Werktuigencoöperatie - in NoordJHollanJ
nog in de kinderschoenen
Stad enOmgmüiQ
De heer J. van Loo binnenkort een
halve eeuw directeur van O.K.K.
Trouweledenvan Helders Mannenkoor
kregen op contactavond een diploma
Het werk van Henriëtte Roland Holst
op cursusavond van V.U. besproken
Tijdens soirée in Formosa onderscheiden
Voortreffelijk werk van ,lch"m 48 'pm,,ln8 v,n
keurturnsters
In het kort
De feestmiddag voor
Ouden van Dagen
Tussen Haaks en Kuitje
De heer T. van Heusden
ten grave gedragen
Mevr. Nijmeijer-Moorman tot erelid benoemd
De baskefbal-competitie
„Kunstmin" boekt succes
met „Zo waarlijk
helpe mij"
Hoe versterkt z<r.h onze boerenjtand?
Er gebeurt meer, den ve'en beseffen
Onze Schaakrubriek
Belangwekkende lezing van dr Garmt Stuiveling
„Gymnasten, als broeden vereend", dat waren Zaterdagavond in Formosa de
leden van de uitgebreide O.K.K.-familie, die daar op een gezellige soirée bijeen
waren. Aan de heer J. van Loo, die op 17 Mei van dit jaar een halve eeuw ais
directeur aan OK.K. verbonden zal zijn, werd op deze avond het speldje van
verdienste aangeboden. Het was de eerste maal, dat deze onderscheiding van het
Koninklijk Nederlands Gymnastiekverbond werd uitgereikt
Het was voor de leden buitenge
woon prettig, dat hun 78-jarige maar
niettemin zeer vitale directeur, die zelf
reeds meer dan zestig jaar lid is van
O.KJC, op deze wijze werd gehuldigd.
Behalve hieraan, zullen zij aange
name herinneringen bewaren aan het
optreden van de keurturnsters Leny
Gerritsen en Anny van Hattum, leden
van „Kracht en Vlugheid" te Utrecht.
Eerstgenoemde, de Utrechtse kampi
oene die ook op de Olympische Spelen
te Londen ons land uitstekend verte
genwoordigde, demonstreerde een serie
oefeningen op de evenwichtgbalk, waar
mede zij ieders bewondering afdwong.
Ook haar zeer gracieuze en in gym
nastisch opzicht voortreffelijke bal
oefening was boeiend en bovendien
buitengewoon leerzaam. TezamA met
Anny van Hattum (die in „Kracht en
Vlugheid" de derde plaats inneemt)
verrichtte zij enige rhythmische en
knotsoefeningen, waaraan de leden
van O.K.K. konden zien, hoe soepel,
beheerst en krachtig deze gymnastiek-
kunstenaressen hun spieren weten te
gebruiken. Deze oefeningen waren in
gestudeerd door de heer Van der Lin
de uit Utrecht, die zelf de pianobege
leiding verzorgde.
De groepen dames en meisjes van
O.K.K., die zelf enkele vrije, rhythmi
sche en knotsoefeningen uitvoerden,
konden natuurlijk aan het werk van
deze „cracks" niet tippen. Dat is ook
niet erg, als zij maar geleerd hebben
dat het niet alleen aankomt op het ge
lijktijdig en in de goede volgorde uit
voeren der verschillende bewegingen,
maar vooral op de houding van het
B. en W. stellen aan de raad voor,
de aan het openbaar verkeer onttrok
ken steeg achter de Spoorstraat (uit
komende op de Weezenstraat) voor de
prijs van f4 per vierkante meter (de
totale oppervlakte is 35 vierkante me
ter) te verkopen aan de fa. M. H.
Klerq en Zn.
In de eerstvolgende raadsvergade
ring zal het plan betreffende de stads
riolering en de zuiveringsinstallatie,
waarvan de behandeling op 28 Novem
ber werd uitgesteld, opnieuw ter tafel
komen.
Ingevolge het raadsbesluit van 25
Juli 1949 is een groot aantal gemeente
ambtenaren ingedeeld volgens de toen
vastgestelde rangen. Voor verschei
dene ambtenaren betekent dit een be
vordering, voor anderen alleen een
titelwijziging, zo delen B. en W. aan
de raad mede.
Aan de raad wordt voorgesteld, de
noodslachtplaats te Koegras voor het
jaar 1950 wederom in te huren, voor
een bedrag van f 262,50 per jaar.
