Wie eenmaal vecht, kan niet meer deserteren
Wie in 1950
van ons zijn heengegaan
RIE VAN ROSSUM
In het binnenland
In het buitenland
D STENEN GANGVLOER strekte zich glad en spiegelend al* een ijsbaan
«oor de trap uit. Het meisje stond boven aan de treden, met de capuchon
van haar sluike regenmantel diep over het hoofd getrokken en de versleten
handtas onder de arm geklemd. Zij keek omlaag, in de afgrond van die hard
stenen trap, van die glimmende marmervloer, tot waar bij het duister vierkant
van de voordeur een zware vrouwenfiguur zwijgend en ongeduldig stond te
wachten met een dweil in de hand. Het meisje begon langzaam de treden af te
aaien, tripte met schuldige behoedzaamheid over de natte vloer. De vrouw in
het deurgat liet haar met spottend misprijzen passeren. Eerst toen zij op de
stoep stond en de schaduw van de dichtvallende deur reeds de lichtbaan over de
«enen verkleinde, wierp de werkvrouw haar een honende groet achterna:
„talig uiteinde, juffrouwr De klap van de deur was het brutale uitroepteken.
DE REGEN joeg stuivend over het
asfalt, Het meisje struikelde de
stoeprand af en liep met gebogen
schouders het donker in. Haar rech
tervoet was in een plas beland en
doornat geworden. Het deed er niet
toe. Niets deed er meer toe. Zij be
hoefde alleen nog maar te lopen, ln
de blinde, op dode voeten, een ding,
dat zich voortbeweegt in de regen,
voor de laatste maai van het jaar,
voor de laatste maal van haar leven.
ZATERDAG SO DECEMBER 1950
Want vanavond vanavond zou zfl
eindelijk de moed ertoe hebben. Wat
baatte het nog langer met de ge
dachte te spelen, als een vermoeid
kind met gevaarlijk speelgoed? Het
zou Immers geen pijn doen. Er was
alleen maar een beetje, een laatste
beetje vastberadenheid voor nodig. Zij
had het wel degelijk bestudeerd, aan
alle kanten grondig overwogen. Zij
was altijd grondig, dat was waar
schijnlijk haar enige positieve eigen
schap. Voor de rest: louter negatieve
posten. Niet knap, niet sportief, niet
Intelligent, niet geestig niet jong
meer. Jeugd was ten slotte een be
grip, dat dubbel meetelde om de be
loften, die het Inhield. Er kan nog
van alles uit haar groeien; zij is nog
Jong. Dat was ook voorbij. Zij was
nu vier-en-dertig, naar de Kalender.
En minstens vier-en-vflftig, gemeten
naar de bitterheid en de tegenslag, die
het leven voor haar had opgestapeld.
Jong zij was het nooit geweest, zij
had altijd al3 een ouwelijk vroegwijs
Door
wezen aan de kant gestaan en zich
overbodig gevoeld. Dat kan men niet
eeuwig volhouden. Wel tien jaar, zo
lang er nog een enkele herinnering
aan licht, aan vreugde, aan warmte
gebleven is: als een noodrantsoen
waarop men in uiterste nood teren
kan.
Maar ook die herinnering had lang
zaam de glans verloren. Het was
een doffe, siecht afgewerkte foto,
waarop het fixeermiddel de kracht
verliest, en die langzaam aan, donker
en vaag wordt. Hel was nu zeven jaai
geleden, dat Harm gepakt was. Plot
seling, redeloos en onherroepelijk was
hij uit haar bestaan gescheurd. Evea
redeloos ais hij erin gestapt was. Vol
komen toevallig, op een hoek waar
zij in een verduisterde straat tegen
elkaar op botsten.
