.
De officiële bevestiging van het ongeluk, dat de Nederlandse luchtvaart trof,
maakte een einde aan de schier ondragelijke spanning, waarin familie en
vrienden verkeerden, die op Schiphol de komst van de „Roermond" afwacht
ten, teneinde de passagiers af te halen.
De eerste berichten meldden 27 slachtoffers, maar volgens verklaringen
van de Britse consul te Bari steeg dit aantal tot 32 personen.
Bij de ramp van de „Roermond"
zijn 33 personen om het le9en
gekomen. De namen van de
slachtoffers zijn,:
J. H. Plesman te Den Haag, 30
jaar, gezagvoerder. Gehuwd
2 kinderen.
J. Tuyt te Den Haag, 34 jaar, 2e
vlieger. Gehuwd - 1 kind.
J. v. Kuyk te Haarlem, 30 jaar,
vlieger 3e kl. Gehuwd - 3 kin
deren.
A. G. Modard, (Brit), 31 jaar,
vlieger 3e klas. Ongehuwd.
L. Post te Rotterdam, 28 jaar,
radiotelegrafist 3e kl. Gehuwd.
Geen kind.
J. M. W. Hout te Haarlem, 29 jaar,
radiotelegrafist 3e klas. Onge
huwd.
D. M. Grandia te Badhoevedorp,
39 jaar, meccano le klas. Gehuwd
- 2 kinderen.
J. A. v. d. Meer te Amsterdam,
23 jaar, meccano 4e klas. Onge
huwd.
P. J. Overbeek te Amsterdam,
31 jaar, steward 2e kl. Gehuwd -
1 kind.
Mej. C. A. Timmermans te Nij
megen, 27 jaar, stewardes. On
gehuwd.
J. H. Ross te Amsterdam, 22 jaar,
boordkok. Ongehuwd.
De heer en mevrouw M. S. Roos
en kind. Met B.P.M.-verlof uit
Indonesië.
De heer en mevrouw W. van Has
selt en kind. Met B.P.M.-verlof uit
Indonesië.
De heer en mevrouw W. J. van
Dort en kind. Uit Indonesië.
Dr. Ir. P. H. J. Idenburg, functio
naris van de K.L.M.
Mevrouw J. C. C. Meelhuyzen.
Mevrouw H. Esser en twee
kinderen.
De heer S. C. van 't Hof en echt
genote.
De heer F. G. Dikkers uit Delden.
Verder bevonden zich aan boord
vijf Egyptenaren.
De P.H.-T.E.R. werd gistermiddag
om 14.45 uur op Schiphol verwacht.
Op het vliegveld waren verscheidene
familieleden en bekenden aanwezig om
de bemanning en passagiers te ver
welkomen. Zij werden verontrust door
het bericht uit Italië, dat nabij Bari
een vliegtuig was neergestort en het
vermoeden bestond, dat het hier een
K.L.M.-machine betrof. Sedert gister
morgen had de Rijksluchtvaartdienst
geen verbinding met de „Roermond"
gehad en naarmate de tijd verstreek
en de P.H.-T.E.R. uitbleef, werd de
ongerustheid schier ondragelijk. De
familieleden en bekenden werd bijeen
gebracht in een conferentiezaal en in
gelicht over de berichten die binnen
kwamen.
Ook mevrouw en de heer Plesman,
wier zoon Hans gezagvoerder was van
de „Roermond", begaven zich naar de
luchthaven. Na enige uren van spanning
bevestigde^ de K.L.M. te 4 uur, dat
de P.H.-T.E.R., komende van Batavia
op de route CairoAmsterdam bij Bari
in zee gestort was. De oorzaak van de
ramp is nog onbekend. Wel werd mede
gedeeld, dat zich op 5000 meter hoogte
een ontploffing aan boord van het
vliegtuig heeft voorgedaan. Alle in
zittenden 33 in getal kwamen om
het leven.
Het verloop van de ramp.
Uit Italië wordt bericht, dat het toe
stel boven Bari storing kreeg. Het
stortte van een hoogte van 500 meter
neer en zonk onmiddellijk 30 meter
diep. Terstond voeren reddingboten en
vissersscheepjes naar de plaats, waar
de „Roerdomp" in de golven verdween.
