E
r is een kind geboren
OVER DE GELADEN TIJD
Een Westfries Kerstverhaal
99
De kalender en het teest.
Het Paasfeest.
Het Pinksterfeest.
Het Kerstfeest.
Het heilig spel.
v«n 2 J2,rKaC,h he' h"to™"h
ZATERDAG 24 DECEMBER 1949
WMÊÊmmÊÊÊMm
lllllilllllllllllllllllllllllllllllUIIIIIIIIIllill
t IS AL JARE LEDEN 'BEURD, datte ze me 't volgende
d'rs verteld hewweOf 't hilkendal waar is, of voor de
halft, of hillegaar niet, ik vermag 't niet te zeggen, maar ik
wul 't jullie deurgeve zoas 't tot me 'kommen is
De roep deid me altoid an of we zoo teugen de Karst-
toid liepe: d'r is 'n kind geboren 'n steriotiepe roep aster
'n geboortekaartje drukt most op de drukkerai in 't durp
din kwam de meisterknecht om ien van de jongere joös bai
m te roepen, om zwart op wit te zetten, dat 'n gelukkige
moeder weer 'n zucht slaakt had en d'r 'n wereldburger
meer om de pappot zat
En Jan of Piet of Klaas repte 'm nei de meisterknecht,
ientje met zoö'n heel groöte beerd of-ie 't kerstmannetje zelf
was, pakte den z'n zethaak op en drukte:
Geboren:
TEUNTJE
dochter van Jan Ikhad'tnooitdocht
en
Grietje Weeswelkom.
Zoo wier den de wereld kond dein van de bloidskip, die
de komst van 'n kindje altoid met 'r mee brengt.
Dat 't wel hier en deer puur verskillend is, dat 't an-
zien van de wieg hier en deer nagal wat van mekaar of-
waikt, datte de blomme bai 't bed van de iene moeder
heel wat skraler binne as bai de aar, dat de kraamkamer
verzurgd wordt met 'n verskil as hemel en hel, maar dat
t ok 'n groöt verskil is of 't 't eerste of bevoorbeeld 't tien
de kindje is, wat om de hoek komt gluren, ja, koik, dat
staat allegaar zoo vast as 'n huis: d'r binne paloize en d'r
binne krotte, zoo goed aster apostele en martelare binne
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
£N VAN IEN het die ouwe meister-
knecht me verteld.
Hai het me op 'n goeie dag, leite we
maar zegge dat 't 'n „goeie" dag was
verteld hoe-ie an die roep kommen
was: d'r is 'n kind geboren.*
Die roep wordt immers over de hele
wereld verstaan en betreft maar het
iene kind, de Christus, die op aarde
kwam. De woize uit 't Oosten die had
den 't an de kimment zien lichten, ze
wasze op de stal van Betlehem of-
gaan en ze verkondden met luider
stemmen: ei is een kind gheboren, in
's werelds donk're nacht...
Hoe kwam die ouwe drukker an 'n
verhaal, dat ol op zoiets betrekking
bad, zodat-ie, leit ik maar een stad
huiswoord gebruike, d'r deur inspi-
reerd wier om van toe-of z'n mense
toe te roepen, zo gouw aster 'n ge
boortekaartje drukt worre most: d'r is
'n kind geboren.....
QSZE BURGEMEISTER, zoide de ou
we heer, dat was 'n goeie man
Netuurlijk was-ie gien burgemeister
alliendig, maar had-ie d'r nag wat bai.
