Oud Koedijks gebruik, dai
moeilijk verklaarbaar is
'n Winkelstraat in zakformaat
HELDERSE COURANT
Eigendomsrecht Uitgeester
klok betwist
^Tk7r«s«,,ewS sari
Acht Hollandse Wegenwachters
bezochten Engelse collega's
Verband met Sf L
-uciafeeën en heksen
brengt de naam ER IN
Het nieuwe boek
Schaakrubriek
DE GOUDEN FNHFI
ren
Spo
geheel
te vinden in
Noord-Europa
Adhaesiebetuiging
ingetrokken
tsrsjiï«g*2:
Dames loodsen uw wagen door Londen en willen
desgewenst met u winkelen
Vijf vol bezette dagen
MARKT BARNEVELD
Ur U
VRIJDAG 31 Dtv,,,MBER 1951
TOT op vandaag heeft medeWerk->
viering van de „Gouden Engel waarover .0U^® traditi« gehandhaafd in de
Speelwagen" 1ste jaarg. p. 331). E ver J Geus heeft geschreven in „De
dijkers er toe zullen komen dit merkwaar!^ m°eten gebt'urcn. eer de Koc-
plaatselüke folklore zal zeker onveranderd zehLrth Prijs te geven' Deze
der dagen". Wat toch is er in Koedijk aan dl hla^ Uven tot in de lenSte
Sinterklaasviering, maar op de avond van 11 ië dnrn'°
Engel de cadeautjes door de schoorsteen CCmber
QFSCHOON ik reeds langs verschil-
lende wegen heb getracht, wat
mee» over dit voor Nederland unieke
jru/Wlntergebruik aan de weet te ko-
meh, is de oogst der verkregen inlich
tingen nog maar zeer povertjes. Enige
afbeelding of voorstelling van de on
geziene weldoenster bestaat er niet,
voor zover mij bekend is. Ook heeft
niemand tot heden mij iets met zeker
heid over het ontstaan van het Gouden
EngelfeeJ* kunnen vertellen. Door de
strenge Idealisering is dit dfes te op
merkelijker. daar men in alle dorpen
der omgeving lustig Sinterklaas viert.
Een enkelt aanwijzing meen-ik echter
gevonden te hebben in de reputatie
der Koedijkers, n.L dat zij „alle heili
gen haten eA toch goede mensen zijn".
Deze beweerde mentaliteit verklaart
dan, dat zij zich beijverd hebben Sin
teklaas als „paapse Sant" uit te ban
nen, zodat Koedijk een merkwaardige
„protestantse" Gouden-Engel-enclave
vormt in het overigens (althans folk
loristisch gesoroken) „roomse" Noord
hollandse Sinterklaasgebied.
Maar eerSS een kwasi-historische
verklaring.
Volgens de overlevering zou in het
jaar 1573 bij het beleg van Alkmaar
Koedijk door de Spanjaarden geheel
in de as zijn gelegd. Oorspronkelijk
moet het een vissersdorp geweest zijn
en daar de vissers niet tijdig konden
thuiskomen om het Sinterklaasfeest te
vieren, werd dit van 5 December naar
Oudejaar verschoven. Hoe plausibel
dit moge klinken, het geeft geen en
kele verklaring voor het optreden van
die fantastische Koedijker Gouden
Engel.
Om hierin enige klaarheid te bren
gen moeten we onze blik richten tot
ver over de grenzen van Hollands
Noorderkwartier, naar Friesland, N.
Duitsland, Scahdinavië, ja zelfs naar
het Oostenrijkse Alpengebied en het
Bohemer Woud.
Friesland kende tot het begin dezer
eeuw een dergelijke verschoven Sin
terklaasviering in de z.g.n. „schimmel
avond" in Hindelopen, Molkwerum en
Varns. In het Friese woordenboek
wordt verteld, dat „ckimmeljoun" zo
wel de avond van de kortste dag als
Oudejaarsavond zou zijn, waarop de
schimmel van Sint Nicolaas een pot
met brij bracht, die op de plank van
de schoorsteen werd gezet.
St. Lucia
TN de Zuidwesthoek van Friesland,
1 dus het dichtst bij de kop van N.-
Holland heeft T. R. Dijkstra het ge
zegde opgetekend:
Sinte Lucei,
Docht in stik büter yn 'e brei.
De breipap speelt juist in midwin-
terse ommegangen over heel Europa
een zeer opmerkelijke rol.
