Vier eeuwen zilversmeedkunst
Een pronkstuk uitEnkh
uizen
De expositie van Claude Monets
werken geopend
Wereldprimeur in Amsterdams
Stedelijk Museum
Prof Rutten opende congres voor
Kunstgeschiedenis
Iniernaiionale Rode Kruis bijeen
Zeldzame collectie
Ds A. Dekker viert zijn
55-jarig ambtsjubileum
Merkwaardige vondst
in de Alpen
Zijn kunst is in ons
land „thuis"
Grote uitbreiding bij de
B.P.M. te Pernis
Onzichtbare gids leidt bezoekers rond
„Draadloze"zorgt ervoor
Ander stroomtarief voor
de industrie?
Charley Chaplin gaat
procederen
Critiek op Leuvense
hoogleraren
KERKELIJK NIEUWS
BESOMMINGEN IJMUIDEN
Regering zal cultuur
blijven steunen
VIJFJARIG JONGETJE IN
BLOKKER VERDRONKEN
Wonderlijke diefstal in
Ned. Postmuseum
Vandaag viert ds A. Dekker, emeri
tus predikant te Voorburg lün 55-ja-
rig ambtsjubileum. De jubilaris werd
12 November 1868 te Groot-Aminers
geboren. Hii bezocht de gymnasia te
Zetten en te Doetinohem en studeer
de aan de R.U. te Utrecht om in 1897
eandidaat te worden in Noord-Hol
land. 25 Juli 1897 werd ds Dekker te
Nieuwpoort in het predikambt beves
tigd.
Hij diende de gemeenten van Berg
ambacht, Gameren, Giessendam, Hoe
velaken, Opheusden, Bleiswijk, Nieuwe
Tonge, Ernst en Otterlo, waar hij 1
April 1939 met emeritaat ging en zich
metterwoon te Voorburg vestigde. De
jubilaris heeft zich in zijn verschillen
de standplaatsen op verschillend gebied
bewogen en zich met name voor het
Chr. onderwijs verdienstelijk gemaakt.
Meerdere bijdragen van zijn hand
verschenen in Herv. Geref. organen.
Als student redde ds Dekker op 13
Januari 1892 te Rozenburg een jongen
uit het ijs waarvoor hij van wijlen de
Koningin-Moeder een bronzen medaille
en getuigschrift verkreeg. Ds Dekker
heeft gedurende zijn ambtsbediening
meer dan vijftig beroepen ontvangen
en bijkans 5600 maal gepreekt.
Dc verguld-zilveren gedekselde schaal, die Enkhuizen in 1573 aan Prins
Willem I ten geschenke aanbood.
(Van onze Haagse redactie)
£én van de belangrijkste stukken van zilversmeedkunst, welke op de juist
geopende tentoonstelling „Vier Eeuwen Zilver" in het Haagse gemeente
museum voorkomt, is stellig de gedekselde schaal op voet, die de stad Enkhuizen
na de slag op dc Zuiderzee op 11 October 1573 aan Willem de Zwijger geschon
ken heeft. Het is een schaal van gedreven zilver, die jammer genoeg door latere
bezitters in een goudbad werd gestopt. Thans is dit historische kleinood eigendom
van de Engelse Earl of Yarborough, die het voor deze expositie welwillend
afstond. De ronde voet en de onderzijde van de schaal vertonen een fries van
tritonen en zeemonsters. Dc vaasvormige schacht draagt vier ramskoppen met
een ring door de neus, waaraan vruchten hangen. In de binnenzijde van de
schaal is de slag op de Zuiderzee afgebeeld en bovendien twee steden en het
wapen van Willem de Zwijger binnen een Latijns rondschrift.
Haagse en de Friese. De Amsterdamse
stijl is krachtig en zelfbewust, de
Haagse duidelijk internationaal, de
Friese regionaal, maar in zijn beperkt
heid van een hoogte, als slechts zelden
in ons land is geëvenaard.
Op de Haagse expositie is het zilver
gerangschikt naar plaats en tijd, voor
zover deze beide richtingen, elkaar niet
doorkruisen. Na een aandachtige rond
gang op zijn uitgangspunt terugkomend,
zal men vervuld zijn met ongelooflijke
LIET bolvormige gedeelte van het dek"
sel laat weer de Zuiderzee zien met
schepen en steden aan de kust, waar
onder Enkhuizen. Daarboven volgt een
verhoogd cylindervormig gedeelte, ver
sierd met een fries van zeemonsters,
waaromheen weer een Latijns rand
schrift gegraveerd is.
