OUDS Eerlijke bedela ars bouwen eigen stad Jurken voor een vijfde van oude prijzen Pijpleidingen van Texas tot New York IS ER WEER Finse sisugarantie voor toekomst In het Finse „Delft" Hachelijke positie van Nederlanders in Indonesië Revolutie in de Franse mode Op bezoek bij c/e Europese betalingsunie op 1 Juli in werking? Rapport over Nieuw-Guinea D" haute couture Aardgas: goedkope brandstof De rechte weg is niet altijd de snelste Problemen van de „sliertploeg" Aardgas DONDERDAG 22 •HM 1950 (Van onze speciale verslaggever) J7RGENS in een van de hoofdstraten van Helsinki staat een fors gebouw van ietwat afwijkende architectuur: zo stevig en zwaar en romantisch als een middeleeuwse burcht. Hoog in de eigenaardige koepeltoren is een aller-eigen- -~^>gst kamertje, dat door de vaste bezoekers van dit huis slechts eenmaal in Hun leven betreden mag worden, n.1. als ze het examen met goed gevolg afgelegd hebben dat hen in staat stelt de koude wereld binnen te treden. Op de binnen kant van de deur, die toegang* geeft tot dit zéér exclusieve verblijf, staat een wonderlijk gedrocht afgebeeld: de nooit-geziene, maar in dit milieu altijd aali js ezige „grimmig-kijkende-ingenieur-met-de-zwarte-baard", het sedert decennia eerbiedig vereerde symbool van de gemeenschap, die aan de Fipse Technische Hogeschool bestaat. Wij, lezers, hadden de eer in dCze torenkoepel de beste maaltijd opgediend te krijgen, die ons in onze overigen? langs niet onappetijtelijke Finse dagen gewerd, maar wij hadden dan ook van te voren een ontdekkingstocht-met-hin dernissen ver buiten Helsinki gemaakt, toen we over puinmassa's door een bos ftrompelden, waar de lucht voortdurend fespannen stond van het gqknal van rotsenverbrekende dynamietpatronen. Wat we daar deden? In Finland krij gen de ingenieurs en architecten hun opleiding aan het Technologisch Insti tuut te Helsinki, een min of meer uni versitaire gemeenschap die onder een speciale vorm van zelfbestuur bestaat. De regering heeft aan een z.g. admi nistratieve raad vergaande volmachten verstrekt en daardoor is het mogelijk geworden een eigen sfeer te scheppen, zonder altijd door ambtelijke controle of wetsartikelen te worden gehinderd. Dit Finse „Delft" heeft een bevolking van ver over de 2000 studenten, van wie bijna het tiende deel vrouwelijke. Naast al het hulppersoneel heeft men er ruim 50 professoren, terwijl de libe raliteit ten opzichte van de taal zeer ver gaat: er wordt zowel in het Fins als in het Zweeds onderwezen. De stu denten'komen uit alle mogelijke krin gen; meer dan een achtste deel is van boerenafkomst en maar heêl weinig minder wordt uit de arbeidersklasse ge- recruteerd. De toeloop is ook hier voor al in de laatste jaren zo druk, dat nau welijks 30 a 40 procent van de adspi- ranten kan worden aangenomen. Van standsverschil tussen de studen ten merkt men niets; in geheel Scandi navië is dit trouwens een vrij vreemd begrip. Allen behoren tot éénzelfde stu dentencorps, zijn daartoe zelfs ver plicht, maar in dit corps kan vrijwel elk initiatief zich dan ook ontplooien. Zo is er een studenfenkooi', dat tot de beste koren van Finland behoort en binnenkort zelfs een reis naar de USA gaat maken en het studenten-orkest ge niet al een even goede naam. Hoeveel ijver er aan sport en athletiek besteed wordt, kan men gemakkelijk gissen, als men iets gezien heeft van wat scholen en organisaties op dat terrein preste- Energiek doorgevoerd initiatief Ruimtegebrek is de kwaal waar het Instituut hevig aan lijdt. De onmoge lijkheid om kamers te huren dwingt de studenten tot het maken van revo- lutionnaire plannen en daar zijn ze dan ook niet voor teruggeschrokken. Een kilometer of wat ten Westen van Helsinki ligt een prachtig schiereiland. Grondgebrek bestaat hier in elk gev.al niet, dus kon de regering dit Otaniemi gemakkelijk voor de