ESKA i
Groot Kinderfeest
BELANGRIJKEONDERZOEKINGEN
DOOR Dr S. KEYSER
Geslacht Quax van Duitse origine
L
11.92 1
casino
is f
Hei Tesselse dialed sterU uH
Meer Fries dan Hollands
Breezand
Afdelingsbestuur KVP zag
zich herkozen
Gerechtshof deed uitspraak
in „zwarte" bouwzaak
Julianadorp
jaarvergadering „Kunstzin"
Culturele avonden
Laatste competitie-drive
Kunstmin" naar de Polder
Callantsoog
Anna Paulowna
In memoriam J. J. Weel
Scheepvaartberichten
BESOMMINGEN IJMUIDEN
w/mMmmwê
Stamvader vestigde zich te Wieringerwaard
Wilhelm Quax (1760-1835)
i YERSEY
i
i
i
loopit^
DAGBLAD-
RECLAME
BEURS MIDDENMEER
DONDERDAG 7 FEBRrARI 19.IS
yAN de hand van dr. S. Keyser, direc-
tenr van de R.H.B.S. te Alkmaar i,
dezer dagen een belangrijk boekwerk
verschenen dat bet Tesselse vocabulaire
tot onderwerp heeft. Jarenlange nauw
keurige onderzoekingen naar bet ont
staan en de groei van het Tesselse dia
lect, zijn aan deze publicatie vooraf ge
gaan. Hierdoor is de woordenschat die
de heer Keyser bijeen bracht niet al
leen als deskundig en nauwkeurig
samengesteld naslagwerk van grote
betekenis, doch tevens verbindt de
schrijver enkele zeer belangrijke con
clusies aan zijn bevindingen.
Meer Fries dan Hollands
pjET Tessels is een uitstervend dia-
Iect. Ik ben er van overtuigd dat
er omstreeks het jaar 2000 weinig meer
van over zal zijn. Dit wa. een van mijn
belangrijkste drijfveren om dit boek te
schrijven, "ele echte Tesselse uitdruk
kingen. die er in voorkomen, raken nu
reeds steeds meer in onbruik", zo deel
de de heer Keyser ons mede. Zoals
overal moet ook hier het verdwijnen
van de oorspronkelijke taal geweten
worden aan de immigratie en de ver
andering van de communicatiemidde
len. Tot ongeveer het jaar 1900 lag
Tessel geïsoleerd; de bevolkng kwam
weinig in aanraking metmensen van
over het Marsdiep. Toen echter in 1908
de eerste Tesselse Stoombootonderne-
ming werd opgericht en vreemdelin
gen bemerkten dat het eiland een on
volprezen ontspanningsoord was, ver
anderde dat. Nauwelijks dertig jaar
later verdubbelden de badgasten in de
zomermaanden het aantal inwoners.
De eenvoudige eilandbewoner had
tegenover de gemiddelde stedeling een
uitgesproken minderwaardigheidscom
plex en geneerde zich voor zijn zange
rige moedertaal. Het gevolg was, dat
het dialect snel wegsmolt.
Arbeid van twintig jaar.
WAT betreft de oorsprong van het
1 Tessels gaf de heer Keyser ons als
zijn mening te kennen, het als een
Fries dialect te beschouwen. Hij leidde
dit af uit syntactische en phonetische
verschijnselen. Ook de aard van de be
volking, de levenswijze en de gewoon
ten beschouwde hij meer als Fries dan
als Hollands.
Bijna twintig jaar heeft de heer Key
ser aan zijn boek gewerkt. Hij verze
kerde zich hierbij van enkele medewer
kers, die evenals hij van Tesselse oor
sprong waren. De kern van de collectie
woorden is echter afkomstig van zijn
ouders, zijn broer cn de schrijver zelf.
Ieder woord afzonderlijk werd eerst
nauwkeurig nd,.rzocht vóór het in de
verzameling werd opgenomen.