Een vrouwenfiguur op vaasvormig
voetstuk bekroont het geheel.
De binnenzijde van het deksel heeft
in het midden een medaillon met de
zinnebeeldige voorstelling van het de
vies van Willem de Zwijger, dat overi
gens ook weer in het Latijn eromheen
gegraveerd is.
Een van de 650
DEZE gedekselde schaal is slechts één
van de zeshonderdvijftig meester
stukken van oude zilversmeedkunst,
die hier in het Haags gemeentemuseum
bijeen gebracht zijn. Van elk van die
kostelijke kunst- en ambachtsstukken
zou een verhaal te vertellen zijn. En
wel ook, omdat de zilversmeedkunst
zich van de vrije kunsten onderscheidt
doordat hierbij altijd een bepaald doel
gediend moest worden. Er moest een
kerksieraad gemaakt worden een
miskelk, een avondmaalsbeker een
k?;"-spnstandaard of een gebruiksvoor-
wero voor particulier gebruik. Het ge
volg hiervan was dat de kunstenaar
sterk gebonden was aan een grond
vorm. en zijn vrijheid slechts kon vin
den in de versiering of een lichte va
riatie op die grondvorm. Nochtans is
Nederland op het punt der zilver
smeedkunst sinds het midden van de
zestiende ppiiw 'n zeer voorname plnate
in de wereld gaan innemen. Bijna alle
Nederlandse steden hebben hun groot
meesters in deze kunst opgeleverd, die
allen een eieen ornamentstijl vertegen
woordigen. Van al deze steden onder
scheidt men echter drie hoofdrichtin
gen, namelijk de Amsterdamse, de
Een Zwitserse berggids heeft de
zer dagen op de Cenzalo-gletscher
midden in de Zwitserse Alpen,
een merkwaardige vondst gedaan.
Hij ontdekte namelijk tussen het
ijs van de gletscher een postzak,
waarin zich 125 brieven en 17
briefkaarten, afkomstig utt Ne
derland, bevonden. De bestem
ming van de brieven en kaarten
was Duitsland en Italië. Na on
derzoek bleek de postzak afkom
stig te zijn van een vliegtuig, dat
op 1 October 1933, op weg van
Frankfort naar Milaan, is veron
gelukt. De teruggevonden post
stukken zullen voor zover moge
lijk nog besteld worden. Dat de
postzak gevonden werd is te
danken aan de buitengewoon
zware dooi van de laatste dagen.
De Franse ambassadeur de heer J. F.
Garnier, heeft gisteravond in het ge
meentemuseum te 's-Gravenhage een
tentoonstelling van werken van Claude
Monet geopend. De directeur van de
dienst voor schone kunsten, mr L. J. F.
Wijsenbeek, zeide in zijn welkomst
woord over Monet alleen, dat diens
verblijf te Zaandam zijn schilderwijze
totaal veranderde. Prof. Huygbe, die
ais Frankrijks grootste kenner van het
Franse impressionisme, zijn invloed en
zijn historie wordt beschouwd, zeide,
dat zich in Monet iets van het collecti
visme en van een natuurkracht open
baart. Hij had de visie van onze mo
derne tijd en kan ais „de" incarnatie
van het impressionisme worden be
schouwd.
Op het ogenblik stijgen de papieren
van Claude Monet weer zeer sterk. Hij
gaf de objectiviteit der „sensation" aan
de kunst, iets, waarmede Leonard da
Vinei reeds begonnen was. Zo sloot hij
enerzijds een periode af en opende an
derzijds de poorten van de moderne
kunst. Tussen Proust en Monet is een
verband te constateren. Naast de typi
sche Latijnse trekken, had Monet ook
de eigenschappen van de mens uit het
Noorden. Misschien zal deze eigenschap
van Monet de Nederlander nog dichter
tot Frankrijk brengen.
De Franse ambassadeur, de heer J. P.
