Rustig Atjeh werkt aan welvaart Warmtegolf uit de aardkern? Geert wrok iegen Nederlanders Bomontploffing in Bloemendaal 'still making friends De spits van Alkmaars Grote Kerk Kota Radja, typisch Oosterse stad Soanbroek kan smullen Directievergaderingen in de gevangenis STAKINGEN IN ZWEDEN Middenstand wil huidige lasten meedragen Rusland weigert schepen aan V.S. terug te geven Pres. Auriol te Plymouth Willem Mengelberg ernstig ziek M Bouwstop duurt vermoedelijk drie maanden Meer bewegingsvrijheid voor Duitse industrie? Rook met Uw... X Zoveel monden, zoveel smaken! Doch wat King's Cross betreft, zijn de smaken önverdeeld: Völmondigvödrtreffelijk 1 Geen wonder, dat alle Virginia-rokers de mond vol hebben van King's Cross. Dat geldt al vanaf het eerste ochtend trekje, want: de morgenstond heeft King's Cross in de mond. Wetsontwerpen inzake gezondheidszorg Fransman wil boren op grote diepten Geheimen lekten uit Zingende torens in Noord-Holland (2) Een wondermooi panorama I Demonstratie met nieuw luchtdoelgeschut te Haarlem Die slopende Rhenraatiek maakt U humeurig en xiek DONDERDAG 22 MAART 1051 (Van onze correspondent te Djakarta) >rOEN de Japanse bezetters de piek hadden geschuurd werd ook Atjeh „mer- deka" vrij en onafhankelijk. En sedert dat ogenblik heeft niemand dit merkwaardige en eigengereide gebied deze vrijheid betwist. Atjeh is namelijk Steeds buiten alle militaire acties gebleven. Niemand zag er heil in een nieuwe „Atjeh-oorlog te beginnen, hij de herinnering aan de hardnekkige en onver vaarde strijdbaarheid der Atjehers en het schier onbegaanbare terrein van ge bergten, oerwouden en moerassen. Zo heeft Atjeh zijn vrijheids-beweging rustig kunnen ontwikkelen. Rustig althans ten opzichte van de Nederlandse inmen ging. Intern ontbrak er nogal eens wat aan die rust. ais gevolg van een binnen landse machtsstrijd tussen geestelijke, Mohammedaanse leiders en politieke figu ren. afstammelingen vaak van vroegere zelfbestuurders. Maar daar had een ander zich niet mee te bemoeien. Atjeh was Atjeh en bij al die geschillen bloeide een heftige provincialistische chauvinisme. dekt hier en daar pogingen verbete ring- in de toestand te brengen. Zo staan de bronzen bustes van de „solda ten-pastoor" Verbraak en de „soldaten- dominé" ds. Thenu, die in 'n vrijheids roes eens in de rivier zijn geworpen, weer op hun sokkels. De prachtige toe gangspoort tot het kerkhof, met de marmeren platen waarop de namen der doden staan, is wel verwaarloosd maar onbeschadigd. Geheel Kota Radja biedt uiterlijk trouwens een wel zeer verschillend beeld als in de „koloniale" tijd meer Oosters en dus wat minder Hollands precies op het gebied van zindelijk heid en hygiëne. Gebrek aan mate riaal droeg er mede toe bij, dat vele huizen en gebouwen vervallen zijn. Al leen de prachtige Moskee midden in de stad praalt er nog in volle blanke glo rie. Het Atjeh-Hotel daar vlakbij, waar de bezoeker dan moet logeren, geeft een beste Atjehse rijsttafel en zit vol vriendelijke mensen, doch helaas ook vol wandluizen, om van de on bruikbare toiletten etc. nog maar te zwijgen. Maar dat is dan ook het eni ge dat in Kota Radja nogal erg tegen valt. Olechts met moeite schikte Atjeh zich in de eenheids-staat der Republiek Indonesia, als een onderdeel van de provincie Noord-Sumatra. Deze in schakeling heeft, naar het schijnt, de Atjehse binnenlandse machtsstrijd voor lopig doen luwen. Uiterlijk en in de centra vertoont Atjeh althans een po litiek zeer rustig beeld. Sedert 1942 was er tot voor kort vrijwel geen enkele Nederlander in Atjeh geweest. Deze toestand heeft verandering ondergaan. In de laatste maanden hebben verscheidene