Ik volsta hier met er aan te herin
neren, dat in Scandinavië de „pulepap
steeds wordt klaargezet voor de rond
trekkende „julenisse". die ongezien
geschenken binnengooit met een e
tige „julklap". Maar voor die goeae
gaven eist hij dan ook overal ers
pap met veel boter er in". Bij voorkeur
schijnt hij deze op de nok van de
boerderijen te hebben genuttigd, zoa
eenoud-Noors volksliedje ons vertel
in:
Pa taket sitter Nissen met sin
julegrot,
Sa god og sot, sa got og sot.
In een verhaal uit „Rimen en
tjes" van de gebroeders Halberts"la'
n.L dat van de jonkerboer, treedt een
vrouwelijke verschijning op in ez
de periode, waarin de Gouden E
Koedijk haar verlate Sinterklaasg
schenken brengt. In een merkwaardig
Fries rijmpje, dat ons Sinter aa
pater familias voorstelt, hee
„Sintelesij giet alle hüzen voorbij
Heksen en Engelen in Zweden
MU MOGE het vreemd klinken, maar
N onze goedheilige kindervrind
blijkt in de Nederlandse en Eu P
folklore helemaal niet zon
man te zijn geweest als z^ „ceIt
zou doen vermoeden. In Li
l,a State Berlt at, Hl»
aangenomen, die hem veel
drukke werk uit de hand neem
haar rondgang in de nacht va ete
overal de tartepommen voor de
kinderen „rijdt".
In Tirol heeft Sinterklaas een na
rechte echtverbintenis we[ke
Santakloos met „die Kiazaa
als zijn gemalin fungeer
korf haar geschenken r°ndd de Zwit-
Minder gemoedelijk is er
riidt" daar de Gouden
van de typ.sche Westfriese stelphoeven.
serse Sinterklaasvrouw, die in het
Züricher Oberland de Samichlaus oo
Nieuwjaarsdag begeleidt en dikwijls
,a.1® straffende figuur, de gevreesde
Het zou veel te ver voeren zelfs
maar een opsomming te geven van al
ledoor Europa rondwarende vrouwe
ij e gestalten in de donkerste periode
van hot jaar tussen Sinterklaas en
Driekoningen. Ik herinner dan ook
hier slechts terloops aan de Romeinse
Befana, die op Epifania, 6 Januari,
over de daken rondrijdt en in Rome
evenals in ons Koedijk de gouden en-
ge de rol van geschenken-brengster
vervult. Van Rome tot Upsala, van
het centrum der katholieke christen
heid tot de burcht van het Scandina
vische Luheranisme zien we ovral
nog naast de kerkelijke heilige de
vrouwelijke gestalte optreden, die zoe
te kinderen beloont en stoute bestraft.
Deze gestalte doet zich hu eens voor
als een wonderschone fee, zoals dat
bijv. in Thüringen het geval is, waar
de midwintervrouw voortschrijdt in
een statig lang wit gewaad, of als een
boze heks, gelijk de Butzenpercht en
de Wauw-Wauw.
Alweer als een vriendelijke verschij
ning in het blauw gekleed met klin
gelende belletjes kent ook het Salz-
burger land een gouden engel, zoals
die in de Koedijker kinderverbeelding
voortleeft en die we eveneens ontmoe
ten in de gedaante van de Vlaamse
Kerstfee.
Daar zingen de kinderen op Kerst
avond .vbor ze slapen gaan, een liedje,
dat luidt:
Engeltje, engeltje Gabriël,
bak mij een koekje kleen,
en 'een koekje groot
om te leggen
op Moeder Mariatjes schoot.
Dan hopen zij, dat de heilige engel
hun een broodje zal brengen en ieder
jaar wordt de vrome bede van duizen
den Gentse kleuters vervuld, want als
zij 's morgens vroeg opstaan, vinden
zij de engeltjeskooek op hun kussen
liggen.
Van Sinterklaas tot Kerstkind.
J_|ET IS te begrijpen, dat de predikan
ten geijverd hebben om de roomse
Sinterklaas te verdringen door het
Kerstkindje. Zo zien we dit populair
worden in de landen der reformatie.
Na de hervorming trad in Duitsland
steeds meer het Kerstkindje in de
plaats van Sinterklaas. Deze verdween
ook in vele Zwitserse kantons uit het
volksleven. In 1608 reeds herinnert de
predikant Martin Behemus er aan. dat
„niet Sinterklaas maar het heilig
Christuskindje al het goed aan rijken
en volkeren schenkt, zodat we het dan
ook alleen maar aanbidden". Ongetwij
feld zullen dergelijke invloeden ook
hebben kunnen doorwerken in de pro
testante Gouden-Engelenclave van
Koedijk, waar immers in de volksspra-
ke de inwoners de reputatie hadden
dat zij „alle heiligen haten en toch
goede mensen zijn".
