Ultimatum aan Engeland zal morgen
via Hamman overhandigd worden
Het vredesverdrag met Japan getekend
VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN
M ossadeq ageerde fel tegen demissie
van minister Stokes
Tegen stopzetting
van zuivelinvoer
Josjida: Hei gelouterde Japan zal het
vertrouwen niet beschamen
Mariniers landden
achter de linies
UleeA-beucfot
Aardschok in Midden- en Zuid Limburg
Amerika sluit pact
met Japan
KxPil ReAteJk
Papagosaandekop
De Duitse
herbewapening
Maandag 10 Sept. 1951
76e Jaargang No. 11203
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
Ook zonder toestemt
Europa wil het Oosten
in slavernij houden
Acheson waarschuwt
Mgr. Stepinac zou zijn
ce! mogen veriaten
Gromyko en de pers
Franse Assemblée neemt de
schoolwet aan
Petroleum halve cent per
liter goedkoper
BUREAU:
Koningstraat 78—80
Den Helder
Telefoon 2345
Postgironummer 449041
Hoofdredacteur:
A. KAPTEIN
Directie:
j. BIJLSMA en C. KR»AK
HEUWË COURAST
TARIEVEN:
Advertenties: 16 ct. p. mjn.
Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woor
den 1.—, elk woord meer
5 cent
Abonnementen per Kwar
taal f 5.15, per maand
I 1.72 bij vooruitbetaling
plus incassokosten
D*i ^°HdA^EDvM(;8SADEQ -ft gisteren de Perzische Kamer medege
deeld, dat h« Engeland een ultimatum zal stellen, zonder de motie van
vertrouwen waarom hy de Kamer had verzocht. Er kon „iet gestemd worden
omdat het quorum van 78 leden niet aanwezig was. Mossadeq verklaarde, dat
indien Engeland de besprekingen over het oliegeschil niet binnen vijftien dagen
na overhandiging van het ultimatum zou hervatten, de achtergebleven 350
Britse technici in Abadan uit Perzië zouden worden gewezen. Een woordvoer
der van de Perzische regering verklaarde, dat het ultimatum Dinsdag via Ave-
rell Harriman zal worden overgemaakt. Het zal niet rechtstreeks aan Groot-
Brittannië worden gezonden, aldus de woordvoerder.
MOSSADEQ opende zijn rede voor de
Majlis met te zeggen, dat alle Euro
pese landen met name Engeland
het oosten in slavernij wilden houden
en wilden uitbuiten. De premier richtte
zich tegen de critiek, als zou zijn poli
tiek in strijd zijn met die van de Sjah.
De minister van het hof, oud-premier
Hoessein Ala, aldus Mossadeq, is bang
voor Britse parachutisten en de moge
lijkheid, dat het land een republiek zou
worden. Mossadeq verzekerde, dat de
Sjah geen vrees behoefde te koesteren,
omdat hij trouw aan de Sjah had ge
zworen.
Fel ageerde de Perzische premier te
gen de missie van Stokes. Volgens hem
arriveerde Stokes begin Augustus met
andere bedoelingen in Perzie dan uit
zijn later aangenomen houding bleek.
Sommige Perzen hadden Stokes echter
gesmeekt, dat Engeland Perzie niet zou
loslaten. Hierdoor werd Stokes in zijn
houding gestijfd. „Omdat sommige
landgenoten Stokes vertelden, dat zijn
acht voorstellen tc edelmoedig waren,
trok hij ze in", aldus Mossadeq, die er
ten slotte op wees, dat het niet in het
voordeel van Engeland was Perzie tot
capitulatie te dwingen door economi
sche moeilijkheden te scheppen. Iemand,
die machtiger was dan Engeland
wachtte op een dergelijke kans.
