Leidt industrialisatie tot onkerkelijkheid?
De verschuivingen in de Tweede Kamer
West-Friesland heeft de oranje
vlaggen opgeborgen
£e$eïó ipAeJhen!
VERVOLG STADSNIEUWS
Speeltuindag werd ook
in Den Helder gevierd
IN HET KORT
Stoll de beste dammer
van Den Helder
Tweec/aags bezoek van het Koninklijk Paar
is v/eer ten einde
Gejuich begeleidde het
wegvarende jacht
Verheugende vrijheid,
maar
Onderzoek naar de sociale, culturele en kerkelijk-
godsdienstige situatie in 120 gezinnen van
hoogovenarbeiders
Hoogovens' personeels
beleid belangrijk geacht
Eerste felle aanval op
de aanhangers van Taft
MAANDAG 28 JUNI 1953
Alvorens het stadhuis van Hoorn
te betreden voerden de Koningin
en de Prins nog een vriendelijk ge
sprek met de echtgenote van bur
gemeester Canneman en de kleine
Mieke Canneman, die kort tevoren
aan Hare Majesteit bloemen had
aangeboden.
Zaterdag heeft ook Den Helder de
Nederlandse Speeltuindag beleefd. Tal
van stadgenoten hebben enkele pretti
ge ogenblikken gehad, toen de optocht
van de vier Helderse speeltuinen pas
seerde. De kinderen hadden er echt
tverk van gemaakt en voerden tal van
versierde steps, wagentjes en fietsen
mee. Het geheel werd door pittige mu
ziek begeleid, en wij geloven wel, dat
de jury na afloop de mooist versierus
karretjes en dergelijke naar waarde
heeft kunnen belonen.
De speeltuinvereniging „Visbuurt"
greep deze heuglijke dag aan, om in
Centraal de revue „Lichte Melodieën"
op te voeren. De burgemeester, mr.
G. D. Rehorst, en de zeer talrijke an
dere aanwezigen kregen een uitge
breid programma opgedist door het
eigen gezelschap „Shrimp Boat", on
der leiding van de heer A. Holtman.
Het groepje had wat moeite met de
„klein behuisdheid" van het toneel,
terwijl voorts het gebodene voor de
mensen achter in de zaal niet te ver
staan was. De avond werd ingezet met
„De speeltuin", waarin wij opnieuw
kennis maakte met de kleine Cora.
Daarna werd de aandacht gevraagd
voor accordeonmuziek, schetsen, acro
batiek en zang. Zo was het prettig
luisteren naar het duo Wal-Breeuw en
geïnteresseerd kijken naar „Namlo"
(de heer Haak van Overloop) en „De
Morali's", die zich behielpen op de
gladde dansvloer voor het toneel, te
midden van de eerste rijen publiek.
Noemen wij nog het optreden van
Larry Hodkinson, die als Texas-cow-
boy in Bing Crosby-stijl zijn eerste
kleine vergissing ten volle vergoedde.
Daar het programma enigszins moest
worden gewijzigd, geraakte men een
tikkeltje in de war aangaande de pau
ze. Deze kleine „rust" voor de verlo
ting heeft, naar Zaterdagavond weder
om werd bewezen, nog niets aan be
langstelling ingeboet. Ter geruststel
ling zij opgemerkt, dat de tonelisten
zich door het heen en weer draven
Van het uitgaande publiek en het be
dienende personeel niet van de wijs
lieten brengen. Op zichzelf al een hele
prestatie! Aan deze avond werd voorts
onder andere medewerking verleend
door het orkest „Verwoerd".
Optocht en feestavond werden geor
ganiseerd ter gelegenheid van de twee
en vijftigste verjaardig van de Neder
landse speeltuin.
In het Christelijk Militair Tehuis
vindt vanavond om zeven uur de trek
king plaats van de MSC-verloting.
Vanavond om acht uur houdt de
VVD in Formosa de tweede verkie
zingsvergadering. Spreker is de heer G.
Ritmeester, oud-burgemeester van Den
Helder.
Op Donderdag 17 Juli wordt In
Den Haag aanbesteed het bouwen van
een werkloods op het terrein van de
autowerkplaats der Koninklijke Mari
ne aan de Bassingracht. Op diezelfde
dag wordt aanbesteed het bouwen van
een perronloods, een wachtgebouwtje
en een toiletgebuwtje op het terrein
van de Algemene-Marine-Magazijnen
aan de Burgemeester Houwingsingel.
