Navo-viootoefeningen doorn in het
oog van de Russen
Naar een Europese politieke
gemeenschap
Indonesië wenst hervatting van de
onderhandelingen met Nederland
Abe weer in het
Oranje-team
Westelijke geallieerden hebben
5.5 millioen man op de been
VERENIGDE NOORD-HOLLANDSE DAGBLADEN
Critiok op Denemarken en Noorwege
Nieuwe atomische
krachtbron ontdekt
Honderdvijftig duizend soldaten klaar
voor oefening „Hold Fast
Vloot van atoombommenwerpers
door wervelwind beschadigd
rDe Sport
Politieke
weienschap
Maandag 15 Sept. 1952
77e Jaarpang No. 11516
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Vlieringen en Anna Paulowna
Straaljager stortte in zee
Weer relletjes in Iran
Vandaag begint overleg
in Straatsburg
Botsing van bromfiets
met een motorrijwiel
Voor 100 milliard volt
Over opheffing der Unie
en Kwestie-lrian
r)E Indonesische minister
lichting, de heer A.
heeft aan Aneta verklaard, dat het in
het voornemen van de regering ligt om
de onderhandelingen met Nederland
over de opheffing van de Unie en de
kwestie-lrian te hervatten.
Nederlanders vervoerd
met 4500 auto's
Boskamp debutant
Verklaring over conferentie
in Moskou op komst?
De militaire productie is in Europa sinds
1949 verviervoudigd
Rapport van het „State
Department'
De schade geschat op
48 millioen dollar
ZINKEN CENT UIT DE
CIRCULATIE
VERLIEZEN OP MALAKKA
Tulyar verdiende bijna een millioen
Weerbericht
Directie:
BIJLSMA en C. KRAK
Hoofdredacteur:
H. M. KOEMANS
BUREAU:
Koningstraat 62—64
Den Helder
Postgironummer 449041
Telefoon 2345
TARIEVEN:
Advertenties: 16 ct p. m.m.
Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woor
den 1.elk woord meer
5 cent
Abonnementen per kwar
taal 6.05 per maand
2.02 bij vooruitbetaling
plus incassokosten
Weekabonnementen 0 49
D'wateren*'zijbegonnen,'"blijken*een* doomin het0'*86 'V® Noorde,«ke
deelnemin"van HLStff
de oefeningen deze ianden
kwalijk- Zaterdag zijn volgens het Engelse blad „Sunday Express" in het gebied
waar de manoeuvres worden gehouden minstens een dozijn Russische treilers
waargenomen. Geallieerde officieren menen, dat zij met krachtige radio-ontvang
toestellen z»n uitgerust om signalen tussen geallieerde vliegtuigen en schenen op
Li, N°,irSe Straa,-i;lR,'r' aan de oefeningen decK
stortte na een botsing met een ander vliegtuig in zee. De piloot kwam om 't leven.
van de V. S., die een eenzijdig toezicht
willen instellen op internationale aan
Denemarken grenzende zee-engten tot
schade van de vitale belangen van de
Baltische landen en hun veiligheid".
Voorts levert het blad sterke critiek
op het feit, dat de oefeningen in dit
Noordoostelijke zeegebied worden ge-
Meer dan 160 oorlogsschepen uit
acht verschillende NAVO-landen
nemen deel aan de gecombineerde
vlootmanoeuvres, die de naam
Mainbracedraagt. Ome foto
brengt een overzicht van de vloot
die hier tegen het vallen van de
Zaterdagavond nog voor anker lag,
doch 's nachts is uirpevai en.
Het Russische publiek, aldus Mikhai-
lof, commentator van radio-Moskou, in
een artikel in „De Rode Ster", kan de
deelneming van Denemarken en Noor
wegen aan de Navo-vlootoefening na
hun beloften aan Rusland, dat zij zich
niet aan aggressie zullen schuldig ma
ken, niet stilzwijgend voorbijgaan. Het
blad herinnert aan de verzekeringen van
beide landen inzake non-aggressie in
1949 gegeven en zegt, dat deze beloften
kennelijk in strijd zijn met de feiten.