Koik, zo gong dat vroeger; je was
boer, of poldermeister, of houthande
laar da's ok beurd en den most
*r 'n burgemeister komme. Dat beur
de in de regel alliendig as de ouwe
doodgaan was. Oftrede deeje ze niet,
ze bleve tot t langst van d'r dage an
't bewind en asze d'r hande trilde en
de mond beefde, din maakte dat niks
uit: voor burgemeister deugde je
gouw. Maar 't was den ok 'n erebaan
tje. As je d'r op 'n gnap durp vier-
voif honderd harde blinkende goldens
uit vedaan Duurde, din was je niet
slecht klaar. Affoin, 'n slikkersman
had ok maar voif-en-twintig stuivers
voor drie skuite modder, die-ie eerst
opbaggere most en din op 't land loó-
ze.... gaan d'r maar anstaan, den hei
je ok gien last noódig van spier-rim-
metiek, want den zei je 't wel leite...
en koik, deennee kin-je altoid nag wel
burregemeister speuleik bedoel
mit die rimmetiek. Ik hew 't netuur-
lik over de ouwe toid, want ik wul
die burregemeisters van teugeswoordig
r.iet graag op me dak hewwe. Ik hew
't zooëven al gnappig zoid, datte ze d'r
vroeger 'n baibaantje bai hadde, dat
komt teugeswoordig niet voor, nei.
netuurlik niet. ze binne allien burge
meister, allien kamerlid, want de func-
tie vraagt de hele mensen nou niet
lache, dat verbied ik. Deer it 't nou
Karsteivend voor
Affoin, je zouwe, zo tusken haak
jes zoid, bai deuze hele uitleg de hele
ouwe burgemeister meist vergeten
hewwe, maar hai was er nagDie
eerste burger van ós die had 'n aar-
dege vrouw, en bai die vrouw had-ie
vier kinders....
Deer was ok allegaar 'n kaartje voor
drukt, maar bai gien-ien d'r van had
in de drukkerai van 't durp klonken
„d'r is een kind geboren"zo was
dat deer niet.... Kloine joós worre
groöt en dat was in 't burgemeisters
kuis ok zo weest: de kinders moste
nei skoól, rr.oste deurlere, ze krege
'n vraier, de moidjes, en ze trouwde
wel niet zo heel erg nei moeders zir
en nei vaders ok niet. want de iene
had 'n boer en de afire gong mit 'n
kale skoólmeister, „houten ham op ta
fel" zoide ze den skamper, en de twei
joös leerdedat wul zegge, ze had-
de gelegendhoid om te leren, maar ze
deeje d'r niet veul an.... och, vader
had 'n dikke buul en deer teerde ze
op. wat later kwam dat zouwe ze der
wel weer zien en toen de katastroff'
kwam. toe wasze ze gien van de twe
klaar.De katastroffe. ja die
kwam.... wet weet 'n boer van saf
fraan, zegge ze den nagal d's sma
lend, maar wat weet 'n boere bur
gemeister nou ok van effektemaar
in de stad, weer-ie Zateries kwam,
deer was de bank en deer spiegelde
ze 'm voor, dat-ie mit niks-doen nag
roiker worre kon as -ie nou al was
en hai kocht, je konne wel zegge, hai
deid in olie, in tin, in Zweese lucifers,
hai deid in alles, vooral in dót weer-ie
gien verstaje van had en het end was
miserabelde boel op en tekort
weg alles, alliendig nag: burgemeis
ter was-ie, maar je hewwe op die me-
nier je gezag verspeuld en hai voelde
'm wel noödzaakt om toe ok deervoor
maar te bedanken
Ja, ja, zoide de ouwe meisterknecht,
as ik dat allegaar nag 'rs voor me ge
heugen haal, din is er toe wat of-
spoukt, 't hele durp was vol geruchte,
je zagge de ouwe baas kwalik meer,
de joós wasze de wereld inzwalkt, de
skoóimeister was van 't durp ofgaan,
want z'n vrouw wier zenuwziek, maar
wie bleef, dat was de jonge boer, die
de oudste van de twei moidjes trouwd
had.... 'n vief jong woif, dat ouge in
d'r houfd had, die zo helder de wereld
inkeke as ientje van 't durp maar
denke dorst.... Jan van Roin tartte
trouwens de wereld altoid alhai
had van z'n skoönvader nooit erg veul
moois ondervonden..:, maar hai wist
dat de gezondhoid van 'n boum niet
alliendig in de skors zat; as 't hart
van binnen niet zuiver is, din is er
toch gien houwen an....