De adjunct-commies in vaste dienst
bij het Ministerie van Marine J. C. Gast
is met ingang van 1 Februari 1952 be
vorderd tot adjunct-commies A. De ad
junct-commies in vaste dienst J. C. J.
van Garderen is benoemd tot commies
in vaste dienst.
In de eerste klasse van de strijd om
•het persoonlijk damkampioenschap van
Den Helder, heeft J. Stoll beslag gelegd
op de titel. De titelhouder, C. J. J Leib-
brand, verloor van D. Rab, clubkam
pioen van H.D.C. Uit vijf wedstrijden
verwierf Leibbrand zeven punten. Stoll
behaalde er acht.
Zakennieuws
De heer L. van Vegten, slager alhier,
heeft zijn zaak overgedaan aan de heer
P. Snijders Jr. uit Den Helder, die zich
hier met ingang van 1 Juli komt est'-
gen, terwijl de heer Van Vegten naar
Schoorl vertrekt, waar hij het pension-
bedrijf gaat uitoefenen.
West-Friesland heeft het rood-wit-blauw en het oranje weer binnen gehaald,
de versieringen zijn afgebroken en de burgemeesters hebben do folio-vellen met
toespraken opgeborgen, maar wat niet kan worden opgesloten ls de herinne
ring aan een beminnelijk vorstenpaar, dat door zijn eenvoud en charme, van
aller harten bezit nam. Twee dagen heeft het bezoek geduurd. Het betekende
twee dagen feest, waarin de genegenheid voor het huis van Oranje zich naar
hartelust kon uitleven.
Het Koninklijk Paar bracht de
nacht door op de Piet Hein, die in de
Hoornse haven lag gemeerd en was
Zaterdagmorgen reeds vroeg met de
auto naar de Rode Steen gereden om
aan de voet van het standbeeld van
Jan Pietersz. Coen te luisteren naar
een aubade. Hier werd Koningin en
Prins door de 8-jarige Mieke Back en
de 12-jarige Jaap Mol het geschenk
van de Hoornse burgerij aangeboden;
een kunstzinnig bewerkte zilveren
briefopener
Nadat in het Westfries Museum 52
prominente mannen en vrouwen van
Hoorn aan de Hoge gasten waren
voorgesteld, werd van de Coenstad af
scheid genomen.
In Zwaag werd de veiling Bangert
en Omstreken bekeken, in Blokker de
veestapel bezichtigd van de bekende
fokkers Gebr. Ruiter en daarna ging
het zonder onderbreking door de
vlaggende streekdorpen naar Enkhui
zen, waar een officiële receptie volg
de op het historische stadhuis. Twee
kinderen uit het weeshuis, de 10-
jarige Aafje Wilms en de 9-jarige Her
man Douma overhandigden hier het
geschenk van de burgerij: een zilveren
Drommedaris op coromandelhout. Na
het défilé van schooljeugd en sport
verenigingen bezochten Koningin en
Prins het Zuiderzeemuseum, dat hun
Volledige interesse had. Met het be
zoek aan de Snouck van Loosenstich
ting in Enkhuizen was de twee-daagse
tocht ten einde.
PLAATSING van deze stukken bete
kent niet, dat de redactie met de in
houd instemt. Zij acht kennisneming
ervan wel van algemeen belang.
Mijnheer de Redacteur!
Vergun mij een weinig plaatsruimte
in Uw veelgelezen blad voor het vol
gende. Als wij door Den Helder lopen,
ontdekken wij overal de min of meer
fleurige aanbevelingen voor de a.s.
verkiezing. Dan komt er blijdschap in
ons hart, omdat het in ons land nog
mogelijk is dat Drees, Wagenaar,
Schouten, en al die anderen als één
grote familie naast elkaar staan op die
mooie grote aanplakborden welke van
gemeentewege geplaatst zijn. Voor
waar, deze vrijheid is wel een reden
tot blijdschap en dankbaarheid.
Maar er blijken onder onze plaats
genoten elementen te schuilen, die dit
niet kunnen waarderen. Overal zien
wij vernielde aanbevelingen. Eén be
paald aanplakbiljet schijnt wel in het
bijzonder de aandacht van deze men
sen te trekken. Dit is van alle borden
verdwepen, soms reeds een half uur
nadat het daar bevestigd was. Is het
verzamelwoede of .vil men het thuis
rustig bestuderen? Is het haat tegen
deze echt vaderlandse groep kiezers?
