WINTERSPORT - ook voor smalle beurzen
Scheepsiransporten over
Een voortvarende familie in
het landelijke Baarn
de
zeven zeeen
Zoek de zon op als wij haar van node hebben
Goedkope reizen
WESTERTOREN VAN HINDELOPEN
HEEFT PISA-ALLURES
Het uitbrengen
van schepen
M'
Er IS Nóg een excuus denkbaar:
„Ik kan niet skiën". Afgezien van
het feit, dat men gevoeglijk naar
een wintersportplaats kan gaan zon
der te skiën (men kan er wandelen,
sleeën, schaatsenrijden en curling-spe-
len op het ijs), gaat ook dat niet meer
op. Wie geen ski van een schaats kan
onderscheiden, kan toch best in staat
zijn, na een week zelfstandig een be
hoorlijk tochtje door de bergen te ma
ken, als hij dadelijk na aankomst maar
les gaat nemen bij een van de talloze
ski-scholen. Het lesgeld bedraagt ge
middeld 20 25 gulden per zes dagen
maar in sommige plaatsen js de service
zo groot, dat men ski-les krijgt om niet.
UaccmüetüfLi
Sederi 1615 zakte toren 1.61 meter uit het lood
Het eeïite t'ianifio-'it
Qulfa m ftantaiie
Xvu-te, corw-o-oim
(Van onze toeristische medewerker)
CLK VOORJAAR valt het op, hoe vroeg de Scandinaviërs op pad zijn; bij tientallen trekken de
wee se, °°rse en Deense auto-toeristen in Maart en April ons land binnen op weg naar het
xui en. eij e en ze. West-Europa is dan op z n mooist en ze verlengen er hun korte zomer
mee oor de zon tegemoet te rijden. Waarom zouden wij dat ook niet doen: de zon op haar weg
volgen e.Z'^n nU eenmaa' gewend toegegeven: ten dele ook genoodzaakt onze vacantie
midden in de zomer te nemen, als t hier óók mooi en lekker warm is. Waarom zouden we dan
eigenlijk met rustig thuis blijven en er juist op uit trekken, als hier de griep en verkoudheid heer
en meester zijn, op het moment dus. dat we de zon het meest nodig hebben De schoolgaande
kinderen, tja - maar met enig beleid is dat probleem toch ook wel op te lossen Zoek de zon
op dus - maar waar? In het zuiden, want daar is ze Zo zuidelijk en zoo hoog mogelijk. Die
hoogte is in feite nog belangrijker dan de breedtegiaad, want het kan gebeuren, dat het aan de
Riviera even koud is als in ons kikkerlandje, terwijl men noordelijker, hoog in de Alpen van Frankrijk,
Italië, Zwitserland, Duitsland en Oostenrijk, de dames in de sneeuw en in zomerjurkje zien zonne
baden. Daar vangt men in het wintersportseizoen namelijk twee vliegen in één klap: de zomer zon
en de heerlijke winter. Een winter, zoals die in sprookjesboeken is, met hagelwitte, knapperige
sneeuw en een gezonde aangename vrieslucht. Daarom is het excuus, dat men liever hier blijft
•omdat we zo van de winter houden", een wassen neus.
Ski, bob, teleferique, ski-lift, slalom
het zijn geen uitdrukkingen meer,
die synoniem zijn met „een goed ge
vulde portemonnaie". Het is waar: men
zit met de kosten voor een pas, voor
de reis en voor het huren van ski's en
ski-schoenen (waarvoor men samen een
drie gulden per dag moet rekenen) en
eventueel de transportmiddelen naar
boven. Nu is ook dat de grootste uit
gave weer niet men kan in de mees
te plaatsen goedkope abonnementen
krijgen op ski-lift, teleferique, motor
slee en dergelijke doch men dient er
rekening mee te houden. Om van het
grootste deel van deze soesah bevrijd
te zijn, kan men zich natuurlijk aan
sluiten bij een reisgezelschap, maar wie
eenmaal de geneugten heeft ervaren
van het zelf-z'n-weg-zoeken, zal deze
last graag op de koop toe nemen en
het zal geen last zijn, als hij er tijdig
rekening mee houdt.