|K HEB meeholpen om ze te verhui
zen, zoide die ouwe drukkersmeis-
terknecht, ik hew meeholpen om mit
'n handwagentje z'n hewwen en ^ou
wen te versjouwen nei zoó'n oud bouw-
vallerig renteniershuisie op t end van
't durp't staat er nag, ik zei 't
je wel d'rs anwoize.... en deer leefde-
ie toe z'n oigen leventjeik hew 'm
't land zien ingaan te stekelepikken. As
z'n hand maar wat te doen vond den
deid-ie-'tmaar wat hew ik 'n ont
zag kregen voor die jonge boer, die
meer mensch in z'n vingertoppe was
as ooit van 'n afir zoid worre ken
de butter, de keis, de boskippe die
stonge in 't keukentje voor ze d'r om
aochte dat er oigenlik gien geld was
om te koupennei, nei, zelden hew
ik 't zo zien....
En die ouwe die het dat wel in de
smieze had. want die keerde om as *n
blad an de boum.... alliendig, je zou
we zegge kenne, hai gong van de win
ter nei de harfst en niet aarsom
aórs is 't zoo, dat je van de harfst in
de winter komme en den is 't beurd.
maar deuze ouwe heer lubberde op
hai was van z'n verwaandhoid genezen
en z'n respekt voor de jonge boer
groeide bai de dag
't MAG en da's wel spoitig nooit
volmaakt weze in de wereld
Jan van Roin en Fietje van de bur
gemeister hadde gien kinderedat
geluk hadde ze nooit keune. En kloine
voete trippelde d'r niet op 't pad van
de boerderai en kwamme nooit in 't
renteniershuisie op 't end van de doik,
weer vader en moeder nou weunde....
vader en moeder, die dichter bai me
kaar kommen wasze asze ze ooit weest
haddeal waster den nagal d'rs veul
om over te denken....
Marie kwam ommers meist nooit
thuis, de skoólmeister was toch ok maar
'n kwast dat-ie derekt van 't durp of-
gaan was, skuldbewust of hai 't geld
van de ouwe baas verspikkeleerd had
en van de twei joós hoorde je
maar niks
Nou, niks mocht je niet zegge.... de
iene was altoid nag 'n beetje solieder
weest as de aór.... en deer hadde ze
lesten van hoord, dat-ie in 't buiten
land was weer 't 'm puur goed gong,
maar terug komme. nei, de eerste jare
niet, hai most de biene eerst 'rs goed
onder 't loif hewwe. en den zou-ie weer
zienmaar van thuis wist-ie alles..
alliendig, wat skaamde-ie-'m dat-ie mee
de boel opmaakt had.... en de aar
was denkelik zeiman worren, die was
al d'rs sinjeleerd door 'n streekgenoót
die ok zeiman was en die 'm hai mien-
de heel ergens an de aóre kant van de
wereld teugenkommen wasja, ver
dikkeme ja, ze hadde nag 'n borrel
dronken ok, en toe hadde ze 't nag
over 't durp had, maar op 't end van de
eivend was dat zoo veer weest, zoo erg
veer, dat ze hadde d'r niet meer over
docht.... nei, denkelik zou deer wel
niet veul van terecht komme....
As de ouwe burgemeisterse zoo in
d'r hoekie zat te braien, de ampere
voorbaiganger toeknikte of nei-ougde
deur 't spionnetje, dat 't kedootje van
de leste Sunterklaas was omdat ze den
veerder de hoek omkoike kon, as de
ouwe burgemeisterse zoo in d'r ientje
was, din gong er nog heel wat deur 't
houfd: de zaak weg, de joös verwaaid,
van vader de eer weg, alliendig nag
Jan en Fie, 't was niet veul
En den kon ze kwaad worre op d'r
oigen zelievers: niet veul, niet veul, d'r
zouwe duizende mense God danke as ze
uit de ellende zoo op d'r gemak zet
wiere.... die skoónzeun van d'r dat
was 'n pronk van 'n kerel, hai mocht
den 'n hekel hewwe an 'n wit bef en
an 'n zwart-lakensche jas. z'n blauwe
kiel voegde 'm veul beter, die kerel
had 'n hart van goud en d'r dochter,
weer vond je zoö'n pronkjuweel, melk
en bloed, alliendig gien trippel-trap
pelvoetjes.