Neder landse zakenlieden een bezoek aan Kota Radja gebracht. Er is een zeer goede vliegverbinding, vier maal per week, tussen Medan en Atjeh's hoofd stad (ongeveer 2 uur vliegen). De toe stellen zitten bijna altijd vol met In donesiërs en Chinezen en een enkele keer een Nederlander, die van vroeger belangen in Atjeh heeft en eens gaat kijken wat daar nog van terecht is ge komen. Uw correspondent was de eerste Ne derlandse journalist, die dezer dagen een bezoek van enkele dagen aan Kota Radja bracht. Het was een vreemde er varing gedurende die tijd de enige Europeaan in heel Atjeh te zijn. De Europese „bevolking" van Kota Radja bestaat uit een Nederlandse vertegen woordiger van een importfirma, een Nederlandse pastoor, maar die waren toen beiden juist afwezig, en een Griek, die er al sinds 53 jaar is inge burgerd, en er wel nooit meer weg zal gaan. Hartelijke ontvangst WAT ons bij dit bezoek bijzonder is opgevallen was de voorkomende en vriendelijke houding der Atjehers. Er viel geen spoor van sentiment of „oud zeer" te bekennen. Integendeel, men informeerde van allerlei kanten naar Nederlandse inwoners uit Kota Radja of andere Atjehse plaatsen, die daar vroeger hebben gewoond en gewerkt. De Atjeher is in zijn vrijheids-bewust- zijn zó ver gekomen, dat hij geen min derwaardigheids-complexen meer te overwinnen heeft. Hij kan een Neder lander recht in de ogen zien en hem zonder enig gevoel van wrok de hand drukken. Wat geweest is, is geweest. Men wil best zaken met ons doen en hoopt dat de Nederlanders een zekere schuwheid om naar dat als „gevaar lijk" bekende Atjeh te komen, van zich zullen afschudden. Ik moet zeggen, dat ik gedurende een verblijf van vier da gen temidden der bevolking van Kota Radja geen enkele maal ook maar het gevoel van onveiligheid heb gehad. De bevolking ziet er goed uit, er zijn vele mooie auto's en fietsen, er heerst een zekere welvaart door de smokkel handel op Penang en Singapore. En men heeft er tenslotte steeds handel kunnen drijven, terwijl de rest van In donesië gevochten werd. Het kerkhof. HET beroemde militaire kerkhof Peutju heeft nogal geleden, het ligt er verwaarloosd en hier en daar zijn marmeren platen van de graven gesto len. Onherstelbaar vernield is deze his torische plaats echter niet en men onc- Volgens eeuwenoud gebruik trekt de dorpsslager van Spanbroek in de week voor Pasen met een extra mooi Paasbeest, dat voor deze gelegenheid met een krans. linten en strikken is opgetuigd, door de straten, om aldus zijn klanten te tonen, dat hij voor de feestdagen iets bijzonders te koop heeft. Tij dens deze tocht wordt de slager door de Burgemeester van Span broek, de heer H. J. M. Keijzer, gecomplimenteerd met de aankoop van het dier, een der hoogst be kroonde beesten op de Paasvee- ientoonstelling te Schagen. Op de achtergrond het fraaie uit lö9i datoraade raadhui* Mr. Davis, de Amerikaanse ad vocaat van Krupp, heeft verteld, dat Alfred Krupp en verschei dene directeuren van zijn onder nemingen tijdens hun verblijf in de gevangenis van Landsberg (Beieren) wekelijks directie-ver gaderingen hielden. „Het was een van de vermake- lijkste dingen, die ik ooit heb gezien", zei Davis, „Krupp aan het hoofd van de tafel, geflan keerd door zijn directeuren, allen gekleed in gevangenisuniform. Zij bespraken de productie-cijfers en de financiële verklaringen, ter wijl zij Amerikaanse sigaren rookten en bananen en sinaasap pelen aten". Zij mochten voor hun conferen ties gebruik maken van de kamer voor de bezoekers van de gevan genis. Hangende de onderhandelingen over een nieuwe loonregeling zijn in ver schillende Zuidzweedse steden stakin gen uitgebroken onder