Keuze niet moeilijk
REIZEN in gezelschapsverband heeft
uiteraard zijn voordelen: de reduc
ties, de tolk, het feit, dat men
„aanspraak" heeft in z'n eigen taal en
bovendiende organisatoren weten,
waar zü hun gasten heen moeten bren
gen. De keuze van reisdoel is voor de
vreemdeling in dit winters Jeruzalem
wel eens moeilijk, maar waar men ook
gaat, overal vindt men wel gelegenheid
om zijn wensen in vervulling te doen
gaan: de Alpen zijn één groot winter
sportgebied. Men houde er slechts reke
ning mee, dat men vroeg en Iaat in
het seizoen het best terecht kan in
de hoogst gelegen gebieden. Weliswaar
is er in de laatste weken in het gehele
Alpengebied een flink pak sneeuw ge
vallen! bij de Zugspitze op de Duits-
Oostenrijkse grens ligt vijf meter.),
maar in deze tijd van het jaar en in
Maart-April bieden alleen de hoogst ge
legen plaatsen enige garantie omtrent
de sneeuw.
Reisverenigingen, reisbureau s, de
ANWB en de inlichtingendiensten van
de betrokken landen (Zwitserland: Ko
ningsplein 11, Amsterdam; Duitsland:
N.Z Voorburgwal 270, Amsterdam;
Frankrijk: Nieuwe Uitleg 10, Den Haag;
Oostenrijk: Alexanderlaan 21, Hüver-
sum, en Italië: Zeestraat 65 f, Den Haag)
geven gaarne alle inlichtingen over de
wintersportplaatsen en de prijzen. Wij
mogen volstaan met een korte opsom
ming van de streken, die als winter
sportgebied een zekere naam hebben,
en daar elders is het vaak minder kost
baar dan in de „gerenommeerde cen
tra!"
Zwitserland: Grau-
bunden in het Oos
ten met' Sint Mo-
ritz, Davos en
Arosa; Wallis in
het Zuiden met
Söas Fee en Zer-
matt (Matterhorn);
't Berner Ober
land in het cen
trum met het
Jungfrau-gebied;
Wengen, Grindel-
wald, Kandersteg
en Adelboden cn
zuidoostelijk daar
van het Gothard-
district met An-
dermatt en Engel
berg.
In Frankrijk lig
gen de winter
sportplaatsen voor
namelijk tegen de
grens van Italië:
Chamonix aan de
voet van de Mont
Blanc, Val d'Isère
ten zuiden er van
en nog zuidelijker.
Briangon. Ook de
Pyreneeën (Luchon
en Font Romeu»
en de hoogvlakte
van Auvergne (de
Mont Doré) zijn
zeer gewild.
Oostenrijk: Tiroi
met het Oetzdal.
Hochsölden, Ehr-
wald en Kitzbühel
en Vorarlberg met
•iet Schröcken-
district.
Nogmaals: men kan ook elders terecht
Duitsland biedt niet alleen in de
Beierse Alpen (omgeving van Garmisch
Partenkirchen met Zugspitze) gelegen
heid voor de wintersport, maar ook
dichterbij: het Zwarte Woud, de Tau-
nus (Frankfurt—Wiesbaden), Sauer-
land en de Harz.
In Italië vindt men de voornaamste
wintersportgebieden langs de zuidhel-
ling van de Alpen: het Aosta-dal en de
omgeving van de Matterhorn; verder in
de Turijnse Alpen de Dolemieten, iri
het noordelijk deel van de Apenijnen
en.... op de helling van de rokende
Etna op Sicilië,, aan de voet waarvan
men op het Middellandse Zee-strand
kan liggen zonnen....
Z ELFVERZORGERS zij gewezen op
speciale wintersporttreinen, die
van Den Haag naar Zwitserland
en Oostenrijk rijden. De reiskosten zijn
zeer laag: retour derde Venlo-Bazel f 50,
Venlo-Bregenz (Vorarlberg f 55 en
Venio-Kufstein (Tirol) f 62; normaal
respectievelijk f 66,80, f 73,80 en f 79.60.
