Zingende torens in onze provincie Sport in 'I kort Handgemeen met dodelijke afloop Schulte-Peters moesten de baan uit Baarle Nassau, een merkwaardig dorp Symbool van gemeenschapszin dai sieeds meer tot leven wordt gewekt De kerktoren staat i n Belgie Veel ging verloren, veel kwam terug Alleen Bevinbleef onkundig Jongeman mishandelde zijn vriendin Een geeisf Iaar „Wild' voetbal in Zandvoort Het elftal van de Rode Duivels Ookpremier Gottwald en Zapotocky gearresteerd? „Oorlog" op laatste dag van Parijse Zesdaagse Bruyland - Adriaenssens werden winnaars ACHT EN DERTIG .VERFSPATTEN" De ware Benelux Opheffing zonegrenzen voor bezettingstroepen Luit.-kol. den Ouden wordt morgen begraven Gaan Chinezen Jongeren mobiliseren voor Korea Onderwijzer zou leerlingen mishandeld hebben De bekende beiaardier J. Vincent inspecteert de klokken van het Amster damse Dam-carillon. J-fOOG BOVEN HET AARDS GEWOEL hangt in menig dorp en stad, ten dele onzichtbaar, doch daartegenover practisch onbereikbaar verborgen in het schemerdonker van zolders, torens en kapellen, wat de eeuwen ons aan pro ducten der klokkengietkunst hebben nagelaten. Ondanks oorlogsgeweld en plundering, brand en diepbetreurde sloop is dat voor wat ons land betreft, ge lukkig nog ten onbetaalbare schat, ja kan Nederland zich gelukkig prijzen hot land te zijn. dat nog op het grootste bezit aan beiaarden en carillons ken bogen. TN DE BLOEIPERIODE van onze kunsthistorie stond de beiaard in het midden der belangstelling, de ste den wedyverden met elkaar in het aan schaffen van grote klokkenspellen, die dan door een meesterhand werden be speeld. 't Was de tijd, waarin het Von del, geïnspireerd door ,,'t klockmusyck van d'Oude kerk" te Amsterdam „lustte, op de klocketoon om doorluchte toren transen eenen klockendans te dansen"'. Van de thans nog aanwezige beiaar den behoren die van Zierikzee, Edam en Monnikendam tot de oudste evenals de veelbezongen klokken van Arnemuiden, die niet meer, zoals 't lied wil, in het Zeeuwse visserplaatsje een welkom toe- luiden, maar tegenwoordig in de torens van het Rijksmuseum zingen, waarheen zij in de vorige eeuw werden verplaatst. Het in het laatst van de eerste we reldoorlog verschenen standaardwerk van mr. A. Loosjes „De Torenmuziek in de Nederlanden" en de meer beschei den uitgave uit 1944 van Rotterdam's beiaardier Ferdinand Timmermans een oud-leerling van wijlen Mechelen's beroemde meester Jef Denijn vertel len ons tal van wetenswaardigheden van onze vaderlandse luidklokken en beiaarden; van hun bloeitijd en verval en ook van hun wedergeboorte. Ten aanzien van de laatste schijnt er een nieuwe tijd te zijn aangebroken, waarin, ondanks het huidig wapenge kletter, toch de gemeenschapsidee weer meer naar voren komt en de waarde ring van het prachtige symbool van ge meenschapszin, dat de beiaard is, weer meer en meer herleeft. Hoorn. Deze gemeenschapszin was het, die oog maar kort geleden de burgers en oud burgers van de stad Hoorn een be drag van f 39.000 bij elkaar deed bren gen. Voor deze som werd bij de firma Van Bergen te Heiligerlee een spel van 41 klokken gegoten ter vervanging van het carillon, dat bij de kerkbrand van 1839 werd vernield. In latere jaren was het door een an der vervangen, maar dat werd in 1943 door de Duitsers geroofd. Het maakte deel uit van de 866 carillonklokken met een totaalgewicht van 184.310 kg, die ten behoeve van de munitievoorziening van de Wehrmacht werden weggevoerd. Roof en oorlogsgeweld beschadigden 35 ofwel 40 van alle carillons en voorsla- een (totaal 86). Men kan