bouw van een studentenstad beschikbaar stellen. Hier komen de schoolgebouwen, de villa's voor de professoren en hun laboratoria, de studentenhuizen, sportvelden, zwem- gelegenheden en wat niet ai. Het blijft landelijk en het wordt allemaal uiterst modern; in de loop van de komende tien a twintig jaar hoopt men hier een Technische stad met tal van research instituten te laten verrijzen. Ook al is het geld nog lang niet bij een, toch is men reeds met de bouw begonnen, want de studentenhui zen. die op meer dan 2000 bewoners be rekend zijn, moeten in 1952 reeds de deelneemsters aan de Olympische Spe len bergen. Een Amerikaanse inslag is in opzet en architectuur reeds nu te onderkennen. Maar het geld! Finland is straatarm, gelukkig is het particulier initiatief kerngezond. Niet alleen verlenen dus alle Finse gemeenten een subsidie, maar ook persoonlijk wordt er veel gegeven. Zo was er eind 1949 een bedrag van 53 millioen markka's bijeen maar dat is nog geen millioen gulden en daar kwamen sedertdien al weer 20 millioen bij. Overal waar maar iets te verdie nen valt, zijn de studenten als de kip pen bij: als kaarten verkopers, winkel bedienden, vacantiehulpjes, kortom naar eigen benaming als „eerlijke be delaars" vechten ze om de benodigde kapitale som bijeen te krijgen, over tuigd als ze zijn dat de regering aan de oorlogsschade-vergoedingen meer dan de handen vol heeft. Maar de Finse jeugd bezit „sisü", die typische eigenschap die alleen maar als pit, fut, kracht, energie en misschien nog het best met het Friese „kriich" aan te duiden is. De studenten hebben Otaniemi reeds, hun stad krijgen ze wel! „De school" een voorname factor. Zoals voor alle Scandinavische volken betekent de school ook voor de Finnen geweldig veel; de leerplicht (van 7 15 jaar) is de natuurlijkste zaak ter wereld. Er wordt 36 weken (in dun bevolkte streken 28 weken) per jaar school gehouden en het accent valt daarbij sterk op het practisch element: handenarbeid betekent er bijv. veel meer dan te onzent. De staat betaalt alle leermiddelen en ook de schoolvoe- ding, die alle kinderen tussentijds ont vangen. Kinderen uit arme gezinnen krijgen kleren en schoenen en de goed geregelde medische en tandheelkundige verzorging is ook gratis. De onderwijs vernieuwing wordt ook hier druk be sproken; door de groter onafhankelijk heid der scholen zijn meer mogelijkhe den voor decentralisatie en dus voor experiment en initiatief gegeven. De middelbare scholen hebben niet zulk een overladen programma als in Nederland; Grieks leert men bijv. ook op de gymnasia niet en buiten Fins en Zweeds heeft men er als lesvak ten hoogste nog twee of drie andere talen bij. Hoewel de Finnen het liefst Duits spreken, heeft het Engels na de oorlog (vooral door het uitstekende werk van de British Council) een flinke sprong vooruit kunnen doen. Het lerarentekort is ook hier aanzienlijk. De aparte scho len voor jongens en meisjes zijn ver in de minderheid. Wie over „sisu" in Finland spreekt, heeft het ook over de volksopvoeding. Het beurzenstelsel wordt ruim toege- Lea Vannas studeert architectuur en draagt dus de witte pet met de zwarte kwast, waaraan de tech nische studenten te onderscheiden zijn: zij werkt hard mee aan de opbouw van de Studentenstad en dezer dagen werd ze gekozen tot officieel laurier-krans-bindster van de school, een hoge eer! past, ook op de universiteit, maar de financiële toestand laat het voeren van een actieve cultuurpolitiek niet toe. Daartegenover staat, dat men zoveel mogelijk het werk der volkshogescho len steunt, omdat daardoor juist de ar beidersklasse bereikt wordt. Hoewel ge heel uit particulier initiatief ontstaan (74 zijn min of meer neutraal, waar van 56 Fins en 18 Zweeds en 30 hebben een uitgesproken godsdienstige instel ling) verleent de staat aan alle 60 proc. subsidie. Bovendien