Duikers daalden af om de lijken der
inzittenden die veeal onherkenbaar
verminkt waren te bergen.
Tallozen namen het ongeval aan de
kust te Bari waar. Toen het toestel
brandend neerstortte spoot een gewel
dige fontein water omhoog. Zwijgend
keek men toe, toen de lichamen op ge-
improviseerde draagbaren aan land
werden gebracht en tijdelijk in een
noodbergingsplaats werden bijgezet.
Een ooggetuige.
Een ooggetuige van de ramp vertel
de aan Reuter: „Het speelde zich al
les ontzettend snel af. Het ene ogen
blik zagen wij hoe 't toestel rustig door
het luchtruim gleed en schitterde in 't
zonlicht. Plotseling scheen het in moei
lijkheden te verkeren en koerste naar
zee. Toen brak het roer af en sloeg de
reusachtige machine twee keer over
de kop en viel in zee. Dit alles ge
beurde in een paar seconden".
De 100-ste vlucht
Om 10,25 uur (Nederlandse tijd) had
de gezagvoerder de positie van het
vliegtuig aan het luchtvaart-radio-sta
tion van Rome medegedeeld. Uit deze
boodschap, welke ook te Amsterdam
werd opgevangen, bleek, dat alles vol
komen normaal was. Het vliegtuig be
vond zich op zijn gewone route op 5000
meter hoogte in goed weer op onge
veer een half uur vliegen van da
plaats van de ramp verwijderd. Zoals
gebruikelijk, was er te Kairo 'n ande
re, z.g. slipbemanning, aan boord ge
komen Deze had de plaats ingenomen
van de bemanning die het vliegtuig
van Mauritius af gevlogen had.
De PH-TER was het vliegtuig dat cle
groep Amerikaanse journalisten, die
thans een bezoek aan Inconesie bren
gen, naar Batavia gebracht had.
Nu boter en spijsolie van de bon zijn,
zullen ongetwijfeld vele huisvrouwen
zich afvragen, of er nu ook olie te krij
gen zal zijn. De laatste tijd is dit arti
kel immers slechts sporadisch in de
distributie gebracht.
Bij informatie te bevoegder plaatse
vernamen wij dat men zich niet onge
rust behoeft te maken. Er wordt op 't
ogenblik volop spijsolie geproduceerd.
De bevoorrading van de winkeliers is
reeds enige tijd aan de gang. aangezien
het aanvankelijk in de bedoeling lag,
met ingang van 15 Juli een keuzebon
voor margarine of olie in te voeren. Al
moet het verloop van de markt eerst
even worden afgewacht, men hoopt
toch binnenkort de gehele behoefte aan
spijsolie te kunnen dekken. Het pu
bliek zal er echter wel rekening mee
moeten houden, dat er nog enige tijd
nodig is om aan de plotseling gestegen
vraag t« kunnen voldoen.
Een tragische bijzonderheid is het,
dat de vlucht van de „Roermoni" een
jubileumvlucht was, n.1. de 100ste
tocht BataviaAmsterdam via Mauri
tius.
Experts naar Bari.
Gisteravond is een greep experts
van de KLM en de Rijksluchtvaart
dienst met de Convair PH-TCE
„Edam" naar de plaats van het onge
luk vertrokken, teneinde aldaar een
onderzoek in te stellen naar de oor
zaak van de vliegramp. Het toestel
landde om 23,40 uur op het vliegveld
van Bari.
Een woordvoerder van de „Lock-
heed"-vliegtuigfabrieken die de
„Constellation" vervaardigen ver
klaarde gisteravond, dat men denkt
aan de mogelijkheid dat de ramp van
de „Roermond" veroorzaakt is door het
tot ontploffing komen van een of an
der voorwerp in de bagage van een
der passagiers. Deze woordvoerder zei-
de, dat „deze theorie steun vindt in
het feit, dat de gezagvoerder van de
„Roermond" zich met zijn toestel hoog
genoeg bevond om melding te hebben
kunnen maken van elke andere ooi>-
zaak van de ramp". (Uiteraard laten
wij deze bewering geheel voor reke
ning van de zegsman. Red.)