de buschauf feurs en de tramconducteurs. In Stock holm zijn de gemeente-arbeiders een langzaam-aanactie begonnen, waardoor de sneeuw in de straten niet kan wor den geruimd. Grote groepen gemeente- personeel zullen waarschijnlijk volgen de week in staking gaan. wanneer de gemeenteraad hun looneisen niet in willigt. Het Sociaal Orgaan voor Ambacht en Detailhandel, waarin verschillende organen en organisaties op het gebied van de middenstand vertegenwoordigd zijn, heeft in een verklaring de over tuiging uitgesproken, dat ook de onder nemers in detailhandel en ambacht be reid zijn, hun deel van de aan ons volk opgelegde lasten te dragen. Overigens dienen de verbruiksbeperkingen niet verder te gaan, dan economisch te ver antwoorden is. Aan de afkondiging prijsvoorschriften dient overleg met de organen van de middenstand vooraf te gaan. Ook wordt aangedrongen op een redelijke compensatie van de gestegen kosten van levensonderhoud ook voor deze groepen. Tijdens de oorlog heeft Amerika een groot aantal schepen op leen- en pachtvoorwaarden ter beschikking van de Sovjet-Unie gesteld. Een Ameri kaanse eis. om 670 van deze vaartuigen onverwijld terug te zenden is thans afgewezen. Moskou beschuldigt Was hington thans van schending der be lofte, om deze schepen aan Rusland te verkopen. De VS hebben ze niet nodig, zo meent het Kremlin, omdat zij kor telings nog surplusschepen aan ver scheidene andere landen hebben ver kocht. President Auriol en zijn gazelschap zijn Woensdagmorgen met de Ile de France in de haven van Plymouth aan gekomen. Zij werden hier verwelkomd door vertegenwoordigers van de Brit se koning en de Franse ambassadeur te Londen. Massigli. Woensdagavond is het schip vertrokken voor zijn ..over steek" naar New York. Bij aankomst en vertrek werd het geëscorteerd door drie Britse torpedobootjagers. lllMinWIlHillinilllllllllIHlIlittllUllllllillllilttlllIHMWllllitlllHIIIHIllllllllllWWWnHIHWlBII Hedenmiddag 12 uur: Arbeiders, die bezig zijn met het gra ven van een Duinmeer in het nationale park ,,De Kennemer Duinen" aan de Zeeweg te Bloemendaal. zijn op een zware vliegtuigbom gestoten. De werkzaamheden werden onmid dellijk stopgezet en de mijnoprai- mingsdienst werd gealarmeerd. Deze nam terstond maatregelen voor de vei ligheid van de in het park aanwezige grondwerkers. Na onderzoek van de si tuatie kwam de mijnopruimingsdkebrt tot de conclusie, dat de bom ter plaat se tot ontploffing zal moeten worden gebracht. Dit zal nu hedenmiddag om twaalf uur geschieden. Bewoners van Overveen en de kom van Bloemendaal zijn door de politie gewaarschuwd, lat zij op dat uur alle ramen moeten open zetten. Het verkeer op de Zeeweg zal van kwart voor twaalf tot na de ont ploffing verboden worden. Volgens berichten uit Zwitserland ligt prof. dr. Willem Mengelberg in zijn woning in Zuort in Neder-Engadin ernstig ziek. Hij heeft verleden week griep gekregen, die al spoedig gecom pliceerd werd door een longontsteking. Sinds Zondag ligt de bijna tachtigjari ge musicus buiten bewustzijn. Voor zijn leven wordt gevreesd. Het tijdelijk niet meer verlenen van Rijksgoedkeuringen voor de woningbouw met uitzondering van die ten aanzien van herbouwgevallen en gevallen, waarin bepaalde toezeggingen zijn gedaan, is uitsluitend gegrond op het grote aantal tegelijk in uitvoering zijnde woningen (ongeveer 53.000), zo heeft minister In 't Veld geantwoord op vragen van het Tweede Kamerlid Andriessen (KVP). De minister verwacht, dat over drie maanden de maatregel kan worden in getrokken. In Bulgarije i« de rantsoenering van allerlei producten opgeheven en een loonsverhoging toegestaan. Amerika, Engeland en Frankrijk hebben