bezit Finland nog ruim 80 arbeidersscholen, die meer voor de stadsbevolking bestemd zijn, maar ook een grotendeels vrouwelijke bevolking hebben. Dikwijls komen ze voort uit de coöperatieve of christelijk-sociale beweging. Het merkwaardigste initiatief bieden missahien nog wel de „studiekringen", groepen van 1030 ouderen, die met staatssteun werken.' Hun werk ver diende een beschouwing op zichzelf, want alleen in 1946 liepen er reeds over de 2000 van zulke officiëel ingeschre ven kringen. Het is duidelijk, dat zowel de rega- Vragen van Eerste Kamerlid Het Chr. Historisch Eerste Kamer lid, de heer J. Reijers heeft minister Van Maarseveen schriftelijk de vraag gesteld, of de bewindsman kennis heeft genomen van een bericht in het dagblad „Trouw", volgens hetwelk de regering een rapport van de leger commandant luitenant-generaal -Buur man van Vreeden over de hachelijke toestand van de Nederlandse burger lijke bevolking in Indonesië zou heb ben geweigerd. Indien dit bericht juist is, vraagt de heer Reijers naar de overwegingen, welke de regering hier toe hebben genoopt. Tevens stelt het Kamerlid de vraag of de levens, be zittingen en belangen der burgers wel voldoende zijn gewaarborgd en zo niet, welke maatregelen de minis ter denkt te nemen. 14- 4n *Pariis) (.Van onze correspondent te Parijs) 7 V \N FR VXKRIJKS grootste modekoningen hebben in de Parijse mode- T wereld'een revolutie ontketend. Zij hebben de koppen (tenminste wanneer wü de hoofden van deze eerbiedwaardige kunstenaars met „kop mogen aan- duiden) bij elkaar gestoken en besloten dat zij. door eendracht versterkt, een aantal jurken, mantels en andere elegante zaken de wereld zullen .nsturen, die niet meer dan een vijfde van de tot nu toe gevraagde prijzen zullen kosten. Dit bericht heeft natuurlijk in heel Parijs 'n ware revolutie ontketend Maar voor u nu naar het station rent om een kaartje naar Parijs te nemen met de bedoeling een stel van die goedkope jurkjes te gaan kopen, is het misschien wel goed dat ik toch even specialiseer, dat „één vijfde van de tot nu toe gevraagde prijs toch altijd nog een dikke tweehonderd gulden voor een jurkje betekent. yi.JF Te Londen is men volgens de finan ciële redacteur van Reuter er vrij ze ker van, dat de Europese betalingsunie (nu de Belgische regering haar goed keuring heeft gehecht aan het plan. dat tijdens het jongste weekend te Parijs werd uitgewerkt) met ingang van 1 Juli in werking zal treden. Hij voegde daaraan toe. dat Engeland opnieuw on derhandelingen, zal moeten voeren over zijn bilaterale betalingsovereenkomsten met de continentale Marshall-landen en over de standaardisering daarvan. De Indonesische leden van de ge mengde commissie voor Nieuw-Guinea, de heren Latuharhary, Papare en Ma- kaliwy zijn op Schiphol aangekomen ten einde met de Nederlandse leden overleg te plegen over he't rapport inzake Irian, dat hopelijk begin Juli gereed zal zijn. De heer Latuharhary zeide te ho pen, dat een gemeenschappelijk rap port zou kunnen worden uitgebracht, doch gezien de verschillende zienswij zen is men hiervan niet zeker. ring als de verantwoordelijke organi saties in Finland alles zetten op de ver sterking van de volkskracht. De „sisu" was het die de Finse natie gedurende acht eeuwen van vrijheid het hoofd om hoog deed houden, de „sisu" kan deze vier millioen straks ook sterk doen staan als nieuwe stormen komen! PARIJSE MODE geeft nog altijd de toon aan en de elegantste (en rijkste) vrouwen uit de gehele wereld komen nog steeds naar Parijs om zich te kleden. Parijs telt ongeveer vijf en twintig van die vermaarde „Maisons de haute couture", die men vooral in de buurt van de Champs Elyséés vindt. In deze modehuizen is een zeer talrijk per soneel van naaisters, ontwerpsters, ver koopsters en pasjuffrouwen bezig om slechts enkele jurken per dag te ver kopen. Deze