De Amerikaanse minister van buiten
landse zaken, Acheson, heeft gewaar
schuwd dat elke Amerikaanse stap om
de invoer van zuivelproducten uit het
buitenland te beletten een belemmering
zou zijn voor de defensieinspanning van
de vrije wereld. Deze waarschuwing
werd gedaan in een schrijven, dat door
de democratische senator Maybank
werd voorgelezen tot steun van een
amendement om wijziging te brengen
in de wet op de defensieproductie. Door
dit amendement zou een bepaling ko
men te vervallen, die ten doel had in
voer van een aantal zuivelproducten,
vetten en oliën te beletten. In zijn
schrijven zegt Acheson, dat de bepaling
overzeese markten nodeloos zou afslui
ten voor Amerikaanse landbouwproduc
ten en de pogingen tot ontwikkeling
van de verdedigingskracht van de vrije
wereld zou belemmeren.
yOORDAT Mossadeq het woord nam,
werd een brief bekend gemaakt, ge
tekend door veertien afgevaardigden
van de oppositie, die mededeelden, de
vergadering niet te kunnen bijwonen"
zolang de huidige atmosfeer van inti
midatie voortduurde".' Daar de opposi
tie er zich van bewust is, dat zij geen
meerderheid tegen het ultimatum ach
ter zich zal krijgen, gelooft men te
Teheran, dat zij in haar politiek van
wegblijven zal volharden.
Naar officieel is bekend gemaakt, is
Tsjechoslowakije bereid onmiddellijk
500.000 ton olie te kopen en later twee
millioen ton. De Tsjechoslowaken zou
den zelf de nodige tankschepen .be
schikbaar willen stellen.
Naar verluidt, zal de Britse ambas
sadeur, Sir Francis Shepherd, vandaag
de Britse nota, waarin Perzie wordt
medegedeeld, dat Engeland de be
sprekingen als „afgebroken" en niet
als „uitgesteld" beschouwt, overhandi
gen.
Concessie aan het westen
Volgens een telefonisch bericht van
de correspondent van de „Neue Züri-
chcr Zeitung" is de Joegoslavische re
gering van plan aartsbisschop Stepinac
van Zagreb, die in 1946. tot 16 jaar ge
vangenisstraf is veroordeeld, uit de ge
vangenis te ontslaan.
De bewegingsvrijheid van de aarts
bisschop zou echter beperkt blijven.
Hij zou een klooster toegewezen krij
gen als verblijfplaats.
Zaterdagmiddag had de plechtige pp 'ri'vg plaats van het «Tet«»>w stadion
in Den Bosch. Minister Rutten verrichtte de plechtigheid
w
Naar de Britse admiraliteit gis
teren meedeelde, Hebben de marl.uers
v«n de Engelse kruiser „Ceylon" en
het Nieuwzeelandse fregat „Rotoiti
tv 'e nieuwe Inndlnge.i achter de vij
andelijke linies op de westkust van
Korea uitgevoerd. De troepen ont*
kloetten zwaar motiervuur.
Volgens radio Moskou zou een oor
logsschip van de Verenigde Naties
door de Noordkoreanen tot zinken zij"
gebracht. Het schip zou de wateren
Van Wonsan zijn binnengedrongen en
i.vreedzame gebieden op barbaarse
wijze hebben beschoten", aldus
bericht.
het
Verwachting tot Maandagavond
In het oosten van het land hier en
daar ochtendmist. Overigens droog
en zonnig weer met een matige
Oostelijke wind en vrij warm.
Dinsdag: Zon op 6.06; onder 19.07
Maan op 17.43, onder
Incident in Berlijn
Amerikaan in de Sowjet-
sector doodgeschoten
De Amerikaanse militaire autoritei
ten hebben meegedeeld, dat een Ame
rikaanse soldaat, op wie Donderdag aan
de sectorgrens te Berlijn door Oost-
duitse politie was geschoten aan de
opgelopen verwonding overleden is.
Volgens de Amerikaanse lezing maak
te de soldaat met zijn auto een ver
keerde manoeuvre, waardoor hij een
verkeerspaal, juist over de sectorgrens
in het Sowjet-gedeelte, omver reed. Hij
had, vermoedelijk door de schok be
vangen, niet snel genoeg gehoor gege
ven aan de oproep van de Oostberlijnse
politie om de auto te verlaten. Hierop
was in de auto geschoten.
