nSe v°Jkscultuur beïnvloedde de nieuwe op ioei van nijverheid en kunst I List en geduld in strijd tegen smokkelaars Amerika's hoogconjunctuur uit in credieten aan Europa :ich Het nieuwe boek De Kalevala bevorderde de nationale bewustwording Urk gefilmd voor Marshall-plan propaganda Er is een „maar" bij VERDOVENDE MIDDELEN - VIJANDEN DER MENSHEID Internationale samenwerking leidt tot prachtige successen tegen onderwereld WAT maakt een volk til volkan*p'"'6 Verslaggever) steden, over de gehele wereld i T yronwen lopen, althans in de grote cigaretten en drinken dezelfde eenheirUd^. S°°rt kleren' roke" dezelfde taal, zingen dezelfde schlagers en inn straks spreken ze ook dezelfde zelfde leider. Alles wat onderscheidt TT ""'forme Pas blindelings achter de en dus luxe; het kan niet aan de lonend persoo°'tikheid schept, is duur daarom uit het productieproces T gefabriceerd worden en wordt garantiemerk geeft: zijn karakter de Th een vo,k ziJn eigen stempel en moeilijk benaderbare levenssfeer het "T de voor een vreemdeling genivelleerd. En hoe sneHeTdlta',eraaal weggeslepen en dood- „cultuur" zal gaan praten. 4Tcul^rTrTT1Jdt Te de massa over en in de harde strijd met de natuur-T't h "T ontstaat in de eenzaamheid haar dood. atUUr; het bo«enhuis ziet haar geboorte, de bar Dat alles hebben velen in Finland scherp begrepen. Vier millioen men sen, die tezamen een zeer typische gemeenschap vor men, zaten eeuwen lang onder een Zweedse boven laag; wie deftig was of zelfs maar tot de burgerij be hoorde, sprak Zweeds, zag naar Zweden als het grote voorbeeld en hield zich op een zekere afstand van het Fins-boerse. Ook Rusland had gedurende de 19de eeuw zijn invloed ter overtuiging wandele men maar eens door Helsin- ki's regeringswijk maar een russi ficering was toch nooit te duchten. Of Zweden echter Finland niet als zijn wat weerbar stige provincie be schouwde? De eerste helft der 19de eeuw is allerwegen in Eu ropa de tijd van de herleving der na tionaliteiten ge weest. Overal sproot het nieuwe leven omhoog, in de Noorse bergen, op IJsland, in Vlaan deren en in Wales. Ook Finland be leefde zijn renaissance en wat eens al leen een streven van dichters en ge leerden was, bleek zoveel levenskracht te bezitten, dat in 1918 het zelfstandig Suomi er uit te voorschijn kwam. De Kalevala HUIZEND JAAR en langer geleden zwierven er beroepszangers of bar den door de Finse wouden en waar ze mensen vonden, zongen ze hun balla den. Die bleven in het volksgeheugen hangen en werden overgeleverd van geslacht op geslacht. Maar naarmate de Westeuropese cultuur doordrong, trok deze volkspoëzie zich terug naar bet schemerige Oosten en daar, bij het La- dogameer, waren steeds mannen en vrouwen die de oeroude strophen op de overgeleverde wijs konden reciteren Het was een arts, Elias Lönnrot, een bewonderaar van Homerus, die door deze getuigenissen van een ver verle den hartstochtelijk gegrepen werd. Hij reisde, speurde, verzamelde en ordende en zo kwam in 1835 dat mysterieuze gedicht uit: de Kalevala, naam van het land van licht en schoonheid. Het Finse boerenvolk kreeg het be wijs van zijn eerstgeboorterecht in han den; Assepoester bleeTc een prinses te zijn Meer dan een vlag of een volks lied' of een koningshuis was dit epos 't symbool der natie: een volk, schuw en ingetogen levend, hervond zijn geest en karakter in deze overoude mythologie, een wijze spraak van vele eeuwen. De Kalevala werd sedertdien in twin tig talen vertaald en in het rijk Ier wereldliteratuur vormde het voor de Finnen het nationale paspoort. Miar toch, noodlot der cultuur, is het ;er boek