Opstand in Argentinië onderdrukt
Radioactief cobalt is beter en
veel goedkoper dan radium
Engeland brengt de Perzische kwestie
voor de Veiligheidsraad
Enorme brand bij Thomsens
havenbedrijf te Rotterdam
Donkere
wolken
VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN
Aanslag op Evita en president
Peron te Campo de Mayo mislukt
Scholen in Velsen
gevorderd
„Gaat naar hurs en
kust uw kinderen"
KcPii B&iJbeJk
Zaterdag 29 Sept. 1951
76e Jaargang No. IJ 220
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
Militairen grepen naar de macht
Vragen van Kamerlid
Wereldtentoonstelling in
Brussel in 1956?
BRADLEY IN JAPAN
Vuurzee verslindt anderhalf millioen
Openingsplechtigheid
bij Fokker afgelast
Uitbarsting van de Etna
NIEUWE FINSE GEZANT
Geen beperking nodig
George VI gestadig vooruit
Olielevering aan derden wordt met
alle macht verhinderd
Brandweer moest uren
lange strijd voeren
Truman wendt zich tot
de Sjah
Electriciteitsnetten in de
avond overbelast
Scholier kwam onder
vrachtauto terecht
UlzeA^eALcPit
BUREAU:
Koningstraat 78—80
Den Helder
Telefoon 2345
Postgironummer 449041
Hoofdredacteur:
A. KAPTE IN
Directie:
J. BIJLSMA en C. KRAK
heldep.se mm
TARIEVEN:
Advertenties: 16 ct p. mm.
Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woor
den 1.elk woord meer
5 cent
Abonnementen per kwar
taal 1 5.15, per maand
1.72 bij vooruitbetaling
plus incassokosten
EVITA PERON
de oorzaak
Het Tweede Kamerlid Vermeer (P.
v. d. A.) heeft aan de ministers van
Oorlog, van Binnenlandse Zaken en
van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen de vraag gesteld of het waar
is, dat omstreeks 15 October a.s. in
Noord-Holland militaire oefeningen
worden gehouden, waarvoor o.a. in de
gemeente Velsen legeringsruimte moet
worden gezocht. Het Kamerlid vraagt
verder of de ministers het luist achten,
dat hiervoor uitsluitend schoolgebou
wen zijn gevorderden of door de ge
meentelijke overheid voldoende pogin
gen zijn gedaan om andere dan school
gebouwen te vorderen. Als aan de vor
dering van scholen niet valt te ontko
men, aldus de heer Vermeer, achten de
ministers het dan juist, dat van de ne
gen te vorderen objecten er zeven wor
den gevorderd ten nadele van het open
baar onderwijs en slechts twee ten na
dele van bijzonder onderwijs?
Naar verluidt, bestaan plannen om
in 1956 in Brussel een wereldtentoon
stelling te houden. Een desbetreffend
besluit zou spoedig genomen worden
De regering zou het plan welwillend
beoordelen.
Generaal Omar Bradley, chef van de
Amerikaanse gecombineerde legerstaf
er; Charles Bohlen, adviseur bij het
ministerie van buitenlandse zaken, zijn
gisteren te Tokio aangekomen.
pRESIDENT PERON van Argentinië heeft gisteren de staat van beleg voor het
gehele land afgekondigd en daarna bekend gemaakt, dat een opstand tegen de
regering is mislukt. De revolutie ontstond bij het achtste cavalerie-regiment en
de cavalerie-school van het garnizoen op de Camp de Mayo. De vliegbasis van
Palomar buiten Buenos Aires sloot zich bij de opstand aan, doch gaf zich na een
beschieting door „loyale strijdkrachten" over. Onmiddellijk na de bekendmaking
dat de opstand was onderdrukt, riep de algemene vakbond, die aan de zijde van
Peron staat, een algemene staking uit en verzocht alle leiders zich direct naar
het paleis te begeven. Hier deelde Peron van het balcon af mede, dat er des
morgens een aanslag op zijn leven was gepleegd. Enige Argentijnen, die aan de
opstand hebben deelgenomen, zijn aan boord van drie bommenwerpers en een
jachtvliegtuig op het vliegveld van Carrasso in Uruguay geland. Zij zijn daar
door de militaire autoriteiten geïnterneerd.