De gewonde soldaat was in een auto
van de Oostduitse politie weggebracht.
De soldaat overleed in een Sowjetrus-
sisch hospitaal.
De Sowj et-autoriteiten hebben te
genover de Amerikaanse commandant
hun leedwezen over het incident be
tuigd. In een brief wordt gezegd, dat
de Oostberlijnse politieman hangende
het onderzoek in arrest is gesteld.
ZATERDAGAVOND om 18.12 uur Nederlandse t\jd hebben 48 landen en
Japan in het Opera-gebouw te San Francisco het Japanse vredesverdrag
ondertekend. De Sowjetunie, Polen en Tsjechoslowakije weigerden te teke
nen. De gedelegeerden van deze landen verlieten de zaal, toen de plechtigheid,
die 63 minuten duurde, begon. De Japanse premier Josjida tekende als laat
ste. Toen prof. Subardjo, de Indonesische afgevaardigde, zijn handtekening
plaatste, werd hjj stormachtig toegejuicht. Minister Stikker tekende voor
Nederland. Het vredesverdrag zal thans door de verschillende landen moeten
worden geratificeerd en zal in geen geval in werking treden, alvorens het
Amerikaanse parlement zijn goedkeuring aan het verdrag heeft verleend,
vredesconferentie Zaterdagavond heeft
aangeboden, heeft de Japanse premier,
Josjida, verklaard, dat Japan „gelou
terd en vrij" niet het gestelde vertrou
wen zal beschamen. Josjida dankte de
-eden. die het verdrag ondertekend
hebben.
De vice-voorzitter van de conferen
tie, de Australiër Spender, verklaarde
te geloven, dat het verdrag de Verenig
de Naties, die de laatste tijd ziektever
schijnselen vertoonden, een injectie had
gegeven, die de V.N. hun levenskrach
ten zou teruggeven. Het Sowjetrussische
blad „Inzwestia" heeft het Japanse
vredesverdrag een „Oorlogsvoorberei
dingsverdrag" genoemd, aldus meldt het
Russische persbureau „Tass".
De bewoners van het eiland Anami
Osjima, ten zuiden van Japan gelegen,
hebben bij het vernemen van de onder
tekening van het verdrag de vlaggen
halfstok gehesen. (Het eiland wordt
onder Amerikaanse voogdij geplaatst).
Minister Stikker heeft de vergade
ring van Vrijdagavond niet bijgewoond,
omdat hij, zo deelde baron Van Itter-
sum mede, een galsteenaanval had. De
pers vertegenwoordiging van de Neder
landse delegatie deelde mede, dat de
minister buitengewoon vermoeid was.
Hij was zonder te rusten van de Parijse
conferentie over de Europese economi
sche samenwerking naar San Francisco
gekomen.
4IOORDAT de ondertekening van
verdrag in het opera-gebouw
plaats vond, hield de Russische gedele
geerde Gromyko ee:i persconferentie,
welke door 300 journalisten werd be
zocht. De verslaggevers werden onrus
tig toen Gromyko's antwoorden steeds
langer werden en het gevaar dreigde,
dat zij niet tijdig in het opera-gebouw
zouden zijn. Een der journalisten stelde
Gromyko plotseling de vraag: „Waar
om hebt u ons eigenlijk hier geroepen?
U hebt ons niets nieuws verteld",
waarop een andere verslaggever de Rus
toeriep: „U wilt ons alleen maar hier
houden". De journalisten verlieten
daarop de persconferentie en konden
nog juist op tijd de ondertekening van
het vredesverdrag bijwonen.