Garnier. herinnerde aan de culturele
uitwisselingen tussen Frankrijk en Ne
derland en noemde daarbij in bet nsj-
Naar wij vernemen, zal de raffina-
gecapaciteit van de BPM in Pernis
van 6 millioen ton op 9 millioen wor
den gebracht door de bouw van een
vierde distilleereenheid met een ca
paciteit van 10.000 ton per dag. Te
vens is men voornemens uitbreiding
te geven aan de chemische industrie,
de asfaitfabriek en de smeerolie-in
dustrie. Gisteren is de tiende betonnen
80 m. hoge schoorsteen gereed geko
men, tevens de eerste die bestemd is
voor de genoemde vierde distilleer
eenheid.
Specimen van Friese zilversmeedkunst.
zonder de Rodin-tentoonsteiling, die
enkele jaren terug in het gemeente
museum werd gehouden. De wórden
van Monet, zo vervolgde hij, zijn in de
lage landen „thuis". Daarna accentueer
de hij de invloed, die Jongkind op deze
Franse schilder had gehad. Hij schetste
het wezen van Monets kunst en citeerde
enige uitsjpraken van grote Fransen
over het werk van deze meester. Hier
na verklaarde hij de tentoonstelling
voor geopend.
Het Stedelijk Museum te Amsterdam
heeft de wereldprimeur van een draad
loze rondleiding. De bezoeker, voorzien
van een ontvangapparaat, beluistert, al
wandelend langs het geëxposeerde, de
daarover gegeven uitleg, die van een
tape-recorder via een versterker van
een centraal punt wordt uitgezonden.
De idee is afkomstig van de heer E. R.
Meijer, verbonden aan de staf van het
Centraal Museum te Utrecht. De uit
voering is verzorgd door Philips.
Om het complex zalen, waarin de
expositie „Vals of Echt" is onderge
bracht is een kabel gelegd, die verbon
den is met de versterker en deze
aangesloten op de tape-recorder. De
kabel omsluit de zalen als een lus, en
in de zalen bevindt dus een electromag-
netisch veld.
De spoel in het gehoorapparaat vangt
de uitgezonden trillingen op, die, na
omzetting, via een iti de oorschelp ge
klemd knopje, in het oor worden over
gebracht. Het voordeel van deze draad
loze rondleiding het is nog een expe
riment is, dat de stilte in de zalen
niet wordt verstoord.
Op welke afstand de bezoeker zich
ook van het object, waarover uitleg
wordt gegeven, opstelt, overal kan hij
het gesprokene verstaan. De tekst kan
in de meest perfecte vorm worden op
genomen. Deze kan op elk gewenst mo
ment worden afgedraaid, zodat het
aantal rondleidingen aanmerkelijk kan
worden vermeerderd.
Een aantal journalisten heeft zicb
op deze wijze laten voorlichten. Het
was een ietwat vreemde gewaarwor
ding zo, kijkend en luisterend in een
Voorlopig
Bestaande jarietsgronden zijn
verouderd
Inzake de tarieven voor electriciteils-
ievering aan het bedrijfsleven, wordt
vernomen, dat reeds ruim een half jaat
geleden door de drie centrale werk
geversorganisaties een commissie voor
overleg is ingesteld, welke contact
houdt met de electriciteitsmaatschappij-
en over het vaststellen van redelijke
siroomtarieven, die naar beide zjjden
bedrijfseconomisch verantwoord zijn.
Naar veler opvatting zijn de twintig
tot dertig jaar geleden vastgestelde ta-
riefsgronden voor de electriciteitsleve'
ring aan de industrie volkomen ver
ouderd. Zulks in verband met de tech
nische en structurele wijzigingen, zo
wel bij de productie van electrische
energie als in de industrie. Getracht
wordt dan ook om in overleg nieuwe
voorlopige vermogens-(vastrecht)-tarie
ven en nieuwe afname-(verbruiks-)
tarieven per bedrijf of groep van be
drijven op te stellen. Hoewel van een
algemene vernieuwing der tariefsgron-
den dus nog niet kan worden gespro
ken, acht de betrokken werkgevers-
Commissie de uit het overleg gegroeide
voorlopige resultaten over het geheel
genpmen voorshands bevredigend.
Voor het ingewikkelde vraagstuk der
tariefstellingen onder de huidige om
standigheden heeft men nog geen alge
meen aanvaardbare oplossingen kunnen
vinden. Een economisch juiste structuur
in de verschillende gewesten zal met de
daar heersende omstandigheden in
overeenstemming moeten zijn.