En ze docht an de goeie jare in 't
groöte huis, midden in 't durp, toe al
le vier d'r kinders nag kloin wasze
toe 't leven 'n bloispel leekAs
t zoo nag 'rs worre mocht op 'r ouwe
dag
£)E OUWE DRUKKER peinsde wat
nei..., 't was al lang leden, dat-ie
't allegaar meemaakt had eerst t
bericht, dat de ouwe heer doodgaan
was.... zo ien-twei-drie, ze hadde 'm
voorover in 'n greppel vonden, de ste
Keiepikker nag in z'n hande, deer had
ie 'm zeker nag an vast houwen wuld.
och, 't end komt voor de ien heel aói
as voor de aór en voor mense, die nagal
heel wat hewwe te piekeren, moet 't
ok maar niet al te lang duretoe
bleef ze alliendig over....
En den komt de vraag of je oigen
zeilevers gien zelfverwoit treft: hei-je
't allegaar wel dein zoo as 't 't best
was? Wat had dat met Merie 'r lesten
•roffen; deer was 'n kloine kommen
n kloin moiske, en dat hadde ze gien
Geertje noemd, d'r oigen naam ja
ja, d'r was eerst 'n tillegram kom
men, dat alles goed gaan was, toe 'n
lange brief van de skoónzeun, nou
't was meisterlik, dat kon je zeggen
dikke en dunne letters, net as ze 't op
skoöl leerd had, de ophaal dun en de
neertrek dik.'t had 'r 'erinnerd
aan jare, jare leejen.... d'r oigen
meister skreef ok zoo netjes op 't bord
en zai kon 't nooit zoo mooi neidoen
't leek er ienvoudig niet opEn toe
was ze heengaan. Nelieke hiette 't
kindje, dat was nei zoin moeder ver
noemd zeker of meskien wel 'n naam
die ze mooier vonde als Geertjeaf
foin, wat zou ze d'r van zien, ze
kwam d'r omers temet nooit meer....
hai was nou al houfd op 'n gróót durp
en hai zou z'n wi wdl ^de, affota,
heel goed voor Merie, die t ok Mg»
boug in T houfd had.... z°°n
kindje brocht mee nuuw geluid m
heulies huis. nei, dat zou wel g
weze, maar zai had 'r gien deel mee.
""Gelukkig, de winter was weerachter
ae reg; 't was voorjaar en vem.ddag
was Fie bar d'r kommen, die had r
maar efkies wat in dr oor flws
rerdas je tien jaar trouwd öenne
ain durf je d'r kwalijk meer op
rekene, is t niet zoo?
£N DE ZEUMER gong verbal. De t
had ien keer 'n brief brocht, die
was van Gerard. de beste van de
twei.... moeder had verlangst kregen
nei d'r joón. och, ze binne toch van
je oigen, is 't niet, al binne 't op zn
tcid den ok nag zukke deugmete
maar *t kon nag wel terecht komme
hai had z'n broer ok teugenkommen
't was 'n toer weest om die uit de
goót te halen, maar hai had de moed
neg niet opgeven.... zou t den toch
nagje konne "t niet wete
Sunterklaas was nou achter de reg
Op de Catharina-hoeve bai Jan van
Roin was alles in urde; de dokter
kwam 'r drok. want hai wou dat nou
wel d'rs goed bai houwe.... as dut
nis was, din konne ze de moed wel
pgeve
Het ooit 'n ouwe vrouw "beden zooas
die vrouw? Voor- en teugenspoed
wasze in alle deelen met en teugen
d'r weest. Het ooit "n ouwe vrouw
heden as deuze vrouw. de drukker
keek me an en lachte....
Toen kwam die Karst-ochend, zoide-
ie en ik kreeg 'n boódje. of ik efkies
komme wouoch, dat was de ge-
woönte bai ós op t durp zoo. as-
'er ien dóód was den bestelde ze de
druKlter ok maar an huls om de „brie-
ve" op te nemen.... en zoo was 't
hier bai de geboortes ok....