y/OLGENS de Argentijnse radio werd
de opstand geleid door twee gene
raals, Benjamin Menendez en Arturo
Rawson. Alfredo Palacios, „de vader
van het Argentijnse socialisme", zou
gearresteerd zijn. In 1946, nadat Peron
tot president gekozen was, bedankte
Palacios voor het professoraat aan de
universiteiten te Buenos Aires en La
Plata en in 1948, bij de parlementsver
kiezingen, deed hij een beroep op de
socialisten, aan het regiem van Peron
een einde te maken door de radicalen
te steunen. Generaal Menendez zou in
een proclamatie leger, vloot en lucht
macht „uit naam van het land" aange
spoord hebben de regering omver te
werpen en „de normale toestand te her
stellen". Generaal Rawson stond aan de
zijde van Peron toen deze in opkomst
was, doch werd tijdens zijn afwezigheid
uit het land in 1944 door Peron ver
drongen, toen deze de rechterhand werd
van generaal Farrell, die in dat jaar
door een staatsgreep aan de macht
kwam.
Gemeld wordt, dat volgens het hoofd
kwartier van het Argentijnse leger gé
neraal Menendez is gearresteerd, doch
generaal Rawson is voortvluchtig. De
rust in het land is hersteld.
Evita de oorzaak
MEN neemt aan dat de opstand is
uitgebroken naar aanleiding van
het oorspronkelijke plan om Evita Pe
ron candidaat te stellen voor het vice-
presidentschap. Vooral het leger, zo ver
klaart men in Amerikaanse kringen te
Washington, was hiertegen gekant. Hoe
wel de candidatuur ingetrokken was,
zou men het huidige tijdstip het gun
stigst geacht hebben voor een opstand.
Elf November worden in Argentinië al
gemene verkiezingen gehouden.
Oet uitbreken van de opstand viel
samen met een plechtigheid waar
op de president een nieuwe vlag zou
hebben aangeboden aan het stadsgarni-
zoen. Peron gaf bij zijn toespraak tot
het volk geen bijzonderheden over de
aanslag, doch verklaarde alleen dat deze
Door tot nu toe onbekende oorzaak Is gistermorgen omstreeks kwart vóór
tv/aalf een laaiende brand uitgebroken in het Keilepand van Thomsen s haven
bedrijf te Rotterdam. Met niet minder dan veertig stralen bestreed de brand
weer het vuur in het met paraffine, salpeterzuur en lorren gevulde pand. De
enorme rookontwikkeling hinderde de bestrijding ten zeerste. Veertien brand
weerlieden, ondanks de zuurstofmaskers door de rook bedwelmd, moesten m een
ziekenhuis worden opgenomen. Van de goederenvoorraad van tien millioen is
reeds voor anderhalf millioen gulden verbrand.
deskundigen de zaak somber in. Ook
de zolder-etage was toen een prooi der
vlammen geworden.
gepleegd was vóór de ingang van het
stadsgarnizoen op de Campo de Mayo.
Daar Peron in zijn toespraak sprak van
„de mannen van het verraad, die bij de
ingang van de Campo de Mayo op o n s
op de loer lagen", neemt men aan, dat
zijn echtgenote zich op het moment
van de aanslag bij hem bevond. Peron
verzocht zijn aanhangers rustig naar
huis te gaan en „vrouw en kinderen
een kus te geven de kus van de be
vrijde republiek". Peron bracht het le
ger dank voor de trouw en toewijding.
..De band tussen volk en leger is thans
definitief bezegeld", aldus Peron.
Snikkend in h£d
Vrijdagavond laat heeft het Argentijn
se congres een noodwet aangenomen, die
president Peron machtigt alle strijd
krachten binnen zes maanden te reor
ganiseren, bevelhebbers te ontslaan en
nieuwe te benoemen.