Het was een avond geweest zoals
nu. Triest, met spoelende regen. Zjj
was hongerig rn moe uit kantoor naar
huis gelopen, uit hetzelfde kantoor
waar zij nu nog altijd achter dezelfde
schrijfmachine zat. Naar huis of
wat daarvoor moest doorgaan. Vader
woonde toen ai ergens op kamers en
liet niets meer van zich horen. Moe
der was er nog maar hoe. Een kla
gende, gemelijke vrouw wier gedach
ten de geheie dag om zichzelf draai
den; om haar gemak, haar voordeel,
haar uiterlijk, haar kansen. Het was
erger geweest dan het slechtste kost
huis. Die slordige koude kamer waar
altijd een geur van rancune en ver
veling hing. Het geldgebrek, de ver
wijten, de kinderachtige eindeloze
twistgesprekken om niets. En later
de 'tezoêken"Wan dlt> poenige
kerel, die moeder grote (complimenten
maakte en haar de kamer'-JK.U^ek.
Toen de scheiding er door was env- -^Ü
eindelijk trouwen konden, was dik,
dochter natuurlijk het struikelblok gr
weest. Hoe vaak was zij niet thuis
gekomen in die ellendige tijd, doornat
en triest, om ontvangen te worden
met een briefje op het tafelkleed ge
speld en een koude hap eten in dt
keuken.
Toen was Harm in het donker te
gen haar opgerend, zij was gestrui
keld en gevallen, hij haar had over
eind geholpen en aangeboden haai
thuis te brengen nu zij door zyn
schuld haar knie had bezeerd. Zij hau
angstig afgeweerd; de stem was die
van een beschaafde, correcte jongen,
die stellig beter gewend was dan een
rommelige kamer waar het tafelkleed
vol as en kruimels lag en de kache
was uitgegaan. Maar hjj had erop ge
-taan haat in elk geval vei.ig tot haar
voordeur te brengen en zij had ln de
lege kille gang staan luisteren nasi
het doffer worden van zijn voetstap
pen. Met een vreemd warm gevoel van
binnen, alsof daar een vonk was aan
geblazen welks bestaan zij onder dt
grijze koude as van de dagilykse ver
bittering, nimmet had vermoed.
De volgende dag had hij haar bij
dezelfde hoek opgewacht, om te vra
gen hoe hel mgt^ de knie gesteld was
Het was absurd geweest. Een vro
Hjke jonge kerel, niet knap maar van
een zekere ruige, frisse mannelijkheid,
die zich daar bezorgd toonde voor
haar, de trieste schichtige muis, die
van kind af gewend was zich tegen
de muur te drukken. Het had haar
verlegen en bijna bits gemaakt; een
bitsheid die spoedig versmolt, toen
bleek hot hfl werkelijk in alle ernst
en goedmoedigheid op haar gezel
schap gesteld was.
WAREN vreemde, onwezenlijke
maanden geworden. Zij hadden
elkaar nooit ergens anders dan op
straat ontmoet. Soms, als het weer hen
naar beschutting deed zoeken, hadden
zij zitten praten in het wachthuisje
van een sinds lang opgeheven auto
busdienst. In een wachthuisje terwijl
de regen zoals nu over het plaveisel
stoof en geen levende ziel zich op
straat waagde.
Had het altijd geregend in die won
derlijke drie maanden dat zij elkaar
gekend hadden7 In haar herinnering
mos het één lange wandeling geweest
over glimmende klinkers, over spiege
lend asfalt, onder druipende bomen
Het deerde hun niet. Zij hadden het zo
druk met hun heftige gesprekken.
Alsof alles wat zij elkaar in een heel
leven zouden te vertellen hebben
moest samengedrukt worden in die
korte spanne tijds van nauwelijks een
kwartaal.
Het was ook voldoende geweest. Zij
had hem na een week gekend als een
levenslange vriend. Het luisteren naar
hem was als het aandachtig schouwen
in klaar water, dat alle schone hei-
derheid van bomen en wolken eerlijk
weerspiegelt. Hij was goed geweest,
van een eenvoudige gezonde goedheid,
als brood en buitenlucht. Hij kwezel
de niet, hfl preekte niet, hij liep niet
met het hoofd in de wolken en zag de
hemel niet voor een doedelzak aan.