Ik kwam an de boerderai, maar ik
kreeg 't beskoid dat Jan van Roin bai
«je oude vrouw wasen ik nei 't
f.nd van 't durp
'k Was net nei de kerk 'weest en k
docht zoo, voor etenstoid ken dat nag
wel effies, den zei 'k d'rs koike wat er
te doen valt....
'louf niet, dat ik veiu legen de
uense zoid heb. die ik teugen Kwam...
ik had al zooveul meemaakt rait dut
gezin.... ik had an de ouwe vrouw
meist wel d rs n hekel had as ze zoo
uit de hougte deid.... maai ik nao ze
ok in al d'r kioinhoid kend, en i*
docht dan maai an de waarhoid. dat
de omstandighedens de mense maken..
Ik stoetelde wat in 't nossie
deei wier de deur open dein.... ik
nn je zegge, kerel, zoide die ouwe
drukker teugen me de domenee had
die ochend mooi preekt, maar toe ik
m die hemelse ouge van die ouwe
vrouw keek, toe klonk pas t juichen
de van de Karstmis me in de oore:
Van Dalen, er is 'n kind geboren...,"
IK HEW NOOIT met meer lust '11 ge.
boortekaartje drukt, al was 't den
ok in me oigen Zundiese toid, maar de
post most ze zoo gouw as 't kon mee
newwe.... en ik hew de mooiste let.
eer uitzocht die ik had om er neer te
zetten:
Geboren:
dochter van
GEERTJE,
Jan van Roin
en
Fietje van de Berg.
r\E DRUKKER lachte zijn gemoed
was as het dek dat pas over 't land-
.-kap loid was, skoón en zachtmoedig
as witte sneeuw weer nog niet in lou-
pen was.
Zoo ben ik er toe kommen om bal
de komst van 'n geboortekaartje altoid
maar de ankondiging te doen:
„Er is een kind geboren...."
As ik dat zeg, den denk ik zoo heel
veul keeren an mensche, die oigenlik
zo goed as alles in de wereld verloren
hadde, den denk ik an 'n oude vrouw,
die houg stegen was en leig vallen,
maar die weer optild was deur de
komst van zoó'n kloin menschenkind,
dat toch altoid maar 'n wonder is....
Nei, zoide-ie, ik hew zelden zoö'n
n.ooie Karstmis had as toen....
JS ALLE tijd aan elkaar gelijk? Is elke minuut gelijk
aan een andere minuut, elk uur gelijk aan een ander
uur? Wie naar de klok ziet of naar z'n horloge kijkt,
zou dit kunnen menen. Want alle delen van de tijd,
die door het uurwerk worden aangegeven, zijn van
gelijke aard. De ene minuut duurt precies even lang
als de andere, het ene uur heeft dezelfde „lengte" als
het andere uur.
Is dan alle tijd aan elkaar gelijk? Is het half uur,
dat een moeder doorbrengt in de wachtkamer van
een dokter gelijk aan het half uur, dat zij met haar
kind speelt? Is de oudejaarsnacht gelijk aan een
willekeurige andere nacht? Is het middernachtelijk
uur gelijk aan een willekeurig ander uur, dat de klok
aanwijst? Een ieder weet het antwoord: dit t> wet
het geval! Alleen dan is alle tijd aan elkaar gelijk,
wanneer we uitsluitend letten op de „astronomische"
tijd, die wij mensen na veel moeite hebben geschapen
met behulp van sterrekundige waarnemingen en wis
kundige berekeningen. Maar deze „astronomische"
tijd, die elke minuut precies gelijk maakt aan de
andere, heeft met de tijd zoals wij die ervaren, niets
te maken. Want in de tijd, zoals wij hem ervaren, is
elk uur verschillend van het volgend uur, elke dag
verschillend van de volgende dag. Wij ervaren de tijd
niet als een gelijksoortig iets, maar als een van kleur
en karakter steeds wisselende duur.