zich derhalve de vreugde en trots van Hoorns bevolking indenken, toen op 26 Augustus j.1. de nieuwe beiaard in gebruik werd genomen, be speeld door Staf Nees, de beiaardier van de Sint Romboutstoren te Mechelen en opvolger van zijn grote leermeester Jef Denijn. Den Helder. Ook Den Helder beleefde de joyeuse rentrée van het enige carillon, dat die gemeente rijk was. De klokken daarvan beleefden een merkwaardig avontuur. Het Helden der Zee monument, waarin zij waren opgehangen, werd door de Duitse plunderaars ongevoelig als zij waren voor alles wat het Neder landse volk heilig was niet ontzien. Zo werden de klokken gedemonteerd en ter versmelting per schip naar de Heimat gezonden. Zover kwamen zij echter niet, want op het IJsseimeer werd de „Op hoop van zegen", volgela den met tal van andere klokken, tot zinken gebracht. Het schip bleef op de bodem rusten tot na de bevrijding. Daarna werd het gelicht en konden ver schillende gemeenten weer in het bezit van hun bronzen zangers worden ge steld. Aldus zag ook Den Helder zijn klokkenspel terug, dat na het onderzee- verblijf van een zwaardere aanslag werd voorzien en evenals tevoren door beiaardier Dito wordt bespeeld. Edam en Monnikendam. P)E PRACHTIGE TOREN der voorma- lige Lieve Vrouwe of Kleine Kerk te Edam, behield zijn 16 uit 1561 date rende klokken, gegoten door Peter van der Ghein te Mechelen in ongerepte staat evenals de toren van het oude stadhuis te Monnikendam, waarvan 15 van de 16 klokken eveneens door ge noemde Van der Ghein in 1596 werden gegoten en één exemplaar in 1663 door Antonie Wilkes te Enkhuizen. Deze laatste stad is ook thans nog in het bezit van twee prachtige carillons, één in de „Drommedaris", het andere in de stoere toren van de Zuider- of St. Pancraskerk. Van de 24 klokken van de Dromme daris dateren de oudste drie uit 1524; de beroemde Pierre Hemony goot er in de jaren 16741677 een twintigtal.' De 24e klok werd eerst in 1914 door de bekende gieterij Eysbouts te Asten (N.B.) vervaardigd. De klank van dit klokkenspel is even fraai als zuiver, gelijk dat van de Zuiderkerk, waarvan de toren in de jaren tussen 1450 en 1524 werd voltooid. Purmerend en De RÜP' Zeer te betreuren valt het, dat de klokkenspellen van Purmerend en De Rijp voor altoos zijn verdwenen. Eerst genoemde stad kreeg in 1602 een ca- carillon in de toren van de na de brand in 1519 weer herbouwde Grote Kerk. In 1671 werd dit door een nieuw klok kenspel, vervaardigd door Pierre Hemony vervangen. Doch reeds drie jaar later werden de 32 klokken weer vernietigd, toen de bliksem in de toren sloeg, die tot de grond afbrandde. De toren werd andermaal herbouwd en kreeg in 16881'82 weder een nieuwe beiaard. Tegen het midden van de vorige eeuw werd de kerk wegens bouwvalligheid gesloopt en in 1870 ver kocht de gemeente Purmerend de 33 prachtige klokken. De Rijp heeft zich maar kort in het bezit van een klokkenspel mogen ver heugen. De in 1635 gebouwde kerk toren, van een speelwerk voorzien, werd reeds in 1654 met de klokken door een geweldige brand verwoest. Van zeer bijzonder geluk mag Alk maar spreken, dat zowel het klokken spel van de Waagtoren als dat van de Grote kerk na de Duitse capitulatie in 1945 volkomen onbeschadigd en intact aantrof. Daarover een volgende maal. Ernest Bevin, de Britse minister van Buitenlandse Zaken, heeft Dinsdag voor het eerst van een diplomatiek geheim gehoord, dat bekend was bij alle Britse diplo maten in binnen- en buitenland en aan alle employé's van legaties en ambassades, behalve aan hem. Ieder van de buitenlandse