Hij kende de mensen en hun gebre
ken, maar hij geloofde onverwoest
baar en met een felle oprechtheid in
hun wil tot het goede, en hij was be
reid om zonder enige ophef daarvoor
alles te offeren. Zij had geluisterd,
verbaasd eerst, cynisch daarna, en had
herhaaldelijk gepoogd zijn geestdrift
te verlammen met het relaas van
haar vernielde jeugd. Zij had het
glansrijk verloren. De sterke adem
van zijn krachtige, onbedorven per
soonlijkheid had de zwakke vonk ln
haar binnenste eindelijk tot vlam aan
geblazen. Hjj had haar weten aan te
vuren tot een geestdrift die zjj zelf
niet voor mogelijk had gehouden. Zy
had nooit iemand geloofd: zjj geloofde
hem ten laatste onvoorwaardelijk. Om
dat hfl met hart en verstand stond
voor een overtuiging, die schoon en
hartverwarmend was en haar een ge
voel van trotse menselflke waardigheid
gaf. Met geestdrift kon hfl haar be
zweren. dat er voor elk waarachtig le
vend mens maar één keuze bleef: pa>-
tisaan of profiteur. Niet alleen nu.
in deze toevallige oorlogstfld, maar
altfld, zolang de aarde draaide om
haar as, had de mensheid ln bezet
gebied geleefd. De overweldigers en
de collaborateurs waren wanhopig
sterk in macht en getal. Oorlogen
ziekten, misdaden, verdrukking en ti
rannie, alle plagen en rampen, die
ménsen over ménsen kunnen brengen
waren het werk van de Bezetter, de
Boze Macht, die met alle middelen van
Intelligentie en misleiding zich inspan
de om de mensheid geheel en voor
goed aan zich te onderwerpen. En er
was niemand om hem en zijn zwarte
trawanten te weerstaan dan het
kleine leger witte partisanen, de vech
ters op eigen verantwoording, mei
geen andere steun dan de bemoedi
ging, die de ontvanger van hun ge
weten hun van Godswege toezond. Op
zelfverloochening kwam het aan, op
volslagen toewijding aan de goed-
zaak, op het vechten zonder uitzicht
op waardering en beloningEr was
zoiets zuivers en nobels geweest in
zfln hartstochtelijk redeneren, dat zfl
enkel daardoor reeds getroost was
over alle laagheid en hebzucht van
anderen, alle bitterheid over eigen
kleinheid en onbeduidendheid.
OUT WAS onverwacht geëindigd in
een koude, stomme leegte. Even
plotseling als hij in haar bestaan was
opgedoken, verdween hij. Hij stond
niet meer te wachten op de straathoek,
waar zij elkaar altijd na hun werktijd
ontmoetten. Hij bleef weg, opgeslokt
door het zwarte dreigende niets, waar
in zovelen verdwenen. Zij weigerde
ange tijd te geloven, dat het voorgoed
was. Het kon niet waar zijn dat één
die zo warm en levend was als hij, nier
meer overmoedig zou opduiken uit de
regen, lachend met blinkende, sterke
tanden! Hier ben ilc weer, ik heb er
een tijdje tussenuit moeten knijpen.
Het wds voorgoed. Toen zij, na mar
telende weken van angstige eenzaam
hei d, eindelijk voorzichtig navraag
durfde doen, kwam de ontstellende
zekerheid: Gegrepen bi) het geheim
transport van een paar Joodse kinde
ren en weggevoerd.