Dr. Keyser heeft zijn studie van het
Tesselse iialect gebruikt als taalkun-
De jaarvergadering van de afdeling
der Katholieke Volkspartij werd. we
gens ziekte van de heer Fontijn, geleid
door de heer C. v. d. Zon. Hij heette
wethouder Kloosterman en het raads
lid G. Berbee in het bijzonder welkom
en wenste de voorzitter 'n spoedig her
stel toe. Het raadslid H. Strooper had
bericht van verhindering gezonden.
De verslagen van de vorige verga
dering en over het afgelopen jaar,
beide van de hand van de heer Van
der Zon, werden goedgekeurd en zo
ook de rekening van de penningmees
ter, de heer B. Berbee, wiens verslag
met een gering batig saldo sloot.
Daar geen candidaten waren gesteld,
werd het gehele bestuur herkozen. De
heer Kloosterman dankte de leden van
dit bestuur omdat zij zich. waar ande
ren weinig animo voor een functie to
nen, maar weer beschikbaar stelden.
Met algemene stemmen werd beslo
ten de contributie van 1,50 op 2.00
te stellen. De afdeling Anna Paulowna
vroeg haar candidaten voor de Tweed'.1
Kamer, de heren Groen en Luyckx. te
steunen. Breezand wenste echter aan
dit tweetal de heren Van der Ploeg,
Clynck en Rooij toe te voegen.
Voor het verslag van de heer Van
der Zon van de vergadering te Alk
maar. waar het werkprogramma van
de KVP voor 1952 werd ontvouwd,
toonden de leden veel belangstelling.
Het Amsterdamse Hof heeft uitspraak
gedaan in de zaak tegen de aannemer
P. S. uit Breezand en de tuinbouwer
W. J. V. te Anna Paulowna. Eerstge
noemde had voor de tuinbouwer een
bloembollenschuur gebouwd, waarin
tevens een woning was opgenomen.
Dit werk was zonder rijksgoedkeu-
ring, maar met medeweten van de ge
meentearchitect, uitgevoerd. Verdach
te P. S. werd tot f 350 boete of een
maand veroordeeld en W. J.
f 350 of een maand. De Alkmaarse
Economische politierechter had ver
dachten tot resp. f 600 of twee maan
den en f 350 of een maand veroor
deeld-
WISSELBEKER PRIJS VOOR
BRIDGEDRIVE
De nog jonge bridgeclub zal Zater
dag de eerste drive in groot verband
houden. Er worden ook sP«'ers
Petten en Schagen. waar de Bieezan
ders onlangs gasten waren, verwacht
Behalve om andere
strijd ook gaan om de wisselbeker d.e
de heer Blokdijk, m Wiens zaak ge
speeld wordt, beschikbaar stelde.
Dr. S. Keyser, directeur van de
R.H.B.S. te Alkmaar
dige scriptie voor zijn doctoraal Neder
lands. Hoewel hij zichzelf meer als ro
manticus dan als Neerlandicus be
schouwt. zullen 2ijn onderzoekingen de
taalkundigen in de toekomst ongetwij
feld van groo't nut zijn.
Het uitstekend verzorgde boek, dat
is uitgegeven bij E. J. Brill te Leiden,
bevat voorts een groot aantal teksten,
plattegronden en fraaie foto's.
NIEUW RAADSLID
In de vacature H. Zijm Szn. (KVP)
is tot raadslid benoemd de heer F. L.
de Grave.
De Harmonievereniging „Kunstzin''
heeft dezer dagen onder leiding van
haar ere-voorzitter, de heer J. Hende-
rikx, in café „Van Ammers" haar jaar
vergadering gehouden. Het jaarverslag
van de secretaresse, mej. A. A. Con
stant, werd onder applaus goedgekeurd,
waarna bij monde van de heer Lange-
laan de controlecommissie verslag uit
bracht over het nazien van de reke
ningen. Alles werd in uitstekende or
de bevonden. De rekening sloot met
een nadelig saldo van f 43.22.