Prof. Subardjo heeft op een perscon
ferentie verklaard, dat hij erop ver
trouwde, dat het Indonesische parle
ment het vredesverdrag met Japan zal
ratificeren. Over het gerucht als zou
een weigering van het parlement het
aftreden van het kabinet-Sukiman be
tekenen, kon prof. Subardjo niets zeg
gen. De Indonesische minister zal zich
thans naar Washington begeven ten
einde besprekingen te voeren over een
Amerikaanse lening van vijftig mil
lioen dollar aan Indonesië.
QP een banket, dat de stad San Fran-
cisco de afgevaardigden naar de
IN de nacht van Vrijdag op Zaterdag, om zes minuten over twaalf is in een
zeer groot deel van Limburg een aardschok waargenomen. De schok, die
ruim een minuut duurde, werd in geheel Zuid- en Midden-Limburg, alsmede
in de nabü gelegen grensgebieden in Duitsland en België gevoeld. Op de trom
mel van de seismograaf te Heerlen vertoonde de curve een plotselinge uitwer
king Blijkens de curve werden eerst enkele lichte schokjes gevoeld, die ge
volgd werden door een flinke beving, die ruim een minuut duurde. Er deden
zich geen ongevallen voor. In het Eifelgebergte ontwaakten velen door drie
duidelijk te voelen schokken. Reuter tekent hierbij aan dat in het Eifelgebergte,
dat een oud vulkanisch gebergte is, vaak aardbevingen voorkomen.
In het hoofdkwartier van het Ameri
kaanse zesde leger te San Francisco is
weinige uren na de ondertekening van
het Japanse vredesverdrag een veilig-
lieidspact gesloten tussen Amerika en
Japan, dat de Verenigde Staten het
recht geeft land-, lucht- en marinebases
in en om Japan te handhaven, nadat
de geallieerde bezetting van het land
is opgeheven. Voor Amerika tekenden
minister Acheson, John Foster Dulles
en twee senatoren; premier Josjida te
kende voor Japan.
Het verdrag vormt de wettelijke ba
sis voor het verblijf van Amerikaanse
troepen in Japan, tot dit land zelf voor
zijn defensie zal kunnen zorgen. In het
pact is de bepaling opgenomen, dat
Japan niet aan een derde mogendheid
militaire steunpunten of rechten mag
verlenen, zonder toestemming van
Amerika.
JOSJIDA
.gelouterd
LIET is dat de vacanties weer gedaan
zijn, maar anders wist Theodoor het
wel: in Guatemala zijn namelijk alle
douane-employé's in staking gegaan.
Daar zit wel een boterham in vooi
een handige tourist. Na de Enge
landvaarders, de Daily Mail-zwem
mers en de amphibiejeep-bestuurder
over wie Theodoor laatst vertelde,, is
thans een Brits modelscheepje van an
derhalve meter lengte het Kanaal
overgestoken en in npgen uur var
Dover naar Kaap Gris Nez gevaren
Het werd van een motorboot uit radio-
prafisch bestuurd Een typist hee1
enkele dagen geleden de assistent
secretaris van een der regeringsdepar
tementen te Bombay met een dol,
neergestoken en voordat hij kon wor
den overmeesterd een andere func
tionaris eveneens ernstig gewond. Dc
man wilde opslag hebben Nadat ei
door de vooruit(?)strevende V.S. reed
een atoomduikboo' en een atoomvlieg
tuig zijn besteld, wordt daar thans
om-tig gesproker ver het doen bou-
„en „pn dr "rp-W gedre-
,n vll, /dekiC'vr Theodoor zou al
literst tevreden zijn met een atoom-
;olex. Alvast een suggestie voor een
ïaam: solatomex. Klinkt overigens als
een soort slasaus. In het Oostenrijk
se Graz heeft een firma zich het recht
Ik ben geschokt
verworven om de trouwceremonie op
gramofoonplaten te mogen vastleggen.