dienst, van de Britse ambassadeur te Washington tot de kantoorbedien de in Li ma heeft een bedrag van six pence gegeven voor een ver- jaardagsgeschenk voor minister Benin. Op deze wijze zijn 15 0 pond ongeveer 1.500 gulden) bijeen gebrachtDinsdag heeft men de minister gevraagd wat men naar zijn wens er voor zou kopen. Ver- moeelijk zal Bevin een bureau of een ander kantoormeubel vragen. Een jaar gevangenisstraf met aftrek van voorarrest werd door de officier van Justitie bij de Haagse Rechtbank geëist tegen de 25-jarige jongeman C. V. Deze eis werd gedaan op grond van de tenlastelegging, dat V. op 21 Oetober van het vorige jaar zijn 21-jarige vrien din A. de W. opzettelijk zwaar mishan deld heeft, welke mishandeling de dood ten gevolge had. In de middag van die onheilsdag wa ren V. en zijn vriendin inkopen wezen doen. Hij had zijn horloge beleend om haar kleding te kunnen verschaffen. Bij thuiskomst is enig ongenoegen ontstaan, waarbij het tot een handgemeen is ge komen. V. gaf zijn vriendin, die buiten gewoon sterk was, een harde duw, waardoor zij achterover in het keuken tje viel, midden tussen de pannen, pot ten en eetgerei. Hij vreesde haar wraak Het is bijna een jaar geleden dat een badgasten-elftal, waarin verschei dene prominente Amsterdamse voetbal lers meespeelden, in een wedstrijd te gen Zandvoortmeeuwen uitkwam. Het was een „wilde" wedstrijd en het be stuur van de KNVB voelde zich in zijn eer aangetast, dat deze elftallen zo maar eens een balletje waren gaan trappen. Zonder rekening te houden met het feit dat de opbrengst van deze wedstrijd voor een liefdadig doel be stemd was, werden de spelers en het bestuur van Zandvoortmeeuwen ge schorst. De strafcommissie hield zich echter niet aan het gezegde „Gelijke monniken, gelijke kappen". De (.bad gasten" kwamen er n.1. met een voor waardelijke straf af. Het bestuur van Zandvoortmeeuwen ging in hoger be roep. Het is komen vast te staan, dat alle spelers op de hoogte waren van het feit dat een dergelijke wedstrijd niet mocht worden gespeeld, zodat de commissie van beroep de Zandvoort meeuwen eveneens een voorwaardelijke straf oplegde. Giel de Roode heeft bij zijn laatste wedstrijd op 15 Febr. te Liverpool te gen Waly Thom, van wie hij door een zeer dubieuze stoot verloor, zoveel in druk gemaakt op het publiek en de promotor dat hij is uitgenodigd voor een wedstrijd tegen Ivor Kid Germain, Maandagavond 26 Maart in het Liver pool Stadion. Het elftal van de Rode Duivels, dat 14 Maart te Rotterdam tegen de Zwalu wen uitkomt, is als volgt samengesteld: Seghers (La Gantoise)Dirix (Union St. Gilloise) en Van Brandt (Lierse S. K.); De Buck (Eendracht Aalst), Van Pottelberghe (FC Brugge) en Delmulle (La Gantoise); De Bruyne (St. Niklaas), Van Steenlant (St. Niklaas), Annicq (FC Renaisien), Givard (AS Herstal) en Chaves (La Gantoise). De speeltafel van het klokkenspel. Het „voetenwerk" van een carillon. De Dinsdagavond te Tilburg ge speelde ijshockey-wedstrijd Nederland Noorwegen is na spannende strijd ge ëindigd in een 75 zege voor Neder land. De tussenstanden waren 11 32 3—2. De Belg René Vingerhoedt heeft te Barcelona het Europees kampioen schap bandspel behaald. Alleen het goede blijft en overleeft de tijden. Purol geniet reeds een ruim 40-jarige wereld reputatie. Houdt de huid gezond, zuiver, zacht, mooi en rimpel vrij. voor deze klap en greep achter zich in zijn jasje, dat over een stoel hing. Daar uit haalde hij een vlijmscherp mes, dat in een niet zeer hechte lederen schede stak. Hij heeft het mes niet getrokken en speculeerde er