Charlie Chaplin gaat een proces be
ginnen tegen „National Broadcasting
Co." in de V.S. en een politieke com
mentator van deze omroep/* Gardner.
Gardner zou hem als „communist en
leugenaar" hebben voorgesteld. Chaplin
eist drie millioen dollar schadevergoe
ding.
muisstille zaal te worden „rondgepraat".
„Het is geenszins de bedoeling", zo
vertelde de directeur van het Stedelijk
Museum, jonkheer W. J. H. B. Sand-
berg, „dat de bezoeker na afloop van
zo'n goed half uur durende rondgang,
de expositie verlaat, maar dat hij met
de zojuist beluisterde inlichtingen en
verklaringen gewapend, nog eens op
zijn gemak de tentoonstelling gaat be
zien".
De directie van het Stedelijk Mu
seum is voornemens als de proef slaagt,
de bezoekers die van deze draadloze
gids gebruik wensen te maken, een
kleine vergoeding in rekening te bren
gen. De tekst van de expositie „Vals
of Echt" is ook in het Frans, Engels en
Duits opgenomen.
Opzienbare brochure
Nederlands is „noodiaal" op
de universiteit
Het katholieke Vlaamse studenten
verbond heeft een brochure gepubli
ceerd, waarin het tot de conclusie komt,
dat vele hoogleraren aan de Neder
landse afdeling van de Leuvense uni
versiteit Franstalig zijn. De brochure
zegt dat aan de functie van hoogleraar
een sociale taak is verbonden, welke
zonder het spreken van Nederlands in
het dagelijks leven niet vervuld kan
worden.
„Iemand die alleen bij zijn collega's
Nederlands spreekt en voor de rest vol
komen on- Vlaams voelt, schiet in be
langrijke mate in zijn taak tekort",
aldus de brochure.
In een commentaar op deze brochure
zegt het blad „De Standaard", dat een
aantal dezer hoogleraren het Neder
lands niet voldoende machtig is of
dialect spreekt en dat zij geïsoleerd van
de Vlaamse taalgemeenschap Jeven:
hun huistaal is Frans, hun kinderen
worden in het Frans opgevoed, zij heb
ben hun relaties in de Franssprekende
kringen. De „Standaard zegt, dat deze
dingen de indruk wekken, dat de ver
nederlandsing van de Leuvense univer
siteit slechts „facadewerk" is geweest.
In universitaire kringen heeft de bro
chure opzien gebaard.
Van 26 Juli—9 Augustus wordt in
Toronto een conferentie van ver
tegenwoordigers van 72 landen van
het Internationale Rode Kruis
gehouden. Deze conferentie heeft
plaats in het Royal York Hotel, het
grootste hotel van het gehele Britse
Gemenebest. Het is een stad op
zichzelf. In de benedenverdieping
zijn winkels, een kapper, een
beautyshop, een cafétaria enz. Het
hotel heeft meer dan duizend
kamers met badkamer. Tevens wor
den scltooltekeningen van het
Internationale Jeugd Rode Kruis
tentoongesteld.
Ned. Herv. kerk.
Beroepen te Haarlem: (voor bijzon
dere werkzaamheden): J. Heidinga,
voorganger van Vereniging voor Vrij
zinnig Hervormden aldaar.
Ned. Herv. kerk.
Beroepen te Poortvliet: G. van Estrik,
eandidaat te Maurik. Aangenomen naar
Amersfoort (vacature Jac. Vermaas):
A. de Hartogh te Scherpenzeel.
Geref. kerken.
Aangenomen naar Uithoorn: G. Th.
Rothuizen, vlootpredikant te Den Hel
der.
Geref. kerken.
De classis Middelburg heeft prop.
geëxamineerd en beroepbaar verklaard
de heer P. Joziasse, eandidaat aan de
V. U. Zijn adres is Vrouwenpolderse-
weg te Serooskerke.
Chr. Geref. kerken.
Beroepen te Eemdijk: M. Vlietstra,
eandidaat te Hoogeveen.
Besommingen van trawlers: Ro 48
f 14.500; loggers Ro 2 f 1970, KW 62
f 5330, KW 7 f 11.600: kotters IJM 208
f 5040, IJM 249 f 280; IJM 226 f 90; IJM
230 f 620; TX 33 f 2420; KW 35 f 640;
KW 128 f 530, KW 189 f 320; Sch. 62
f 370.