Volgens het Russische blad helpt de
Deense regering mee aan „het maken
van Denemarken tot een oorlogsbasis
houden. Geen der deelnemende landen,
zo wordt er geschreven, met uitzonde
ring van Denemarken heeft bezittingen
aan de Oostzee. De strijdkrachten der
Navo-landen hebben derhalve niets te
maken in de Oostzee.
Zaterdagmorgen is een aanvalsvloot
uit de Clyde in kiellinie weggevaren.
Reeds spoedig werd een onder een mij
nenveld verscholen duikboot ontdekt.
Met steun van Shackleton- en Hud-
sonvliegtuigen van Schotse vliegvelden
en Fireflies van vliegkampschepen wer
den aanvallen gedaan. Onafgebroken
vinden oefeningen plaats binnen het
vlootverband. 's Nachts wordt met ge
blindeerde navigatielichten gevaren.
De aanvalsvloot lag Zondagmiddag
Noordwestelijk van de Orkaden.
De weersomstandigheden zijn goed.
Schacht in Duitsland terug
Dr Hjalmar Schacht, die gisteren uit
Teheran in Frankfort is teruggekeerd,
heeft verklaard, dat de Perzische valuta
sterker was dan algemeen wordt ge
dacht en dat zonder bezwaar tot een
nieuwe emissie van bankbiljetten kon
worden overgegaan.
Premier Mossadeq heeft gisteren een
langdurig onderhoud met de Sjah ge
had. Verwacht wordt, dat dit onderhoud
door een belangrijke bekendmaking zal
worden gevolgd.
In Noordwest-Perzie zijn ongeregld-
heden uitgebroken tussen enkele stam
men. toen werd getracht Mossadeqs ag
rarische hervormingen in te voeren.
Ook in Zuid-Perzie zijn gevechten
uitgebroken tussen twee stammen.
Hoewel het parlement van de Euro
pese Kolen- en Staalgemeenschap Za
terdag in Straatsburg zijn eerste zit
ting sloot, zullen de leden reeds van
daag opnieuw bijeenkomen als een
vergadering ad hoe. Men besloot daar
toe in grote meerderheid teneinde met
een tot zeven en tachtig leden uitge
breide formatie het werk aan een po
litiek statuut voor Europa te begin
nen.
Een dode en twee gewonden
Op de weg langs de Dedemsvaart te
Den Hulst (O.) zijn gistermiddag een
bromfiets en een motorrijwiel met el
kaar in botsing gekomen. De berijder
van de bromfiets, de ongeveer 18-ja-
rige J. Kappert, werd over het stuur
in het kanaal geslingerd. Een voorbij
ganger sprong gekleed te water, do. i
kon het slachtoffer niet vinden. Later
kon K. worden opgedregd, waarbij
bleek, dat de levensgeesten reeds wa
ren geweken.
De berijder van de motor, de heer
W. Knol uit Den'Hulst, en zijn duo
passagier werden ernstig gewond. De
heer Knol had een ernstige hersen
schudding en de duopassagier, de heer
E. Meulenbelt, had zware verwondin
gen aan het hoofd. Beide slachtoffers
j zijn naar het ziekenhuis vervoerd.
Atoomgeleerden hebben in het na
tionale laboratorium Brookhaven (V.S.)
volgens de natuurkundige medewerker
van de „New York Times", Wiiliam
Laurence, een ontdekking gedaan, die
„de opzienbarendste sinds de ontdek
king van de splitsing van uranium" is.
Men heeft een principe ontdekt, dat
het bouwen van een accelerator voor
grote capaciteit mogelijk maakt. Deze
zou een energie van honderd milliard
volt kunnen bereiken. De krachtigste,
die thans bestaat, kan 2.3 milliard volt
opwekken. De directeur heeft de feiten,
die Laurence in zijn blad vermeldde,
bevestigd.
Het nieuwe apparaat zal, naar wordt
verwacht, leiden tot nieuwe kennis
van de stoffelijke wereld, haar oor
sprong, samenstelling en toekomst. De
wens zal dan voor het eerst in staat
zijn protonen en neutronen, evenals
electronen en mesonen, de voornaam
ste bouwstoffen van het universum, op
grote schaal te scheppen.
van voor-
Monunutu,
Ik ben ervan overtuigd, dat ook de
Nederlandse regering hiertoe bereid is.
