Een half milliard mark voor de
ontginning van het Eemsland
Meneer pastoor is in Frankrijk
de slechtst betaalde arbeider
Bouwnijverheid heeft geen al te
ongunstige vooruitzichten
Artis bezit zeldzame verschijning
Duitsers bevreesd voor Nederlandse eisen
Groot gebied werd vele
eeuwen verwaarloosd
r\E BIJNA 500.000 inwoners van het
Eemsland bestonden voor Duitsland
niet, tot in 1949 in Nedersaksen ge
ruchten de ronde deden, dat Neder
land bij een vredesconferentie met
Duitsland wel eens aanspraken op dit
gebied zou kunnen doen gelden. In
Osnabrück trok men bedenkelijke ge
zichten. Want op welke gronden zou
men zich tegen dergelijke eisen kun
nen verzetten? Men had voor dit ge
bied immers nooit iets gedaan en het
volslagen verwaarloosd. Om op alle
gebeurlijkheden vootrbereid te zijn,
werd onmiddellijk een commissie in
het leven geroepen, die een groot
scheeps ontginningsplan voor het
Eemsland moest uitwerken. Met deze
werkzaamheden kwam zij in Mei van
het vorig jaar gereed.
Bidault naar Washington
muffig.
C>Luieii,
IDEALE LUIERS
Voorstellen ter verbetering van de toestand
Bittere armoede ten
plattelande
Arabisch overleg op
10 November te Parijs
Toestel met de Prins „hing'
een uur boven Schiphol
Amerikaanse protestanten
waarschuwen Truman
Kapitaalvoorziening het grote probleem
Materiaal en werkkracht
voldoende voorhanden
Meineed zwaar gestraft
Nieuwe plv. chef van
de marinestaf
Churchill benoemt- minister
van Openbare Werken
Helderse visser schonk een inktvis
Aggressief en vraatzuchtig
VRIJDAG 2 NOVEMBER 1951
(Van onze correspondent te Berlijn).
yLAK tegen de Nederlandse grens in de trechter, die door de Vechte en de
Eems gevormd wordt, ligt een bijna 400.000 hectaren groot gebied, dat
vrijwel uitsluitend uit moeras en veen bestaat. Het is het Eemsland, één der
meest verwaarloosde gebieden van gans Duitsland, waaraan de moderne ont
wikkeling onopgemerkt voorbij gegaan schijnt te zijn. Door de Boertanger
veengronden loopt geen enkel spoor. Do wegen, voor zover aanwezig, zijn
onbegaanbaar. Er ontbreken kanalen. Er is geen gas, geen electriciteit. Zelfs
de spoorweg, die van Rheine langs de Oostelijke oever van de Eems naar
Bmden loopt, heeft voor de ontsluiting van genoemd gebied geen enkele be
tekenis. Het enige verbindingsspoor van Lathen naar het aansluitende Olden-
burg en Nedersaksen is namelijk by het plaatsje Werlte onderbroken, zodat
de bewoners van het Eemsland de omweg over Rheine of Emden moeten kie
zen om ln Nedersaksen te komen.
In de preambule van het tienjaren
plan, dat de commissie aan het staats-
ministerium van Nedersaksen voor
legde, staat letterlijk te lezen: „Hol
land heeft in een memorandum een
groot gedeelte van het Eemsland voor
zich opgeëist met de motivering, dat
de Duitsers blijkbaar niet in staat
zijn het te ontsluiten. Door het ver
lies van Indonesië verarmd en door
zijn bevolkingsoverschot gedreven, zal
Holland de eisen van dit memoran
dum bij de vredesonderhandelingen
zeker herhalen. Alhoewel deze aan
spraken niet meer dan morele beteke
nis bezitten, bestaat toch het grote ge
vaar, dat dit „oerduitse" door zijn
olievoorraden bijzonder waardevol ge
bied verloren kan gaan". Dit bewijs1,
met welke politieke oogmerken de
overhaaste ontsluiting van het eeuwen
lang verwaarloosde Eemsland ter hand
werd genomen.
Tienjarenplan
pjET tienjarenplan, dat voorziet in de
ontginning van ruim 100.000 hec
taren moeras- en veenland, zal in to
taal een half milliard mark kosten.