Per kilogram: heilbot 2.60; tong: gr
3.50—3.80, grm 2.16—1.76, kim 2.32—1.87,
kl. I 2.42—1.89 en II 1.67—1.46; tarbot
I 2.20—1.75.
Per 50 kg: Tarbot II 73—64, III 63 en
IV 6151; kl. griet 3230; tongschar
55—34;schol: kim 43—37, kl. I 35—32, kl.
II 238; schar 218; v. haring 16%8;
makreel 1610%; schelvis: gr 6455,
grm 6051, kim 4544, kl. I 4640, II
388: wijting 25—8; gr gul 42; mid. gul
34—30, kl. gul 22—19%; kl. haai 37—
18; kim. hake 71, I 44—33 en B 29;
poontjes 13, pieterman 23%22;
Per 125 kg: gr. kabeljauw 200115;
gr. koolvis zw. 5956; gr. leng 8176;
gr. hake 2.48—2.30. De totale aanvoer
bedroeg 4800 kisten.
De minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen, prof. Rutten, heeft
gisteravond in het Concertgebouw te
Amsterdam het 17e Internationale Con
gres voor Kunstgeschiedenis geopend.
In zijn openingsrede zeide minister
Rutten o.m. „Vergelijkt men de toe
stand van heden met de toestand van
1898, toen te Amsterdam het eerste
rongres gehouden werd. dan vindt men
op elk gebied een grote verandering,
die zeker een verbetering betekent. In
1989 was professor Six, de voorzitter
van het eerste congres voor kunstge
schiedenis. dc enige hoogleraar, die in
Nederland kunstgeschiedenis doceerde.
Sedertdien zijn leerstoelen voor
kunstgeschiedenis gevestigd te Utrecht
en te Leiden. Ook Nijmegen en Gro
ningen zijn niet achtergebleven. Te Ro
me is in die tijd een Nederlands insti
tuut opgericht. Ook buiten de universi
teiten is veel voor de kunstgeschiede
nis gedaan'. Hierbij herinnert prof.
Rutten slechts aan Bredius en aan
Hofstede de Groot.
Naast het eigenlijke kunsthistorische
werk herinnerde de minister aan de
grote veranderingen in onze musea.
Door de laatste oorlog zijn al onzé
musea volledig ontredderd. Het heeft
grote inspanning gekost de nieuwe op
stelling vóór dit congres gereed te krij
gen. Slechts enkele dagen geleden is in
het Rijksmuseum te Amsterdam een
groot aantal zalen geopend, waarin de
kunstwerken op een voorbeeldige wij
ze zijn opgesteld.
De minister releverde hoeveel er in
Nederland gedurende de laatste halve
eeuw is geschied voor de oude kunst
werken en voor hun geschiedenis.
Tevens gaf h(j de verzekering, dat
de Nederlandse regering, ook in de te
genwoordige moeilijke omstandigheden,
dit onderdeel der Neeriandse cultuur
niet zal verwaarlozen.
Gisteren is de familie Broers aan de
Lageweg te Blokker door een tragisch
o igeval getroffen. Het zoontje IJsbrand
vierde zijn vijfde verjaardag en der
halve was de familie in feeststemming
Om elf uur bleek de kleine jarige ech
ter verdwenen te zijn en na lang zoe
ken vond de vader hem in een sloot
voor het huis. Het jongetje was toen
echter al verdronken..,.
eerbied voor wat deze* oude meesters
wisten te maken.
Zij tot slot vermeld, dat vier eeuwen
werk geëxposeerd wordt van vóór 1813,
het jaar, dat het stedelijke zilverkeur
kwam te vervallen en het Nederlandse
keur werd ingesteld.
Gebruikmakend van de drukte bij
een demonstratie op de tentoonstel
ling „Eeuwfeest Rijkstelegraaf" in
het Nederlands postmuseum heeft een
bezoeker kans gezien een gehele rol
papiea van een telegraaftoestel mee
te nemen. Welke bedoeling de dader
hiermee heeft gehad is niet duidelijk,
daar deze rol voor hem als waarde
loos moet worden beschouwd.
Slechts na veel moeite is de direc
tie van het Nederlandse postmuseum
er in geslaagd een kleine voorraad
van dit zeldzame papier te bemach
tigen, waardoor het nu weer mogelijk
is de bewuste machine te demonstre
ren.