De aftredende bestuursleden, de he
ren C. Purmer en C. Bregman werden
herkozen. De heer J. Constant zal tij
delijk het penningmeesterschap op zich
nemen. Voor de controlecommissie wer
den aangewezen de heren N. Oost en
S. Bakker. Voor het jaarlijkse feest
van „Kunstzin" kon geen definitieve
datum worden vastgesteld. Wel werd
besloten, dat de vereniging dit jaar zal
deelnemen aan het concours van de
Westfriese Bond, dat te Zwaag wordt
gehouden.
De afdeling Julianadorp Callantsoog
van het Nederlands Bijbelgenootschap
organiseert morgen een lichtbeelden
avond in de Nederlands-Hervormde
Kerk te Jul'anadorp. Het onderwerp is
„Per vliegtuig naar het land van de
Bijbel". De heer Brugman uit Amster
dam spreekt een toelichtend woord.
De Nederlands-Hervormde mannen-
vereniging houdt Zaterdag een culturele
avond in de zaal van de heer Van Am
mers. Er wordt een film vertoond over
de Staatsmijnen, met vooraf een toe
lichting door een deskundige.
De bridgeclub Julianadorp heeft haar
laatste competitie-drive in dit seizoen
gehouden. De eindstand van de compe
titie was, wat betreft de paren die aan
tien wedstrijden hadden deelgenomen,
als volgt: 1. C. Bregman-D. J. de Graaf
392.5 pt.; 2. C. Bregman Kzn.-mevr.
Bregman 376,5. 3. A. van Kempen-L.
Tigchelaar 368,5. 4. P. van Rijn-L. van
Vegtpn 345,5; 5. A. Bos-A. Bregman
342,6; 6. C. Arpeau-A. Heyblok 336,5. 7.
A. Doorn-mevr. Doorn 291; 8. J. Hom-
minga-E. Zon 271.
De toneelvereniging „Kunstmin" zal
Zaterdagavond optreden in de zaal van
de heer Kossen te Anna Paulowna voor
de buurtvereniging „Ewijcksluis" De
vereniging zal voorts medewerken aan
de uitvoering van het Helders Fanfare
corps. die op 8 Maart wordt gegeven.
Op beide avonden wordt vertoond het
toneelspel „Een Pierrot treedt op".
DE ZEE NEEMT, DE ZEE GEEFT
De burgemeester heeft rechthebben
den opgeroepen ter reclame op de vol
gende strandvonderijgoederen: 1 gre
nen balk (12 x 0.29 x 0 29 m, onge
merkt; 2631 stuks dennenrondhout lang
1 m„ ongemerkt; 1 reddingboot, wit
geverfd, gemerkt Tylön Halmstad,
635 x 2.07 x 0.84 6.68 M3. 23 Man.
P. Petersen. Baadevarft, TLF Nyborg
658.
burgerlijke stand
Geboren: Grietje, d. van W. van
Weert en A. Mooij. Jacob M z. van
Jb Jongbloed en M. Oldenburger. Jo-
bannes A M., z. van P. J. van Muijen
en A. M. Zijerveld. Jacoba C„ d. van
A. Zeeman en A. Ambuul. Johannes
PAZ. van A. P. Noot en H. M. A. W.
Vader. - Marja Y.. d. van A. Baken en
Tr. Zwaan.
De afdeling Anna Paulowna van de
Nationale Reserve 1# diep getroffen
door het dodelijk ongeval van baar in
structeur sergeant-majoor J. J. Weel.
Sergeant-majoor-instructeur Weel was
zeer gezien bjj de manschappen der
Nat. Reserve. Niet alleen omdat hij een
uitmuntend instructeur was, maar bo
venal om zijn karaktereigenschappen.