Dit kapitaal wordt gedeeltelijk bijeen
gebracht door het land Nedersaksen,
gedeeltelijk door de West-Duitse
Bondsregering en verder nog door en
kele grote bedrijven in het Roerge
bied, die in de olieindustrie en de
verveenderij van het Eemsland zijn
geïnteresseerd. De werken zelf wor
den uitgevoerd door de Eemsland-
maatschappij, die voor het tienjaren
plan verantwoordelijk is. Bij de ont
ginning en het bewoonbaarmaken van
het Eemsland moet men practisch van
de allereerste levensbehoeften uit
gaan. Er is geen drinkwater. Bijgevolg
moeten zeven watertorens gebouwd
worden, die tezamen bijna Vk millioe^
mark kosten. Er zijn geen afwate
ringskanalen. Daarom moesten er on
middellijk elf gegraven worden, wat
de Eemslandmaatschappij weer vier
millioen mark lichter maakt. Dan moe
ten duizenden tonnen zand in dit moe
rasgebied getransporteerd worden.
Vóór men echter hieraan toe is, moe
ten wegen worden aangelegd, waar
over auto's kunnen rijden en de reu
zenploegen kunnen worden aangevoerd,
die het veen moeten omleggen.
Plaats voor 40.000 boeren
QNDANKS de reusachtige sommen,
die bij de uitvoering van al deze
werken noodzakelijk zijn, verwacht
men toch, dat de benodigde investe
ringen niet onrendabel zullen blijven.
Men heeft uitgerekend, dat 40.000 boe
ren in het ontgonnen gebied een
nieuw bestaan zullen vinden. Boven
dien wordt er een groot aantal nieuwe
industrieën gevestigd.
Met de uitvoering van deze plan
nen ;s reeds een begin gemaakt, maar
dit neemt niet weg, dat de droom van
een bloeiende industrie in het ver
waarloosde Eemsland nog wel enige
jaren op zijn verwezenlijking zal laten
wachten.
De plaatsvervangende premier en mi
nister van defensie van Frankrijk,
Georges Bidault, wordt hedenmorgen
in de Amerikaanse hoofdstad verwacht,
waar hij besprekingen zal voeren met
de Amerikaanse minister van defensie
Robert Lovett.
In welingelichte kringen kent men
grote betekenis aan deze bespreking
toe.
Daar komt
HET IS, ALSOF HM ZEGGEN WIL:
„Ik zou wel graag Uwvriendje willen zijn!"
In z'n TEDDY luier voelt hij zich echt be
haaglijk en is daardoor in 'n beminnelijke
stemming. Een baby in een TEDDY luier
is een tevreden babyl
(Advertentie, Ing. Med.)
Ook het buitenland tracht door
allerlei acties de verkeersongeval
len in te perken. Bovenstaande op
name werd in München gemaakt,
waar een massale optocht de
trieste afloop van de verkeerson
gelukken in het lopende jaar sym
boliseert. Voorop gaan 217 „doden",
gevolgd door 5542 gewonden op
krukken of met hoofdverbanden.
(Van onze correspondent in Parijs)
„nE glechtst betaalde arbeider in Frankrijk is tegenwoordig „monsieur le curé",
meneer pastoor", constateert een groot weekblad in een interessante analyse
over de ontwikkeling van de jongere geestelijkheid in het land, dat zich „de
oudste dochter der kerk" noemt. Sinds een halve eeuw kunnen hier grondige
veranderingen geconstateerd worden. Een van de opmerkelijkste feiten is, dat
het platteland niet meer, zoals vroeger, het onuitputtelijke reservoir is, waaruit
de geestelijken voortkomen. Het dalen van het geboortecijfer onder de boeren
stand, de vlucht van het land naar de stad en de drang naar sociale verbetering
heeft de toestroming van jaar tot jaar zwakker zien worden. Tegenwoordig
komen de jonge geestelijken uit de stad, uit de kringen van de hogere burgers,
uit de middenstand, maar ook, in opvallend toenemende mate, uit de arbeiders-
families. Uit de adel komen nog steeds priesters voort, zoals altijd het geval is
geweest, doch meer voor de orden; in het algemeen is de sterke belangstelling
voor de kloostergemeenschappen opvallend. De clerus in de orden maakt tegen
woordig vijf en twintig procent van de gehele geestelijkheid uit, in 1841 slechts
tien procent.
gunstiger dan bijvoorbeeld in Italië of
Spanje, om niet te spreken van enige
overzeese landen, zoals Brazilië 1
6600) of zelfs Guatemala 1 28000).