Hfl kwam niet meer terug. Maar
zolang zfl zfln dood niet met zeker
heid had vernomen, bleef zfl leven ln
zfln klimaat, in de warme onbaatzuch
tige strijdvaardigheid, waartoe hfl haar
had weten te bezielen. Niet om der
wille van de goede zaak, maar om
hem streed zij in alle schuchterheid
mee aan de zijde van zfln „witte par
tisanen". Zelfs na de bevrijding, nog
altfld onzeker omtrent zfln tot, bleef
zfl haar toewijding geven aan elke
vorm van naastenliefde, die een be
roep op haar deed. Haar linkse
schroomvalligheid kon zichzelf niet zo
ver overwinnen, dat zij openlijk één 01
andere functie van sociaal werk aan
vaardde. Zfl bleef de eenzame, onbe
duidende typiste, die zfl altfld geweest
was, temeer toen haar moeders luid
ruchtig hertrouwen haar naar een kille
huurkamer dreef Maar in stilte meld
de zfl zich aan voor kleine persoon
lijke bfldragen ln de strijd, die zfl om
zflnentwil hielp voortzetten. Zfl stelde
haar werkkracht beschikbaar voor
belangeloos typewerk, voor collecten
en verspreiding van brochures, zfl zat
weggescholen in de achterste rijen bij
propagandavergaderingen voor welk
philantropisch doel ook. Het gaf haar
een kleine, persoonlijke voldoening
van althans op enig gebied van be
lang te zfln, al was het maar voor
het bezetten van een stoel in een ver
gaderzaal. En het hield Harm ln haar
gedachten levend. Want zfl bezat niets
van hem: geen portret, geen stukje
beschreven papier, geen enkel tast
baar aandenken. Alleen het natinte-
len van een fikse greep in de buiging
van haar arm, de echo van een hel
dere stem. En tot haar ontsteltenis
begon dit herinneringsbeeld langzaam
aan te verflauwen. Naarmate de over
tuiging sterker werd: hfl is dood, ik
zal hem nooit meer zien werd de
indruk, die hij op het netvlies van
haar ziel had achtergelaten, zwakker.
En onweerstaanbaar, als een zeer ge
leidelijk stflgende vloedgolf, rees het
oude wrange cynisme in haar omhoog
en overspoelde met bittere golven al
wat hfl aan gloed en hartswarmte bfl
haar had aangeblazen.
De mensen hadden niets geleerd.
Zfl waren niet wijzer, niet volwasse-
ner, niet beter geworden na de be
proeving. De goeden, de sterken, de
onbaatzuchtigen leken allen wegge
sleept of voor het leven ontmoedigd
en uitgeschakeld. Wat de vloed over
leefd had at en dronk en trouwde en
genoot eens zo gretig van het opper
vlakkige leven, als het moest ten kos
te van een ander. Harm was dood,
maar haar stiefvader leefde er goed
van en haar moeder werd dik en
pronkzuchtig en verweet haar bfl de
schaarse ontmoetingen, dat zij nog al
tfld niet behoorlflk onderdak was.
Het had alles geen enkele zin of
waarde. Harms leven was doelloos
verkwist en geofferd ten bate van
zelfzuchtige ondankbaren.
En zo weinig was zfl hem waard
geweest, dat zfl zelfs de heugenis aan
hem niet kon vasthouden. Dat zfl in
haar smalle, kille bed urenlang wak
ker lag in wanhopig worstelen om hem
terug te halen, om althans de klank
van zfln stem, van zfln hartelijke
lach, nog eenmaal op te vangen in de
duisternis, dfe haar langzaam ver
stikte. Het was een zo kwellende ob
sessie geworden, dat zfl eindelijk een
slaapmiddel moest te baat nemen om
althans een paar uren in vergetelheid
weg te zinken.
Zij was van geen enkel nut; een on
aanzienlijk, onbegeerd wezen, dat
hoogstens een geringe zakelflke waar
de vertegenwoordigde van zoveel let
tergrepen per minuut. Een vrfl be
trouwbaar en nauwkeurig verlengstuk
van haar machine, maar verder voor
niemand van enige menselijke beteke
nis. Zfl was zo onpersoonlflk gewor
den, dat niemand haar meer bfl de
voornaam noemde. Soms zei zfl hard
op: Ada! in de stilte van haar pen
sionkamer, en schrok van haar eigen
stem, alsof die een vreemde had ge
roepen.