Op Woensdag 18 Januari geeft de
sportvereniging „Rijkswerf' een revue
avond in Casino, onder het motto:
„Oké! Hier is de W.S.V.!" Tot besluit
van het afwisselende programma zal
onder leiding van de heer H. Schaap
worden gedanst.
Bij het op 14 en 15 December te
Alkmaar gehouden examen voor het
practijkdiploma Boekhouden slaagden
ijf heren H. J. van Glabbeek, C. \er
meulen en A. P. de Zwart Jr„ allen
leerlingen van het Instituut „Mercu
rius".
Wij deelden reeds mede, dat op
Dinsdag 24 Januari in Casino een
feestmiddag aan de Helderse ouden
van dagen zal worden aangeboden door
de Algemene Bond van Ouden van
Dagen, afdeling Den Helder. In aanslui
ting daarop verzoekt het bestuur ons
mede te delen, dat men graag de be
zoekers wil tracteren op een versna
pering en een rokertje. Misschien zijn
er firma's, die voor dit doel een kleine
hoeveelheid snoepgoed of rookgerei
willen afstaan. De Casino-band, o.l.v.
Jaap Kwak, zal deze middag met zijn
belangeloze medewerking opluisteren.
Wij herhalen nog even de adressen,
waar men graag de stoffelijke bijdra
gen (alsmede de aanmeldingen van
automobilisten, die de ouden van da
gen willen vervoeren) in ontvangst zal
nemen: mevr. De Clercq. Hector Treub-
straat 81; M. v. d. Pol, Ooievaarstraat
117; Somers, Crocusstraat 56; P. Keet,
Parallelweg 55.
Gisteravond om acht uur is de
Duitse kustvaarder „Gertrud" in de
haven aangekomen. Het schip was met
een lading stukgoederen onderweg
van Bremen naar Hamburg. Wegens
de hoge zeegang is het bij Terschel
ling het Stortemelk binr,eng. loper, en
via de Texelstroom naar Den Helder
gevaren. Waarschijnlijk wordt de reis
binnendoor voortgezet.
Het is morgen hoog water om
7.00 en 19.20 uur en laag water om
0.50 en 13.05 uur.
rer tijdens iedere beweging, alsook op
het juiste moment van spanning en
ontspanning. Zowel de dames als de
meisjes hadden nog teveel „ballet-
neigingen", maar zij moeten niet ver
geten dat ook een balletdanseres eerst
de gymnastische phase gepasseerd moet
zijn.
Dat alles neemt niet weg, dat de vele
bezoekers met groot genoegen de ver
richtingen van de werkende groepen
hebben gadegeslagen. Het valt ook niet
rnee, om temidden van een feestelijke
rchare een behoorlijke concentratie te
bereiken. Want de feestelijke stemming
was deze avond hoofdzaak, en deze
werd nog verhoogd door het optreden
van mej. Bedorf als zangeresje met
Sonja Verwey achter de piano. Er
werd een enkel schetsje opgevoerd,
een verloting werd gehouden, en tus
sen de bedrijven door werd een dansje
gemaakt.
Onder vrij grote belangstelling werd
Zaterdagmiddag het stoffelijk overschot
van de heer T. v. Heusden, die Woens
dagmorgen ln de ouderdom van 77 jaar
overleed, aan de schoot der aarde toe
vertrouwd. Aan de groeve, waar wij
verscheidene personen uit onderwijs
kringen opmerkten, sprak allereerst de
heer H. J. J. Marinus een hartelijk en
zeer sympathiek woord van herdenken.
Hij eerde de overledene als een man,
die onschatbare diensten aan het maat
schappelijk leven in Den Helder heeft
bewezen door zijn arbeid bij het on
derwijs, in de onderwijzers-organisatie,
in het bestuur van het Centraal Ge
nootschap en als bestuurslid van de
Openbare Leeszaal In de loop der ja
ren was tussen spr. en de heer Van
Heusden een sterke vriendschapsband
gegroeid, welke het afscheidnemer
zwaar deed vallen. Ook de heer F. N.