De bezetting in de steden is echter veel
ongunstiger dan op het platteland,
waar driemaal zoveel priesters zijn,
hoewel in Frankrijk de verhouding
tussen de boerenbevolking en de stads
bevolking steeds meer ten gunste van
de laatste is veranderd (43 57 pet.).
Moderne leest
TER verbetering van deze toestanden
worden verschillende voorstellen
gedaan. In de eerste plaats moet de
volkomen verouderde geografische in
deling van de parochies, die nog uit de
tijd van Karei de Grote stamt, veran
derd worden. Men wil de concurrentie
tussen de orden en de wereldlijke geeS'
telijken, waarbij de laatsten onvermij
delijk het onderspit moeten delven, be
perken. Verder moeten de seminaria
grondig gemoderniseerd worden, de
jonge geestelijken moeten vertrouwd
raken met sport en handwerk en de
taal diergenen, tot wier harten ze moe
ten spreken. Ten slotte wordt voorge
steld kleine regionale gemeenschappen
van geestelijken op te richten, die hen
uit hun neerdrukkende isolatie móeten-
halen, maar ook door samenwerking
tot grotere beweeglijkheid en betere
sociale voorwaarden zullen brengen.
De Katholieke kerk in Frankrijk, die
zich uit eigen middelen moet onder
houden, heeft in de loop van haar ge
schiedenis steeds weer nieuwe moge
lijkheden voor zichzelf ontsloten. Dat
zij tegenwoordig, in een land, waar de
godsdienstbeoefening sterk achteruit
gegaan is, nieuwe toevoer krijgt uit
arbeiderskringen en dat zij zelfs pries
ters uit de arbeidersstand naar de fa
brieken en arbeiderswijken kan stu
ren, is het beste bewijs hiervoor.
r\E positie van de plattelands-pastoor
is noch in materiële, noch in morele
zin benijdenswaardig. Van de offer
penningen, die de gelovigen opbrengen
en die aan de bisschoppelijke administra
tie afgedragen worden, ontvangt de
geestelijke maandelijks tussen de 2000
en 5000 francs (ongeveer 20 tot 50 gul
den), dus zo goed als niets. Wel zijn
er rijke en vrijgevige gemeenten, maar
deze zijn in de minderheid en alleen
in de Elzas krijgt de pastoor van de
staat een salaris van 20.000 francs (on
geveer 200 gulden) per maand, dat ook
nog bescheiden genoeg is. De platte
lands-pastoor, die gewoonlijk de gees
telijke zorg heeft voor verschillende
parochies er zijn tegenwoordig
15.416 kerken zonder eigen geestelijke
heeft een buitengewoon zwaar le
ven, zonder over de middelen voor een
waardig optreden te beschikken en
boeken te kunnen aanschaffen. Het
gevolg is, dat de geestelijke herder
zeer eenzaam leeft temidden van zijn
gemeente, vooral op het land, waar de
jonge kapelaan, die pas van het semi
narium komt, niet altijd de taal ver
staat van hen, wier zielszorger hij is.
Slechts in enkele streken heeft de
geestelijke tenminste het voordeel, dat
hij in de sociale verzekering opgeno
men wordt.
Er zijn thans in Frankrijk ongeveer
42.500 wereldlijke priesters, dat^ wil
zeggen één geestelijke op 1029 inwo
ners; deze toestand is echter altijd nog
Commando Midden-Oosten
De politieke commissie van de Ara
bische Liga zal omstreeks 10 Novem
ber te Parijs vergaderen ter bespreking
van het voorgestelde commando voor
het Midden-Oosten. Parijs is als ver:
gaderplaats gekozen, omdat de meeste
ministers van buitenlandse zaken zich
op dat ogenblik in de Franse hoofdstad
bevinden voor de algemene vergade
ring van de V.N. De aanwezigheid van
Eden, Schuman en Acheson schept
voorts een betere contactmogelijkheid
dan bij een bijeenkomst in een Arabisch
land.