op, dat de vrouw bij het zien van dit wapen haar handen wel verder thuis zou houden. Uit getui genverklaringen bleek, dat de vrouw V. toch aanvloog en hem in de haren greep, een worsteling ontstond, waar bij het mes door de schede heen de jonge vrouw in de hartstreek trof. Zij stierf kort nadien. Op verzoek van de verdediger mr. J. L. A. Vrijmoed, ging de rechtbank in raadkamer om over een verzoek tot onmiddellijke invrijheidsstelling te be slissen, omdat men voor dood door schuld geen voorarrest kan opleggen. Het verzoek werd ingewilligd. Uitspraak op 20 Maart. Het special comité „Vrij Tsjechosle- wakije" heeft te New York een verkla ring uitgegeven volgens welke ge heime, onbevestigde berichten uit Tsjechoslowakiie waren ontvangen, waaruit bleek, dat de vroegere Tsjecho- slowaakse minister van buitenlandse za ken Clementis was gedood toen hij poog de uit zijn hechtenis te ontsnappen. Verder zouden volgens deze berichten president Gottwald en premier Zapotoc ky zich in arrest bevinden wegens verzet tegen Russische eisen. De minis ter van buitenlandse handel, Gregor, zou naar verluidt van zijn functie ontheven en onder arrest gesteid zijn. Dinsdagavond, kort vóór het einde van de Zesdaagse te Parijs, is het Neder landse koppel SchultePeters uit de strijd genomen, omdat onze landgenoten de course van de Belgen BruylandAdriaenssens begunstigden. In de laatste uren heerste er een complete „oorlog" op de baan en werd de sfeer ondraaglijk. De Zesdaagse werd door AdriaenssensBruyland gewonnen (3713.500 km in 145 uur) met op een ronde BruneelDebeuckelaere (Belgie) en GoussotVan Steenbergen (FrankrijkBelgie). Als zevende op drie ronden eindigden Arie van Vliet en de Zwitser Bucher. De FransItaliaanse combinatie Lapebie— Terruzi, die door SchultePeters werden „murw" gereden, werd achtste mot maar liefst vijf ronden achterstand. Het spelletje van SchultePeters begon reeds in de middaguren van deze laatste dag. Elke poging van het koppel AdriaensoensBruyland om hun positie te verbeteren werd door de Nederlanders toegelaten en wan neer de andere deelnemers een aanval op de Belgen wilde inzetten werd hun dit door SchultePeters vrijwel on mogelijk gemaakt. Speciaal op het koppel LapebieTerruzzi had het Ne derlandse tweetal het voorzien en ten slotte werd dit duel zo hoog opge voerd, dat van normale strijd geen sprake meer kon zijn en beide koppels uit de kopgroep naar de negende en tiende plaats duikelden met respec tievelijk 7 en 8 ronden achterstand op de leiders. Ten slotte maakte de wed strijdleiding, die al een maal een waar schuwing had uitgedeeld, een einde aan de vertoning door de Nederlanders uit de strijd te nemen. Bruyland en Adriaenssens hadden dankbaar van de situatie gebruik ge maakt en een uur voor het einde van de Zesdaagse hadden zij een voorsprong van twee ronden op hun concurrenten. (Van onze speciale verslaggever). J-JET is een vreemde gewaarwording als we, na het afwisselend vlakke en heuvelachtige Noord-Brabantse land doorkruist te hebben, in een Neder lands grensdorp aankomen en er langs de winkels wandelend in een daarvan allerlei waren in francs geprijsd zien. In de zaak daarnaast vermelden de kaartjes op de goederen degelijke Hollandse prijzen, maar even verderopi ligt een verleidelijk Nederlands merk koffie met de vermeldinp, dat ze zonder bon te koop is tegen zoveel en zoveel francs. Maar men mag ook met Hol landse guldens betalenLopen we nu in Nederland, of lopen we in Belgie? Dat weet de vreemdeling in Baarle Nassau Hertog nooit en zelfs de bewoners van dit merkwaardige dorp raken de draad kwijt, wanneer zij mm.