Winter, die inzonderheid sprak namens
het Centraal Genootschap, herdacht de
overledene als een ijverig werker in
het belang van het zwakke kind. Velen
hebben het mede aan de heer Van
Heusden te danken gehad, dat zij in
hun latere leven zelf een gezin konden
stichten. De jongere generatie kan de
overledene als een lichtend voorbeeld
beschouwen. De heer Van Heusden Jr.
betuigde namens de familie zijn wel
gemeende dank, niet alleen voor de be
langstelling na het overlijden van zijn
vader, maar vooral voor de sympathie
waarmede zijn vrienden uit het vereni
gingsleven hem gedurende zijn laatste
levensjaren hebben omringd.
Leden en donateurs van Helders Mannenkoor waren Zaterdag in Casino bij
een op een allergenoeglijkste contactavond. Zoals inmiddels gebruikelijk gewor
den, opende het koor onder leiding van de heer H. J. Arisz met enkeie num
mers waarvan „De kermis-cavalier" van Alphons Vrancken en „Untreu" voor
de meeste aanwezigen nog nieuw waren. „Der Fremde r egionar" van Wengert
werd ditmaal zelfs beter uitgevoerd dan op het laatste concert.
Als gast vertoefde deze avond, die
gedeeltelijk door burgemeester Rit
meester werd bijgewoond, de Haarlem
se tenor Ton Mariens temidden van
zijn Helderse zangersvrienden, die hem
nog wel kenden van zijn optreden in
het Haarlems Solo-mannenkwartet, dat
onlangs een concert van Helders Man
nenkoor heeft opgeluisterd. Hoewel
Casino deze avond in de eerste plaats
feestzaal was, en dus de hoeveelheid
rook wedijverde met het percentage
zuurstof, zong de heer Mariens enige
welgeslaagde soli, o.m. „Panis Angeli-
cus" van César Franek, „De Rozen
krans" van Nevin, „Gern hab' ich die
Frauen gekilsst" en „O Madchen, mein
Madchen" van Léhar. Als toegift zong
hij later, zonder begeleiding, onder
ademloze stilte „De heilige stad".
Dat de leden van het mannenkoor
derlands Zangersverbond werd over
handigd. Het betrof hier de leden J. J.
P. Boon, D. Heyblok, J. C. Lagerveld,
J. A. Lucas, J. Molijn, G. Roskam en
K. Snel. Het lid van verdienste, mevr.
A Nijmeijer-Moorman, zag zich op
deze avond bevorderd tot ere-lid, om
dat zij ruim 25 jaar geleden het koor
voor de eerste maal begeleidde.
Vrijdagavond werd een viertal wed
strijden voor de plaatselijke basketball
competitie gespeeld.
In afd. A. behaalde het tweede Adel
borsten-team met 226 een alleszins
verdiende overwinning op HAV, waar
door het zich ongeslagen aan de kop
van de ranglijst kon handhaven. Van
HAV hadden wij grotere tegenstand
ook de zang van frisse jonge meisjes j verwacht, en het plaatsen en doelen
wisten te waarderen, bleek uit het ap- j v,'as zeer zeker veel minder dan bij
plaus na het vlotte optreden van „The ™ïigc wedstrijden werd gedemon-
range roses", die moderne Hollandse i streerd.
en Amerikaanse liedjes zongen. Een
acrobatengroepje van de werfsport-
vereniging de „Cornilies", gaf een aar
dige demonstratie van zijn kunnen.
Na de pauze kon men genieten van
een komisch éénactertje, en tot besluit
volgde natuurlijk een gezellig bal.
Tevoren waren enkele leden, die
langer dan vijfentwintig jaar hun bes
te krachten aan de vereniging hadden
gegeven, voor het voetlicht gehaald
waar hun 'door de heer F. H. Boogert
de oorkonde van het Koninklijk Ne-
Zaterdagavond gaf de toneelvereni
ging „Kunstmin" nogmaals een opvoe
ring van het toneelstuk „Zo waarlijk
helpe mfj". Ditmaal werd medewerking
verleend door het „Wiron Symphonie-
Orkest" uit Wieringen o.l.v. de heer
W. Boon.
De zaal van de heer C. Rol, waarin
de uitvoering werd gegeven, was vrij
goed bezet. Eerst bracht het orkest
een zestal nummers ten gehore, ach
tereenvolgens de mare „Handicap", de
wals „Müncher Kindl", het karakter-
stuk „In einem Chinesischen Tempel-
garten", de tango ..Noche d'Estrellas",
de xylofoon-solo „Die lustigen Drei" en
de ouverture „Der Khalif vcm Bag
dad". De uitvoering van deze num
mers was uitstekend en het publiek
bedankte met een daverend applaus,
waaruit bleek dat men een sympho-
nieorkest ten zeerste kon waarderen
Een bijzondere vermelding verdient de
heer S. Duynker voor zijn xylofoon
solo. Het orkest speelde tot ieders
vreugde een toegiftje.