Op Schiphol, waar een zeer gedruk
te stemming heerste, circuleerden gis
termiddag geruchten, als zouden de
Constellation-machines uit de dienst
worden genomen, tot de oorzaak van
het ongeluk te Bari zou zijn vastge
steld. Het is ons niet gelukt een tegen
spraak, noch een bevestiging van deze
geruchten te verkrijgen. Wel wordt
deze maatregel onwaarschijnlijk ge
acht.
De Lockheed „Constellation" P.H.-
T.E.R. is een van de zogenaamde tweede
serie Constellations, die de K.L.M. in
gebruik nam. Deze toestellen hadden
een zwaardere uitvoering dan die van
de eerste serie.
Aanvankelijk werd medegedeeld, dat
ook mevrouw Spoor zich onder de
slachtoffers bevond. Later berichtte de
KLM, dat mevr. Spoor Woensdagavond
uit Batavia vertrokken was en dus op
het ogenblik van de ramp tussen Mau
ritius en Aden vloog.
(Zie vervolg pagina 3).
De omgekomen bemanning van de
„Roermond". Bovenste rij v. l.n.r.
J. Corn. Plesmangezagvoerder:
J. Tuyt, le piloot; J. van Kuyk,
2e piloot; Alb. G. Modard, 3e pi
loot; L. Post en J. M. W. van Hout,
radio-telegrafisten. Onderste rij
van l.n.r.: D. M. Grandia en J. A.
v. d. Meer, boordwerktuigkundi
gen; Mej. C. Timmerman, stewar
dess; Roos, steward-kok en P. J.
Overbeek, steward.
Naar aanleiding van een opmerking
van de heer Romme (KVP) in de ver
gadering van de Tweede Kamer over
het gepubliceerde communiqué van de
UNCT en zijn vraag uf de regering
voornemens is aan de Kamer medede
lingen te verstrekken en wanneer dit
zal geschieden, deelde de voorzitter
mede, dat de Ministerraad het gepast
acht na de terugkeer van de Minister
van Overzeese Gebiedsdelen omtrent
deze zaken voor de Kamer te verschij
nen. Men acht het mogelijk, dat tegen
het einde van de volgende week een
regeringsverklaring zal worden afge
legd.
OPSTANDIGE BEWEGING
In MONTENEGRO?
Volgens radio-Athene is er in Mon
tenegro een opstandige beweging tegen
het regiem van Tito ontstaan. Volgens
sommige berichten worden de verzets
bewegingen georganiseerd door perso
nen, die uit de Joegoslavische commu
nistische partij zijn gestoten.
„Het communisme met het Moskouse
stramien is geen gevraagd exportartikel.
Dit blijkt uit de steeds groeiende op
standigheid in Oost-Europa tegen de
extreme onverdraagzaamheid van het
Sowjetcommunisme", aldus John Foster
Dulles, Amerikaans republikeins advi
seur voor buitenlandse zaken.
De Amerikaanse ministers van bui
tenlandse zaken, Dean Acheson, heeft
op een persconferentie gezegd, dat de
Parijse bijeenkomst van ministers van
buitenlandse zaken had aangetoond,
dat de Sowjetunie in het defensief was
gedrongen.
De positie van de Westelijke mogend
heden was eer in kracht toegenomen,
zoals door de conferentie werd aan
getoond. Terwijl de Sowjetunie niet
bereid was haar greep op Oost-Duits-
land en de Oostelijke sector van Ber
lijn los te laten, had het gehele Wes
telijke program de bedoeling de ijzeren
greep van het militaire bestuur op
Duitsland los te laten en de Duitsers
verantwoordelijkheid te geven voor
hun eigen zaken in een systeem, dat
de fundamentele economische vrij
heden garandeerde, zo zei Acheson. Hij
zei, dat de Westelijke mogendheden
„geen centimeter" van dat program
konden afwijken.