JIJ WERD steeds schuwer, steeds af-
werender in de omgang. Zij ver
loor buiten haar werk alle contact
met de buitenwereld. Zij zegde al haar
lidmaatschappen op, meldde zich niet
meer voor enig philantropisch doei.
liep enkel nog verloren te dwalen
langs de straten, die zij eenmaal met
Harm gelopen had. En verteerde haar
laatste vitaliteit in een slapeloosheid
die zelfs met sterke middelen niet
meer te verdrijven was.
Zij wilde niet meer leven. Haar be
staan was niet begeerd, voor zij ge
boren was, en niemand zou treurer.
wanneer zij dood op haar bed werd
gevonden.
„Zalig uiteinde" had die vrouw haar
nageroepen. Zfl zou haar zalig uit-
De tabletten waren versmolten tot een drabbige neerslag op de bodem
van het glas. Zij klappertande van een plotselinge, hevige spanning
einde hebben op haar eigen ma
nier.
Zfl wilde dit nieuwe jaar niet meer
beleven. Zfl had genoeg van nieuwe
jaren, na er vier-en-dertig voortge
sleept te hebben, die zwaar wogen aan
verlatenheid en verdriet.
Drie maanden had zfl werkelijk ge
leefd de rest zou niet anders zfln
dan een doelloos voortvegeteren in 't
donker. Zij gruwde van het vooruit
zicht zij wilde niets meer weten,
niets meer voelen. Alleen maar sla
pen, diep en eindeloos. Het zou niet
moeilflk zfln. Als zfl nog maar de
moed kon vinden om het glas naar
haar mond te brengen en te slikken,
zonder nadenken, alle tabletten tege-
Iflk.
Laat alle klokken maar luiden van
avond en alle stoomfluiten gillen; de
uitgelaten mensen elkaar toeklinken
op dat nieuwe jaar, dat niet beter zou
zfln dan het oudeZfl zou het niet
meer horen. Zfl zou liggen op haar
rug, zonder pijn, zonder angst, en
langzaam wegglflden van deze ver
schrikkelijke wereld, waarin de men
sen elkaar verscheurden als beesten
Eén tube witte tabletjes was afdoen
de......
Haar natte voeten hadden haar als
blinde dierer instinctief voor de goede
deur gebracht. Zfl stak de sleutel in
het slot en zag de straat af, die leeg
lag in het trieste licht van de neve
lige lantaarns. Dit was het laatste
wat zij zou zien: glimmend plaveisel
in de regen, leegte, verlatenheid. Er
gens, vlakbfl, knalde scherp een voet
zoeker. Het geluid joeg haar als een
zweepslag naar binnen.
Zfl klom langzaam de donkere nau
we trap op, vond op de tast de knop
van haar kamerdeur. De klik van de
schakelaar riep de meubels tot een
kil vflandig leven. Het tafelkleed was
een giftig groen vlak onder de schelle
lamp.
O
JANUARI
W. van Dort, kunstschilder, 74 jaar.
Prof. dr. C. O. de Lange, kinderarts en
oud-hoogleraar te Amsterdam, 68 j.
FEBRUARI
Ir. W. F. H. van Rflckevorsel, oud
directeur der Nederlandse Spoorwe
gen, 70 jaar.
Prof. dr. D. Coster, hoogleraar in de
natuurkunde te Groningen, 60 jaai
SUr. S. E. W. Bierema, lid Eerste
Kamer (V.V.D.), 65 jaar.