geworden. Hadden wij Lario Paraske, in het laatst der 19de eeuw, De Finse balletkunst is nog jong en stond van meet af sterk onder de invloed van het Russische ballet. Toch wordt ook een eigen stijl nagestreefd, vaak door overneming van motieven uit de oude volks dansen, zoals Margit Lilius en Into Latti het hier met hun nummer „Avondfeest" doen. kunnen horen zingen, dan hadden wij een directe aansluiting met dit epos kunnen hebben en niet via het papier. Deze merkwaardige boerenvrouw im mers zong bij haar instrument, de kan- tele, haar volksballaden en zij kende er niet minder dan 1300 verschillende, met in totaal 30.000 coupletten, uit 't hoofd Als zij zong, luisterden de beste dich ters ontroerd toe Paradijs voor folklore-liefhebbers De Kalevala-uitgave kwam juist op tijd en niet weinig bevorderde zij de nationale bewustwording. De Finse taal moest tot cultuurtaal gevormd worden, want er kwamen Finse kranten en de tot dusver bijna steeds Zweedse scholen werden langzamerhand geheel verfinst Het oude volksbezit moest daarom wo: - den bijeen gegaard; bij de ingang in de moderne tijd' moest in elk geval al wat er van een ver en wazig verleden rest te, geïnventariseerd worden. Taalstudie nationaal belang HE instituten zwemmen niet in het geld. De regering doet naar ver mogen. maar dat reikt nu eenmaal niet ver. Gelukkig springen vele particu lieren bij en men heefs aan de acade mies ook de grootste belangstelling voor dit werk. Waar de Finse staat echter veel waarde aan hecht, is de totstandkoming van een uitgebreid woordenboek der Finse volkstaal, waaraan nu al een halve eeuw gewerkt wordt. Geheel Finland is in 23 dialect provincies verdeeld en deze worden stuk voor stuk afgewerkt, geëxploreerd als ging het er om goud te zoeken. Toch geen museum-cultuur CTOCKHOLM heeft zijn openlucht- museum Skansen, maar ook zijn modern stadhuis en zijn ultra-moderne flats; Oslo is trots op zijn Bygdoy met zijn prachtige overblijfselen van de Viking-cultuur, maar het heeft ook zijn Vigeland-park, dat de bezoeker in een orgie van beeldhouwkunst mee sleurt. En zo staat Finland ook niet stil bij het verleden, het voelt niets \ex>r een conservering van het bstaande. het wil leven en dus vooruitgaan en ex perimenteren. Maar dat kan dan toch ook weer zo, dat de band met het gis teren niet doorgesneden wordt. In Helsinki staat een geweldig grot? aardewerkfabriek, Arabia. Er worden dagelijks 250.000 stuks afgeleverd en natuurlijk bestaat het overgrootste deel uit de gewone gebruiksvoorwerpen. Maar wat op deze fabriek ook aan kunstceramiek geschapen wordt, dwingt grote bewondering af. Ook ten op zichte van meubelkunst, weefwerk en huisinrichting kan men hier van een baanbrekende richting spreken, die overigens nauw bij de Deense aan sluit, bijv. wat het kinderspeelgoed be treft. Treffend is echter zo in het zilversmeedwerk de gemakkelijke verbinding van modern met klassiek kunstgevoel. Het laatste geldt, geloven we, het minst voor de Finse schilderkunst; die ligt serviel gebogen voor de revolution- naire vernieuwers 5 la Picasso. We zagen ontzettend veel knoeiwerk, dat we graag cadeau wilden geven voor één schilderij van Akseli GallènKal- lela (18651931), de door de Kalevala zo sterk geïnspireerde en voor zijn volk zo karakteristieke kunstenaar. Het eerlijkst en gaafst spreken de Finnen zich ongetwijfeld uit in de beeldhouwkunst, en in de architectuur. Het toeval wilde dat we op één dag kennis maakten met de beeldhouwer Wainö Aaltonen en de architect Alvar Aalto, twee uiteenlopende karakters, maar beiden hartstochtelijk gedreve nen: impulsieve viking-naturen, maar toch in wezen nooit afwijkende van het harmonische lied van het Finse samen spel van woud en water en van de vrede der lichte zomernachten De Engelse cineast Blanchard maakt in opdracht van de E.C.A.