Er was geen overeenstemming moge
lijk, zo verklaarde hij. omdat de Sow-
jets „bang" waren het bestuur over
Duitsland aan de Duitsers over te dra
gen. Indien zij dit deden, waren zij
verloren. Acheson deed verder een
scherpe aanval op de jongste Tsjecho-
slowaakse regeringsmaatregelen met
betrekking tot godsdienstige organisa
ties. Tsjechoslowakije voert een cam
pagne tegen de godsdienstvrijheid,
welke „de welgevoeglijkheden der be
schaving" schendt, zo zei Acheson.
tl
FOSTER DULLES
constructiele politiek wint
Naar de Kruidenier van de zijde van
het Bedrijfschap Granen, Zaden en
Peulvruchten verneemt, zal in de eerst
komende bomenlijst een bon worden
aangewezen :er waarde van 250 gram
rijst en gelcbnde voor alle leeftijds
groepen.
Voortaan sal om de 'vier weken een
dergelijke ton van 250 gram rijst wor
den aangevezen, eveneens voor alle
leeftijdsgroepen.
In Tsjechoslowakije, Hongarije en
Polen is het volk' niet gewillig om een
rigoureuse conformiteit van het commu
nisme van het Kremlin te aanvaarden.
Tito vertegenwoordigt meer het com
munistische type van Boecharin, een
Russisch volgeling van Lenin, die in
1938 wegens verraad ter dood werd ge
bracht, dan dat van Stalin. Tengevolge
van deze stand van zaken in Oost-
Europa, meent Duller, zijn de Sowjet-
leiders mogelijk van oordeel, dat hun
onmiddellijke probleem erin bestaat in
Europa niet meer te verkrijgen, maar te
behouden wat zij hebben. Dit bepaalde
ook de Sowjettaktiek op de conferentie
te Parijs.
De resultaten van de methoden van
intimidatie, terrorisme en geweld van
de Sowjetunie waren ten achter geble
ven bij de constructieve methoden
(Europees herstelplan, luchtbrug, Atlan
tisch Pact en vooral de wedergeboorte
van de goede trouw). Voor Duitsland
was het doel van het Kremlin op de
conferentie het 'viermogendhedenbe-
stuur op zoveel punten als mogelijk is
te herstellen.
Dulles verwacht, dat de gebeurtenis
sen in Oost Europa kunnen uitgroeien
tieen worsteling, geliikend op de be
ruchte zuiveringen in 1937 en 1938.
De 64-jarige lord Milverton, voor
malig gouverneur achtereenvolgens
van Noord-Borneo, Gambia, Fiji-
eiianden, Jamaica en Nigeria, heeft
in het Hogerhuis bekend gemaakt
dat hijvoor het lidmaatschap van de
Labourpartij heeft bedankt in verband
met het plan tot nationalisering der
st aal-industrie.
„Ik ben als vrij man geboren en
heb hetgrootste gedeelte van mijn
leven er aan gewijd „enigzins trage
leerlingen in afgelegen landen" te
leren, wat vrijheid is. Het staat mij
op mijn leeftijd erg tegen deze werk-
ze te veranderen en te trachten de
voordelen van slavernij te verkopen
aan een volk, dat eens vrij was".
Na zijn rede diende lord Milverton
zijn ontslag in. dat aanvaard werd.
Reeds geruime tijd bestond bij de
7 Dec.-divisie" en bij de nabestaanden
der gesneuvelden van deze divisie het
verlangen om de stoffelijke overschot
ten dezer gesneuvelden op een plaats
in Indonesië centraal ter aarde te be
stellen. De situatie is thans, dat men
deze doden op de diverse ere-velden
in West-Java begraven heeft.
Men heeft besloten om alle doden
van de ..7 Dec -divisie" op het ere-
veld Menteng Puloh te Batavia te con
centreren.
Het is de bedoeling nog vóór het
einde van Augustus gereed te zijn In
September zal de divisie op plechtige
wijze afscheid kunnen nemen van al
zijn doden.