Hij was de meerdere, doch ook de ka
meraad der manschappen" en wist een
band tussen hen te scheppen, die er
toe meewerkte, dat de afdeling Anna
Paulowna een goede naam heeft als
eenheid van de Nat Reserve. Zijn ac
tiviteit was een voorbeeld en een sti
mulans voor allen. Groot is daarom het
verlies dat de afdeling in hem lijdt.
De gedachten van de manschappen
gaan ook uit naar zijn vrouw. Moge het
haar tot troost zijn, dat zij, met haar
zijn heengaan diep betreurert en hem
zullen blijven gedenken als hun beste
instructeur en vriend. Sergeant-majoor
instructeur Weel ruste in vrede!
HLTSVLIJTTENTOONSTELLING
EEN WEEK UITGESTELD
De in het Veilinggebouw te Bree
zand te houden huisvlijttentoonstel-
ling is een week uitgesteld. Zij zal dus
op 13, 14 en 15 Maart worden gehou
den.
Abbedijk, 5-2 VM New Orleans naar
Houston Alhena, 6-2 van Buenos Aires
te R'dam Alkaid. 5-2 van Buenos Aires
daar A'dam Alphacca.' Buenos Aires
New York. 6-2 te Rio de Janeiro An-
dijk, 5-2 van R'dam naar Golf van Mexico
Averdtjk, 6-2 van Bremen te R'dam
Baarn, 5-2 van San Antonio naar Val-
paraiso Caitex Nederland (t), Sidon
R'dam, pass. 5-2 Kaap Bon Tunis Cai
tex Utrecht (t). 5-2 van R'dam naar Sidon
Celebes, A'damSurabaja, 6-2 te Tand
jong Priok Clavelle (Tgl), Cura?ao
Thameshaven, pass. 6-2 Azoren Delf
land, A'damBuenos Aires, 5-2 van Rio
de Janeiro naar Rio Grande Hoogkerk,
R'damJapan, 5-2 van Stngapore naar
Hongkong Hydra, A'dam—Maraeaibo,
5-2 van Port of Spain naar Guanta
Lindekerk. 6-2 van R'dam te Bahrein ver
wacht Marlekerk, SydneyR'dam. 5-2
n m. te Duinkerken Meliskerk, 5-2 van
A'dam naar Hamburg en Bremen Maas,
6-2 van Valencia te R'dam Mitra (t),
5-2 van Balik Papan naar Singapore
Nigerstroom, A'dam—W.-Afrika, 6-2 van
Accra te Lagos verwacht Oranje, Tand
jong Priok—A'dam, 6-2 te Suez Prins
Willem II, 5-2 van R'dam naar Baltimore
Salland, Buenos AiresA'dam, 5-2 van
Montevideo naar St Vincent Schiedijk,
Java—New York, 5-2 n.m. van Port Swet-
tenham naar Penang Talisse, Hollandia
A'dam, 5-2 van Makassar naar Tandjong
Priok Tjisadane, Buenos AiresKobe,
6-2 te Singapore verwacht Veendam,
6-2 van New York naar Port au Prince
Zeeland (KRL), Makassar—New York, 5-2
van Makassar naar Surabaja Zuider
kruis. HalifaxR'dam, 5-2 750 mijl zuid
west van Lands End.
De besommingen van Woensdag wa
ren: trawlers: IJM 73 f 14 500, 2 traw
lers gezamenlijk f 46.900; loggers: SCH
9 f 9100; kotters: IJM 209 f 4450, 221
f 600; KW 21 f 140; WR 67 f 2100; KW
128 f 200.
Prjjzen per kg: heilbot 2.802.25, gr.
tong 3.253.10, grm. tong 2.151.89, kl.
tong I 2.40—1.82, kl. tong II 1.95—1.34,
tarbot I 2.30—1.50.