De vrouw van de president, Eva Pe
ron, dankte in een radioboodschap met
een door tranen verstikte stem het Ar
gentijnse volk voor zijn steun. Zij sprak
van uit haar bed, omdat „de krachten
haar door het gebeurde hadden bege
ven".
Vrijdagavond kort voor middernacht
werd meegedeeld, dat de lucht-vlootba-
sis Punta del Indio, het laatste bol
werk van de opstandelingen, is geval
len, na een bombardement door negen
„AVRO-Lincolns".
Generaal Arturo Rawson, een van de
leiders van de opstand bevond zich on
der de militairen, die per vliegtuig naar
Uruguay zijn uitgeweken.
Dr. Paz, wiens blad „La Prensa" in
dertijd in beslag werd genomen, heeft
te Chicago verklaard dat „de burger
oorlog door ieder verwacht werd".
PRESIDENT PERON
.aanslag mislukt.
Onverwachte beslissing
Op vrij plotselinge wijze is de offi
ciële opening van de nieuwe Fokker
fabrieken aan de Vijfhuizerdwarsweg
bij Schiphol, die vanmorgen zou plaats
vinden, afgelast.
Dit besluit werd gistermorgen on
verwacht door de directie genomen na
ruggespraak met de regering. Alle ge
nodigden zijn telegrafisch van de be
slissing op de hoogte gesteld. De minis
ters, die bij de officiële opening wer
den verwacht hadden reeds eerder be
richt van verhindering gezonden.
Gisteravond laat heeft zich plotse
ling een uitbarsting van de Etna voor
gedaan. Een dunne stroom lava vloeit
uit een kleine krater op een hoogte
van ongeveer tweeduizend meter aan
de noordoostelijke zijde van de drie
duizend meter hoge vulkaan.
Tot gezant van Finland bij het Ne
derlandse Hof is benoemd de heer A.
A. Wuorimaa.
Binnenkort zal het mogelijk zijn alle
daarvoor in aanmerking komende pa
tiënten te behandelen met radioactief
cobalt zonder zich in het materiaal, dat
voor de bestraling nodig is maar enigs
zins te behoeven beperken zoals tot he
den vaak nodig was door de hoge prijs
van het radium. Dit verklaarde de be
kende röntgenoloog en bouwer van bet
Cyclotron te Amsterdam, dr. G. J. v. d.
Plaats, gistermiddag op het medisch
congres van de Koninklijke Maatschap
pij tot Bevordering van de Geneeskunst
te Maastricht.
In zijn voordracht over de toepas
singsmogelijkheden van kunstmatig
radioactieve stoffen in de geneeskunde,
vooral op het gebied van de kanker
bestrijding, lichtte dr. v. d. Plaats toe,
dat radioactief cobalt buitengewoon
belangrijk is, omdat het niet alleen in
alle opzichten het radium kan vervan
gen, maar zelfs als therapeutische stra
lingsbron betere eigenschappen dan
radium bezit. Het is mogelijk de zgn.
specifieke activiteit veertig maal gro
ter te doen zijn dan bij radium. Bo
vendien is het ongeveer duizend maal
goedkoper en onbeperkt te verkrijgen.
Eén gram radium kost n.1. f 80.000.
Vele patiënten zullen tijdens hun be
handeling niet meer in ziekenhuizen
behoeven te verblijven, zoals tot nu toe
het geval was, uit vrees, dat het kost
bare radium verloren zou kunnen
gaan. Twee ziekenhuizen in Maastricht
zullen weldra de beschikking krijgen
over een hoeveelheid radioactief co
balt, uit de V.S. en Engeland, dat
evenredig is aan acht gram radium.
Sinds in 1949 de cyclotron in Amster
dam gereed kwam, is ook Nederland
in staat op grote schaal kunstmatige
radioactieve stoffen te fabriceren.