Na de pauze kwam „Kunstmin" met
het toneelstuk op de planken, om op
nieuw een voortreffelijke uitbeelding
van „Zo waarlijk helpe mij" te geven.
Ook op deze avond ontlokten de
kwinkslagen van de negotiant Willem
de Doler (de heer T. Speur) menige
schaterlach, en werden de aanwezigen
geroerd door het spel van de heer en
mevr. Rienstra (het echtpaar Van de
Mortel). De heer D. Purmer had ais
hereboer Govert Louws geen mooie
rol, maar hij beeldde deze weer keu
rig uit. Houding, kleding en mimiek
waren uitstekend. Dat kan niet van
alle medespelenden worden gezegd
Vooral de grime liet te wensen over
Willem de Doler deed denken aan een
roverhoofdman en Dora van de Mor
tel was wat te oud getypeerd, gezien
het feit dat deze oude, afgeleefde
vrouw nog een zeer jonge huwbare
dochter had Misschien kan men hier
in een wijziging aanbrengen, war.neei
.Kunstmin" naar Anna Paulowna
gaat. Het gezelschap heeft namelijk de
vererende uitnodig g gehad, om ook
daar een opvoering te geven.
De Off. KIM bleven door hun over
winning op het nog steeds te onbe
suisd (en daardoor ongeoorloofd) spe
lende Gem. Werken, de leiders volgen
met één minder gespeelde wedstrijd. De
uitslag werd hier Gem. WerkenOff.
KIM 5—32.
In afd. B. nestelde KVH zich door
'n 2814 overwinning op Adelborsten
I stevig, met vier punten voorsprong,
op de eerste plaats. Onvoldoende dek
king van de gevaarlijke KVH-spelers
mag als oorzaak voor de nederlaag
worden aangegeven.
De Marine Sportschool behaalde haar
tweede overwinning, nu op een zwak
spelend FAC (2817).
De competitie-stand voor beide afde
lingen is nu:
Afdeling A:
Adelborsten II 4
Off. K.I.M. 3
H.A.V. 4
Hermes 5
Helder 4
Zeemacht I 2
Gem. Werken 4
Afdeling B:
K.V.H. 4
Adelborsten I 4
Zeemacht II 4
W.S.V. 4
G.S.S. 4
F.A.C. 4
4
0
0
8
76— 36
3
0
0
8
101— 16
2
1
1
5
73— 56
1
0
4
2
33—106
2
0
2
4
58— 60
0
1
1
1
34— 44
0
0
4
0
27— 84
4
0
0
8
155— 29
2
0
2
4
103— 76
2
0
2
4
74— 77
2
0
2
4
65— 92
2
-0
2
4
64—114
0
0
4
0
31—104
WE BELEVEN EEN PERIODE van hoogconjunctuur in de landbouw en
veeteelt en onze agrariër» knnnen deze tijd niet beter gebruiken an
zich sterk te maken voor de toekomst. Wat gebeurt er in dit °PZ'C
de vraag, die we aan verschillende vooraanstaande mensen uit de orgwm»
hebben voorgelegd en hoewel sommigen ons een antwoord schuldig
waren er toch verschillenden, die op menigerlei gebied vooruitgang Mgen.
zo z\jn we langzamerhand tot de conclusie gekomen, dat er meer geoeur
velen beseffen, méér ook, dan veel agrariërs zelf beseffen.
kocht een tractor, een ploeg en een
Een van de dingen, waarop wel eens
ter dege de aandacht mocht worden
gevestigd, zo zei ons de heer Joh. de
Veer, voedselcommissaris in deze pro
vincie, is de werktuigencoöperatie, die
in Noord-Holland nog tot de zeer zeld
zame verschijningen behoort en die
toch in zo hoge mate kan bijdragen om
de rentabiliteit van het boerenbedrijf
tet verhogen.