Deze onderhandelingen zijn geen nieu
we aangelegenheid, doch slechts een
voortzetting van de enige maanden
geleden afgebroken besprekingen De
minister wees hierbij op de houding
van het vorige kabinet-Sukiman, dat
steeds heeft getracht bij het oplossen
van de vraagstukken de Unie en Irian
betreffende, een „politiek van uitstel
te vermijden. Hij sprak als zijn over
tuiging uit, dat het kabinet-Wilopo
eenzelfde standpunt zal innemen.
Manoeuvres in West - Duitsland
In de zachtglooiende bossen en vel-
den van Wcstphalen concentreren zich
thans ten Westen van Fadcrhorn de
ruim 150.000 man tellende legereenhe
den, welke deelnemen aan de NAVO-
oefening „Hold Fast". lange autocolon-
"es dreunen over de wegen en overal
ziet men men officieren en soldaten on
der de nieuwsgierige blikken van Duit
se burgers werken aan de inrichting en
beveiliging Van stafkwartieren.
.De negen dagen durende oefening be-
gint Maandagnacht om achc uur. Dan
2al het uit het Oosten aanvallende
„Groenlandse" leger een overgang P°"
Ben te forceren over da rivier de Weser
de grens tussen „Groenland en
uwland" om via een bruggen
hoofd door te stoten naar de Rijn en
het Ruhrgebied In het gevecht, dat
daarop over een frontbreedte van ruim
•IJftig kilometer zal ontbranden, zal
„Blauwland" met ongeveer vier infan
terie- en drie pantserdivisies moeten
trachten deze aanval te keren.
De Nederlandse troepen, in totaal
35 000 man, liggen op de linkerflank van
het .blauwe" leger. Dinsdag zijn de eer
sten daar reeds gearriveerd om de
kwartieren in te richten. De laatsten,
drie bataljons uit Weert .arriveerden
Zondagavond. De Nederlandse Spoor
wegen, de chauffeurs van de aan- en af-
voertroepen en de vaartuigendienst van
het leger komt de eer toe van het wel
slagen van dit transport. De spoorwe
gen namen met negen passagierstreinen,
zeven tanktreinen en vier artillcrietrei-
r.en het vervoer van tienduizend solda
ten, de tanks en de artillerie van dit
legercorps voor hun rekening. De chauf
feurs van de 4500 auto's, die het Neder
landse legercorps vervoerden, hebben I
hun werk goed gedaan.
De voormalige Duitse generaals Hans
Speidel en Adolf Heusinger zullen de
oefening „Hold Fast", bijwonen als of
ficiële vertegenwoordigers van de
Westduitse Bondsrepubliek.
Voorts verklaarde minister Monunutu
dat, indien Japan het lidmaatschap zou
aanvragen van de Verenigde Naties, als
toegevoegd lid, Indonesië Japan hierbij
zal steunen, „omdat Japan als Aziatisch
land de positie van de Aziatische en
Arabische landen kan verstevigen".
De Duitse delegatie had tevoren haar
bezwaren tegen dit snelle tempo inge
trokken. Het parlement nam een motie
aan, waarin de nadruk gelegd werd op
de wens om de nauwst mogelijke ban
den tot stand te brengen tussen de toe
komstige politieke gemeenschap en de
Raad van Europa.
De assemblee zal bij haar werk reeds
kunnen beschikken over een ontwerp,
dat juist is opgesteld door een specia
listencommissie van de Raad van Eu
ropa. Tijdens het debat heeft de Ne
derlandse afgevaardigde mr J. Blaisse
een pleidooi gehouden voor de vor
ming van een politieke eenheid.
De afgevaardigden van de Duitse So
ciaal-Democratische partij zullen niet
deelnemen aan de besprekingen voor
een toekomstige Europese gemeen
schap.
Abe Lenstra heeft weer genade kun
nen vinden in de ogen van de keuzc-
coinmissie van de KNVB. De Fries is
in ieder geval weer opgesteld in het
Nederlands elftal dat Zondag te Kopen.
Iiagen een wedstrijd speelt tegen De
nemarken.