In een gisteren gepubliceerd bulletin
over de toestand van koning George
wordt gezegd, dat de koning gestadig
vooruit gaat. Hij heeft weer een goede
nacht gehad.
nE Britse regering heeft gisteravond medegedeeld, dat zij besloten heeft het
Perzische oliegeschil voor de Veiligheidsraad der V.N. te brengen. Engeland
zou tezelfdertijd „alle uitvoerbare stappen nemen" om Perzie te verhinderen
olie van de Zuidelijke olievelden aan derden te leveren. Van gewoonlijk be
trouwbare zijde werd gisteravond te Londen vernomen dat Sir Gladwyn Jebb,
hoofd der Britse delegatie bij de Verenigde Naties, zich het komende weekeinde
per vliegtuig naar New York zal begeven, daar het bijna zeker wordt geacht dat
de Veiligheidsraad een spoedbijeenkomst zal houden. Jebb zal aanvoeren dat de
Perzische uitwijzingsorder voor de technici van de olie-raffinaderij der „Anglo-
Iranian" te Abadan een in gevaar brengen van de vrede kan betekenen.
toegezegd. De raffinaderij is thans
Hoewel aanvankelijk de brandweer
met twee autospuiten en twee blus
boten de vuurzee dacht te overmeeste
ren, bleek na enige uren moeizame
strijd, dat versterking dringend nodig
was. Ten slotte namen niet minder dan
vijf spuiten, drie blusboten en negen
eenheden van de Rotterdamse vrijwil
lige brandweer met ruim honderd
brandweerlieden aan de blussing deel.
De door de grote hitte vloeibaar ge
worden paraffine stroomde over de be
tonnen vloeren en langs de muren het
pand uit. Dikke rookwolken hingen tot
in de wijde omgeving en in de straat,
waaraan het pand is gelegen stroom
den tonnen water met brokken paraf
fine als een snelle rivier.
Honderden Rotterdammers volgden
onafgebroken het spel van vuur, rook
en smook, dat hedenmorgen vroeg
nog steeds geen einde had genomen.
Naar verluidt, heeft het vuur zich zo
kunnen uitbreiden door het openstaan
van een branddeur. De schade wordt
door verzekering gedekt.
Hedenmorgen zagen de brandweer-
^LLES wijst erop dat de Britse rege
ring geen geweld zal gebruiken om
de raffinaderij te Abadan in Engelse
handen te houden. President Truman
heeft premier Attlee in een speciale
boodschap verzocht geen troepen te
zenden. Wel werd diplomatieke steun
ge
heel door Perzische troepen bezet.
Van welingelichte Amerikaanse zijde
te Teheran is Vrijdagavond vernomen
dat president Truman deze week voor
de tweede maal heeft gepoogd een cri
sis in het Perzische oliegeschil af te
wenden, deze keer door het zenden van
een persoonlijke boodschap aan sjah
Mohammed Reza Pahlevi. Men wilde
geen bijzonderheden mededelen, doch
gemeend wordt dat Truman de sjah
AOM Pieter Chandler Pringle, de oud-
ste blanke inwoner van Zuid-Afrika
en van ras-echte boeren-komaf is op
de leeftijd van maar liefst honderd-
een-en-twintig jaar in een ziekenhuis
te Germiston overleden. Hij was dus in
1830 geboren. Robert Mount uit het
Britse Salisbury moest vóórkomen, om
dat hij door onoplettendheid een
verkeersongeval had veroorzaakt. „Ik
had juist eep boekje gekocht „Hoe
word ik een goed chauffeur", legde hij
aan de rechter uit. „en daar zat ik or
der het rijden in te bladeren" Het-
Theodoor doet denken aan die jonk
man, aan wie door zijn vader een motor
was beloofd, indien hij voor zijn
examen slaagde, en die toen straalde,
omdat hij al zijn tijd verdaan had met
motorrijlessen. De Internationale
Vluchtelingenorganisatie heeft in de
vijftig maanden van haar bestaan thans
976.109 vluchtelingen een nieuwe woon
plaats gegeven en 72.584 andere doen
repatriëren, o De Engelsen hebben een
nieuwe, meer economische en huma-
nere harpoen uitgevonden. In de spits
zijn in plaats van explosieven electro-
den aangebracht, die door middel van
„Alles draait om Eva".
de harpoenlijn in verbinding staan met
een electrische generator in de boot.