Prijzen per 50 kg: tarbot IV 7643,
schartong 3226, gr. schol 3027, grm.
schol 3837, kim. schol 5247, kl. schol
I 4137, kl. schol II 3021, schar 36
24, bot 2817, verse haring 168.20,
makreel 16.50—13, gr. schelvis 5446,
grm. schelvis 5649, kim. schelvis 65
50, kl. schelvis I 6147, kl. schelvis II
5246.- wijting 188, gr. gul 3630,
mid. gul 3631, kl. gul 3326, kl. haai
1917, ham 67, kl. hake II 5l, poontjes
3223, kj. koolvis zw. 1812.50, kl.
koolvis wit 2726.
Prijzen per 125 kg: gr. kabeljauw
16873. gr. koolvis zw. 3632. gr. kool
vis wit 7167, gr. leng 7472.
De totale aanvoer bedroeg 4130 kis
ten.
L'DIJKER GROENTEN CENTRALE.
6 Febr. 9000 kg rode kool 8.9015.30;
170.000 kg gele kool 8—9; 18.000 kg
groene kool 1326.80; 140.000 kg witte
kool 8.508.80; 8000 kg uien 32.20
33.70, driel. 26.70—26.90; 3000 kg bieten
a 24.50—24.60, 2000 kg peen b 24.90,
c. 20.20; 400 kg witlof I 42—43; 300 kg
spruiten 2024.
Kost iets
maar practisch
niets
nE NAAM QUAX verraadt reeds door de schrijfwijze, dat het geslacht van
buitenlandse oorsprong is. Na uitgebreide onderzoekingen ontdekte ik. dat de
stamvader Wilhelm Quax zich ongeveer twee eeuwen geleden vanuit
VYuppertal (Duitsland) in Amsterdam vestigde en later als heelmeester te
Wieringerwaard werkzaam was. Het staat vrijwel vast, dat alle thans in Neder
land wonende naamgenoten die zich meestal kenmerken door 'n zeer stevige
lichaamsbouw nakomelingen zijn van deze Wilhelm Quax.
De stamvader in Nederland is een
zeer vooraanstaande figuur geweest, die
om zijn kundigheid als chirurgijn alge
meen werd geroemd. Volgens zijn eigen
verklaringen, herhaaldelijk in acten
vastgelegd, werd hij op 5 October 17
te Wuppertal-Elberfeld geboren. Hij
was de eerste zoon van Johannes Leo-
nardus Quax en Catharina Suis, wier
huwelijk op 30 November 1759 door
pastoor Joannes Teising te Èlberfeld
werd voltrokken. Wilhelm had vter
broers (Joannes. Franciscus, Leonardus
en Barnardus) en één zuster Maria
die resp. geboren werden in 1763, 1674.
1771, 1775 cn 1769 Bij mijn raadpleging
van het desbetreffende archief te Keu
len kwam ik tot de merkwaardige ont
dekking, dat de doopacte van Wilhelm
onvindbaar bleek, althans in de boe
ken van Èlberfeld. Het is waarschijn
lijk, dat zijn ouders hem om de een of
andere reden lieten dopen in een van
de vele nabijgelegen plaatsen.
Een thans in Èlberfeld wonende heer
Eugen Quax, met wie ik contact op
nam, herinnert zich van zijn vader een
degen te hebben gekregen, die oor
spronkelijk toebehoorde aan Wilhelms
vader, Johannes Leonardus. Jammer
genoeg is deze degen door een bom
bardement in de laatste wereldoorlog
verloren gegaan.
Op omstreeks 20-jarige leeftijd ver
trok Wilhelm naar Nederland. Hij nam
zijn intrek in de Brouwerstraat te Am
sterdam en trouwde op 22 Decemoer
1785 in deze stad met Antje Vissers,
die afkomstig was uit Sint Maarten
(N.-H.). Blijkbaar om tegemoet te ko
men aan de wens van zijn vrouw ver
huisde hij naar het Noorden, en wel
naar Wieringerwaard, waar hij aan rie
Grote Buurt zijn beroep van chirurgijn
voortzette. In dit dorp kwam hü reeds
spoedig in hoog aanzien, zelfs zozeer,
j^^Inze echte Zwitserse"^
kost nu maar
20 kleuren
Nergens goedkoper Ei
aan de top
Spoorstraat 103 J|
Zondagmiddag 3 uur
POPPENKAST
GOOCHELEN
CLOWNS
ACROBATEN
Vreugd voor de jeugd!