PrVaf. mr, dr. J. C. Naber, oud-hoog-
leripir in het Romeins Recht te
Utrecht, 91 jaar.
v MAART
Mr. A. jJ. M. J. Baron van Wflnbergen.
oud-lid van de Tweede Kamer vooi
de R.K. Staatspartfl, 80 jaar.
APRIL
JHr. W. F. van Lennep, Nederlands
gezant te Kopenhagen, 55 jaar.
W. O. J. Nleuwenkamp, kunstschilder,
75 jaar.
MEI
A. Asscher, bekend diamantindustrieel
en oud-voorzitter van de Joods»
Raad. 69 jaar.
Mr. E. H. van Baumhauer, oud-secre
taris van de Nederlands-Amerikaan
se Kamer van Koophandel, 60 jaar
ür. J. H. W. van Ophuysen, bekend
psycho-analyticus. 67 jaar.
JUNI
Os. A Trouw, Vrflzinnig Hervormd
predikant. 59 jaar.
E. J. Voute oud-burgemeester van
Amsterdam, 62 jaar.
Mevr. J. RiemensReurslag, schrflf
ster van kinderboeken, 64 jaar.
JULI
G. M. Schilt, oud-hoofdredacteur van
„Het Vaderland", 71 jaar.
J. v. d. Wie|en (Oom Jarig), oprich
ter van de ie Volkshogeschool ln
Nederland, 70 jaar.
Mr. J B. L. Baron de Geer van Jut-
phaas, oud-eecretaris van het Col
lege van Cufp^oren van de Univer
siteit te Utrtcut, 66 jaar.
augustus
Prof. H. M. L. leopold, hoofd van de
Archeologisch* afdeling van het
Ned. Historisch Instituut te Rome,
72 jaar.
J. A. Houbold, hoofdredacteur van
„Het Nieuwsblad van Indonesië", 5b
jaar.
Clara Wildschut, componiste. 44 jaar.
Mr. J. A. de Visser, oud-minister van
Justitie en oud-Raadsheer bfl de
Hoge Raad, 67 jaar.
OCTOBER
Jan Oudegeest, 80 jaar. Pionier van dfc
S.D.A.P. en de moderne vakbewe
ging.
A. J. Boskamp, directeur van het Al
gemeen Handelsblad, 53 jaar.
Prof. dr. A. Verdenius, oud-hoogleraar
ln het Nederlands te Amsterdam,
74 jaar.
Carel Scharten, Ned. schrflver, 72 jr.
NOVEMBER"
Prof. dr. Z. W. Sneller, 67 jaar.
Prof. dr. G. v. d. Leeuw, 60 jaar. Be
gon ais Ned. Herv. predikant, doch
werd reeds op 28-jarige leeftfld hoog
leraar in de godsdienstgeschiedenis
te Groningen. De voorman van de
liturgische beweging ln de Herv.
kerk en vurig propagandist voor de
doorbraakgedachte. Was vóór de
oorlog C.H., nadien P. v. d. A. Be
kend Bach-kenner. In het kabinet
Schermerhorn Drees Minister van
Onderwfls, Kunsten en Wetenschap
pen.
Mr. W. M. Houwing, directeur van de
Amsterdamse Bank en de Incdsso-
Bank, 58 jaar.
Mevr. A. B. BolssevalnPflnappei,
strfldster voor het vrouwenkiesrecht,
80 jaar.
Otto de Nobel, componist van socia
listische strfldliederen, 83 jaar.
JANUARI
Generaal Henri H. Arnold, opperbevel
hebber van de Amerikaanse Legei
luchtmacht gedurende de tweede
wereldoorlog, 63 jaar.
George Onveil, bekend Engels roman
schrflver, 46 jaar.
Wasslli Kolarof, premier van Bulgarfle,
73 jaar.
FEBRUARI
Prof. dr. G. R. Minot, winnaar van 'n
Nobelprijs, 64 jaar.
MAART
A Lebrun, oud-president van Frank-
rflk, 78 jaar.