Of werkt de mooie oranjekleur op
deze vandalen zó als de bekende rode
lap op een stier? Ja! Wie kan de diep
ste gedachten peilen welke deze ver
nietigers hebben bewogen om hun al
of 'niet goed verzorgde handen uit te
strekken en hun nagels krassende over
het hout' te laten gaan, en zo de arbeid
van anderen te vernietigen? O! wat
zou ik, en velen met mij, toch gaarne
willen weten wat deze papierkrabbers
beweegt om zo duidelijk te doen uit
komen, dat ze aan de opstellers en aan
plakkers dezer afgescheurde papieren
hun plaats in de samenleving ontzeg
gen.
U, mijnheer de redacteur, hartelijk
dankend voor de verleende plaats
ruimte, verblijft
Hoogachtend,
W. Heuvelman,
Hoogstraat '47.
West-Friesland nam slechts node af
scheid van de Landsvrouwe en de
Prins. Een juichkreet van dankbaar
heid over dit bezoek brak los, toen de
Piet Hein langzaam de haven van
Enkhulzen uitvoer en langs een haag
van gepavoiseerde botters en jachten
uit het gezicht verdween.
Er is een populaire mening, dat in de geïndustrialiseerde gebieden onkerke
lijkheid en ongodsdienstigheid groter aantallen omvat dan in de agrarische ge
bieden, en dat daarbü van een oorzakelijk verband moet worden gesproken. O.a.
uitgaande van deze veronderstelling, door prof. dr W. Bannink aangestipt in een
inleidend woord, heeft het Sociologisch Instituut der Ned. Herv. kerk een on
derzoek opgezet naar de invloed van het industriallsme op het geestelijk leven
in het algemeen, het godsdienstig-kerkelijk leven meer in het bijzonder. Voor
dit onderzoek koos men een aantal nogal uiteenlopende gebieden en industrieën,
o.a. de nog betrekkelijk jonge, bij uitstek moderne industrie, de Hoogovens,
waarbij invloeden van migratie nog duidelijk waarneembaar zijn. Het rapport
van dit onderzoek naar de sociale, culturele en kerkelijk-godsdienstige situatie
in industriearbeidersgezinnen, waarvan de gezinshoofden bij het Hoogoven-
bedrijf werkzaam zijn, is samengesteld door de heer W. J. Bruyn en verschenen
in een speciaal nummer van „Sociologisch Bulletin", orgaan van het Sociologisch
Instituut van de Ned. Herv. kerk.
Het rapport, 39 pagina druks omvat
tend, kan beschouwd worden als een
poging een bijdrage te leveren tot de
ontwarring van het zo urgente en
moeilijke probleem van de sociale, cul
turele en kerkelijk-godsdienstige ge
volgen der industrialisatie. Getracht is
de totaleconcrete situatie der bij de
Hoogovens werkzame arbeiders en hun
gezinnen zoveel mogelijk te belichten.
Ter verkrijging van deze gezinsbeel
den was het gezinsinterview de meest
aangewezen methode. Derhalve wer
den de arbeiders thuis bezocht en had
de verzameling van gegevens aldaar
plaats. Dit had o.m. tot voordeel, dat
meer gezinsleden in het gesprek kon
den worden betrokken, zodat inder
daad een veelzijdig beeld van het ge
zin kon ontstaan. Hierbij ging het
geenszins om een z.g. opinieonderzoek,
maar om een poging tot openlegging
der achtergronden o.m. op basis van
objectieve feiten ep subjectieve me
ningen.
Vanzelfsprekend moest uit het aan
tal voor dit onderzoek in aanmerking
komende arbeidersgezinnen een be
paalde selectie worden gemaakt. Uit
gesproken a-sociale gezinnen kwamen
niet in aanmerking. Verder werd al
leen als eis gesteld, dat de verschillen
de voor een bepaalde afdeling ken
merkende functies zoveel mogelijk ln
het Onderzoek werden betrokken, om
aldus enig inzicht te verkrijgen in de
voor de Hoogovens kenmerkende ar-
beidsdifferentiatie. De ontvangst in de
gezinnen zelf was in het algemeen
prettig.