- missie een tocht door de .Marshall- landen" t waar hij diverse objecten, met Marshall-gelden gefinancierd, filmt. Op het ogenblik bevindt Blanchard zich in Nederland, waar hij o.m. de Zuiderzeewerken filmt. Onze foto toont U het voor malige eiland Urk, var. A" vuur toren af genomen. Duidelijk is de dam, en daar achter het nieuwe land, te zien. Ook hier filmde Blanchard. (Van cnze economische medewerker) CNKELE HONDERDEN millioenen dol" lars willen de Ver. Staten geven voor de vorming van het Europese Betalings fonds, waaruit de aan de Europese Beta- Ungs'Unie deelnemende landen credieten kunnen krijgen. Deze gift weerspiegelt de warme belangstelling, die de Amerikanen hebben voor het economische herstel van West- en Zuid-Europa. Zij weerspiegelt ook de enorme kapitaalkracht van dit land, dat ondanks de Marshallhulp tot zulk een offer bereid en in staat is. Een land dat het slecht gaat kan zich derge lijke uitgaven natuurlijk niet veroorloven; dit kan alleen een land doen, dat in goede doen is. En het gaat de V.S. nog steeds naar den vleze, er is daar nog immer een J-JET WAS OP EEN LATE NAMIDDAG in de oude stad Istanboel. Straat venters, bedelaars, mensen van allerlei rassen en kledij verdrongen zich in de Rue Cabristan. Niemand besteedde echter enige aandacht aan de werklieden, die bezig waren een sloot te graven bij een klein cafétje. Plot seling betvoog zich een schim voor het raam boven het café. Onmiddellijk gooiden de gravers hun gereedschap neer, renden het café binnen en met het pistool in de hand de trappen op. Een paar tellen later kwamen vier vloekende lieden het gebouw uit, voorgeduwd door een Amerikaanse zee man. Politie-auto's voerden hen snel weg vóór er mensen konden toestromen. Enkele dagen later verwelkomde w Kalevala-epos, de jonge en vrolijke held Een van de hoofdfiguren uit net 2Waan iB de zwarte rivier te Lemminkainen, is uoo™?Tdoor een vijand, zinkt hij weg in de dorikere doden. Plotseling overvallen door ee winneJlde macM der moederliefde wateren des doods, maar door Finse schilder Akseli Gallen- yóóR een uur verstreken was, ont ving commissaris Harry J. An- slinger van de afdeling verdovende middelen van het Amerikaanse Mi nisterie van Financiën een telegram van de Amerikaanse „zeeman", Geor- ge White, de agent voor de bestrij ding van verdovende middelen: „Kon vandaag hoeveelheid pure heroïne ko pen van de grootste kliek van hande laren en ze tegelijkertijd arresteren. Prachtige steun van de Turkse poli tie, die 900 ons verdovende middelen in beslag heeft genomen, een bron voor grote verschepingen naar de Ver. Staten." Een overwinning in een stad aan de andere kant van de aardbol, zoals die van agent White, was heus geen ongewone onderneming voor de afde ling verdolende middelen. Toen de tweede Wereldoorlog ten einde was, begonnen de verdovende middelen weer te vloeien van het Ver re Oosten, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika naar Europa en de Ver. Staten. In het laatst genoemde land steeg de handel in bedwelmende mid delen weer vlug tot vooroorlogse hoogte. Tegen 1949 was meer dan tien procent van de „bewoners" van de Amerikaanse gevangenissen, man en en vrouwen, veroordeeld op grond van de wet op de bedwelmende mid delen. Enkele maanden voor de inval in de Rue Cabristan hadden de buiten diensten van de afdeling Washington gemeld, dat heroïne, de venijnigste