Deze speciale treinen rijden evenwel al
leen heen op 20 en 23 December, 16, 23
en 30 Januari en 6, 13 en 20 Februari
en terug op 2, 4, 24 en 31 Januari, 7, 14,
21 en 28 Februari en op 7 Maart.
Om nog enkele concrete cijfers te
noemen: tweemaandelijkse retours der
de klas Amsterdam-Bern f 94.10, Am-
sterdam-Innsbrück f 97,60, Amsterdam-
Chamonix f 109,90 en Amsterdam-Tu-
rijn f 120,65.
Ter oriëntering bij het vaststellen van
de begroting dan ten slotte nog enkele
cijfers over gezelschapsreizen: de Ne
derlandse Reisvereniging organiseert
reizen naar de Zwitserse wintersportge
bieden in de prijzen van f 137 (negen
WIE ZIJN VACANTIE nog niet
heeft opgesoupeerd of baas is
over z'n eigen tijd en over een
handjevol contanten bedenke,
dat het seizoen voor de winter
sport is aangebroken: de tijd van
skiën en zonnen in de hooggeberg
ten van Zwitserland, Oostenrijk,
Duitsland, Frankrijk en Italië.
Een dure liefhebberij? 't Is maar
net hoe men het aanpakt; een
wintersportvacantie in de Alpen
behoèft helemaal niet zoveel duur
der te zijn dan een gewone vacan
tie in die oorden. Moge bijgaand
artikel daarvan het bewijs leveren
en moge het de lust tot reizen-in-
de-winter opwekken.'
dagen Adelboden) tot f 326 (zeventien
dagen Schuls Tarasp); naar Oostenrijk
van f 158 (elf dagen Schruns) tot f 282
(zeventien dagen Jamtal-hut). De Na
tuurvrienden schreven reizen uit van
f 145 (dertien dagen Midden-Zwitser
land) tot f 186,50 (vijftien dagen Tirol).
Er zijn reisbureau's, die reizen organi
seren variërend van f 245 (vijftien da
gen Tiol) tot f 339 (zestien dagen Nrd-
oost-Zwitserland). Dit is maar een
greep; men kan duurder en waarschijn
lijk ook goedkoper. Maar zoals ge
zegd kijk uit met welk reisbureau ge
in zee (in sneeuw) gaat. Wil men ze
kerheid, dat men aan „een goed adres"
is, dan kan men zich zo schrijft ons
de ANWB tot deze toeristenbond
wenden; daar beschikt men over alle
gegevens.
Alle begin is moeilijk.
7ELFS MET HET BLOTE OOG is duidelijk te constateren, dat de Westertoren
van Hindelopen „Plsa-allures" gaat aannemen. Het acht en veertig meter ho
ge bouwwerk leunt met zijn volle gewicht tegen de kerk, die, naar de stand
van de achtergevel uitwijst, een ietsje schijnt mee te geven. Wanneer de werking
van de toren niet tot stilstand komt, za! de spits (een beter uit de kluiten ge
wassen broertje van de veelbesproken toren van Oldeboorn) op de kerk terecht
komen. Na het aanbrengen van een nieuwe, geheel betonnen fundering in 1932,
is de Westertoren alweer bijna dertien centimeter uit het lood gezakt, waardoor
hij het zorgenkind van het gemeentebestuur en de Rijksmonumentenzorg is
gebleven.
Geen gunstig resultaat
na nieuwe fundering
TOEN HINDELOPEN in 1615 met deze,
in voorname stijl opgetrokken toren
werd versierd, zal hij kaarsrecht voor
de kerk hebben gestaan. Een paar hon
derd jaar heeft hij dit kunnen volhou
den, tot de zwakke constitutie van de
eenvoudige houten paalfundering eiste
dat hij zijn heil ging zoeken bij de
kerk. Dit had fatale gevolgen, want in
1913 stelde het bureau voor driehoeks
meting vast dat de toren ongeveer 1.35
meter overhelde. Negentien jaar later
was dit uitgegroeid tot 1.48 m., een
verschil dat alarmerend genoeg was om
de betrokken autoriteiten tot spoed te
manen. Nog datzelfde jaar (1932) werd
de vrijwel verteerde houten paalfun
dering vervangen door een op beton
nen palen rustende, betonnen plaat.