120 gezinnen geïnterviewd
In het eerste hoofdstuk van het
rapport worden de levensbeschouwe
lijke aspecten, zoals deze in de inter
views naar voren kwamen, behan
deld. Daarbij is uitgegaan van een on
derverdeling naar een zevental groe
pen, n.1. Rooms-Katholieken, Gerefor
meerden, Ned. Hervormden, kleinere
kerkgenootschappen en secten, sociaal
democratische en vrij socialistische ar
beiders, communisten en z.g. „daklo
zen". Deze indeling is vrij willekeurig
en berust hoofdzakelijk op het etiket,
dat de arbeider zichzelf en zijn gezin
gaf. Het tweede hoofdstuk gaat ver
volgens na, welke invloed de indus
triële werkzaamheid op de mens en
het gezinsleven heeft. Daarbij wero
een onderscheid gemaakt tussen de
psychische invloed van het eigenlijke
werk en de werkomgeving op de ar
beider zelf en de invloed van de ar
beidsomstandigheden en arbeidsvoor
waarden i.c. loonhoogte, arbeidstijden,
ploegendiensten op het gezin.
In totaal werden 120 arbeidersgezin
nen geïnterviewd. De verdeling over
de genoemde groeperingen was als
volgt: 40 Rooms-Katholieke arbeiders.
7 Gereformeerden, 7 arbeiders uit
kleinere kerkgenootschappen en sec
ten, 18 Ned. Hervormde arbeiders. 18
sociaal-democratische en vrij socialis
tische arbeiders, 10 communisten en 20
z.g. dakloze arbeiders.
Bron van sociale contracten
In de samenvatting aan het slot van
het hoofdstuk „Levensbeschouwelijke
aspecten" wordt het gehele gemêleerde
per toelichting op bovenstaand
overzicht van de ontwikkeling
der partijverhoudingen in de
Tweede Kamer sinds 191S moge
dienen, dat in de eerste plaats is
getracht het verlóóp van de poli
tieke hoofdstromingen in ons land
anti-revolutionnairen, christelijk-
historischen, communisten, libera
len, rooms-katholieken en socialis
ten aan te geven met vermel
ding van de voornaamste namen,
waaronder deze stromingen i;i de
loop der jaren optraden.
Voorts zijn ook de diverse splin
terpartijen, in enkele gevallen tot
kleine groepjes verenigd, opge
nomen. Tenslotte is melding ge
maakt van enkele belangrijke po
litieke gebeurtenissen, zoals de in
voering van het algemeen mannen-
kiesrecht in 1918, het vrouwenkies
recht in 1921 en de oorlogstoestand
van 1940-1945, na afloop van welke
met name in socialistische kring
een grote reorganiatie plaats vond,
waarbij de vrijzinnig Democrati
sche Bond, de Christelijk Demo
cratische Partij en de S.D.A.P.,
alsmede enkele kleinere groepen
tot oprichting van de Partij van
de Arbeid besloten.
bevolkingscomplex rond de Ymond
als een belangrijke bron ran sociale
contacten genoemd, waarin historische
en algemeen maatschappelijke «nrloe-
den sterk dooruierken. Zo is hier een
ontkerkelijkingsproces gaande, dat ten
dele reeds tian vrij oude datum is ln
dit verband moet de vroeg radicale
instelling van een deel der vissersbe
volking worden genoemd, dat later
in verschillende afdelingen van de
Hoogovens aan de slag ging.
Het Hoogocenbedrijf werd in dit ge
heel in zoverre een bron van regene-
rende invloeden op sociaal gebied, dat
het door de humane arbeidsvoorwaar
den, personeelspolitiek en sociale ver
zorging vele aanleidingen tot sociale
radicalisering wegnam of althans sterk
verzwakte. Door de betere arbeids
tijden en het verhoogde verzorgings
niveau bouwden de Hoogovens mee
aan een fundament, waarop een goed
gezinsleven zich kan ontwikkelen.
Niettemin is in verband met het voor
gaande duidelijk, dat deze politiek op
de algemeen maatschappelijke oorza
ken tot radicalisering vooralsnog wei
nig invloed zal uitoefenen. Zo kan men
b.v. van een humane sociale politiek a
priori geen herstel van de kerkelijke
verbanden verwachten. Wel dient de
kerkelijke planning en strategie zich
te verstaan met de belangrijke in de
streek gelegen bedrijven, n.m. de Hoog
ovens, al was het alleen maar om prac-
tische overeenstemming tussen beider
maatregelen (b.v. t.a.v. arbeidstijden
en tijden van kerkgang, gemeente
avonden e.d.) te verkrijgen.
Taak der kerk
Voor de kerk wordt gewezen op de
noodzaak tot openheid op levens- en
wereldbeschouwelijk gebied. Het is
wellicht aan te bevelen, dat de kerk
eventueel in samenwerking met de
grote bedrijven van tijd tot tijd een
nauwkeurig, zowel quantitatief als qua-
litatief onderzoek instelt naar de im
migranten (betreffende herkomst, ker
kelijke en politieke gezindte, vormen
van vrije-tijdsbesteding e.d.m.), Zolang
de streek het sterk dynamisch karak
ter bewaart. Zo zou men de reacties
van de mensen op de prediking, het
meegebrachte geloofsbezit e.d. kunnen
nagaan.