Er zal bijzondere aandacht worden be
steed aan het „Ja" in al zijn tussen
schuchter en vastberaden variërende
intonaties en de wederzijdse belofte,
opdat vermoeide en gedesillusionneer.
de echtparen nog eens kunnen luiste
ten naar de stemmen uit het verleden
die zo naief, enthousiast en vol ver
wachtingen waren. Misschien wel ver
standig om die platen van plaatijzer
te vervaardigen. O Ook in Parijs moet
ge oppassen, dat ge niet bedrogen uit
komt. Daar wordt namelijk een drie
daags concours gehouden van vierhon
derd goochelaars uit twaalf landen
(ook Nederland), die hun illusionnaire
krachten meten Het Hongaarse mi
nisterie van voedselvoorziening heeft
verordend, dat kleine restaurants min
stens drie en grote restaurants min
stens vijf Russische gerechten op het
menu moeten hebben. Misschien zien
wij op onze degelijke Hollandse me
nu's binnenkort wel hot dogs, ham
burgers, baked beans en corn flakes
verschijnen.
Griekenland ter stembus
Volgens de officieel door het minis
terie van binnenlandse zaken bekend
gemaakte cijfers, voor zover deze te
middernacht plaatselijke tijd (23 uur
Ned. tijd) geteld waren, heeft in geheel
Griekenland de nieuwe rechts georien-
teerde partij van veldmaarschalk Pa-
pagos de leiding, direct gevolgd door
de progressieve coalitie Epek van ge
neraal Piastiras, welke partij tot het
centrum behoort. De strijd om de derde
plaats gaat tussen de liberalen van Ve-
nlzelos én de linkse verenigde demo
cratische beweging Eda.
De Franse nationale vergadering
heeft het veel omstreden wetsontwerp
betreffende de subsidie aan bijzondere
(katholieke) scholen Maandagochtend
vroeg met 322 tegen 251 stemmen aan
vaard. Er werden dertien dagen lang
verhitte debatten gevoerd, waarbij de
regering van premier Pleven meerma
len dreigde te vallen.
De prijzen voor licht-petroleum zijn
met een halve cent per liter verlaagd.
Deze verlaging is mogelijk geworden
door het vervallen van de omzetbelas
ting van dit artikel per 1 September.
Liefhebbers voor een
reis naar de maan
De secretaris van de Britse in
terplanetaire vereniging heeft
medegedeeld, dat honderden per
ionen in en buiten Engeland heb
ben gevraagd de eerste reis naai
de maan te mogen meemaken
Niet alle liefhebbers zijn jong
mensenaldus de secretaris
Velen zijn van middelbare leef
tijd en zullen wel ouderdomspen
sioen genieten tegen de tijd, dat
de eerste reis gemaakt zal kun
nen worden.
ii.
(JIT DE RECENTE voorzichtige uit
latingen van generaal Gruenther,
Eisenhowers stafchef, volgens welks
een „realistische verdediging van
West-Europa, met inbegrip van West-
Duitsland (d.w.z. ten Oosten vair de
Rijn!), zonder een zekere Duitse bij
drage" niet mogelijk is, blijkt ook een
„zekere" argwaan, die hier eveneens
realistisch moet worden beschouwd.
Deze heeft in hoofdzaak betrekking
op de vraag, of niet een herbewape
ning van Duitsland tegenacties van de
Sowjetunie zal uitlokken, dan wel of,
in tegendeel, de Duitse remilitarisatie
niet zal leiden tot een vernieuwing van
de historische Duits-Russische mili
taire allianties. Daarop in het bijzon
der berust het wantrouwen van Frank
rijk, dat zwakker is dan West-Duits-
land alléén.
1. Er bestaat stellig vrees voor een
wederopleving van het Duitse mili
tarisme, waartegen men zich echter
meent te kunnen beschermen door een
nauwkeurige selectie bij de schepping
van een nieuw Duits corps officieren
en een militaire organisatie naar het
voorbeeld van de voorbeeldig democra
tische Amerikaanse strijdmacht. Op 't
ogenblik is de vrees voor de mogelijk
heid van een Russisch ingrijpen ech
ter veel groter. Wanneer dreigementen
ook daden betekenen, zou inderdaad
met alle eventualiteiten rekening
moeten worden gehouden. Daar ech
ter de heersers in het Kremlin koelere
rekenaars zijn dan Hitier en zijn hand
langers, zullen zjj slechts tot een
tegenactie besluiten, indien zjj zeker
zijn van een volledig succes, waarbij
men bedenken moet, dat zij hun po
litieke positie reeds ondergraven heb
ben door zelf de overeenkomst van
Potsdam met de hermilitarisering van
Oost-Duitsland te verscheuren.