van alle opium-derivaten, uit een nieuwe bron op de zwarte markt werd gegooid. Een onderzoek bracht aan "t licht, dat het Turks fabrikaat was. Een groep detectives van de New- Yorkse politie, speciaal voor dit doel opgeleid, wist een Griekse zeeman met twee vrienden op te duiken, die een groot aandeel bleken te hebben in het vervoer. Men volgde hen in 't geheim naar hun bergplaats een grote koffer in de goederenloods van een eindstation van een buslijn en re kende de heren toen in. Na zrjn ar restatie liet de zeeman iets los over een heroïne-bende in Istanboel, waar het gemene goedje aan zeelieden werd verkocht. Commissaris Anslinger besloot tot in het vijandelijk kamp door te drin gen. Enkele jaren geleden zou dat moeilijk geweest zijn maar dank zij het werk van de Verenigde Naties, zijn nieuwe wapens gegeven in de handen van hen, die clandestiene handel in bedwelmende middelen be strijden. Anslinger belde het hoofd van de bestrijdingssectie van de Turk se politie op en liet daarna de hoofd agent van de buitendienst van San Francisco, George White, roepen. de Turkse politie de Amerikaanse col lega in Instanboel. Zij lichtte hem in over personen in de Turkse onderwe reld waarmede hij te maken zou kun nen krijgen en ze waarschuwden hem ook, dat er wel eens een geheime agent in de Bosporus werd gevonden met afgesneden keel. Vermomd als Amerikaans zeeman, begon White de café's aan de water kant te bezoeken. Hij liet iets los over geld, dat hij had te spenderen, over connecties in New York, voor wie hij graag wat handel wilde drijven, in dien de verdiensten redelijk waren. De speurhonden van de „beweging" reageerden bijna direct. Gedurende meer dan een week moest hij een zeer afmattend onderzoek ondergaan. De Turken, die een heleboel over de Ame rikaanse onderwereld dachten te we ten bewerkten hem met vragen en strikvragen en White wist, dat een kleine fout een kogel of een mes in zijn rug betekende. De antwoorden van White, gebaseerd op een encyclo pedische kennis van de Amerikaanse misdadige elementen, doorstonden de toets. Hij werd ten slotte meegenomen naar het café in de Rue Cabristan, waar hij de vier mannen ohtmoette, voor wie hij vijfduizend mijl had ge reisd om ze te vangen. Er werd overëengekomen om hem heroïne te leveren ter waarde van 6000 dollar. De bende arriveerde op het afge- sprkoen uur. White moest de sloten- gravende politiemannen waarschuwen door het gordijn te openen als de koop was gesloten. Na eindeloos oponthoud en argumenten werd de kostbare doos, die de verdovende middelen be vatte, te voorschijn gehaald. White zei, dat hjj de heroïne bjj beter licht wilde onderzoeken. En toen bleef het gordijn steken. White rukte er aan, iets te opvallend. De anderen grepen hun wapens, White was hen voor, op dat ogenblik vloog het rolgordijn open en de politie rende de trap op. Ande re groepen politiemannen omringden hoofdkwartier en werkplaatsen van de bende In en om de stad. Het was een volkomen zuivering, de grootste vangst in Turkije van de laatste ja ren. Maar zodra een organisatie in een van de verblijfplaatsen is opgerold, neemt een andere haar plaats in. Met het verkopen van heroïne in New- York of Parijs voor $300 tot $500 per ons zijn de winsten voor de ban dieten groot. Een enkele verscheping, die door de Amerikaanse douane nog niet lang geleden in de staart van een vliegtuig werd gevonden op het vlieg veld La Guardia zou meer dan een millioen dollar hebben opgebracht in de „kleinhandel" van de onderwereld. Steward was zenuwachtig. Een steward, bekend als „Louis", werd zenuwachtig, toen het s.s. „San