Het hoofdstuk „Het Hoogovenbedri.lt
en zijn gevolgen voor mens, gezin en
streek" valt in twee gedeelten uiteen.
In de beide eerste paragrafen wordt
de invloed van de industriële arbeid
en de dagelijkse werkomgeving op de
arbeiders besproken. De volgende drie
paragrafen behandelen daarentegen
meer de invloed van de arbeidsom
standigheden en de arbeidsvoorwaar
den op het gezin. Aan het slot worden
de voornaamste resultaten ln een kor
te samenvatting opgenomen.
Van geringe invloed
In zijn slotbeschouwing zegt de rap
porteur, dat op de critieke momenten
in de levensbeschouwing van de ge-
interviewde arbeiders en hun familie
de invloeden der werkomgeving rela
tief van geringe betekenis is gebleken.
Voorts bleken kerkafval, geloofsover
gang of rationalisering niet (meer)
gebonden te zijn aan de rechtstreekse
invloed van nabije industriecomplexen.
Uit de gegeven voorbeelden bleek te
vens, dat de kerkafval niet gebonden
is aan de mannen, al of niet via hun
werkomgeving, maar dat vele vrouwen
verhaalden van jeugdervaringen die
aanleiding waren tot verwijdering van
de kerk, ervaringen die aan de kerkse
sfeer en niet aan de woon- of werk
omgeving inhaerent waren. Beschouwt
men het totaal dezer gevallen, dan
moeten zij uiteraard beschouwd wor
den als symptomen van dieperliggende
stromingen in het maatschappelijk le
ven, die uit het onderhavige materiaal
niet in zijn alomvattendheid zichtbaar
worden. Met nadruk wordt nog gecon
stateerd, dat de Hoogovens, als knoop
punt van sociale contacten, tevens be
last zijn met de rancune en het verzet
in andere, ook niet-industriële levens
sferen opgedaan.
Conciosle
Het belangrijke rapport bevat ten
slotte de volgende conclusie:
In het geheel van de maatschappelij
ke positie der bezochte arbeidersgezin
nen hebben de Hoogovens ongetwijfeld
een stabiliserende en regenererende
werking uitgeoefend. Haar humane
personeelspolitiek heeft hiertoe bijge
dragen. Zo hebben de Hoogovens ze
ker een grote stap gezet naar apaise
ring der maatschappelijke verhoudin
gen voorzover dit door en binnen één
bedrijf verwezenlijkbaar is.
De stabiliserende werking van dit
personeelsbeleid zal een groter toe
gankelijkheid van de desbetreffende
arbeidersbevolking voor vraagstukken
van levensbeschouwelijke aard tot ge
volg kunnen hebben.
Daartoe zal algemeen maatschappe
lijk beschouwd een dynamische bena
dering van het vraagstuk der levens
beschouwelijke vorming op verant
woorde sociaal-psychologische grond,
slag nodig zijn. De bijkomstige belem
meringen, die deze industrie b.v. in de
vorm van eigengeaarde arbeidstijden
oplevert, zullen dan waarschijnlijk in
dit opzicht niet van doorslaggevende
betekenis zijn.
Eisenhowers campaone
Generaal Eisenhower heeft Zater
dagavond de aanhangers van senator
Taft in Texas beschuldigd van „zwen
del in afgevaardigden naar de natio
nale conventie". Hij noemde dit „ver
raad aan de republikeinse partij en
haar grondbeginselen".
Hij nodigde voorts democraten en
partijloze stemmers uit om samen met
de republikeinen de huidige regering,
die hij „zwak en onbekwaam noem
de op te ruimen. De generaal wekte
op tot een open-deurpolitiek „die zou
leiden tot vele bekeringen onder da
democraten". Hij beschuldigde „een
kleine clique" republikeinen in Texas
en Louisiana er van. dat zij de partij
beschouwen als hun „persoonlijk, af-
gepaald terrein" en drong ten slotte
aan op eerlijk spel op de conventie te
Lhicago, volgende maand.
Met deze rede viel generaal Eisen
hower voor het eerst in het openbaar
de politieke tactiek aan van de aan
hangers van senator Taft, zijn voor
naamste mededinger bij de benoeming
tot republikeins candidaat.