Z.K.H. Prins Bernhard is gisteroch
tend omstreeks half tien op Schiphol
teruggekeerd van zijn bezoek aan de
Ver. Staten, waar hij o.a. president Tru-
man heeft ontmoet en verscheidene
marine-installaties heeft bezichtigd. De
KLM-constellation „Friesland", waar
mede de prins de overtocht maakte,
verscheen omstreeks half negen boven
Schiphol, doch moest een uur blijven
cirkelen wegens de dichte mist, die
zelfs een radarlanding onmogelijk
maakte. H.M. de Koningin, die met
prinses Beatrix naar de luchthaven was
gekomen om de prins af te halen, moest
dan ook al die tijd wachten totdat de
„Friesland" was binnengepraat.
Het algemeen bestuur van de natio
nale raad van de Kerken van Christus,
die de meeste Protestantse en Oost-
orthodoxe kerkgangers in de V.S. ver
tegenwoordigt, heeft president Tru
man gewaarschuwd, dat, indien hij de
benoeming van een ambassadeur bi)
het Vaticaan niet intrekt, de tegen
stellingen, die in Amerika hierdoor
zijn opgewekt, nog erger zullen wor
den.
(Van onze parlementaire redacteur).
jrR ZULLEN, volgens de voorzichtige opzet van de minister van Weder
opbouw en Volkshuisvesting mr. dr. J. In 't Veld, ln 1952 minstens 40.000
woningen gebouwd worden. Dat ls inderdaad een zeer sobere raming; men
rekent uiteraard op het gereedkomen van veel meer huizen. Als de minister
zyn geheime wensen zou blootleggen, dan zou ook hy vermoedeiyk erkennen,
dat zyn verwachting niet onder de 50.000 biyft. In 1951 komen 54000 wonin
gen klaar en dat ondanks de bouwstoppen (van 3 Januari tot Februari en van
Maart af). Het is dus zeker niet overdreven voor 1952 te rekenen op 50.000
woningen.
MAAR de zaken zich op het ogenblik
laten aanzien, schuilen eventuele
moeillijkheden slechts in één hoek. Er
zijn ondanks de defensie-opdrach
ten, die prioriteit genieten voldoen
de bouwvakarbeiders beschikbaar, zo
dat van die zijde geen stagnatie dreigt.
Materialen, zoals hout, stenen, dak
pannen, cement, beton, ijzer, glas, enz.
zijn er genoeg aanwezig en stellig zal
ook de nodige bouwgrond gevonden
worden. In alle gemeenten kampt men
met een tekort aan woningen; het ligt
dus voor de hand, dat de gemeente
besturen alles in het werk zullen stel
len, om grond bouwrijp te maken en
ter beschikking te stellen. Toegegeven
moet worden, dat dit in een aantal ste
den niet gemakkelijk is.
Deviezen kunnen voor de woning
bouw ook beschikbaar gesteld worden.
Daar dreigen dus evenmin gevaren.
Kapitaal te kort
MOEILIJKHEDEN levert alleen de
kapitaalvoorziening op. Uitkomst
kan brengen een grote premielening,
waarvoor de plannen door minister In
't Veld ter beoordeling aan de minis
terraad zijn voorgelegd. Gedacht is
aan een lening van 100 millioen te
gen een rente van 2'/t procent. Op het
ogenblik is nog niet bekend, wat er
uit de bus zal komen.
Als deze lening geheel voltekend
wordt, zullen er 10.000 woningen uit
gefinancierd kunnen worden, waar
door niet 15.000, maar 25.000 woning
wetwoningen goedkeuring kunnen ver
krijgen. Wel zal dan nog een aanvul
lende begroting moeten verschijnen,
aangezien de nu ingediende gebaseerd
is op de bouw van 40.000 woningen in
1952 in totaal.
De minister hoopt, dat het boven
dien aan de gemeentebesturen geluk
ken zal van hun eigen gemeentenaren
geld voor de woningbouw aan te trek
ken. Tot nog toe slaagden zij daarin
gedeeltelijk.
Met behulp van deze bijzondere fi
nancieringsmaatregelen zal de woning
bouw slechts voor 1952 in een zo grote
omvang verzekerd kunnen worden.