Het Oranje-elftal is als volgt sanmn-
gesteld: Kraak (Stormvogels); Oden-
thal (Haarlem) en Boskamp (Ajax)
Wiertz (DWS), Terlouw (Sparta) en
Biesbrouck (RCH)Van der Kuil
(VSV), Lenstra (Heerenveen), Van
Roersel (Willem II), Bennaeis (Dosko),
en Clavan (ADO).
Reserves zijn: Landman (Sparta),
Frans Tebak (Eindhoven), Hendriks
(Vitesse) en Van Melis (Eindhovr/i).
De ploeg, welke Zaterdag 20 Septem
ber per KLM vertrekt, zal worden ver
gezeld door de bestuursleden drs W.
Reyseger, J. H. van den Bosch, L.
Brunt, door de voorzitter van de keuze
commissie A. W. Verlegh en het lid van
de technische commissie J. T. H. Mul
der en bondscoach J. van der Leek.
De Denen komen met de volgende
opstelling in het veld: Joergen Johan
sen (KB); Per Knudsen (Aarhus) en
Svend Nielsen (B 93) aanvoerder; Erik
Terkildson (Esjberg), Cresten Broeg-
ger Ab) en Ralf Ginsburg (Hik)Soe-
ren Andersen (Esbjerg), Poul Erik
Petersen (Koege), Jens P. Hansen
(Esbjerg). Kurt Nielsen (Skovshoved)
en Kaj Nielsen (Skosvshoved)
Volgens radio-Peking zou hedenmor
gen een belangrijke verklaring worden
omgeroepen. Men vermoedt te Tokio,
dat deze betrekking zal hebben op de
besprekingen tussen Rusland en Rood-
China in Moskou.
De Europese bondgenoten van de Ver.
Staten hebben op het ogenblik ruim 2
millioen man onder de wapenen. De
Sowjet-Unie beschikt thans over vier
millioen man, waaronder 175 frontdivi
sies, waarvan er 100 in de Oosteuropese
landen zijn verspreid. Dit wordt mede
gedeeld in een Zaterdag gepubliceerd
rapport van het Amerikaanse Ministerie
van Buitenlandse Zaken.
Verklaard wordt, dat de Westelijke
sterkte nog lang niet geheel Is opge
bouwd. De financiële hulp van de VS
is daarvoor een essentiële factor. Het
totale bedrag van de begrotingen van
de Amerikaanse bondgenoten in de
Navo bedraagt voor 't lopende jaar 11.7
milliard dollar. Dit cijfer zal tot veer
tien milliard kunnen stijgen, als West-
Van de zijde van de Amerikaanse
luchtmacht is Zaterdag medegedeeld,
dat op 1 September een wervelstorm
honderd en zes B-36 „atoombommen
werpers" heeft beschadigd op het vlieg
veld Carswell bij fort Worth in Texas.
Eén toestel werd totaal vernield. De
gehele schade aan vliegtuigen en in
stallaties wordt geschat op 48 millioen
dollar. De vliegtuigen kosten elk 3.5
millioen dollar.
Een commissie van de Senaat is een
onderzoek begonnen.
r\NZE sportrubriek ondergaat met
de ingang van het wintersei
zoen een belangrijke wijziging, die
niet alleen wordt uitgedrukt door
een nieuwe kop. De duizenden
sportliefhebbers onder onze lezers
zullen na verloop van tijd bemer
ken, dat wij pogen de sportgebeur
tenissen van de Zaterdag en Zon
dag van een andere geest uit te
benaderen. Daartoe hebben wij
ons verzekerd van de medewer
king van een corps deskundigen,
dat zonder aanziens des persoons
de wedstrijden zal beoordelen. De
vereniging, die door haar houding
op het sportveld uitmunt, zal on
ze pen niet behoeven te vrezen.
Chauvinisme zal ons even vreemd
zijn als sportverdwazing.
Wij zijn er van overtuigd op
deze wijze in de eerste plaats het
belang van de sport zelve te die
nen en daarmee bovendien het
belang van de sportverenigingen.
HOOFDREDACTIE.
Reuter tekent bij het bericht aan,
dat dit de eerste aanwijzing is, dat de
V.S. de beschikking hebben over meer
dan honderd van genoemde vliegtuigen,
die atoombommen duizenden kilome
ters ver kunnen vervoeren.