nagegaan in hoeverre de pro ductiebeperkingen en -verboden voor de industrieën van West-Duitsland, die in strategisch opzicht van belang zijn, kunnen worden opgeheven. Een stu diegroep van deze drie landen heeft dienaangaande een voorstel opgesteld Nadere bijzonderheden omtrent dit voorstel zijn nog niet bekend, doch men neemt aan, dat bepaalde productiebe perkingen zullen worden gehandhaafd, o.m. voor de vervaardiging van vlieg tuigen en voor onderzoekingen op het gebied van atoomenergie. De Duitsers hebben, zoals men weet, verzocht om opheffing van de beper kingen voor de productie van synthe tische rubber en benzine en voor de scheepsbouw. sc (Van onze parlementaire redacteur) Naar wij vernemen, zullen binnen afzienbare tijd enige wetsontwerpen betreffende de gezondheidszorg in Ne derland bij de Staten-Generaal wor den ingediend. Een ontwerp Zieken fondswet zal omstreeks half April aan de Ziekenfondsraad ter advies worden aangeboden. In voorbereiding is een wet op de para-medische beroepen. Op het ministerie van Sociale Zaken ligt een ontwerp klaar voor het ver lenen van een wettelijke grondslag aan een centrale cdmmissie voor de volksgezondheid. Deze commissie en de daaruit voortvloeiende andere com missies zullen de regering van advies moeten dienen en voorschriften geven voor de organisatie van de gezond heidszorg. In de Centrale Commissie zullen o.a. vertegenwoordigers worden opgenomen van de inspectie van de volksgezondheid. hoogleraren. be stuursleden van de landelijke kruisver enigingen. artsenorganisaties, van de Nederlandse gemeenten, van zieken huisverenigingen en het ziekenfonds wezen. DE VERDEDIGING VAN GROENLAND Op 27 Maart a.s. zullen te Kopenha gen besprekingen beginnen over de verdediging van de Deense kolonie Groenland. Aan de besprekingen zul len vertegenwoordigers van de Deense regering, het bestuur van Groenland en de Ameri kaanse ambassade te Ko penhagen deelnemen. Merkwaardige ontdekkingen aan de Polen (Van een correspondent te Parijs) Hoewel de resulaten van de laatste Zuidpoolexpeditie, die van admiraal Byrd, zorgvuldig geheim zijn gehou den, is hiervan toch wel zoveel tot de buitenwereld doorgedrongen, dat op zienbarende onthullingen mogen worden verwacht. In het middelpunt van de aandacht staat wel de ontdekking van de mogelijkheid ener plotselinge ver warming der aarde, die grote gevol gen voor weer en klimaat op onze pla neet zou kunnen hebben. De ontdek kingsreizigers hebben over uitgestrek te gebieden een „geweldige ontdooi ing" waargenomen. Delen van het Zuidpoolgebied, die volgens ervarin gen en wetenschappelijke opvattingen dik onder het ijs zouden moeten zit ten, misten die bedekking. Wat is de oorzaak van deze onver wachte verwarming? Van de zon kan zij niet komen. Zulk een straling zou door de observatoria moeten zijn waar genomen. Waarschijnlijk zorgt de kern van de aarde zelf voor aanvoer van de hiervoor nodige warmte. Zowel vol gens de klassieke hypothese van La- place als volgens de moderne van Jeans is onze planeet een stuk, dat zich drie milliard jaar geleden van de zon heeft losgescheurd. De kern ervan bevat nog steeds een geweldige hoeveelheid DE HONDERD VIJFTIG stenen rie den en de ongeveer vgf en dertig houten sporten, die naar de toren van Alkmaars Grote- of Sint Laurenskerk voeren, worden slechts nu en dan be klommen. Het zijn de man, die op gezette dagen de vlag moet uitste ken, de uurwerkmaker der gemeente en de stadsbeiaardier, de heer Van der Veen, die van tjjd tot tjjd het speel werk van het carillon versteekt. Ver der blijven de trappen onberoerd; im mers het publiek heeft hier geen toe gang. Op één der weinige zonnige