Als de toestand inmiddels niet veran
dert, staat ons land voor 1953 weer
voor dezelfde moeilijkheden. Het te
kort aan geld spruit voornamelijk
voort uit het te weinig sparen, welke
oorzaken aan dit verschijnsel dan ook
ten grondslag liggen. Wie zal zeggen,
of daarin in 1952 een verbetering zal
in'reden? Het ziet er niet naar uit.
De prijs blijft gelijk
op EEN verlaging van de prijs van
wonigen in ons land zal stellig niet
gerekend kunnen worden. De enige
factor, die misschien in die richting
zou kunnen werken, is een eventuële
arbeidsvermindering, doch aan de an
dere kant heeft een toenemende werk
loosheid zulke nadelige gevolgen voor
ons maatschappelijk leven, dat gehoopt
moet worden, dat zij uitblijft.
Wellicht zou een rationeler bouw
een prijsverlagende tendens kunnen in
luiden, doch de rationalisatie kan niet
zó ingrijpend meer zijn, dat zij tot fi
nanciële voordelen van enige beteke
nis leidt.
De in 1951 to> twee keer toe afge
kondigde bouwstop blijkt, wanneer
men een productie van 54.000 wonin
gen in aanmerking neemt, in het alge
meen niet tot vermindering van de
bouwactiviteit geleid te hebben. Wel
is er een meer regelmatige bouw be
reikt en wel in deze zin, dat zonder
stoornis, zonder bijvoorbeeld een ge
brek aan materialen, doorgewerkt kon
worden. En ook zonder organisatorische
moeilijkheden voor de aannemers, die
anders welicht bovendien minder goe
de arbeidskrachten in dienst genomen
hadden, ten koste van de soliditeit van
de bouw.
Nu de bouwstop van de baan is, er
genoeg bouwvakarbeiders, materialen,
deviezen en met enige goede wil ook
genoeg bouwgrond beschikbaar zijn en
alles in het werk gesteld wordt om de
kapitaalvoorziening te verzekeren, 1*
de verwachting zeker niet te hoog ge
spannen, als op het gereedkomen van
50.000 en waarschijnlijk van ten
minste 50.000 woningen in 1952 gere
kend wordt.
Voor het Arnhemse gerechtshof heb
ben in hoger beroep twee mannen en
een vrouw terecht gestaan, die mein
eed hebben gepleegd in een diefstal
zaak, waardoor een rijwielhandelaar
onschuldig werd veroordeeld. Een hun
ner, de rijwielhersteller H. uit Nij
megen, had een onderstel van een
bakfiets gestolen en verkocht. De
beide anderen wisten ervan. Niette
min verklaarden alle drie voor de
rechtbank, dat een rijwielhandelaar
de diefstal zou hebben gepleegd. In
hoger beroep kwamen de leugens aan
het licht. Het trio werd vervolgd. Het
Hof heeft thans de dief veroor
deeld tot drie jaar gevangenisstraf en
zijn medewerkers resp. tot anderhalf
jaar en een jaar.
OUD KATHOLIEKE BISSCHOP
IN ESSEN GEWIJD
Donderdag is te Essen dr. J. J. Dem-
mel tot oud-katholiek bisschop gewijd
door prof. dr. A. Rinkel, oud-katholiek
aartsbisschop van Utrecht. Vele hoge
geestelijken der kerk uit Nederland en
Duitsland waren tegenwoordig, evenals
de aartsbisschop van Canterbury.
Wincton Churchïll heeft de benoe
ming bekend gemaakt van Lord
Cherwell tot atoom-minister. Lord
Cherwell zal belast worden met
het toezicht op de atoom-onder
zoekingen en de atoom-productie.
Commandeur G. Koudijs, thans
plaatsvervangend chef marinestaf, is
aangewezen voor de functie van com
mandant van Hr. Ms. vliegkampschip
„Karei Doorman" in de rang van ka
pitein ter zee. Hij wordt 5 November
als plaatsvervangend chef marinestaf
opgevolgd door kapitein ter zee H.
Bos, thans commandant van Hr. Ms.
kruiser „Tromp" in de rang van com
mandeur. De commandeursrang is een
tijdelijke rang, welke o.m. is verbon
den aan de functie van plaatsvervan
gend chef marinestaf.
Churchill heeft de 47-jarige David
'.ccles, die als econoom in de Raad van
üuropa naam heeft gemaakt, tot mi
nister van openbare werken benoemd.