De prijs van de Belgische mar
garine is met elf procent verlaagd en
bedraagt thans 24 frs.
Duitsland zich bij de Westerse bondge
noten zou voegen. Het rapport zegt
voorts, dat de Europese productie van
militaire uitrusting sinds 1949 bijna vier
maal vergroot is.
In het rapport wordt niet vermeld de
gezamenlijke sterkte van de Ameri
kaanse strijdkrachten (3.5 millioen
man). Noch die van Australië, Joego
slavië en Spanje of die van de Oost
europese landen en communistisch Chi
na. Het bezit van de atoombom door
Rusland wordt in het rapport be
schouwd als een zeer belangrijke fac
tor in de Russische machtspositie.
Met ingang van 15 September 1952
wordt de zinken cent, daterende uit de
oorlog, ingetrokken. Gelegenheid tot
inwisseling tegen gangbare Nederland
se betaalmiddelen wordt gegeven van
15 September tot 15 December. Inwis
seing kan geschieden bij de postkanto
ren, de bij- een hulpkantoren der poste
rijen en de poststations. Geldig blijven
zowel de bronzen cent van vóór de
oorlog als de nieuwe bronzen cent.
In de maand Augustus zijn op Ma-
lakka 103 opstandelingen gedood, 64
gewond en 43 gevangen genomen; 26
burgers kwamen door actie van de
opstandelingen om het leven. De Brit
se strijdkrachten verloren in deze
maand 23 doden en 55 gewonden, al
dus is in Londen officieel bekend ge
maakt.
Tulyar, het paard van de Aga Khan,
heeft te Doncaster de St. Leger-race
gewonnen, een wedstrijd over 2815 me
ter met een eerste prijs van 15.920
pond sterling. Tulyar heeft dit seizoen
reeds een totaal bedrag van 75.273
pond sterling verdiend. Het is echter
niet alleen de Aga Khan die op deze
gemakkelijke manier ettelijke ponden
rijker is geworden. Een Britse paar
densportliefhebber, heeft enkelt
maanden geleden een pond gezet op
Het „wonderpaard" Tulyar bereikt
zegevierend de eindstreep in de
ronde St. Leger
Tulyar. Telkens als het paard won
liet hjj de inzet en het geld dat hij
daarmede had gewonnen staan, en na
zeven overwinningen van Tuyar is
deze Brit de bezitter van het niet on
aanzienlijke bedrag van zesduizend
pond sterling.
IN Den Haag vond vorige week een
internationaal congres van meer dan
gewone betekenis plaats. Wij bedoelen
het congres van de Internationale Ver
eniging voor de Wetenschap der Poli
tiek. Bijna tweehonderd geleerden, af
komstig uit dertig verschillende landen,
hielden zich gedurende vijf dagen be
zig met de bespreking van onderschei
dene, belangrijke vraagstukken, zoals
het plaatselijk zelfbestuur als funda
ment der democratie, de rol van de
vrouw in de politiek en het onderwijs
in de wetenschap der politiek.
Van Nederlandse zijde namen aan
dit congres onder anderen prominente
vertegenwoordigers van bijna alle
universiteiten en hogescholen deel, ter
wijl prof. mr. P. J. Oud en dr. J. J. de
Jong schriftelijke bijdragen hadden
ingezonden.
Uit het feit, dat een vergelijkender
wijs zeer groot aantal Nederlanders dit
congres bijwoonde en verschillenden
van hen van tijd tot tijd een actief deel
hadden aan de debatten, mag men ech
ter niet afleiden, dat de betrekkelijk
jonge wetenschap der politiek in ons
hoger onderwijs reeds een door allen
erkende plaats zou innemen.
Integendeel, haar positie is nog zeer
omstreden. Op het ogenblik wordt deze
tak van wetenschap nog slechts aan de
Gemeentelijke Universiteit van Amster
dam en aan de R.K. Universiteit van
Nijmegen gedoceerd.
Voor een belangrijk deel hangt deze
zwakke positie ongetwijfeld samen met
het feit, dat zeer velen om het voor
zichtig uit te drukken nogal scep
tisch staan tegenover het wetenschap-
pelijke karakter van de wetenschap der
politiek. Want, zo redeneren sommigen,
de politiek is een niet voor objectief
wetenschappelijk onderzoek vatbare
kunst. Anderen menen, dat politiek he
lemaal de moeite niet waard is zich er
voor in te spannen.