dagen, die de laatste weken ons geschonken hebben, hebben wp de tocht naar één van Alkmaars hoogste punten onder nomen. Stil en verlaten, doch in de volle pracht van zijn majestueuze schoon heid lag er het onvergetelijke inte rieur van de Grote Kerk, waarvan de eerste steen in 1470 werd gelegd. Thans bijna vijf eeuwen later \vordt de bezoeker nog steeds met diep respect vervuld, voor wat bouw meester Kellermans uit Mechelen en de vele vaklieden hier met uiterst be perkte hulpmiddelen aan het einde der middeleeuwen hebben gewrocht. Vervuld van indrukken naderen wij een kleine, halfronde, massief eiken deur, die ons toegang verschaft tot een wel zeer smalle eindeloos schij nende stenen wenteltrap. Hoe verder men deze beklimt, des te meer krijgt men het gevoel ten slotte als een vis in een fuik te zullen vastlopen. Doch ten slotte belanden wij op een soort galsrü, van «en solide borstwering voorzien. Diep onder zich ziet men kerkbanken en stoelen staan. Na hei passeren van deze galerij moet weer een vrij korte houten trap worden be- klomen en dan volgt een tocht ovei de rommelzolder, waar touwen, bal ken binten, ieien e.d. zijn opgeslagen. Een ijzeren branddeur moet worden ontsloten. Zoals overal bij deze tocht, ontwaren wjj ook hier de ijzeren bui zen en automatische sproeiers van de brandblusinstallatie, die vanzelf in werking treedt zo spoedig de zekerin gen van de sproeiers door verhoogde temperatuur zouden smelten. Bü de speeltrommel. £EN KLEIN schipperstrapje moet nog worden beklommen, een hou ten deur gepasseerd en dan bevinden wij ons bij de in prima conditie zijnde speeltrommel, welks verplaatsbare nokken om het kwartier tegen de toet sen van de trekd raden lopen, die ver bonden zijn met de hoger gelegen ha mers, die tegen de klokken slaan. Deze klokken bezitten geen klepels meer. Iets hoger dan de kleine ruimte, waarin de speeltrommel zich bevindt, ligt de plek, waar in volkomen rust de tijd, minuut na minuut, uur na uur, wordt weggetikt door een in 1901 ge monteerd en nadien electrisch uitge rust uurwerk. In tegenstelling met het uurwerk van de Alkmaarse Waagtoren, da1 dagelijks moet worden opgewonden, zorgt een electro-motor hier voor automatische bediening. Enkele zeer smalle treden hoger bevinden wij ons in een, ter hoogte van de wjjzerplr.ten gelegen, ruimte, die terzijde een deux en van boven een koperen deksel heef*., dat wg opooea. Beneden on* vos in de diepte, ligt de stad en naar alle windstreken hebben wij een ver en prachtig uitzicht. Aan de horizon verheffen zich meer oostwaarts de torens van Hoorn, meer naar het noorden is het uitzicht wat heiig, terwijl westwaarts het Blo- vacantie-oord te Bergen aan Zee, de zuidelijker gelegen duinenreeks, de torens van Egmond en nog verder de massieve omtrekken van de papier fabriek te Velsen wel zeer dichtbij schijnen te zijn. Zelfs de kranen van de werf der Ned. Scheepsbouw Maat schappij te Amsterdam tekenen hun contouren af. Boven het Noordzee kanaal hangt de zware rookpluim van een stoomboot. Meer in de nabijheid glinstert het watervlak van de Alk- maardermeer in de voorjaarszon, kleurt het dak van Ursem's kerk fel rood, terwijl zich alom de reeds groenende weilanden als reusachtige tapijten uitstrekken, hier en daar doorsneden door hemelsblauwe sloten en vaarten. Een grappig aandoend spoortreintje pufte door de landouwen noordwaarts' Een sleep, getrokken door een lilli- put-sleepbootje, ploegde zich door he' Noordhollands kanaal. Boven de Eg- mondermeer flonkerde één der zilve ren vogels van de K.L.M. in het zon licht. En aan onze voeten ligt het panorsyma van Alkmaar. De huizen rijen zich in volkomen regelmaat aan één, de „Molen van Piet" schijnt zo uit een bouwdoos te zijn opgetrokken, langs de singels rollen speelgoed- autotjes. Als door een onzichtbare hand in beweging gebracht, beginnen vlak bo ven ons hoofd de klokken hun koraal van Bach te zingen. 