Tevens werd Eccles benoemd in de
Kroonraad.
In de kleine zaal van het Artis-aquarium zwemt sinds kort in een groot
bassin één van de meest griezelige, vechtlustige en vraatzuchtige bewoners
der wereldzeeën rond, een octopus ofwel inktvis. Het ls een wonderiyk dier
met acht lange gryparmen, die leder bezaaid zjjn met tientallen zuignappen.
Kronkelend en wriemelend zoekt de inktvis een geschenk van een Hel
derse visser daar ln het aquarium zjjn weg over de zandbodem en tussen
grote stenen, schiet plotseling als een pyi uit de boog weg om even onver
wacht ineen te zakken tot een wirwar van armen, die zich oprollen «en weer
strekken, steeds tastend en zoekend, zonder in de war te geraken hetgeen
voor bezoekers volkomen onbegrijpeiyk is. (Door oude vissers wordt wel eens
beweerd dat het beest zoveel armen heeft opdat er altyd enkele vry zouden
zyn om de andere uit de knoop te halenSoms doet de octopus denken
aan de één of andere komische Walt Disney-figuur die na een windhoos
achtige spurt eensklaps moedeloos terneer zit tussen een doelloos wrieme
lende massa armen.
De acht-armige Artis-inktvis die
„slechts" vv.citig centimeter lang is,
verschilt alleen in grootte van de
enorme soortgenoten uit verschillende
wereldzeeën, waarover de meest lugu
bere verhalen in omloop zijn. en die niet
voor niets de nachtmerries van de
oceanen worden genoemd. In Japanse
wateren schijnt het nog al eens voor
te komen, dat deze kraken, zoals ze
ook wel worden genoemd, vissers
scheepjes doen kantelen. Men heeft
meerdere malen walvissen gevangen,
die door inktvissen bleken te zyn aan
gevallen. Diepe afdrukken in de huid,
ter grootte van ontbijtbordjes, wezen
de plaatsen aan, waar de zuignappen
van de octopus zich aan de prooi had
den vastgezogen.
De dieren houden er een hypermo
derne manier van voortbewegen op na,
berustende op het principe van een
straalvliegtuig, waarbij zy (misschien
een tip voor de moderne techniek!)
feiteiyk achterstevoren zwemmen. Wat
ogenschynlijk de kop is, is in werke-
iykheid het lichaam, dat als een nyl-
paardkop vooruit steekt. Het dier
zuigt zich vol water en perst dit ver
volgens met volle kracht door een
soort „uitlaatpijp" die by de ge
wone ademhaling zeer goed te zien is
naar achteren. Hierdoor wordt de
octopus voortgestuwd, terwijl de ten
takels zich tot een lange sliert samen
vouwen. Zo stort de octopus zich ook
op z'n prooi (mosselen of krabben),
omstrengelt het slachtoffer met de
vangarmen en verorbert het, waarbij
het dier gebruk maakt van een Zeer
sterke snavel, c--i typische bek, die
men eerder bij een vogel dan by een
zeedier zou verwachten. Maakt het
dier zich kwaad of is het bang, dan
kan het letteriyk van kleur verschie
ten. Van lichtgrijs kan het tot diep
bruin worden.
En dan heeft de octopus natuuriyk
nog de eigenschap, waaraan hy één
van z'n bijnamen heeft te danken: 't
spuiten van inkt, een donker-gekleur-
de vloeistof, die de inktvis in geval
van gevaar als een „rookgordyn" om
zich heen spreidt, ten einde zich aan
het oog van z'n vervolger te onttrek
ken. Van sommige inktvissoorten
wordt de „inkt" zelfs door kunstschil
ders gebruikt.
Artis is terecht trots op deze nieu
we aanwinst, die men slechts zelden
in een aquarium kan zien en die men
daar helaas! slechts kort in le
ven kan houden. De oppassers moeten
het dier dubbel goed in het oog hou
den omdat inktvissen er niet tegenop
zien uit het water te klimmen en een
tydje op het land rond te scharrelen.
Het zou minder op prijs worden ge
steld, indien de octopus, gebruik ma
kende van de zuignappen aan z'n grijp
armen, langs de glaswand van het
aquarium klom en een kykje ging ne
men in naburige bassins