In ieder geval moet men echter
voorbereid zy°n op een trommelvuur
van protesten, propagandistische ver
draaiingen, stakingen en sabotage
daden. In een dergelijke situatie zal
men zich even koelbloedig moeten ge
dragen als ten tijde van de luchtbrug
naar Berlijn, welke stad wellicht
weer de zwaarste last te dragen zal
krijgen.
2. Het schijnt bijna paradoxaal
hierbij op het precies tegenovergestel
de gevaar te wijzen, namelijk dat de
oude Duits—Russische militaire
vriendschap opnieuw bezegeld wordt
Zes maal in de laatste 200 jaar heeft
PruisenDuitsland, onder het opge
ven van 'n westelijke politiek, Rusland
de hand gereikt. De separate, vredo
van Rapallo (1922), de geheime mili
taire overeenkomst tussen de Rijks-
weer en het Rode Leger over de uit
rusting van de Duitsers met in Ver-
sailles verboden wapenen (1925) en 't
Hitler-Stalinpact, met het geheime
Poolse verdelingsverdrag (1939), lig
gen nog vers in het geheugen.
Zelfs na Stalingrad waren er po-
gingen tot het sluiten van een sepa
rate vrede, die volgens Liddell Hart
slechts strandden op de fantastisch
brutale voorwaarden van Von Ribben-
trop, die eiste, dat de Russen naar de
schijn de oorlog zouden voortzetten
om de Amerikaanse wapens, welke
zij volgens de lend-lease-wet zouden
krijgen, in het geheim aan de Duit
sers te kunnen uitleveren.
Hoewel de zogenaamde Duitse „Osto-
rientierung" gedurende langere tijd in
het bijzonder in rechtse, conservatieve
kringen voorstanders vond, verliest zij
thans sterk aan populariteit, waarbij
nog komt, dat Duitsland niet meer, zo
als vroeger, de sterkere of ten minste
gelijkgerechtigde partner is, maar hoog
stens als aanhangwagen aan Rusland
zou kunnen worden gekoppeld. Ook
zien de Duitse democratische en Chris
telijke groepen in het communisme hun
doodsvijand. Dat dit alles echter met
één slag veranderd zou kunnen wor
den op het ogenblik, dat Stalin zijn
grootste, in reserve gehouden troef
uitspeelt en Duitsland het geannexeer
de gebied ten Oosten van de Oder en
de Neisse aanbiedt, is hoogstwaarschijn
lijk.
Dit alles is in West-Europa bekend.
Niet Duitsland wordt op het ogenblik
als de grote bedreiging beschouwd, om
dat men nauwkeurig weet, dat door de
ontwikkeling van nieuwe wapens ook
Duitsland automatisch tot een tweede
rangs mogendheid is geworden, die *r
niet over zou kunnen denken alléén
een aggressieve oorlog te beginnen.
Maar de mogelijkheid van een Duits-
Russische militaire combinatie is de
vreselijke droom van iedere West-Eu
ropeaan, hoezeer hij ook bereid is, het
verleden te vergeten. Maar wij moeten
weten, dat het heden en de toekomst,
geen andere uitweg laten dan het enor
me risico van de Duitse herbewapening
te aanvaarden.
De procureur-fiscaal bij de Bijl.
Raad van Cassatie eiste tegen de Duit
ser Helmoth Johan Schaper veertien
jaar met aftrek wegens diens optreden
bü de „Sipo Aussenstelle Gronings»".