't Is één uur! De zilveren stemmen van de 32 klokken verklinken over de stad en de omringende weilanden. En in de diepte gaat het woelige leven ruste loos verde*. warmte, hetgeen ook de vulkanische uitbarstingen verklaart. Warmtestromingen De Franse geleerde Georges Claudel ging van deze feiten uit. toen hij zijn plannen ontwierp voor boringen op grote diepte. Hij wil gaan tot 7000 me ter en nog verder, teneinde de rots- lagen te bereiken, die een temperatuur van 220 graden Celcius hebben. Wan neer men rivieren in de aldus verkre gen boorputten leidt, zal het water als stroom weer omhoog komen en elec- trische centrales kunnen aandrijven. De Amerikanen hebben reeds diep ten van 5000 meter bereikt. Daarbij beleefden ze een verrassing Tot dus verre is bij boringen steeds geconsta teerd, dat de temperatuur der aard korst met een graad Celcius toeneemt bij elke 32 meter, die men dieper komt. Het verrassende is nu. dat de warmte na de eerste vierduizend meter be langrijk toeneemt, doch op verschil lende plaatsen varieert. De geleerden zijn daardoor op de gedachte gekomen, dat er een warm estroming uit de kern der aarde naar boven doordringt en zich naar de oppervlakte toe voort zet. Russen willen Pool ontdooien Deze verschijnselen zijn vooral in de Poolstreken merkbaar. De Russen heb ben al aangekondigd, dat ze er ge bruik van denken te maken. Binnen afzienbare tijd willen zij de Noordpool ontdooien. Door deze mededeling heb ben zij indirect de ontdekkingen van admiraal Byrd in het Zuidpoolgebied bevestigd. De nieuwste theorieën zi.in trouwens een volslagen omkering van wat men tot dusverre heeft aangehan gen. Geloofde men tot voor kort. dat de ijskap op de Pool een gevolg was van de grote koude nu wordt be weerd, dat de koude een gevolg is van deze ijskorst. Breng de ijsmassa's tot smelten en zijn zullen nimmer meer ontstaan, aldus de conclusie, die uit deze stelling volgt. Op die wijze zou den de Russèn hun hoofdprobleem: de toegang tot de vrije zee op een zeer verrassende wijze hebben opgelost. Het middel? Atoombommen moeten de ijsbarrières in stukken slaan zoda de Golfstroom er doorheen kan dringen. Is dit wetenschappelijke realiteit of een propagandaleuze? De tijd zal het leren. Te Haarlem is Woensdag een demon stratie gegeven met het nieuwste uit Canadese mobilisatievoorraden afkom stige luchtdoelgeschut, dat eerlang bij de Nederlandse regimenten lichte luchtdoelartillerie in gebruik zal wor den gesteld. Het kanon heeft normaal een bezet ting van zes man. doch kan in tijd van nood door één man worden bediend Het is gemonteerd op een vrachtauto- chassis en wordt in werking gesteld met behulp van de motor van de auto. Het stuk heeft een vuursnelheid van 120 schoten per minuut en kan vlieg tuigen op een afstand van 1500 meter bereiken. 9. Dip ourzauk .5 als regel opzuivei bloed Begin daarom een Kruschen-kuur. Wonderlijk - die aansporende werking der zes minerale zouten, die Kruschen bevat en die de bloedzuiverende organen dag na dag op toeren houden en daarmede hun natuurlijke krachtige werking geven. AJs levei, nieren en ingewanden weer op volle toeren hun functies verrichten, kun nen onzuiverheden in het bloed zich niet meer vastzetten en daarmee is dan de oorzaak van Uw pijnen in de kiem gesmoord. Neem daarom Kruschen. RegelmatigI En..,, hoe eerder hoe beter (AóvertaotK, lug

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1951 | | pagina 5