ta Luisa" kort geleden de haven van Charleston invoer. Hij vervoerde deze reis een flinke lading! De douane, die eerst geen contra bande vond, verliet het schip na hun normale zorgvuldig onderzoek. Louis was opgelucht. De volgende dag zou de kust wel veilig zijn, meende hij. Zijn ondergeschikte, een neger, die voor de kranten zorgde, kwam aan boord en samen slenterden de heren naar een handig verborgen bergplaats in het voorschip. Niemand was in de buurt, behalve een monteur voor de stoomleidingen, die geheel door zijn werk in beslag genomen was. Vlug opende Louis de bergplaats en de jongen liet verscheidene kleine pak jes in zijn kleren glijden, waarna hij zich uit de voeten maakte. Pip de blinde. £N(DAN het geval van „Pip de Blinde" die tot voor kort als num mer 121 geboekt stond. Tal van feiten omtrent deze man waren bekend. Hij had een zeer bescheiden hoofdkwar tier in New York, de achterzijde van een bar in de 107e straat Oost. Zijn onderschikten smokkelden opium uit Mexico, brachten deze naar zijn ge heime werkplaats in New-York, om het daar tot heroïne te verwerken. Pip verhandelde de middelen nooit zelf en zou slechts een hoeveelheid in zijn kamer behandelen als er hele maal geen getuigen bij waren. Een agent, die we voor het geval maar Jackson zullen noemen, slaagde er, nadat hij maanden ijverig bezig was geweest zich tot een afperser van de Westkust „op te werken", contact te verkrijgen met de schurk. Maar om een bewijs van schuld te verkrijgen, moest hij Pip er toe over halen hem de verdovende middelen te overhandi gen en betaling te accepteren of één van zijn mannen dit te laten doen in bijzijn van getuigen. Dus reed Jackson naar het hoofd kwartier van de bende en toeterde. „Ik moet Pip spreken," zei Jack son. „Een flinke zaak. Maar ik heb mijn been bezeerd en kan er niet op lopen." Hij liet een omzwachtelde voet zien en krukken lagen tegen het stoelje. „Pip spreekt nooit tegen iemand op straat," antwoordde de bandiet. „Maar omdat jij het bent, zal ik eens zien wat hij zegt." De agent hield de adem in. Achter zijn stoel in een gereconstrueerde ba gageruimte hurkte een andere agent met zijn oog voor een gaatje, van waar hij iedereen die naast de wagen stond, kon horen en zien. Aan de overzijde van de straat, in een on schuldig uitziende vrachtwagen, za ten nog meer agenten met een camera. Pip liep op de auto toe met zijn grootste handlanger. Hetgeen hjj in de daaropvolgende minuten zei en de orders, welke hij gaf, bezegelden zijn lot. De volgende dag herhaalden Jack son en zijn helpers de manoeuvre met nog twee hoofdagenten. De vallen van de politie sloten zich van New York tot Mexico. Pip de Blinde hing zich later in zijn cel op. hoogconjunctuur van niet te onderschat ten omvang. Wij hebben al eens eerder verteld, dat ons economische leven aan een voortdu rende schommeling onderhevig is; er zijn tijden van opgang en tijden van neergang. Als voorbeeld van deze laatste is maar al te zeer de periode van 1930 tot 1931» bekend. Maar goed, de Amerikaanse con junctuur is momenteel gunstig, uitermate gunstig zelfs. De pijlers voor deze „boom" (een En gelse uitdrukking voor hoogconjunctuur) zijn de autoproductie en de huizenbouw. Beide zijn plm. 50 procent groter dan 'n 1949. De vraag naar auto's en huizen heeft tengevolge, dat er ook een uitermate gro te vraag is naar staal zó zelfs, dat da V.S. bij de Nederlandse Hoogovens orders geplaatst hebben rubber, glas, hout ep stenen; grondstoffen dus, die weer uit het buitenland moeen komen of in Ame rika moeten worden bewerkt. Doch ook halffabrikaten en vooral eind producten