Amerikanen vragen of filmcensuur volgens grondwet verantwoord is Têie a iêie Rosalind Russell Knappe vrouw met.... hersens deed inkopen in New York Krijgt de film haar vrijheid? Van Beuningen,kunstverzamelaar No 1 srr s vsrtsssJ. LEONARDO IN EEN NOTEDOP Een van de drie vrouwelijke sterren waarmee te praten valt Nederlander bracht unieke collectie bijeen Plannen voor film Spanje Het Wonder" Nederlander op belangrijke post in Unesco ijk naar Parijs Is er een kans? Sirijd, die sinds 1915 gevoerd wordt, nadert het einde „LA RONDE", IN NEW YORK GEWEERD ILJIET EERSTE TREFFEN tussen film en censuur in Amerika Iffl vond plaats te Chicago in 1907. De censuur bestond toen uit politie-autoriteiten. De bevoegdheden gingen toen niet verder dan het weren van kinderen bij films, die voor hen totaal ongeschikt geacht werden. Jaren later toen de gangsterfilms opgang maakten, probeerde de censuur in Chicago ook rolprenten, die roofover vallen en dranksmokkel zo suggestief wisten uit te beelden, te ver bieden. De eerste officiële keuringscommissie werd in Pennsylvania geïnstalleerd, waar ze nog steeds werkzaam is en zich beroepen kan op bevoegdheden, haar wettelijk verleend in 1911! In Massa- chusetts geldt nog steeds de uit 1922 daterende wet betreffende „Lord's Day", die het Zondagsprogramma van de bioscopen onder haar vleugels hoedt. Een van de laatste voorstellen, die deze com missie daai* te behandelen kreeg was dat, hetwelk (naar aanleiding van de affaire Ingrid BergmanRoberto Rossellini) de morele kwaliteiten van acteurs, directeuren en regisseurs degelijk beoor deeld wenste te zien alvorens een film van hen werd toegelaten. Dit is nog maar één voorbeeld uit de vele. De Franse film „La Ronde" was in de staat New York taboe! Films als „Het Wonder" en „Pinky" hebben echter eerst goed de zaak van al-dan-niet-film- censuur aan het rollen gebracht. PINKY", die ook in ons landdraai de en het rassenvraagstuk in Amerika behandelt, werd in de staat Texas verboden, omdat ze „de rassenhaat zou aanwakkeren". Deze be slissing werd genomen door een haas tig opgetrommelde commissie van ver ontruste burgers, die zich beriep op een verordening, welke in 1922 de verto ning van „Birth of a Nation" (ook over het rassenprobleem) eveneens verbood. Toen de theaterexploitant „Pinky" toch liet draaien, werd hij gearresteerd en veroordeeld tot een geldboete. Het Hooggerechtshof echter verklaarde de plaatselijke verordening op grond waar van het verbod was uitgevaardigd (een verordening, die het verwijderen van voorstellingen „gevaarlijk voor het al gemeen welzijn" behelst) veel te vaag van redactie om in dit geval een ver bod tot vertoning te rechtvaardigen. Met deze uitspraak hield het Hof zich strikt aan die vragen, welke door de keuringscommissie gesteld waren be treffende het verbod van een film. Eén der rechters sprak namens allen toen hij verklaarde, dat het niet de taak van de regering was Werkelijke of vermeen de aanvallen op bepaalde geestelijke leerstellingen te onderdrukken, of die nu voorkwamen in geschriften, rede voeringen of films. En een confrater van hem zei het nog duidelijker door vast te stellen, dat het gegeven van de film „Pinky" een vlammend betoog was tegen het kwaad, dat door vroe gere vrijheidsbelemmering gesticht was. MERKWAARDIG is echter dat een definitieve uitspraak, die de film gelijk zou schakelen met het woord en geschrift, en haar dus even als deze grondwettelijke vrijheid zou toekennen volgens het eerste artikel