Thuis, in de huiskamer WINKELT" de
huisvrouw Dagelijks ziet zij de adverten
ties in haar Dagblad.
Een voordelige aanbieding I Een mooie
Japon I Een nieuw artikel I
De merken van naam en de meest be
kende winkels hebben haar voorkeur.
Zij kent ze door haar" DAGBLAD.
Adverteer daarom in dagbladen.
BEDENK WAT DAGBLAD-RECLAME
VERMAG I
In de Woensdagavond te Uitgeest gehou
den raadsvergadering is het eigendoms
recht van de veelbesproken luiklok ter
sprake gekomen, wat een principieel
debat tot gevolg had.
Het was de heer Kroon (P.v.d.A.) die
deze gelegenheid aansneed met de op
merking, dat hij blijkbaar geroepen
was, „de kat de klok" aan te binden.
Spreker wilde een adhaesie-betuiging
in stemming brengen om hiermede het
comité, dat is opgericht om gelden voor
het jeugdhuis bijeen te brengen en zo
doende de klok te behouden, een rug
gesteun te geven. Dit kan toch de
stemming van een ieder
Derhalve stelde hij voor het volgende
besluit te nemen: „De gemeenteraad
van Uitgeest, in vergadering bijeen op
December 1951. betuigt hiermede
zijn instemming met de plannen, gelden
in te zamelen om de tot stand koming
van een Nederlands Hervormd Jeugd
huis mogelijk te maken". Hierdoor kan
bereikt worden dat de oude pastorie in
haar historische vorm de gemeente zal
verfraaien waaraoor een stukje ge
grondslag wordt ontnomen.
De heer Van Eerden (KVP) zeide,
e 7®,kwestie al hee' wat gemoede-
^hteT twee dingen aan elkaar gekop
peld. welke los ^elkand* s mm.
°Vhrtnd tussen dit jeugdhuis en de
Kkv°oPogdij de geldeni op een andere
wijze moeten zien te krijgen.
Eigendomsrecht in 't geding
Over het eigendom van de klok is
wellicht ook nog wei iets te bespreken.
Hieromtrent heeft, de Raad ook nog
geen zekerheid. Wij zouden onze plicht
als bestuurders tekort doen wanneer
wij hier niet tegenin zouden gaan.
Bij het aannemen van deze adhaesie
betuiging zou de raad zich nu reeds
over de eigendomskwestie uitspreken.
Dat .kan pas gebeuren wanneer over
het eigendomsrecht een beslissing is
gevallen. Zou aan de andere kant blij
ken dat de klok aan de Ned. Herv.
Kerk behoort, dan zou de raad zich met
deze adhaesiebetuiging bemoeien met
andermans zaken en dit zou een ver
keerde inmenging zijn.
De heer Krom (P.v.d.A.) deelde na
een uitvoerige discussie mede, dat de
adhaesiebetuiging door de raad anders
was opgenomen dan de bedoeling hier
van was geweest. Hij trok het voor
stel in.
Oslo heeft Rotterdam een kerstboom van 15 meter geschonken die voor het
stadhuis van Rotterdam is opgesteld
(Van onze speciale verslaggever)
ONS corps Wegenwachters heeft zo langzamerhand heel wat ervaring opgedaan
met het wegverkeer. Maar ook voor deze trouwe helpers van de weg blijft het
leerzaam, wanneer ze de gelegenheid krijgen eens even verder te kijken dan de
horizon van het eigen land of een stuk weg, waarop ze dagelijks vice versa enige
honderden kilometers afleggen. Zo heeft de 31-jarige Zaandamse Gele Rijder, G.
Hoogeboom, het bezoek erstaan, dat hij dezer dagen met zeven geüniformeerde
collega's heeft mogen brengen aan Engeland, waar zij de gast waren van de
Engelse Wegenwacht-organisatie, de Automobile Association.
WIJF dagen heeft dat bezoek geduurd,
en het zijn volbezette dagen ge
worden. Honderden kilometers werden
afgelegd in de driehoek Nottingham—
BirminghamLonden. Veel wetens
waardigs hebben de Engelse gasthe
ren hun getoond. Zo werd een bezoek
gebracht aan de B.S.A.-motorenfabneiï
aan de Ralleigh-rijwielfabriek (waar
tussen twee haakjes nog heel wat
vrouwenarbeid verricht wordt, die
naar Hollandse begrippen mannc-lijk
zwaar is), aan het politiebureau van
Nottingham, waar 26 auto's en een
aantal motoren ter oeschikking van
het corps staan, die alle zijn uitgerust
met mobilofoon, en aan Londen zelf
natuurlijk met zijn honderden beziens
waardigheden, die een buitenlander
altijd weer kunnen fascineren.