zijn in trek- Al die nieuwe huizen moeten bewoonbaar gemaakt wor den en is is dan ook een steeds wassende vraag naar meubelen, electrische appara ten, tapijten, enz. Deze beide enorme be drijfstakken steken dus de andere aan. De arbeiders in al die industrieën hebben werk. goed werk en op hun beurt geven zij dat geld weer uit. p^AAR ALS NU deze pijlers verzakken, wordt dan niet het fundament voor de Amerikaanse welvaart ondergraven? Inderdaad. Daarom zetten de Amerikaan se autoriteiten alles op alles om de „boom" in de huizenbouw op peil te hou den. Er worden voor aankoop van huizen op gemakkelijke voorwaarden credieten gegeven, terwijl men daarnaast (mocht er een inzinking komen) een speciaal hui zenbouwprogramma in petto neeft. Moeilijker ligt het bij de autoproductie: voor 1951 verwacht men een enigszins af genomen vraag, doch men hoopt, dat deze terugval volkomen zal worden opgevan gen door kapitaalsinvesteringen in de pa pier-, textiel-, voedsel- en chemische in dustrie, waarvan de productie steeds meer toeneemt. Of deze hoogconjunctuur, dus deze enorme bedrijvigheid, volkomen gezond is, is moeilijk te beoordelen. Het is na tuurlijk waar, dat de steun van de rege ring, door het verstrekken van credieten voor de huizenbouw en aan de boeren extra geld in omloop brengt, waardoor de vraag weer extra wordt vergroot. Het la ook waar, dat de vrees voor oorlog en de daaruit voortvloeiende bewapeningsop drachten de prijzen vooral van' grondstof fen opdrijven. En het is eveneens waar, dat de Marshall-hulp voor de handel een steun is, omdat de Europese landen nu veel meer in de V.S. kunnen kopen. W(j willen ons in het wel of niet kunst matige karakter van de Amerikaanse hoogconjunctuur niet verdiepen. Wij con stateren slechts, dat zij er is en dat dank zij die „prosperity" Uncle Sam Europa *o de helpende hand kan bieden. £R IS BIJ DIT ALLES een „maar". Deae „boom" stelt de Amerikanen ln staat ons te helpen. Doch anderzijds is zij er de oorzaak van, dat vele grondstoffen en andere producten scherp ln prijs stijgen. Wij noemen alleen maar als voorbeeld koffie, katoen, rubber, koper, tin en zink, waardoor al hetgeen wij uit de V.S. en van de wereldmarkten betrekken, steeds duurder voor ons wordt. Deze ontwikke ling is niet erg bevorderlijk voor het op peil blijven van onze prijzen en dus ook niet voor de handhaving van onze lonen. Jonkheer Florimons Asperge door F. de Sinclair. Uitgevers maatschappij Bruna te Utrecht. De schrijver heeft in dit boek van de nood en deugd gemaakt. Hij grijpt een na-oorlogs probleem aan om er een aardige roman van te maken. Het betreft het vraagstuk van de huisves ting, in hoofdzaak van de inwoning, dat hij op aardige manier aan de kaak stelt. Hij verplaatst zich in dit humo ristische boek in de persoon van een conservatieve jonkheer. Eerst beschrijft hij diens persoonlijke leven, waarin hij volgens een punctuele dagindeling leef de. Daarna worden er door de vroede vaderen van zijn gemeente allerlei slag mensen bij hem in huis gestopt. Zijn persoonlijke leven lijdt daar niet erg onder en hij heeft wat meer gelegen heid zich in de levens van zijn mede mensen te verdiepen. De schrijver heeft een klein liefdes-verhaal in het boek verweven. Een der inwonenden heeft namelijk een dochter, waarop de jonk heer zowel als zijn onafscheidelijke vriend Jacques verliefd worden. Groot is de verslagenheid bij beide mannen als blijkt dat het meisje al verloofd is. Een boek vol humor en aardige ver wikkelingen, dat zeker in de smaak zal vallen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1950 | | pagina 3