van de grondwet, niet uitgelokt is over een Amerikaanse film (zoals „Pinky"), doch over „Het Wonder", van de Itali aan Rossellini. Het is de geschiedenis van een ontwikkelde diep godsdienstige vrouw, die een kind moet krijgen van een vreemdeling. Haar overtuiging doet haar die vreemdeling zien als de Hei lige Josef en haar zonde .is dan in haar ogen geen zonde meer. Ze wordt echter uit de dórpsgemeente gestoten en brengt het kind ter wereld alleen in een kerkje boven op een heuveltop. De film werd na dubbele keuring te New York toegelaten, maar oogstte een storm van (Katholieke) verontwaardi ging. Ze werd als godslasterlijk ge doodverfd en kardinaal Spellman riep de gelovigen op de film en het theater, dat haar uitbracht, te negeren. En de film werd uit de roulatie genomen als zijnde heiligschennend, en hét Hof op geknapt met de moeilijke taak om te beslissen of dit verbod al dan niet juist was. De toekomst van de filmkeuring en eveneens die van de film hangt nu voor een groot gedeelte af van de uitspraak, die het Hooggerechtshof in deze zaak zal doen. Als de garanties, die de grond wet biedt voor de vrijheid van woord en geschrift ook van toepassing worden op de film, zal het gedaan zijn met de bevoegdheid van de vóórkeuring te JHollywood die jaarlijks 2.000.000 kost en van alle filmkeuringscom missies. In somige steden, Maryland bijvoorbeeld, is reeds door de procu reur-generaal bepaald, dat de filmkeu ringscommissie alleen te oordelen heb ben over fflms, die obsceen of indecent geacht kunnen worden volgens alge meen geldende maatstaven. keuringscommissie het Amerikaanse volk gaat voorhouden, wat het wel of niet horen of lezen moet voor zijn best wil, dan zal tenslotte het denkvermo gen niet meer zijn dan een registratie bord, de macht zal de vrijheid om zeep brengen en de grondwet die in haar eerste bepaling de ongecontroleerde vrijheid beoogt zal geschonden zijn. liaanse kleedkamer Renaissance, met vertcgen- an de Duitse woorcus610 Greco s. school, dcsalonmet Gr«« de Er is echter een wet uit 1915 die de film slechts als middel tot vermaak ziet en haar ieder gezag ontzegt uit draagster van ideeën te zijn. En slechts op grond van het laatste zou een ge lijkschakeling met woord en geschrift, waardoor zij onder de persvrijheid valt, mogelijk zijn. Heden ten dage en dat is ook de mening van het Hof be staat er geen twijfel meer, dat ook de film een belangrijk middel is tot het uitwisselen van ideeën. De manier ech ter, waarop zij het publiek bereiken wil, mag evenwel niet doorslaggevend zijn en het belang van de film mag niej ondergeschikt worden gemaakt aan het feit, dat vermaak en lering vaak op één plan staan. Een scheidslijn te trekken tussen het belerende en on derhoudende gedeelte in de film om zodoende verzekerd te zijn van het grondwettelijke recht van vrijheid van drukpers is onmogelijk omdat, wat voor de ene mens tot vermaak diént, dikwijls de diepste innerlijke, overtuiging van de ander weergeeft. De Uitvoerende Raad, die gedurende de periode, waarin de Algemene Ver gadering van de Unesco niet bijeen is, verantwoordelijk is voor het program ma van de organisatie, heeft Sir Ro nald Adam (Engeland) tot Voorzittei gekozen. Een der twee Vice-Voorzitters is dr F. Bender Directeur van de afdelin Buitenlands betrekkingen van het Mi nisterie van Onderwijs, Kunsten er Wetenschappen. VIER V»» ,j df verzamc- V hebben er eindeluk toe geleid, dat Para» pct|t ,,;lla|s ling van een ongewoon h, ()m de kunst kan