Doordat er dit jaar enige bij zijn ge
komen, zijn er in deze provincie thans
vijf van deze verenigingen en hoe ge
ring dit cijfer is, moge blijken uit het
feit, dat deze werktuigencoöperaties
samen met coöp. dorsverenigingen lan
delijk zijn georganiseerd in de Fede
ratie van Land- en Tuinbouwwerktui-
gen exploiterende Coöperaties, de
FLEC, die in Nederland ongeveer 500
leden telt waarvan er zes, zegge en
schrijve zes, in onze provincie worden
gevonden. Onder deze zes leden vindt
men een dorsvereniging, die uit Zuid-
Zijpe, verder de met rijkssteun wer
kende werktuigencoöperatie Geestmer-
ambacht, terwijl van de resterende vier
werktuigencoöperaties, die werken zon
der overheidssteun, de oudste, die uit
de Zijpe, werd opgericht in 1946. De
dre andere, die te Opmeer, Texel en
Groot-Schermer, zijn pas begonnen.
Een enthousiaste pleitbezorger.
Zo hebben we hier dus te doen met
een wijze van organisatie, waarvan mag
worden gezegd, dat ze in Noord-Hol
land nog geheel in de kinderschoenen
staat.
Ten einde er wat meer van aan de
weet te komen, hadden we een onder
houd met de heer Nic. Hopman te
Schagerbrug, voorzitter van de werk
tuigen coöperatie aldaar, die niet alleen
bereid bleekons er het een en ander
over te vertellen, maar die bovendien
'n enthousiast pleitbezorger bleek voor
deze vorm van coöperatie, die hier in
veel te geringe mate wordt aangetrof
fen en die toch zulke grote diensten
kan bewijzen aan de boerenstand.
Pionierswerk in Noord-Holland.
Gedurende de winter 1945-1946 had
de afdeling Zijpe van de Hollandse
Maatschappij van Landbouw in samen
werking met de L.T.B. het initiatief ge
nomen tot enkele vergaderingen, waar
het onderwerp „Werktuigencoöperatie"
werd ingeleid door Ir. Lienesch, die er
op wees, hoe gedurende de oorlog in
Engeland op deze wijze prachtige re
sultaten waren bereikt.
Niet alle aanwezigen bleken te zijn
overtuigd, want toen de vraag werd
gesteld, wie bereid was om mee te
doen, was het aantal te gering. Er
meldden zich een 30 a. 35 liefhebbers,
die te samen een uitgestrektheid land
bezaten van 600 a 700 H.A., terwijl
men zich had voorgesteld, dat een uit
gestrektheid van ca. 1200 H-A- nodig
was om te kunnen beginnen.
Er werd toch doorgezet, enkelen
veranderden van opvatting en toen in
Februari 1946 een oprichtersvergade-
ring werd bijeengeroepen, traden 45
leden toe met ruim 900 H.A.
Het benodigde kapitaal werd ge
makkelijk gevonden, het werd geheven
door een omslag ad 20 per H.A., over
welk geld per jaar 3 pet. rente werd
betaald.
Hoe de vereniging groeide
Als eerste werktuigen, werden ge-
Het wedstrijdprogramma voor deze
week luidt: Dinsdag 17 Jan. 6 uur: GSS
WSV; Vrijdag 20 Jan. 6.45 uur: HAV
Helder; 7.40 uur: Gem. W.Zeemacht
I; 8.35 uur: FACAdelborsten I. 9.30
uur: HermesOff. KIM.
ging. Wat moet ik er meer Va^1^*
gen.
Een voorbeeld voor on
boerenstand.
Ziehier het oordeel van leman*
die thans midden in de werktuig?1
coöperatie zit. We geloven, dat ,r /j
ons gewest nog veel, heel veel boeJj
zijn, die goed doen daarvan kennis t#
nemen. Want diegene, die straks
meest economische en meest
het
«her*
AUUll V ctn V4«v»w., r w
trekker-binder. Een jaar later werd
reeds een tweede tractor gekocht
Successievelijk volgden een sproeima-
chine, een aardappelrooimachine, een
slootmachine en twee mest versprei
ders. Ook bleek het bezit van een
zelfbinder te weinig, m afgeiopen
seizoen werd er gewerkt met twee van
zulke werktuigen, die gedurende 350
uur in bedrijf ziJn geweest.
Neem nu eens een sproeimachine,
zo verklaarde onze zegsman enthou
siast. Het is eenvoudig een ondenk
baarheid, dat een boer tot de aan
schaffing er van zou kunnen overgaan
Dat zou veel en veel te duur zijn.
Maar de onmisbaarheid er van is dub
bel en dwars beweren, we zouden het
er onmogelijk meer buiten kunnen
stellen.