Voor architect en aannemer overigens
een spannende bezigheid, daar de toren
op geen enkele manier kon worden ge
stut. De nieuwe onderbouw was bere
kend voor enkele malen het gewicht
van het gebouw, zodat tot geruststelling
van gemeente en monumentenzorg,
verdere verzakking onmogelijk was ge
worden.
GEEN RESULTAAT
VLAK na de oorlog (1946) wijdde het
bureau voor driehoeksmeting aan
dacht aan de Hindeloper toren. Men
constateerde een verzakking van acht
en een halve centimeter in de periode
1932—1946. De nieuwe fundering had
dus niet de verwachte en gewenste uit
werking gehad!
De goede raad, die in dit geval heel
„arm" was, zocht het gemeentebestuur
(hoe kan het anders?) bij Rijksmonu
mentenzorg, die onmiddellijk een expert
stuurde. Deze adviseerde een schietlood
in de toren te laten aanbrengen, waar
door regelmatige controle mogelijk werd
VANOUDS is het „uitbrengen" van de
hier gebouwde schepen het werk van
de „runners". Voor uitsluitend een
enkele reis worden de mensen gemon
sterd. Vroeger een rauw .«volkje over
het algemeen, dat met het mijn en dijn
(Van onze speciale verslaggever)
£EEN ZINNIG MENS zal bij vtjprkeur in het bosrijke Baarn naar zeelui
zoeken. En toch zitten er daar een paar. Vijf gebroeders, die er in een.
drachtige samenwerking een zeemansbedrijf hebben gegrondvest, dat uniek
is niet alleen in onze Nederlandse samenleving, maar zelfs in de gehele wereld.
Het is een redersbedrijf zonder eigen schepen. Een redersbedrijf, dat van A tot Z
het transport verzorgt van schepen, die voor rekening van buitenlandse opdracht
gevers in ons land werden gebouwd en in het land van bestemming moeten
worden opgeleverd. Dat unieke bedrijf in Baarn is van de Rederij Gebr. Wijs
muller N.V., een naam die in scheepvaartkringen al lang werd tot een begrip,
maar overigens niets te maken heeft met de bekende N.V. Bureau Wijsmuller in
lJmuiden. De Rederij Gebr. Wijsmuller N.V. werd opgericht door de vader van
de vijf gebroeders Wijsmuller, kapitein Johs F. Wijsmuller Sr, die in 1923
overleed.
nogal eenzijdig wist om te springen en
dan ook een niet al te beste reputatie
genoot. In het verleden schijnt het wel
eens te zijn voorgekomen, dat het uit
gebrachte schip zijn eindbestemming
nimmer bereikte. De heren hadden het
onderweg maar prijs verklaard. Voor
wie de schade daarvan te betalen kre
gen, moeten dit onpleizierige ervaringen
geweest zijn.
Op serieuze en eerlijke basis zo'n
runnersbedrijf uit te oefenen, de gebroe
ders Wijsmuller, die van vaderszijde de
trek naar de zee hadden meegekregen,
zagen er brood in. In 1938 stapte de
oudste van de vijf 28 jaar erin. Hij
had tenslrftte alle bevoegdheden en in
middels al een stuk zeemanservaring, op
Nederlandse en Engelse schepen opge
daan, waarop sommige ouderen zelfs ja
loers mochten zijn. Overigens leefde in
hem de herinnering voort aan zijn op
46-jarige leeftijd gestorven vader, die
hetzelfde bedrijf in 1909 begonnen was
en zich er een uitstekende reputatie
mee had opgebouwd.
HET EERSTE TRANSPORT in 1939,
dat de 28-jarige Johs F. (Jan) Wijs
muller werd toevertrouwd, betrof
het uitbrengen van de bü de Werf
Gusto" te Schiedam gebouwde hopper
cutter „Sandon I". Het wat logge vaar
tuig moest naar Siam. Het is in zoverre
een avontuurlijke reis geweest, dat het
een haar gescheeld heeft, of het was ?n
de grond geboord. In Djiboeti werd het
voor een Duitse hulpkruiser aangezien,
toen het onaangediend, omdat er geen
radio aan boord was, 'de haven in-
stoomde.