2P HEEFT ELK UUR zijn eigen kleur, elke dag zijn
specifieke karakter, elke tijd zijn eigen macht en
geladenheid. Het is deze, aan alle mensen te allen
tfjde eigene ervaring, die geleid heeft tot het vast
stellen van feesten en het invoegen van deze feesten
in een feestcyclus en in een kalender. Want in het
feest houdt de mens bij wijze van spreken de tijd
even stil. Het is alsof hij zeggen wil: Let op! Want nu
is de tijd geladen met een geheimzinnige macht! Vier
deze tijd als feest, dat wil zeggen als specifieke tijd!
De kalender is daarom naar z'n oorsprong niet het
middel, om de „astronomische" tijd te meten, maar
om de tijd naar z'n waarde-inhoud te duiden. De
kalender, die oorspronkelijk steeds feestkalender is,
markeert de geladen tijdsgewrichten. Elk door de ka
lender aangegeven feest is, naar de betekenis van
het griekse woord archè zowel begin en oorsprong
als wezen en grondbeginsel.
Nu beleven wij in deze dagen één van die macht
geladen momenten van onze feestkalender. Laten we
nu eens nagaan, hoe onze christelijke feestkalender
ontstaan is, om ons tot slot af te vragen wat het
betekent deze kalender mee te „beleven".
MU WIJ HET Kerstfeest vieren, zou het in de rede
1 kunnen liggen allereerst de oorsprong van dit
feest na te gaan. Maar omdat we in dit artikel aller
eerst een historisch onderzoek op het oog hebben, is
dit begin ons verboden. Want het Kerstfeest is pas
veel later in zwang gekomen dan het Paasfeest.
Het Paasfeest hebben de Christenen op hun beurt
overgenomen van de Joden. Dit is volkomen begrijpe
lijk. Want de eerste Christenen waren Joden. Vragen
we nu naar de oorsprong van het joodse Paasfeest,
dan zien we hoe In een zeer ver verleden dit feest
een natuurfeest was. Bij de eerste volle maan van de
voorjaarsmaand werd een jong lam geslacht, en het
bloed ervan aan de deurpost gestreken. Deze 14de
Nisan zal stellig al vóór Mozes een kritieke, macht
geladen tijd van de kalender hebben aangegeven.
Daarbij is het niet onwaarschijnlijk, dat het strijken
van bloed aan de deurpost als afweermiddel gelden
moest voor boze machten, die juist in deze kritieke
nacht uiterst gevaarlijk waren. Maar in ieder geval
heeft Mozes dit natuurfeest verbonden met een ge
schiedkundige gebeurtenis, de uittocht van de Jodeb
uit Egypte, hun land van slavernij. U zult begrijpen,
lat de omzetting van een natuurfeest tot de her
innering aan een historische gebeurtenis, onder be
houd van de datum en met bewaren van de oude ge
bruiken, een uitermate belangrtjk gegeven is.
Nu heeft dit oude natuurfeest een tweede historische
reïnterpretatie beleefd naar aanleiding van sterven en
opstaan van Jezus Christus. In de tweede eeuw van
onze jaartelling was het Paasfeest In de oude katho
lieke kerk algemeen verbreid. Daarbij valt het op, dat
de nadruk allereerst viel op het lijden en sterven van
Christus, en pas ln de tweede plaats en later op de
opstanding. Algemeen bekend is ook, dat over de datum
van viering van het Paasfeest lang en hardnekkig Is
gestreden. De oosterse kerk hield zonder meer vast
aan de joodse datum, de lide Nisan. De westerse
kerk vierde dit feest op de Zondag, die op de 14de
Nisan volgde. Een dergelijke strijd lijkt ons onbenul
lig. Maar eeuwen geleden zijn hierover vele synoden
vergaderd geweest. De bisschop van Rome excommu
niceerde zelfs z'n Klein-aziatische tegenstanders! On
begrijpelijk? Neen! Maar dan moet u ook beseffen,
hoe belangrijk het vaststellen van de machtgeladen
dagen van de kalender is!