jurken zijn scheppingen van de directeur van het maison en zo zegt - Als vanouds - DE KINAWIJN VAN OUD Opwekkend en versterkend (Van onze correspondent te New York) op TAL VAN PLAATSEN in Amerika ziet men dezer dagen grote vracht wagens stalen buizen met een diameter van ongeveer zestig centimeter aan voeren. In de steden valt het nauwelijks op. De activiteit in het bouwbedrijf overtreft immers alles, dat dit land op dit gebied ooit heeft beleefd. Maar wan neer men op het platteland waar hoogstens een eenzame boerderij staat op tientallen mijlen afstand van de dichtstbijzijnde gemeenschap te midden van onvolprezen natuurschoon honderden van deze buizen ziet die in hoog tempo door ploegen potige arbeiders onder de grond worden gestopt, dan vraagt men zich af, waar dit alles wel voor dient. Aardgassen zijn een bijproduct van de olie-winning, in die zin, dat zich gewoonlijk aardgassen bevinden in de onmiddellijke omgeving van olievel den. In tal van gevallen ervaart men, dat een olieboring niet alleen tot het vinden van olie leidt, maar dat tege lijkertijd aardgassen mee naar boven komen. Deze laatste worden dan in buizen geleid, en op enige hoogte bo ven de olievelden verbrand. Waar de boringen echter louter aardgassen op leveren, is men er toe overgegaan het product te kanaliseren naar opslag plaatsen, die nu eens niet grote zijn dan een cylinder, dan weer imposante proporties van een gashouder aanne men. j „^ARDGAS" is het antwoord, dat de voorman u zal geven. „Aardgas!" is de kreet van de huisvrouw en de exploitant van grote flatgebouwen, die elk op de goedkoopste manier hun wo ningen verwarmd willen hebben en hun fornuizen willen stoken met een product, dat per kubieke eenheid tegen een aanzienlijk lager tarief geleverd kan worden dan de uit steenkool ver kregen gassen. „Aardgas", zegt de be legger in Wall Street, die er doorgaans snel bij is om aandelen van een nieu we industrie te kopen vóór deze tak van bedrijf nog een hoge vlucht heeft genomen. In de oorlog tussen Finland en Rusland werd bij een bombardement het gebouw van de Sowjet-legatie in Helsinki door de Russen zelf in puin geworpen. De Finse regering gaf die puinhoop cadeau aan de technische studenten. Eigenhandig hebben deze daarop 800.000 stenen afgebikt en naar Otaniemi getransporteerd; hier ziet men enkele jonge mannen bezig met opstapelen op het terrein. De foto is begin April genomen. Niets nieuws onder de zon Deze gassen zijn op zich zelf niets nieuws. Maar de Amerikaan heeft dit nieuwe stookmiddel in het centrum van alle belangstelling geplaatst door de wijze van exploitatie, die hij eraan heeft gegeven. Teneinde snel en goed koop een zo groot mogelijk aantal klanten ei mee te kunnen voorzien, besloot men tot de aanleg van een net van pijpleidingen, dat zich thans r im 2000 mijl uitstrekt van Texas tot New York. Het denkbeeld van een pijpleiding is ook al geen votum voor de olie industrie. Maar zelden heeft men een zo uitvoerig gebruik van pijpleidingen gemaakt als sinds de introductie van de aardgassen. Een van de pioniers van het pijpen-leggen is Roy F. Parkhill, die thans in Oklahoma zijn eigen maat schappij exploiteert, welke gedurende de laatste 30 jaar voldoende pijpen heeft gelegd om de evenaar te om spannen. Het leggen van het buizen stelsel geschiedt in twee operaties. Eerst zorgt een zogenaamde „strin- ging"-ploeg (vrij vertaald: „sliert ploeg"). dat de pijpen min of meer op de plaats van bestemming komen te lig gen. Dit is minder eenvoudig dan men doorgaans beseft; zware tractoren zijn nodig om de met pijpen beladen vrachtwagens door modder, slijk, moe rassen, en nauwelijks begaanbare berg streken te trekken. Andere tractoren, uitgerust met speciale lieren om de I buizen van de vrachtwagens te tillen Bij verschillende boringen, die de B.P.M. in ons land verricht