Nauwelijks begonnen, legde de oorlog
dit jonge bedrijf stil, maar na de oorlog
werd het werk, zodra mogelijk, weer
opgevat. En met versterkte energie.
Want inmiddels hadden ook de vier
broers van Johan F Jr alle vereiste pa
pieren in de zak gekregen om volle ver
antwoordelijkheid op de schepen te
kunnen dragen.
Ueïantiuo-aïde.Pfóhe.i d
EN VEELAL is die verantwoordelijk
heid niet gering. Niet alleen, omdat
het zulke enorme kapitalen zijn, die
hun in goed vertrouwen in handen ge-
De ski velden van Riffelberg
geven worden, maar ook omdat men al
tijd te werken heeft met onberekenbare
factoren, die soms het onmogelijke ver
gen. Nu eens komt men in een asregen
terecht van een rr.ijlen verderop vuur
brakende vulkaan, dan weer tornt men
dagenlang tegen een orkaan. Men mag
zeggen: „Maar dat is het zeemansleven".
En dan heeft men gelijk. Maar men ver-
gete dan niet, dat hier in dit geval de
moeilijkheden altijd moeten worden op
gelost met een tot een minimum be
perkte bemanning. Onder zulke omstan
digheden is het niet pleizierig als de
kok een blinde darmontsteking krijgt.
Er is natuurlijk geen dokter aan boord.
Wat doet een commandant onder zulke
omstandigheden? „Ceef hem penicilline-
injecties en sulfa-tabletten", heeft kapi
tein Bram Wijsmuller gezegd, wie dit
grapje overkwam, toen hij met een
transport op weg was naar Hollandia
op Nieuw-Guinea. Met volle kracht is
mon vervolgens op de eerste de beste
haven afgestoomd: Singapore. De ge
waarschuwde dokter kwam het schip
op de rede al tegemoet. Enfin, de
diagnose was niet helemaal juist ge
weest. Nierstenen, in plaats van blinde
darmontsteking. Tenslotte kan een ka
pitein ook niet alles wetenEn een
dergelijke diagnose stellen is iets an
ders dan een opvarende een kies uit
trekken met een fitterstang. En ook
daarvoor wordt een runnerskapitein
soms onderweg geplaatst
EN BEGRIJPT, dit soort affaires
zijn maar bijkomstigheden van de
verantwoordelijkheid, die men
draagt voor schip en bemanning. Anders
wordt het wanneer men onder niet bij
zonder gunstige weersomstandigheden
in de Golf van Biskaje merkt, dat een
vermoeide krukas van de onhandelbare
bergingsponton of kameel, die je naar
het Suezkanaal te brengen hebt, het be
geven heeft. Gesleept door het zuster- vuulveruallu geclI ufsellullll. vel[
schip, waarmee de reis gemaakt werd, Worden. De overtocht duurde maar
werd naar EI Ferrol del Candillo in
Noord-Spanje gevaren. Na overleg met
assuradeuren in Nederland werd beslo
ten de reis in sleepverband voort te
zetten. Dank zij een bijgezet zeil van
alle beschikbare zonnetenten aan ge-
improviseerde ra's werd een snelheid
gelopen van 4M zeemijl, en zo kon de
topprestatie geleverd worden toch nog
in 25 dagen Port Said te bereiken. De
installatie van een compleet zend- en
ontvang-radio-apparaat in Gibraltar
had slechts 24 uur oponthoud gegeven.
De beste reis voor de zeeman is altijd
de vlotste reis. En uitsluitend naar dit
soort reizen streven dus ook de gebroe
ders Wijsmuller. Maar toch zijn ze blij,
dat er altijd zoveel moeilijkheden te
overwinnen zijn. „Waren die moeilijk
heden er niet", zo zei de heer Bart
Wijsmuller ons, „dan zouden wij geen
reden van bestaan hebben. En daarom,
voor wat ons betreft, hoe meer moei
lijkheden hoe liever. Onze organisatie
is er op ingesteld. Desnoods brengen we
de schepen alleen onder zeil naar de
andere kant van de wereld. Daar is ten
minste vakmanschap voor nodig. En
vakmanschap, dat is de eerste eis, die
wij stellen. Dan is het ons mogelijk in
nauwelijks vijftien uur het Suezkanaal
door te lopen. Dan weet je de weg om
tussen Vrijdagmorgen en Maandagmid
dag in Lissabon een vervanger voor een
in elkaar gelopen pomp, die per KLM
uit Nederland moest komen, te instal
leren. Dan weet je ook wat convooi-
varen is."