Helnrich Mann, Duitse schrflver, se
dert 1933 in Amerika, 78 jaar.
Dr. A. Dampster, physicus en ontdek
ker van het uranium 235, 63 jaar
Prof. Harold Laski, 56 jaar, Engels
politicus en oud-voorzitter van de
Labourparty. IJverde jarenlang
voor een vriendschappelijke samen
werking met Rusland en zag zfln
invloed m ie Labourparty aanzien-
lflk verminderen, toen deze illusie
onvervulbaar bleek.
Slr Norman Haworth, winnaar van 'n
Nobelprfls voor scheikunde, 67 jaai.
Leon Blum, Frans socialistenleider, 7'i
jaar, nestor van het Westeuropes'
socialisme. Door de Dreyfus-affalre
vriend geworden met Jean Jaures
en „bekeerd" tot het socialisme.
Leider van de Franse oppositie en
als zodanig belangrijkste tegen
stander van Poincaré. In 1936 -'87
premier van Frankrflk. Zfln moedi
ge verdediging in het proces van
Riom gaf een enorme stimulans aan
het verzet tegen de Duitsers. Zfln
actie voor een „Derde Macht" te
genover De Gaulle had weinig suc
ces.
APRIL
Vlctor Nflinskl, Russisch balletdanser,
59 jaar.
MEI
M. Travailleur, stichter van het pers
bureau Belga, 79 jaar.
Marcel Sangnler, bekend leider van de
N.F.P., 77 jaar.
JULI
Mevr. Baels, schoonmoeder van Koning
Leopold.
Evangeline Booth, oud-leidster van 't
Internationale Leger des Heils, 84
Jaar.
W. L. Mackenzie Klng, 75 jfear, bijna
20 jaar eerste minister van Canada.
Leider van de Canadese Liberale
partfl. Vurig strflder voor het ver
krijgen van een eigen plaats van
Canada in de wereld met behoud van
de Rflksband. Leider van het Cana
dese volk ln oorlogstfld en persoon
lijk vriend van wfllen president Roo-
sevelt.
Togo, oud-minister van Buitenlandse
Zaken van Japan, 68 jaar.
AUGUSTUS
Julien Laha-it, voorzitter van de
communistische partfl in Belgie, ver
moord bfl relletjes om terugkeer van
Koning Leopold, 55 jaar.
Ernst Wiechert, Duits schrijver, 63
jaar.
Prof. D. Anzilatti,oud-president van
het Internationaal Gerechtshof, 85
jaar.
SEPTEMBER
Veldmaarschalk Jan Christiaan Smuts.
80 jaar, medestrijder van Paul Kru-
ger, grondlegger van het autonome
Zuid-Afrika als deel van het Brttsc
imperium en van een politiek van
verzoening met Engeland. Tweemaal
minister-president van Zuid-Afrika
Tijdens beide wereldoorlogen lid van
het Britse oorlogskabinet.
OCTOBER
A. M. Del Silva, oud-minister-presldent
van Portugal, organisator van de
revolutie van 1910, 78 jaar.
Koning Gustaaf V van Zweden, 92 Jr.,
oudste monarch van Europa, re
geerde 42 jaar en elf maanden ovei
Zweden en slaagde er in de Zweedse
socialisten met de monarchie te
verzoenen. Nam in 1914, toen de li
berale regering geen gelden wilde
voteren voor vlootultbreldlng, zeif
het initiatief voor een particuliere
Inzameling. Slaagde er in Zweden
buiten twee wereldoorlogen te hou
den. Als „Mr. G" bekend sportsman
NOVEMBER
George Bernard Shaw, 94 jaar. Engels
auteur, bekend door zijn vele en zeer
veel gespeelde toneelstukken. Maar
niet minder door zfln scherpe en
■vaak zeer geestige uitlatingen. Win
naar van de Nobelprfls voor litera
tuur in 1926. In zfln latere jaren be
kend om zfln welwillende houding
tegenover het communisme.