Het was Donderdag warm op Wim-
bledon en een record aantal toeschou
wers drong rond de speelvelden, waar
bij de belangrijkste ontmoeting op deze
vierde dag de partijen van de derde
ronde in het heren-enkelspel waren. In
de strijd om de laatste 16 was ook Van
Swol betrokken en na een uitstekende
partij tegen de Chileen Balbiers slaag
de hij er in. de achtste eindstrijd te be
reiken. De uitslag was 63, 16, 75,
64. Van Swol komt nu in de vierde
ronde uit tegen de winnaar van Fal-
kenburgAsboth.
Nel Hermsen was de beste speelster
van de partij tussen de combinaties
HermsenBrennan en mevr. Seghers
en mevr. Boutin. die door de Neder
landsIerse combinatie werd gewon
nen.
„Lady Chatterley" verboden
lectuur in Tilburg
Het boek „De eerste Lady Chatter-
ley" van D. H. Lawrence is bij een
Tilburgse boekhandel in beslag geno
men. De kantonrechter te Tilburg
heeft aan de boekhandelaar voor het
verkopen van genoemd boek een
ooete van f 20 opgelegd, omdat het
beschouwd wordt als zinnenprikke-
'ende lectuur.
Dit vonnis berust op een plaatse
lijke politieverordening. Tegen het
vonnis is beroep aangetekend bij het
Bredase gerechtshof door de advocaat
van de boekhandelaar, mr. H. J. W
M. Keuls te Amsterdam.
Vijf personen gewond
Donderdag werd de Leidse brandweer
gealarmeerd voor een uitslaande brand
bij de kunstvuurwerkfabriek aan de
Haarlemmertrekvaart. De brandweer
rukte met groot materiaal uit. De brand
bleek te zijn ontstaan in het kantoor
gebouw, dat afzonderlijk staat van de
eigenlijke fabriek. Een pak fosfor luci
fers, dat werd overhandigd, was plotse
ling door onbekende oorzaak tot ont
branding gekomen. De enorme steek
vlam, die uit het pak te voorschijn
schoot, zette het kantoorgebouw in
enkele ogenblikken in lichterlaaie.
Wonder boven wonder deden zich
tijdens het ontstaan van deze brand
geen ernstige ongelukken Voor. Een
kantoorbediende werd licht gewond.
Het kantoor brandde geheel uit.
Tijdens de nablussing heeft zich ech
ter een hevige ontploffing voorgedaan.
Vermoedelijk tengevolge van het ont
branden van op de zolder opgeslagen
vuurwerk. Daarbij werden 3 arbeiders
en 2 brandweerlieden gewond. Een van
de arbeiders kreeg levensgevaarlijke
brandwonden. Voor zijn leven wordt
gevreesd. Van de kantoorinventaris
werd zo goed als niets gered.
De Drentse Kamer van het Bijz.
Gerechtshof te Leeuwarden heeft de
42-jarige huisschilder Zuyderduyn te
Nieuw-Amsterdam veroordeeld tot
levenslange gevangenisstraf.
De Duitser Petri kreeg de doodstraf.
Hij werd verantwoordelijk gesteld
voor het fusilleren van 35 personen
bij de Woeste Hoeve.
De Duitser R. B. Busch uit Dresden
werd veroordeeld tot de doodstraf.
Levenslang kreeg de 24-jarige onder
wachtmeester der politie Boers te
Zuidwolde.
Petri, Busch en Boers zijn voort
vluchtig.
VERSNAPERINGEN IN ENGELAND
WEER OP DE BON?
Volgens berichten in de Engelse pers
is het vrijwel zeker, dat versnaperin
gen nog vóór de aanstaande Augustus-
vacantie in Engeland weer op de bon
zullen gaan, wanneer er geen verbete
ring komt in de stand van de bevoor
rading. Zeven weken geleden is de
rantsoenering van versnaperingen af
geschaft, doch reeds spoedig daarna
ontstond er een algemeen tekort aan
deze artikelen.
Weersverwachting, geldig tot
hedenavond: Wisselende bewol
king en overwegend droog weer.
Zwakke tot matige wind hoofd
zakelijk tussen Noord en Oost.
Middagtemperaturen oplopend tot
ongeveer dezelfde waarden als
gisteren.