[N DE OUDE KERK was het Paasfeest verreweg
het belangrijkste. Zoals gezegd vinden we de viering
ervan al zeer vroeg. Het Pinksterfeest sloot zich daar
als vanzelf btj aan. Bij de Joden was dit feest een
feest van de oogst. Het werd gevierd op de 50ste dag
nó Pasen. Ons woord „Pinksteren" betekent ook niet
anders dan „de vijftigste". De graanoogst was dan
achter de rug en ieder nam van zijn oogst iets mee
naar het heiligdom. Zo was het Pinksterfeest voor de
oude Joden een oogstfeest en niet eens het belang
rijkste.
Nu vinden we in de katholieke kerk ook hier weer
een christelijke reïnterpretatie. Oorspronkelijk in deze
zin, dat de 50 dagen tussen Pasen en Pinksteren een
vreugdetijd waren, waarin de opstanding van Chris
tus centraal stond. Langzamerhand werden de 50
feestelijke dagen verminderd tot ons tweetal Pinkster
dagen en werd de verbinding gelegd, niet allereerst
met de opstanding, maar met de uitstorting van de
Heilige Geest
f-JET FEEST, dat wij thans vieren komt in de rij der
feesten, historisch gezien, het laatst Want we
vinden het pas in de vierde eeuw. Origenes, die in het
midden van de derde eeuw stierf, achtte het vieren
van de geboortedag, des Heren dwaas, evenals velen
van z n tijdgenoten. Bovendien werden meerdere ge-
1?°NoHahgen^mr,d: 2 April; 19/20 APril= 20/21 Mei;
.T1 l December- Deze 25ste December had
ZtiTpI r T 9 maanden te voegen bij de 25ste
ïfJS m»n TS® gin van de lente en tevens,
wwdd. meende- de d»g van de schepping der
he? Kerstfeest*0^ .Z°n' we vinden in de vierde eeuw
EsrvDte de mi n?P Te verschi"ende data gevierd. In
S^ronri e het °P de 9de Januari, met als
Rome vierde It bekend beidens feest. In
°P de 25ste December. Waarom
data? Omdat de ^sfe glkozen llit de vele mogelijke
was van de December tevens het feest
verering van °"°^erwlnnelÜke zon Mithras. Want de
v cTu gkrmd ,,°rVerW:lnne4)ke zon' va» dt sol in-
te^t 'vaTde dle dagen te Rome op! Het
gesteld tegennvpr°r^e Va" de wereldheiland werd dus
l!chtDe12 ,6 per'odieke terugkeer van het
overal gezegevierd Beh^ 25St6 Dec(""ber' hee£l
nu nog het Keroté Armenie, waar ook
Epifanieën, de 6de JanuaT °P °Ude dEtUm VaB
Z niet inSOTSuan^ °Bt f°hristelijke kalender
vieren, is pas vrij laat ««n s £eest' dat w0 heden
dien bleek, dat onze chriSSlfflL 1 gekomen- Boven"
achtergrond heeft kalender een heidense
natuurfeest- Pinkstere i oorsPronkelP een Oosters
datum van Kerstmis heeft tTm °°gstfeeat: de
religie. Maar is dit h!t maken met de Mithras-
Vee! belangrijker t ni belangr«ksle?
ten en data hebben dkherwaardering, die deze fees
ons kerkeliik in«r h 5 fgen' Want in de gang van
door znn binnentred br us- Het is alsof God,
van de feestkalend "v, e wereld, zelf de data
feesten zijn geen mvtw bepaaid °n*e christelijks
maar mythistorisrhe h feesten «onder meer,
leven, dat S a?f m^rhE l?gen van het goddelijk
Daarcm zal allfen L h'S'°ri" geleüfd heeft,
die de 25ste December nief zfeT ?er8tfeest begrtjpe".
..astronomische" tijd m«BP i een brokje van d®
geladen moment van' dT tHH kairos' aIs ee°
dan „gekend" wordt fiJ V moment. dat alleen
het met heilige en vm, wordt „gespeeld", als
ugdevolle ernst wordt gevierd.