Oarlos Delgado Chalhaud, president
van Venezuela, vermoord.
Prof. F. Munk, Duits natuurkundige,
72 jaar.
Hedwlg Courts Mahler, schrijfster van
een groot aantal veel gelezen ro
mans, 83 jaar.
jyjIDDEN op dat kleed, vreemd er
verloren, lag een enveloppe met de
achterzijde boven, op haar te wachten
Post voor haar. Het was zoiets on
gewoons, de aanblik van die enve
loppe, dat zij, met de natte regenman
tel nog aan, de capuchon half achter
over geschoven, dwars op een bijge
trokken stoel ernaar ging zitten kij
ken. Post voor haar. Iemand, die
haar naam en adres geschreven had.
Die zich haar bestaan herinnerde. Die
haar nog de moeite waard vond om de
kosten van een postzegel te spanderen.
Maar zij vloog daar niet in. Zij liet
zich niet meer beetnemen. Het zou na
tuurlijk weer een teleurstelling wor
den; een verzoek om een bijdrage, om
lid te worden van een of andere ver
eniging waarin een zelfingenomen be
stuur de lakens uitdeelde en de naam-
zen liet werken. Zij konden haar
an het lijf blijven met hun envefp-
len. Zij had de verbinding al doorge
sneden, zelfs als Harm in levenden
'jve de deur openrukte en voor haar
stond.
Harm. Zfl schoof wezenloos de ca
puchon verder achterover. Als zfl hem
tenminste nog maar horen kon, een
maal, eer zfl buiten het bereik van
alle geluid was. Maar hfl kon niet
meer terugkomen. Zfl had hem zelf
weggestoten, zfl was laf en zwak, zfl
was zelfs zfln herinnering niet waard.
Zfl moest opstaan en dat glas water
halen, eer zfl ook daartoe de moed
verloor.
Het stond, koel en kleurloos, naast
haar hand op het tafelkleed. Glim
lachend schudde zfl het eerste tablet
erin, het tweede, het derde. Dan
strekte zij, onverhoeds, haar hand naar
de enveloppe om die ongeopend te
verscheuren. Maar het papier en de
ingesloten kaart waren taai. Zfl trok
driftig een snipper van de enveloppe
en rukte de kaart eruit. „Hoogge
achte mejuffrouw. Door deze deeel ik
u mede, dat u vanaf 1 Januari 1951
totdat van uw diensten gebruik ge
maakt is, Ingedeeld bent bfl de dienst
doende ploeg van bloedgevers. Wfl
verwachten, dat U gedurende deze
tfld steeds beschikbaar bent. Wilt ge
deze briefkaart na ondertekening en
met vermelding van eventueel bereik-
baarzijn per telefoon omgaan terug
zenden
Ploeg "oor bloedgeversZij had
zich destijds gemeld en laten keuren
in een laatste opflikkering van de
gloed, die Harm had aangeblazen.
„Wfl verwachten
Wie eenmael vecht, kan niet meer
deserteren. Dat Waren zijn woorden,
Helder en beslist, als op hetzelfde
ogenblik vlak aan haar oor gesproken.
Zij trilde en maakte driftig de be
weging van het dunne karton te wil
len verscheuren. De tabletten waren
versmolten tot een drabbige neer
lag op de bodem van het glas. Zij
lappertandde van een plotselinge,
hevige spanning.Dan, haastig, met
de tanden in de onderlip, grabbelde
zij een stompje potlood uit haar tas te
voorschijn en kraste op de stippellijn
rif tig haar naam.
Zij moest hijgend draven om de brie
venbus te bereiken voor de postbode
de sleutel omdraaide na de laatste
lichting.
De kleine rode auto stoof zegevie
rend weg met Ie buit. Ifl de hoek
knipoogde het achterlicht schelms en
vertrouwelijk.
De kleine rode auto stoot
zegevierend weg met de buit