En hoe marcheert de vereniging?
Prachtig. In 1948 werd voor werk
zaamheden in rekening gebracht een
bedrag van ongeveer 18.000 bij een
kapitaalbezit, na afschrijving, van
21.24<j. Dat lijkt misschien wel erg
veel, maar de afschrijving drukt ont
zettend zwaar. En natuurlijk
moesten we eerst ervaring opdoen.
Dat alle machines geregeld hebben
voldaan, zou ik niet durven zeggen.
Maar daar komt een mens doorheen
De boeren moeten de.-.? '"int heen.
Doen ze het niet, dan raken ze op
achter. Ten minste, wanneer niet de
een of andere particulier de zaak in
handen neemt en werktuigen gaat
verhuren. Maar het is beter, dat de
boeren het zelf doen.
Hoe staat het met de uitdraging
van de coöperatieve gedachte in
werktuigenverenigingen?
Er is geen vereniging, waarin die
krachtiger wordt bevorderd dan juist
in de werktuigencoöperatie. Bij de
zuivelfabriek is het min of meer zo
geworden, dat de boer denkt zijn co-
operatieve plicht te hebben volbracht
wanneer hij zijn melkbussen aan de
weg heeft gezet. Hier is het niet alleen
iets als pionierswerk, dat wordt ge
daan, maar bovendien moeten de men
sen zich voortdurend naar elkaar blij
ven schikken. Twee leden kunnen één
machine niet op dezelfde dag gebrui
ken. Ze zouden het soms wel willen,
maar het kan nu eenmaal niet. Daar
om moeten ze willen samenwerken,
altijd door.
En bevordert de werktuigencoöpe
ratie de rentabililteit der bedrijven?
O ja. Er is zeker sprake van per-
soneelsbesparing, maar bovendien
neemt de bedrijfszekerheid in belang
rijke mate toe. Want verschillende
machines worden juist dan gebruik:
wanneer er door de grote drukte
moeilijk personeel te krijgen is. Daar
om geloof ik, dat onze machines de
werkloosheid niet eens in de hand
werken, ook al sparen ze volk uit.
Ten slotte vroegen we nog, hoe de
heer Hopman de toekomst van zijn
vereniging beoordeelde. Het antwoord
luidde, zoals we, nu alles wat we al
te horen hadden gekregen, hadden
verwacht.
We gaan geregeld door. Op het
ogenblik zijn we doende over een ma
chine voor het inkuilen van gras. Het
is een nieuwe methode, waarbij 15 pet
bieten en voor de rest gras worden
dooreen gehakseld. die dan ze in de
silo gaan. We moeten daarover nog
vergaderen. En overigens, we hadden
gedacht, dat we het oprichtingskapi
taal er wel gauw uit zouden hebben
Geregeld zijn er weer nieuwe of weer
andere machines nodig. Intussen, we
Maar dat lijkt wel niet mee te vallen.
bedrijf heeft, zal een eventuele teru."
slag het best doorstaan. En dat
terugslag zal komen, zou ieffiaM
daar nog aan twijfelen?
Echter, er zijn meer dingen, die om
agrarisch bedrijf kunnen versterken
Op enkele andere komen we in v(ï
gende artikelen terug.
DAMES SPELEN SCHAAK.
Nu onze dameskampioen mevrou»
Heemskerk naar Moskou Is vertrokken
om daar deel te nemen aan de wej
strijd om het wereldkampioenschap
voor dames, vragen velen zich af hoe
het gesteld is met het schaken van het
zwakke geslacht. Heeft onze vertegen,
woordigster een kans?
Het is vrijwel onmogelijk om <jaït
een antwoord op te geven, want het
enige aanknopingspunt is de wedstrijd
te Barcelona, die in October 1949 werd
gehouden. De meeste deelneemster
aan dat tournooi zijn n.L ook te Mos.
kou van de partij. Maar één wedstrijd
zegt eigenlijk niets. Mevr. Heemskerk
werd vijfde, achter Miss Tranmer, Mme
Chaude de Silans, Mlle Bussers en Mis
Saunders. Maar waarom zou mevrouw
Heemskerk in Moskou niet boven de.
ze dames kunnen eindigen?
Om een indruk te geven van d«
speelsterkte der dames, laten wij hier.
onder de beste partij volgen, die te
Barcelona werd gespeeld.
Wit: Miss Saunders (Engeland).