Entree 35 ct.
Plaatsbespr.Donder
dag en Zondag van
121 uur.
Tel. 2066 b.g.g. 2201.
DE BESTE f
RECLAME m
dat wij hem in 1799 wanneer de
Engelsen een inval doen in Noord-Hol
land genoemd vinden al; „president
van de municipaliteit". d.w.z. voorzitter
van het gemeentebestuur.
Uit een uitgebreid verslag over het
verloop van de gevechten in 1799 blijkt
iets over de werkzaamheden van Wil
helm Quax. Talrijke gewonde soldaden,
die op wagens uit de geyechtszone wer
den gevoerd, verleende hij de eerste
hulp door het uitsnijden van geweer
kogels. Het hoofd van de Bataafse in
fanterie, kolonel Van Sandick, raakte in
de borst gewond en werd door hem
verbonden.
De Oranje-gezinden ln Wieringer
waard, die zich gesteund voeldèn door
de nabijheid van de Engelse troepen,
wilden, in navolging van vele andere
gemeenten, de vlag op de toren zetten.
Als hoofd van de gemeente weigerde
Quax aan deze wens te voldoen.
De Engelsen vestigden zich aanvan
kelijk stevig genoeg in Noord-Holland
om af en toe strooptochten te onderne
men op het platteland. Op 15 October
1799 bijv. trachtten 22 Engelse soldaten
uit de weide van A. J. Kaan schapen
te stelen. Deze soldaten waren ongewa
pend en een groepje dorpsbewoners,
waaronder Kaan, Quax, van Eten en
Scbaat ging tot de aanval over en
heroverde de schapen! Drie der Engel
sen lieten van schrik hun hoed achter!
Op 16 November 1789, toen de Engel
sen waren afgetrokken en toch nog ve
le dorpelingen Oranje versierselen
durfden dragen, ondertekende Quax een
publicatie waarin deze handelwijze
werd verboden.
Nadat op 10 December 1802 zijn
vrouw gestorven was. hertrouwde Wil
helm 8 November 1806 te Wieringer
waard met Elisabeth Platjou, geboren
te Alkmaar. Het chirurgijnsvak oefen
de hij uit tot aan zijn dood. Door ve
len betreurd overleed hij op 26 Maait
1835 in het dorp. waar hij het grootste
deel van zijn leven had doorgebracht.
A. MEKKEN.
Tarwe f 23f 24.30; Gerst f 23.70—
f 39.75; Haver f 27.50—f 31.50; Rogge
f 34f 35.75; Duivebonen f 48f 57; Ca-
pucijners f 40—f 48; Groene erwten f 46
f 59; Bruine bonen f 35f 43.50; Kar-
wijzaad f 63f 68; Blauw maanzaad f90
f 98. Hooi: Withooi f 125—f 135; rode
klaverhooi f 115f 125; lucerne hooi
f 135f 145; haverstro f 60f 62; gerst
stro f 70; tarwestro f 66f 70; groen*
erwtenstro f 80; ander erwtenstro f 55
f 70; voederbieten met hoog gehalte
f 29—f 31; ingekuild bietenblad f 23—
f 25; voeraardappelen f 5.50f 6; poot-
aardappelen geen handel; consumptie
aardappelen binnenland f 9f 14.50,
buitenland f 9—f 12; vlas geen hgndel
WARMENHUIZEN, 6 Febr. - 17000
kg rode kool 10.20—16.20; 42.000 kg gel#
kopl 89.70; 45.000 kg Deense witte
kool 8.508.80 550 kg groene kool 12.50;
3000 kg uien 32.16—32.60. groye 32.40—
3.270; 600 kg peen 19.