Hoofddoel van het bezoek was na
tuurlijk het vriendschappelijke contact
met de op een 45-jarige ervaring bo
gende Roadpetrolmen, zoals de Wegen
wachters daar heten. Vijftienhonderd
man telt dit corps. Vijftien maal zoveel
dus als het corps van ons kleine land
je, waarmee de A.A. echter toch graag
een nauwe samenwerking heeft, om
zijn auto leden de garantie te kunnen
geven, dat ze bij pech ook op het Ne
derlandse zo goed als het Belgische
corps kunnen rekenen.
Andere taak.
P)IE Engelse Wegenwachters hebben
een opleidingscentrum. Vier en
twintig man, onder wie verscheidene,
die al geruime tijd bij het corps dienst
doen, maar wier kennis zo nu en dan
weer eens wordt aangevuld, volgen
tegelijkertijd de cursus. De hulpverle
ning van het Engelse corps is anders
dan bij ons. De Engelsen verlenen uit
sluitend hulp aan de leden van hun
organisatie, en die hulp is voldoende,
Mr. J. Linthorst Homan is tot voorzitter Ned. Olympisch Comité gekozen.
De heer Pahud de Mortagnes (rechts) overhandigt mr. Linthorst Homan na
diens verkiezing de voorzittershamer. Op de achtergrond de twee andere
nieuwe leden (links) de heer Slingenberg en rechts ir. Paulen.
wanneer alleen maar assistentie van
een garagehouder, dokter, e.d. wordt
ingeroepen.
Daar staat tegenover, dat de Engelse
Wegenwachters veel meer dan de onze
fungeren als wegwijzer, en dikwijls
ook als verkeersagent, wanneer ze
enig kruispunt op hun route vinden,
waar een nogal intensief verkeer is.
Na sluiting van de gewone Wegen
wachtdienst, heeft de Engelse A.A. een
z.g.n. Breackdownservice ingevoerd.
Met mobilofoon uitgeruste auto's rij
den in die nachtelijke en laat-avond-
lijke uren nog langs de wegen om
overal hulp te verlenen, waar wagens
zijn blijven steken, welker eigenaar
telefonische assistentie heeft gevraagd.
Dameshulp.
CVENMIN kent Nederland een vorm
van -vice, die thans nog al
leen voor Londc bestaat. Men kan
zich n.1. aan de rand van de stad a
raison van 3 shilling per uur een lief
tallige wegenwachtster als chauffeuse
kiezen of alleen maar als gids. Op de
hoofdroutes naar Londen treft men
deze meisjes aan. Zo goed als er hier
in ons land nog altijd automobilisten
zijn, die er voor terugdeinzen zich in
het Amsterdamse verkeer te storten,
zijn er in Engeland bestuurders, die
zich onzeker voelen in het nog zoveel
grotere Londen.
Deze dienst voorziet dan ook in En
geland in een grote behoefte.
Ander gemak, dat de Engelse A.A
de. weggebruikers biedt, is het gebruik
van een telefoon. Honderden telefoon
cellen zijn langs de wegen geplaatst
De locale gesprekken zijn gratis, voor
de interlocale gesprekken deponeert
men het verschuldigde bedrag in een
grote spaarpot. Treffend voor de En
gelse mentaliteit is, dat hier nooit iets
aan mankeert.
Overigens hebben de heer Hooge
boom en zijn collega's ontdekt dat het
Nederlandse corps zich om zijn tech
nische kennis en capaciteiten stellis
niet minder behoeft te voelen dan de
Engels Roadpetrolmen. Natuurlijk
werden de Hollanders in het oplei
dingscentrum hierop even getest. Ze
slaagden stuk voor stuk met vlag en
wimpel, niet het minst tot genoegen
van de gasheren.
BARNEVELD, 20 Dec. Pluimvee-
markt: zeer trage handel. Aanvoerv ca.
32.000. Er bleef veel onverkocht. De
prijzen daalden tijdens de markt aan
zienlijk, behoudens voor een enkele
soort, zoals hazen, waarvan er slechts
weinig aangevoerd waren. Het feit, dat
er volgende week twee dagen niet ge
slacht wordt (Kerstdagen) zal er aan
medegewerkt hebben, dat er niet zo
veel gekocht werd als wel gewenst was.