Zwart: Mllè Bussers (Belgie).
Siciliaanse verdediging.
1. e2e4, c7c5; 2. Pgl—f3, a7—«g.
Dit systeem is afkomstig van de Bel.
gische meester O'Kelly de Galway es
wordt het beste beantwoord met 3. c3
of 3. c4.
3. d2—d4, c5xd4; 4. Pf3xd4; Pg8-«[
5. Pblc3, e7e5; Pd4—f3, Lf8-b4,
De pointe van deze speelwijze.
7. Lel—d2, d7d6.
Sterker is Pc6, om de mogelijkheid
d5 bij de hand te houden.
8. Lfld3, Pb8d7; 9. a2-aj,
Lb4xc3
Nu komt wit in het voordeel De te.
rugtocht naar c5 is beter.
10. Ld2xc3, Pd7c5; 11. Ddl—e2, b7-
b5; 12 Lc3b4!, Dd8—e7; 13. Pf3dï,
Lc8b7; 14. f2—f3. 0—0; 15 c2—c4.
Hierna bevrijdt de Xwartspeelster
haar stelling op fraaie wijze.
15. b5xc4; 16. Pd2xc4. d6d5!
Zeer fijn gespeeld. De hoofd-variaat
luidt; 17. exd5. Pxd5; 18. Pxe5? Pxb4;
19. axb4, Dxe5!; 20. Dxe5, Pxd3t met
stukwinst.
17. Pc4!b6, d5xe4; 18. Ld3xe4, Lb7x
ö4; 19. f3xe4. Ta8—d8!; 20. Tal—cl?
In de hoop van de binding Pc5-
te profiteren, maar dat wordt doof
de volgende combinatie weerlegd. Een
betere kans geeft 20 Pa4!, Pd3; 2L
Dxd3, Dxb4; 22. axb4, Txd3; 23. Pc5!
enz.
20Pc5d3!, 21. De2xd3, De7
7xb4!; 22. a3xb4, TdOxdS: 23. Tcl-al,
Td3e3: 24. Kei—f2, Te3xe4.
Nog sterker is het tussenschaak 24..,
Pg4!
25. TalxaS. Te4xb4; 26. Pbfi-a4.
Tf8d8: 27. Thl— cl, Pf6—g4!; 28. Kfl
gl, Tb4d4: 29. Pa4—c3.
Er dreigde mat op de onderste Hjn
29Td4d2: 30 b2—b4. e5e4h
31 h2h3, Pg4e3: 32. Pc3xe4 !Td2xgJ!;
33. Kgl—hl.' Tg2b2; Taö—b6, h7-
h6!
Alvorens de volgende manoeuvre uit
te voeren, moet zwart eerst zorgen
voor een vluchtveld voor de koning.
35. Tb6b5, f7f5; 36. Pe4—g3, Td«
d2.
Wit geeft op, want mat in enkele zet
ten is niet meer te verhinderen.
Een zeer goede prestatie van de
zwartspeelster!
Zoals te verwachten was, heeft de ger in haar woelden. Enthousiast
schreef zij sonnetten en droeg deze op
aan Toorop. Door hem werd zij in con
tact gebracht met Albert Verwey, in
wiens woning zij Herman Gorter ont
moette. Deze stralende figuur, die
langs filosofische weg zocht naar het
absolute geluk, richtte de belangstel
ling van Henriëtte op Spinoza en Dan-
te. Behalve voor haar karakter, heeft
zij ook voor haar kunst aan de invloed
van deze grote geesten veel te danken
gehad.
Eveneens bij Albert Verwey kwam
Henriëtte van der Schalk in aanraking
met de schilder R. N. Roland Holst,
schepper van symbolische en strikt
dienende kunst. Niet zo zintuigelijk
als de mannen van '80 zochten hij en
zijn geestverwanten naar een dienen
de cultuur. Met hun intellectuele zelf
kennis wilden zij zich tot andere men
sen richten, om hen blij te maken In
1896 huwde Henriëtte van der Schalk
met Roland Holst.
De socialistische idéé was bij de
Holsten niet. zoals door velen werd
gedacht, een gevolg van politieke in
vloed De ideeën van William Morris
vechtend voor het scheppend ambacht
vooral de boekdrukkunst, hadden hun
sympathie. Op aesthetisch-ethische m-o
lezing van dr. Garmt Stuiveling voor
de Helderse Volksuniversiteit 'n flink
aantal bezoekers getrokken. Meer dan
honderd stadgenoten waren naar de
Vakschool gekomen, om deze lezing
over Henriëtte Roland Holst bij te wo
nen.