Een stroom van tussen de veertig en
honderd ampères is voldoende om de
walvissen, naar gelang deze boven of
onder water worden gevangen, te do
den. De harpoen doodt in ongeveer een
minuut in plaats van een half uur of
langer en zal, naar men aanneemt, het
vlees weinig beschadigen. Wat men al
niet „humaan" noemt. Het is trouwens
de vraag, of dit adjectief eigenlijk nog
wel een „epitheton ornans" is. In
het Amerikaanse Excelsior Springs
arresteerde de politie de goochelaar
Edwin Cotteleer. die was opgetreden in
het Elms hotel en vandaar, vingervlug
en wel, terloops de volgendezaken,
waarschijnlijk voor zijn uitzet, had
meegenomen: een hoeveelheid zilveren
tafelgerei, twee ijsemmers, een kristal
len karaf, een bridgetafeltje, een ge
deelte van het servies, vloer kleedjes,
tafelkleden en -lakens, handdoeken,
diverse dekens en lakens, en dan nog
enkele kleinigheden.
heeft verzocht een matigende invloed
op de Perzische politiek uit te oefenen,
die thans geheel wordt beheerst door
premier dr. Mossadeq.
Sir Francis Shepherd, de Britse am
bassadeur in Perzie, heeft na een on
derhoud met de sjah verklaard, niet te
verwachten, dat premier Mossadeq zijn
uitwijzingsbevel aan de Britse technici
in Abadan zal herroepen of wijzigen.
De radioluisteraars, die gisteravond
hun toestel op Hilversum II hadden
afgestemd, kregen om 20.40 plotseling
onder de uitzending van „Eine kleins
Nachtmusik" een aansporing te horen
van de leiding der electriciteitsbedrij-
ven in Noord- en Zuid-Holland om
zoveel mogelijk lichtpunten en elec
trische kacheltjes niet te gebruiken
Door overbelasting der netten zou an
ders tot het uitschakelen van stroom
in gehele woonwijken moeten worden
overgegaan.
Naar aanleiding van deze medede
ling verklaarde ir. J. A. Bakker, hoofd
ingenieur van het gemeentelijk elec-
triciteitsbedrljf te Den Haag, dat de
situatie inderdaad kritiek is. Reeds an
derhalve week dreigt de overbelasting,
die elke avond ondervangen wordt
door de spanning van het net iets te
verminderen om het verbruik te druk
ken. „Wij staan op de rand van ons
vermogen", zei ir. Bakker.
Vriendjes trokken aan de fiets
Vrijdagmiddag is tc Gouda bij het
uitgaan van de school de tienjarige
scholier Cor van der P., die gisteren
juist zijn verjaardag vierde, met zijn
fiets onder een bestelauto terecht ge
komen en op slag gedood.
Het ongeluk gebeurde doordat enkele
medescholieren uit plagerij aan zijn ba
gagedrager trokken. Hij verloor hier
door het evenwicht en kwam juist met
zijn hoofd onder de wielen van de voor
bijrijdende vrachtauto terecht.
JN het Brits-Perzische oliegeschil, dat
al een half jaar lang een van de
donkerste wolken aan de international»
horizon vormt, schijnt thans het ogen
blik gekomen te zijn, waarop Enge
land zich gesteld ziet voor het dilem
ma, dat het zo lang mogelijk had wil
len uitstellen. In feite komt de keuze,
waarvoor de Perzische premier, dr.
Mossadeq, met zijn uitwijzingsbevel
voor de Britse employé's van de Anglo-
Iranian Oil Company Groot-Brittannie
gesteld heeft, hierop neer: opgeven
van alle Britse oliebelangen in Perzie,
of trachten deze belangen, met gebruik
van militaire middelen, te handhaven.
En welke keuze Londen nu ook doet
goed kan zij nooit zijn.