Een serieus kennisnemen van de rap
porten voor en de debatten tijdens het
zojuist beëindigde congres leert echter,
dat deze opvattingen volstrekt onjuist
zijn. Onjuist vooral, omdat overduide
lijk bleek, dat de congressisten zich be
paald niet bezig hielden met de
politiek in haar gewone partij-poli
tieke zin van het woord. De deelne
mers aan het congres bespraken een
geheel ander onderwerp, namelijk het
politiek proces, gelijk dit zich in ver
schillende staten afspeelt. Met andere
woorden: men trachtte verschillende
factoren en krachten, die van invloed
zijn op de door plaatselijke ep natio
nale overheden te nemen beslissingen,
te onderzoeken en te verklaren.
TEER duidelijk kwam dit karakter van
de wetenschap der politiek aan het
licht bij de behandeling van de rol van
de vrouw in de politiek. De ingediende
rapporten, die ieder op een aparte staat
betrekking hebben, zetten op grond
van een groot aantal cijfers en statis
tieken de feitelijke positie van de
vrouw in de politiek van de betrokken
staten uiteen. Zo bevatten vrijwel al
deze rapporten statistische gegevens
van het kleine aantal vrouwen
in de loop der jaren in de verschillen
de lichamen.
Aan de hand van deze rapporten be
sprak de betrokken werkgro.ep o.m.
de rol van de vrouw in de verkiezin
gen. Als voorlopige conclusie stelde men
vast, dat de vrouw in het algemeen
minder actief dan de man is en de
neiging heeft vergelijkenderwijs een
weinig conservatiever te stemmen.
Algemeen was men het er echter
over eens, dat ten aanzien van deze
punten nadere gegevens zeer noodza
kelijk zijn. Over de vraag, hoe deze
gegevens te verkrijgen, ontstond een
langdurige discussie. De ideale methode
zou zonder twijfel zijn de stemmen van
mannen en vrouwen afzonderlijk te tel
len. Van Nederlandse zijde werd dit
met klem bepleit door mevrouw dr. H.
VerweyJonker. Maar in de prac<ijk,
aldus de Franse hoogleraar Duverger,
zal dit uiterst moeilijk zijn te verwe
zenlijken. Deels, omdat z.i. de vrouwen
bang zijn, dat zal blijken, dat het re
sultaat van hun stemmen niet noemens
waard van dat der mannen afwijkt en
deels omdat de mannen bang zijn, dat
het tegenovergestelde zal komen vast
te staan. Voorlopig zal het onderzoek
zich o.i. dan ook tot meer indirecte
methoden dienen te beperken, waarbij
de vrouwenorganisaties in sommige op
zichten de helpende hand zouden kun
nen bieden.
DE betekenis van dit congres is ons
inziens voor ons land vooral ook
gelegen in het feit, dat het op zo over
tuigende wijze het zelfstandige be
staansrecht van de wetenschap der
politiek heeft aangetoond. Aldus zal dit
congres er indirect toe kunnen bijdra
gen, de vooroordelen, die in ons land
in politieke 'en universitaire kringen
nog bestaan tegen de wetenschap der
politiek, weg te nemen. En dit is naar
onze mening dringend geboden, aange
zien deze wetenschap als onderdeel der
sociale wetenschappen één van die tak
ken van wetenschap is, die, gelijk de
ervaring in het buitenland bewijst, van
snel toenemende betekenis is voor
allen, die op enigerlei wijze bij het
staatsbestuur zijn betrokken.
Dat de Nederlandse regering, die in
deze ongetwijfeld een taak heeft, door
het verlenen van een subsidie het hou
den van dit congres heeft mogelijk
gemaakt, geeft krachtige hoop voor de
toekomst!
Verwachting tot hedenavond.
WEINIG VERANDERING
Droog weer met enkele overdrij
vende wolkenvelden. Zwakke tot
matige wind tussen Noord en
Oost. Weinig verandering in tem
peratuur.
DINSDAG: Zon op 6.16, onder
18.53. Maan op 2.58, onder 17.54.