Dr Stuiveling gaf een kort over
zicht van de levensloop van deze grote
Nederlandse dichteres, die als jong
meisje een zeer eigenzinnig karakter
had. Menigeen noemde haar een „on
mogelijk kind", dat de rebelse neigin
gen van moeder paarde aan het auto
ritaire karakter van vader. Zij groeide
op in de tijd, onmiddellijk na de
Frans-Duitse oorlog van 1870. Er was
toen een economische verandering
gaande. Amsterdam bloeide op, en zo
als dat veelal gaat ook de kunst be
woog zich in stijgende lijn. Deze ont
wikkeling drong echter niet onmiddel
lijk door tot de streek, waar Henriëtte
van der Schalk werd geboren, name-
'ijk Noordwijk.
Met haar vader bezocht zij eens een
roorop-tentoonstelling, waar zij veel
werk zag, dat op het arbeidersleven
was geïnspireerd De indrukken, die
zij daar opdeed, stimuleerden haar tot
het uiten van gedachten, die reeds lan-
tieven grondden zij de wenselijkheid
van een in socialistische geest geor
dende maatschappij, waarin de cultu
rele waarden behouden moesten blij
ven. Zij deelden Morris" critiek op het
kapitalisme.
Ere-doctoraat
In 1902 deed Henriëtte Roland Holst-
van der Schalk een klein meester
werkje het licht zien: „Kapitaal en
Arbeid". Dit groeide later uit tot een
standaardwerk, waarvoor aan de
schrijfster in 1946 (veertig jaar te laat
aldus dr. Stuiveling) het ere-doctoraat
werd toegekend. In 1903 publiceerde
zij „De nieuwe Geboort".
In de strijd voor het socialisme zijn
de teleurstellingen haar niet bespaard
gebleven. Zij heeft zich wanhopig en
geslagen gevoeld na de mislukte spoor
wegstaking m 1903, met de tweedracht,
die het gevolg ervan was. De crisis in
de S.D.A.P i„ i909 betekende eveneens
een nederlaag voor haar ideeën zii
waren voor de reformisten te revoluti
onair en voor de radicalen te utopich
Henriëtte Roland Holst trok zich oa-
re™8,m de dichterlijke verbeel
ding Uit deze nieuwe periode stam-
men De vrouw in het woud", „Tho
mas Moore", „Verzonken grenzen"
Het feest der gedachtenis", enz Ver'
leden en toekomst werden in' deze
werken samengekoppeld. Het ziin
laren van bezinning voor haar gewor
den, waarin zij echter nimmer aan het
socialisme heeft getwijfeld.
Tijdens de eerste wereldoorlog bleef
zij niet afzijdig staan. Het Revolution-
nair Socialistisch Verbond werd opge*
richt, en als lid hiervan kwam zij in
Zwitserland in contact met Lenift
Trotzki e.a. In die periode was er een
element van optimisme, maar die span*
ning brak, toen zij zag wat het cob*
tnunisme later met haar vrienden heeft
gedaan.
Door haar studie van de psychologe
leerde zij ook Ghandi kennen, die hst
principe van de geestelijke weerbaar
heid was toegedaan. Zowel in hel
Oosten als in het Westen zag zij eeB
ophoping van spanningen, die zij i>ê'
eefde als diepere krachten van ds
menselijke ziel.
Religie"
Henriëtte Roland Holst is principieel
zichzelf gebleven, stellig religieB!l
christelijk, maar misschien behoord®
'*i meer „bij de ketters dan bij ds
kerk Het geloof in de mens was M
haar niet zinloos, omdat zij erkend®
dat God een plan met de mensheid
heeft. Bij Dante, Spinoza en Marx vond
zij deemoed, liefde en begrip voor h»
maatschappelijke, een samenvatting va#
het leven, die voor haar een levens
overtuiging is geworden en ook gehe
ven tot de dag van heden.
Aan het eind van deze interessant®
lezing die door menig citaat uit of frag
ment van het werk van de besprok®®
dichteres werd toegelicht, heeft de heer
Ja Ph. Ylapmeyer namens alle aan*®*
•igen een welgemeend woord van dan»
lot dr. Garmt Stuiveling gericht.