- ©Ven buiten de bebouwde kom komen. [JET is wel een uiterst merkwaardige situatie in Baarle Nassau, het Ne derlandse gedeelte van het dorp, en in Baarle Hertog, het Belgische deel. Het loopt er alles grillig door elkaar. Baarle Hertog is een Belgische enclave in Ne derland, dat wil zeggen: het is een stukje grondgebied van Belgie in Ne derland en dus aan alle zijden door Ne derlands territoir omsloten. Was het eigenlijk maar precies zo, dan was de zaak nog wel uit elkaar te houden. In werkelijkheid heeft de on berekenbare historie speels acht en dertig kleine stukjes. Belgie dicht bij elkaar over Noord-Brabant uitgestrooid. Wanneer men voor een muur een natte verfkwast zou uitslaan, zodat vele spat ten op een betrekkelijk kleine opper vlakte tegen deze muur komen te kle ven, dan heeft men ongeveer het beeld van de vorm van het Belgische Baarle Hertog. Geen wonder dus, dat men af wisselend, wanneer men door het dorp wandelt, in Belgie en in Nederland ver toeft. Nergens passeert men een douane. De grenzen zijn, uiterlijk althans niet aangegeven. De kerk uiteraard een R.Kwant de ruim 4000 inwoners van Baarle Nassau en de ongeveer 1800 van Baarle Hertog zijn nagenoeg allen Rooms-Katholiek staat in Neder land, zoals het erbij behorende kerk hofje, waarop enkele zwarte houten kruisen de graven van gevallen Duitse soldaen aanduiden. De toren evenwel staat in Belgie. Samen uit, samen thuis. /^LS we in het Nederlandse café een kopje thee drinken, vertelt de eige naar ons, dat de beste verstandhouding bestaat tussen de beide nationaliteiten. Als de Belgen een nationaal feest vie ren, laten de Nederlanders stch met onbetuigd en de Belgen nemen op 1. n beurt uitgelaten aan de Nederlandse feestvreugde deel. „Ja, Benelux gaat hit. goed", zegt hij. „Als het in geheel Belgie en Nederland zo ging, dan ston den wij er best voor. Toch hebben de Nederlandse zaken mensen hun Belgische collega's wel eens met een scheel oog aangekeken. Dat was enkele jaren geleden nog zo. De Belgische winkeliers konden hun zaken vol stoppen met artikelen uit Belgie, maar ook uit Nederland; zij trokken door de grote verscheidenheid aan goederen en door de ruime sorte ring de meeste klanten. De Nederland se winkeliers die niets uit Belgie kon den betrekken, stonden te dien opzichte bjj hun confraters „van over de grens" ten achter. Maar nu zijn de Nederlandse klaag zangen verstomd. Er is uit ons land zelf weer genoeg te krijgen. Voor de Bel gen is dat alles goedkoop en zij kopen daarom graag in de Nederlandse zaken. Het is koek en ei in Baarle-Nassau- Hertog. Men leeft er gemakkelijk en zit er behoorlijk in zijn „slappe was". Smokkelhandel „Er is zeker heel wat in de smok kelhandel verdiend?" vragen wij open hartig aan iemand, die het wel weten kan. Hij doet geen poging het te ont kennen. Maar wel verzekert hij, dat het in Baarle-Nassau niet erger is dan el ders langs de grens. „Nu ja. Baarle Nas sau maakt het de smokkelaars door zijn structuur wat gemakkelijker, maar dat rechtvaardigt niet de slechte roep, die elders in het land wel van het dorp uit gaat." Inderdaad, een zonderling dorp: wat de huizenbouw betreft een afgrond geheel, wat het grondgebied en de na tionaliteit der bewoners aangaat twee door elkaar omstrengelde eenheden. Er zijn twee burgemeesters, een Neder landse en een Belgische, er is een dub bel gemeentebestuur, een dubbele po litie en dubbel onderwijs. Als practisch en nuchter mens zou men zeggen: er moest aan die vreemde toestand de scheiding van