heeft, is men niet alleen op aard olie, maar ook op aard-gas ge stuit. Het is om dg olie te doen, doch ook het aardgas heeft waarde, zij het, dat het nog niet geëxploiteerd wordt in een om vang van enige betekenis. Wel licht, dat dit in de toekomst wel geschieden zal. In Amerika is men ons in elk geval ver vooruit, zoals blijkt uit het artikel van onze correspon dent in New York, dat wij hier bij publiceren. en zoetjes op de grond te leggen, vor men eveneens een onderdeel van deze karavaan. Elke pijp wordt gelegd op de plaats waar de „graafploeg" hem later zal lassen en op ongeveer tien centimeter onder de grond zal ingra ven. Want uiteindelijk mag niemand ook maar iets zien van dit ondergrond se pijpennet. Gevaarlijk werk J.JET WERK VAN DE sliertploeg -s niet zonder gevaar. In bergstreken moet men soms een bedding in de rots wand d'jnamieteren. En voor men een veertien-tons vrachtauto tegen een rotswand heeft opgesjord met behulp van een vervaarlijke staalkabel, is heel wat hard werk vereist. Zou de kabel ooit breken, dan is het leven van de truckchauffeur en zijn helpers in gevaar. Het leven van de sliert- en graaf- ploegen is in feite dat van nomaden. Het gros van de staf bestaat uit onge- huwden; de getrouwden staan voor de noodzaak hun kinderen bij familie on der te brengen en voor de echtgenote een woonwagen achter een van de trucs te haken. Het spaart althans huis huur uit. De problemen van de pijpenleggers zijn legio. Roy Parkhill vertelde ons liet meest gebruikelijke avontuur, dat zijn mannen beleven: boeren, die spon taan komen aanbieden om de pijpen door hun land te legen, of die de kara vaan een omweg willen besparen door toestemming te verleflen door hun ter rein te trekken. „Meestal ging het dan zo", zei Roy, „zodra de eerste truck bij de uitgang van de boerderij kwam, stond er een sterke barrière, waarach ter onze vriend de landbouwer zich had opgesteld tezamen met de plaatse lijke advocaat. Of we maar wilden be talen voor deze privileges, die we had den ontvangen. Zeiden we dan, dat hij ons doortocht had aangeboden, dan be aamde de boer dit, maar voegde er aan toe, dat hij geen mond had open ge daan over het verlaten van het ter- r^n.Een van mijn ploegen heeft op die manier een paar dagen vast geze ten, tot we een rechterlijke uitspraak kregen, waarbij de boer gelast werd ons te laten vertrekken. Ik heb er al thans van geleerd, dat er weliswaar maar één rechte lijn tussen twee pun ten loopt, maar dat die lijn niet nood zakelijk de snelste route is". Een zwarv tracf.or trekt een truck, geladen met buizen tegen een helling op. Het is een verantwoordelijk en gevaarlijk werk; als de stalen verbin dingskabel breekkomen de levens van de chauffeur en de andere arbei ders in ernstig gevaar. Zoals de foto laat zien, worden de buizen vaak door landschappen vol natuurschoon gelegd. men van de chicste vrouwen in Parijs dus dat zij zich door Dior. door Jacques Fath of door Maggi Rouff (om meteen maar de beroemdste te noemen) late® kleden. Van de kledingstukken, die nen daar verkoopt, bestaait altijd ilechts één exemplaar, zodat u, daar kopend nooit de onaangename ervaring kunt opdoen, dat u uw buurvrouw met precies dezelfde jurk ziet rondlopen. Maar tot nu toe kostte een jurk bij Fath toch al gauw een 1000 gulden; voor een mantelpakje telde men grif 1500 neer. terwijl een igtwat ingewik kelde avondjurk een 5000 gulden moest opbrengen. Men vraagt zich natuurlijk af wie de dames of beter gezegd de heren, want die draaien er toch immers altijd voor op zijn, die het zich kun nen veroorloven dergelijke hoge prij zen te betalen. Wanneer u bijv. weet, dat men op het platteland om Parijs voor 5000 gulden ook een alleraai digst huisje met een tuin kan kopen, dan is het toch wel verwonderlijk, dat er mensen zijn die regelmatig jurken ko pen, die net zoveel