OP 23 AUGUSTUS vertrok onder
verantwoordelijkheid van de rede
rij Gebr. Wijsmuller N.V. te Baarn
een convooi van vier schepen uit Rot
terdam met respectievelijke bestemming
Nieuw-Guinea, Conakry (West-Afrika)
en Brazilië. Dit convooi van vier sche
pen stond tot Tanger onder leiding van
1 apitein Antonie B. (Toon) Wijsmuller.
Nauwelijks enkele weken later, op 3
Sept., kreeg de N.V een convooi van zes
schepen, alle bestemd voor de Repu
bliek Indonesia. Hoewel men met zeer
zwaar stormweer te kampen kreeg in
de Indische Oceaan, behoefde het con-
vooiverband geen ogenblik verbroken
en tevens een juist beeld kon worden
gevormd over de snelheid en de aard
van de werking. Aan de hand van deze
uitkomsten zouden eventueel maatre
gelen kunnen worden genomen. In de
periode van 1946 tot 1948 was het ver
schil drie en een halve centimeter van
48 tot '50 drie millimeter en van '50
tot '52 vier millimeter groter geworden
Vergelijking van deze cijfers stemt op
timistisch. Inderdaad is er een vooruit
gang te bespeuren, maar de vreugde
volle mededeling van Monumentenzorg
op 15 September 1951 werpt een ander
licht op de zaak. Op diezelfde datum
werd namelijk een stilstand geconsta
teerd, terwijl men tien maanden later
bij de periodieke meting weer vier mil
limeter verschil noteerde. De stilstand
is dus maar van korte duur geweest en
de toren zakt weer rustig verder.
De kerk doet mee
DAPPORTEN UIT 1948 wijzen uit, dat
voornamelijk de spits scheef trekt.
Het vreemde is echter, dat nergens
'cheuren en dergelijke op een breuk ter
hoogte van de kerknok, wijzen.
Wèl is de achtergevel van de kerk in
de loop van de tijd, evenals de toren,
achterover gaan hellen. Misschien moet
de oorzaak dus worden gezocht in de
werking van de toren zelf. gecombineerd
met een misplaatste „toegeeflijkheid"
van de kerk. Normaal verzakken is door
de stevige fundering vrijwel uitgeslo
ten.
Hoe het ook zij, wanneer de Wester
toren nog meer uit het lood zakt, zal, na
verloop van tijd, in Hindelopen de nood
klok gaan luiden. Gelukkig zijn de be
trokken instanties op hun „qui-vive" zo
dat het fraaie bouwwerk niet voetstoots
ten onder zal gaan.
Het convooi van zes patrouille
vaartuigen, in Nederland gebouwd
voor rekening van de Indonesische
regering, klaar voor het vertrek in
de Parkhaven van Rotterdam.
Duidelijk is te zien, dat de toren
naar de kant van de kerk sterk
overhelt.
38 dagen, waarbij 8600 zeemijlen wer
den afgelegd.
Op het moment, dat het convooi met
de zes patrouillevaartuigjes voor de
Republiek Indonesia in Tandjong Priok
arriveerde, waren de vijf gebroeders
Wijsmuller over de gehele aardbol ver
spreid. De oudste bevond zich in New
York, waar deze rederij eveneens een
kantoor heeft, de tweede in Tandjong
Priok, de op één na jongste in Rio de
Janeiro, de jongste op het traject Sin
gapore—Hollandia (Nieuw Guinea), en
de middelste te Baarn, op kantoor nieu
we transporten voorbereidend.
Een voortvarende zeevaardersfamilie,
zouden we zo zeggen, die in betrekke^
lijk korte tijd het vertrouwen in haar
geslacht volkomen bevestigde.