Prijzen: oude kippen, lichte 2—2.10,
zware 2.152.30; N.H. blauwe kuikens
2.102.30 (héél in het begin ging er
nog een zeer zware partij voor 2.65)
kalkoenen 3.253.70; tamme konijnen
2.10-2.30, alles per kg. overige per stuk:
oude eenden 1.502.25; ganzen 10—12
hazen 5.509; patrijzen 1.752.50: fa
zanten 3.504.75; wilde duiven 0.80
0.90.
Jan Helder: ..Pieter Dourlein
Ridder M.W.O." - Uitg. „De
Bezige Bij".
,De Bezige Bij" te Amsterdam gaf
een boek uit over de belevenissen van
Pieter Douriem, de bekende verzets
man. De nu wel algemeen bekende ge
schiedenis van Pieter Dourlein is door
Helders vaardige pen geworden tot
een boeiend verhaal van moed, door
zettingsvermogen, geluk, desillusie
en.... rehabilitatie.
Dourlein, in de Meidagen van '40
matroos op de torpedobootjager Jan
van Galen, ontsnapt in 1941 in een
motorboot naar Engeland en wordt
opnieuw bij de marine geplaatst. In
September 1942 begint de harde trai
ning en opleiding tot geheim agent. Tn
de nacht van 9 op 10 Maart 1943 wordt
hij boven de Veluwe gedropt en valt
regelrecht in handen van de SD. als
slachtoffer van Schreieders En "land
Spiel. Samen met Ubbink weet hii uit
de gevangenis te Haaren te ontvlech
ten en na spannende weken en maan
den in Belgie, Frankrijk, Zwitserland
en Spanje komen ze in Engeland aan,
waar ze, onder verdenking Duits spion
te zijn, worden gearresteerd. Ma vier
maanden geestelijke beproeving in dj»
cel komen ze vrij. Maar pas veel later
komt de volledige rehabilitatie: een
Koninklijk Besluit van 6 October 1950
benoemt Pieter Dourlein tot R-'d-'er
4e klasse der Militaire Willems Orde.
Als hij daarna uit handen van Zijn
Koningin het eremetaal ontvangt, dan
pas is Pieter Dourlein in zijn eigen
ogen weer in eer hersteld.
Het boek is met vaart en verve ge
schreven en het is zo rijk aan gebeur
tenissen, dan men zich afvraagt hoe
dit alles in vijf jaar tijd is te beleven.
Het is het spannende verhaal van een
Nederlands marineman, doch wélk een
marineman!
VISSERI.TBERICHT
URK, 20 Dec. 1951. Door 20 vaartui
gen werd aangevoerd: 978 pond snoek
baars 7981 cent; 148 pond rode baars
8186 cent en 1112 pond blei 6 cent.
Alles per pond.
OPPERDOES, 20 Dec. 1951. Ronde
biet I 6,80—14,20, II 12,20—12,40; gele
kool 7,40. groene kool 6,50; rode Koof
7,5010; Deense kool 7,50; Succes
Deense kool 5; uien, gewoon 26,40, grof
26,20.
HANGENDE PIONNEN.
Wat verstaan we onder hangende
pionnen?
In diagram A zijn d4 en e4 hangen
de pionnen; in diagram B zijn dit b4
en c4. Het betreft altijd twee pionnen;
op hun lijnen bevindt zich nooit een
vijandelijke pion; evenwel is geen van
beide een vrijpion. Hieruit volgt te
vens, dat een a en b pion of g en h
pion nooit „hangend" kunnen zijn.
Welk verschillend kenmerk hebben
de stellingen A en B?
Bij stelling A bestaat de witte pion-
nenstelling uit 3 groepen, dit geval
komt in de praktijk het meest voor,
vooral met c en d pion.
Bij stelling B bestaat de witte pion-
nenstelling uit 2 groepen.
Stelling A is dan ook strategisch on
gunstig voor wit, daar de pionnenstel-
ling meer versplinterd is, in deze
pionnengroepering zetelt juist het na
deel van de hangende pionnen.
In stelling B is het aantal groepen
van wit en zwart even groot, zodat
hier de hangende pionnen geen nadeel
opleveren.
Als in een stelling sprake is van
hangende pionnen g^an we in 't al
gemeen als volgt te werk (uit het bo
venstaande volgt, dat stelling B buiten
onze beschouwing valt):
De wit speler (in ons geval) houde
zich aan de volgende regels:
a. zo weinig mogelijk stukkenruil.
b. Speel (in dit geval e4—e5) nooit
één der pionnen op: de formatie ver
liest aan kracht: veld d5 wordt prijs
gegeven, terwijl pion d4 zwak wordt.
c. scheppen van tactische kansen,
door eeh doorbraak op d5, in samen
werking met a.
Voor zwart kunnen we nu zelf de
regels afleiden.