Geven de Britten hun oliebelangen
in Perzie definitief op, dan betekent
dit voor hun land een economische
ramp. Weliswaar kunnen zij de olie,
welke zij to'nutoe uit Perzie betrok
ken, waarschijnlijk elders krijgen, maar
daarvoor zullen zij dan in dollars moe
ten betalen. Een welhaast catastrofale
daling van het toch al niet hoge wel
vaartspeil in Gr»ot-Brittannie zou
daarvan het gevolg zijn tenzij dan
de Britten bereid zouden zijn, hun
vloot en luchtvloot, waarvoor de Per
zische olie in de eerste plaats bestemd
was, af te schaffen. Dat kan Londen
niet doen zonder de veiligheid van het
Westen in groot gevaar te brengen en
Engeland tot een derde-rangsmogend-
heid te laten afzakken.
Maar ook al aanvaarden de Britten
de economische zorgen ter wille van
alle olie-aankopen in de dollargebieden,
dan nog brengt het verlies van de Per
zische olie gevaar voor hun positie als
grote mogendheid mede. Want nog
alrijd berust deze voor een aanzienlijk
deel op de macht en invloed, die En
geland in andere landen van het Mid
den-Oosten, zoals Egypte, Jordanië en
Irak, uitoefent. In deze landen echter
zullen de nationalisten, indien Tehe
ran thans succes boekt, zeker het voor
beeld van de Perzen willen volgen en
het is moeilijk in te zien, hoe de Brit
ten zich daartegen kunnen verzetten,
indien in Perzie eenmaal een prece
dent is geschapen.
Ook de andere weg, het gebruik van
militaire middelen in een poging de
Perzen tot redelijker inzichten te
dwingen, biedt onheilszwangere voor
uitzichten. Zelfs indien de Russen geen
gebruik maken van de rechten, hun bij
de over Perzie gesloten verdragen van
1921 gegeven, en derhalve in geval van
een Britse landing bij Adaban afzien
van bezetting van Noord-Perzie een
situatie, waaruit op de duur een derde
wereldoorlog zou kunnen voortvloeien
dan pèg moeten de gevolgen van een
militair optreden uiterst ernstig zijn.
Verzetten de Perzen zich en blijven
zij dat doen wat allerwaarschijn
lijkst is dan wint Engeland bij een
bezetting van Adaban, die in ieder ge
val een flink deel van de Britse kracht
zal vergen, niets. Want de raffinaderij
zonder de olievelden is een vrij waar
deloos bezit. En zou Engeland probe
ren ook de olievelden in Zuid-Perzie
in zijn macht te krijgen, dan kan dat
slechts tot een „Korea" op Perzische
bodem leiden. Dat Moskou in zo'n
situatie stil zou blijven zitten, is een
voudig niet aan te nemen. Bovendien
is het zo goed als zeker, dat de Brit
ten door hun strijdkrachten in Adaban
te landen, het de oppositie tegen Mos
sadeq, die nu nog in hun voordeel
werkt, onmogelijk zouden maken nog
actief fe zijn. De kans is zelfs maar al
te groot, dat de communistische
Toedeh-partij (bij de wet verboden,
maar ondergronds springlevend) door
een kleine oorlog met Engeland de
mogelijkheid zou krijgen, de macht in
Perzie definitief tot zich te trekken.
Hoe het zal aflopen? Amerika zal on
getwijfeld al zijn invloed gebruiken
om aan de ene kant Groot-Brittannie
van militaire maatregelen af te hou
den en aan de andere kant Perzie tot
een inschikkelijker houding te bewe
gen. Ook is er nog een mogelijkheid,
dat Mossadeq op het laatste ogenblik
voor de consequenties van zijn uit
wijzingsbevel terugschrikt, of dat de
oppositie in Perzie hem tot matiging
dwingt. In ieder geval is er alle aan
leiding voor de gehele westelijke we
reld de komende dagen met bezorgd
heid tegemoet te zien en te bidden, dat
de vierde October de dag. waaron de
Britten Abadan zouden moeten ver
laten, niet als een rampdag de historie
zal ingaan.
Verwachting tot Zaterdagavond:
Gedurende de eerste uren van de
ochtend op vele plaatsen nevel of
mist en vrij koud. Overigens droog
weer met flinke opklaringen en
iets warmer dan gisteren Zwakke
tot matige Zuidwestelijke wind.
Zondag: Zon op 6.37. onder 18.22;
maan op 5.48, onder 17.56.