geld als een heel huis kosten. Deze vijf en twintig „Maisons de haute couture" hebben gemeenschap pelijk ook niet meer dan 8000 klanten, van wie meer dan 60 °/o uit buitenlan ders bestaat. Het zijn vooral de schat rijke Amerikaanse vrouwen, de film sterren uit Hollywood e.d., die speciaal naar Parijs komen om zich te kleden. Sinds de oorlog is het percentage Fran sen, dat zich bij de haute couture kan kleden, steeds kleiner geworden en dit heeft die vijf modekoningen er nu toe gebracht vijf en dertig modellen te ontwerpen voor jurken, die ongeveer 200 gulden zullen kosten. Hiermede hoopt men de Parisiennes, die nu wel naar de grote modeshows gaan, maar alleen om er de creatie, die zij pro beert thuis na te maken, te bewegen deze aanmerkelijk goedkopere jurken ook te gaan kopen. Het gevolg van het copiëren is, dat Fath, wanneer hij in Amerika is, daar herhaaldelijk modehuizen ziet die zijn modellen maken. Hier is niets tegen te doen, aangezien de Amerikaanse wet het namaken van jurken niet strafbaar stelt, dit in tegenstelling met Frankrijk, waar dit soort plagiaat zeer streng ge straft wordt. Op bezoek bij een maison de haute couture. ATEN WIJ u, tot slot van dit mode- praatje, eens meenemen naar een van deze modehuizen, waarvan de directeur mede de mode in de gehele wereld bepaalt. Zijn „huis" is in de verschrikkelijk chique Rue de la Paix. Er is èèn kleine etalage, maar uit coquetterie wordt daar alleen maar een overigens zeer opvallende lap stof getoond. We gaan een trap op en komen dan op de eerste etage in een reeks bij zonder luxueuze zalen. Overal kostbaar ingelegd houtwerk langs de muren, kristallen hanglampen aan de gebeeld houwde plafonds, fraaie schilderijen. Een klein publiek van elegante vrou wen zit in gemakkelijke stoelen, waar voor de gracieuze mannequins de laat ste creaties tonen. Wist u, dat er in Parijs ook een academie voor manne quins is, waar deze mooie meisjes, die allemaal een prachtig figuur moeten hebben, leren lopen We gaan een deur door en dan merken we, dat alle luxe plotseling is verdwenen. De luxe van de een is al tijd het werk van de ander. Hier zijn we in de ateliers van de naaistertjes. In ieder atelier werken 30 jonge vrou wen en zo zijn er zes ateliers. Om naaistertje in een groot Parijs mode huis te kunnen worden moet men zeker een leertijd van drie jaar hebben doorgemaakt. Dan wordt men „petite main", dat wil zeggen, dat men twee jaar lang niets anders doet dan zomen maken en ander eenvoudig werk. Daar na wordt de midinette (het naaistertje) seconde main en werkt daadwerkelijk aan de kleren. Maar vervolgens duurt het nog drie jaar voor zij première main is en hierdoor verantwoordelijk voor de hele jurk. En als u nu weet, dat zo'n „première main" niet meer dan een gulden per uur verdient, dan be grijpt u, dat de meisjes, die aan die luxe werken, zelf niet in die luxe leven. Het blad „II Momento" meldt, dat te Milaan een „nationale commu nistische partij" is gesticht. Deze par tij zou in nauw contact staan met Joegoslavische kringen. Acht van de tien mannen en vrouwen boven de veertig zijn vatbaar voor Rheumatische pijnen. Dat komt omdat, als df eerste jeugd ach ter de rug is, de bloedzuiverende organen allengs trager gaan werken. En zo is het dan de hoogste tijd om regelmatig Kruschen te nemen. De zes minerale zou ten van Kruschen hebben een natuurlijke aansporende werking op die bloedzuive rende organen. Naarmate die nu weer op gang komen, krijgen de onzuiverheden in het bloed geen kans meer zich vast te zetten en hun slopende werk te doen. Rheumatische pijnen maken chagrijnig, want ze verstoren Uw goede humeur; op de duur zit ge Uzelf en anderen in de weg. Wordt liever weer de oude. Neem Kruschen als een vaste dagelijkse ge woonte. Med. (Adv.)

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1950 | | pagina 4