Baarle in tweeën dateert al uit de vijftiende eeuw maar eens een einde gemaakt worden. Welnu, aan pogingen daartoe heeft het niet ontbroken. In de acht tiende eeuw probeerde Oostenrijk het, doch zonder resultaat. Een poging in 1830 zelfs in de tijd der vereniging van Belgie en Nederland van 1815 tot 1830 was de splitsing gehandhaafd mislukte eveneens. In 1892 werd op nieuw een regeling voorsteld, maar zij is nooit tot uitvoering gekomen. In de loop der jaren hebben verschei dene commissies aan het probleem ge dokterd. Het is echter de vraag, of men de bewoners zelf een plezier zou doen met voorzieningen, die verandering van hun nationaliteit zouden meebrengen. Zij vinden het goed zo; ze komen bij elkaar op visite, zij trouwen met elkaar en niemand voelt de scheiding als een last. Met zuidelijke en aanstekelijke luchthartigheid neemt men de zaken, zoals ze zijn. Als we uit Baarle Nassau-Hertog naar huis terugrijden, houdt op ongeveer vijftien km van de Belgische grens een douane ons aan. Een half pondje bon- loze koffie, desnoods een pond, zo blijkt hadden we mogen meenemen, maar voor de rest, wee u, als u smokkelt. We zitten weer midden in de Neder landse, nuchtere zakelijkheid. Het hoofdkwartier van het Ameri kaanse leger in Europa heeft meege deeld, dat het accoord van de ministers van buitenlandse zaken der westelijke Grote Drie, in September 1950 te New York gesloten, thans in werking zal treden. Het accoord geeft machtiging tot het stationneren van geallieerde bezettingstroepen in West-Duitsland zonder te letten op de zonegrenzen. Het accoord opent de mogelijkheid van een herindeling van de troepen teneinde een betere verdediging te verkrijgen. Reeds zijn Franse troepen in de Ame rikaanse zone aangekomen. Pater L. de Vrande, die Dinsdag te Tokio voorging in een herdenkings dienst voor luitenant-kolonel M. A. P. den Ouden, die enkele weken geleden te Hoengsong sneuvelde, zal zich Don derdag naar Poesan in Zuid-Korea be geven om daar de begrafenisdienst van de bij de overval van de Chinezen ge sneuvelde Nederlandse militairen te leiden. Hun stoffelijk overschot werd verleden week uit de voorlopige gra ven opgedolven, toen de verbonden legers Hoengsong heroverden. De her begrafenis zal Donderdag op een kerk hof van de Verenigde Naties plaats vinden. Volgens in Honkong lopende geruch ten zijn de Chinese communisten bezig met het mobiliseren van nieuwe man schappen voor de strijd in Korea. De communisten zouden hebben besloten 250.000 jongeren van scholen en fabrie ken op te roepen voor de militaire dienst en in Zuid- en Midden-China zouden reeds 500.000 boeren in het leger zijn opgenomen. Tevens is er een grootscheepse werving gaande onder artsen en verpleegsters. Zij, die maar enigszins gemist kunnen worden, moe ten zich beschikbaar stellen voor de dienst in Korea. Tegen de 35-jarige onderwijzer P. K. uit Rozenburg eiste de officier van Justitie voor de Rotterdamse rechtbank gistermorgen veertig gulden boete, subs .tien dagen hechtenis wegens mis handeling van zijn leerlingen. Er wa ren diverse klachten binnengekomen, waaruit bleek, dat o.a. een van de leer lingen tegen het bord was gegooid en dat een ander aan zijn oor werd ge draaid, waardoor hij een bloeduitstor ting kreeg. De officier zeide in zijn re quisitoir, dat de onderwijzer niet de geschikte man voor deze school is. Als de klachten zullen aanhouden, zal hem enige tijd zijn onderwijzersbevoegdheid moeten worden ontnomen. Uitspraak over veertien dagen.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1951 | | pagina 7