herbergen en bewonderen, tga Beunin- keningen en 20 sculptures voor twee "?,aa ,iin leven lanfc geven Daniël George van Beuningen die ^^Vef* nog nooit een s<h.lderspci.secl ter han genon is in de loop van ztin leven erin geslaagd een vu ling büeen te brengen, die als een en besobouwd. schicdenis der Europese kunst m g vooraan- r»e thans 75-iarigc verzamelaar stamt mi .ee handel waren sinds generaties.het werkteire» a r aan en kolenhandelaar een waardig opvolger van zijn succes breidde zelf diens onderneming uit tot een volle vader en van vaaer en uicmuc v «T j' de belangrijkste handelshuizen van Nederland iedere bijzonderheid te leren kennen; de nachten besteed de hij met het bestuderen van boeken over kunst en zodoende werd deze zaken man, die een natuurlijk in stinct voor artistieke waar den geërfd scheen tehebben, een kenner en liefheober, die zich steeds grotere deskun digheid verwierf. Van Beuningen woont sinds tien jaar op een land goed bjj Vierhouten in Gel derland, dat zich onder zijn handen tot het belangrijkste museum ontwikkeld heeft, dat een enkeling ooit heeft kunnen opbouwen. Iedere kamer van zijn huis is let terlijk behangen met mees terwerken, de slaapkamer met schilderijen uit de Ita- TOEN hij op een dag van het andere einde van de wereld terugkeerde, zag hij op een kade in Rotterdam een schilder achter zijn ezel zit,ten. Hoe onbelangrijk het- wérk ook was, waar de al tist juist aari bezig was, voor Van Beuningen was 't een openbaring: de toevallige ontmoeting werd voor hem het begin van een nieuw le ven. Op de reizen, die hij daarna voor de rederij, maakte, benutte hij ieder verblijf te land om de mu sea te bezoeken en tot in muirtVcotkamrr Van Beuningen volgens dcrlandse traditie met grote zorg ingericht: men vindt er een gotische schouw uit Brugge, meubelen vijftiende eeuw en WUie cu zwarte tegels op de Kronrt' zoals de Renaissance uit de Middeleeuwen overgenomen heeft. Als ik voor een schilderij sta, moet mijn hart spre ken" verklaart Van Beu ningen, als hij uitlegt, vol gens welk principp hu zijn verzameling bijeengebracht heeft De intuïtie en de ken nis van kunstverzamelaar is hpm niet voldoende, hu wd met hét'onderwérp van het schilderij meeleven en het aanvdel'en. Daarom koopt Van Beuningen nooit een schilderij, als het hem niet iets zegt. Maar dan denkt hij ook niet verder na, h j koopt het, wat het ook kost. Daardoor komt net, aat hij sommige doeken uit zijn verzameling duizendmaal zo duur gekocht heeft, als de marktwaarde toentertijd was, maar andere, die niet min der kunstwaarde hebben, voor een appel en een ei. Dit stilzwijgende begrip tus sen werk en kunstminnaar geeft er 'n verklaring voor dat Van Beuningen zijn ver zameling zonder enig ad vies van derden opgebouwd heeft. Hij is er trots op en wil wel bekennen, dat hij gist heeft. Op de ereplaats r\E EREPLAATS in de ten. V toonstelling, die thans in het Petit Palais in Parijs t« zien is, heeft de „Toren van Babyion" van Pletep Breughel de Oudere, die het doek bij zijn terugkeer uit Italië geschilderd heelt. De meester, die in het vlakke land van zijn vaderland op, gegroeid was, had bij Zjjn tocht over de Alpen een openbaring: hij werd op de onbekende bergen, die hij betrad, zich de menselijke kleinheid bewust. Zo ont. stond dit merkwaardige schilderij vap een wereld uit een hoogte gezien, een schilderij, dat Breughel met een ontelbaar aantal klein» mensjes bevolkte. Van Beu. ningen heeft de moeite ge! nomen ze opder de loupe te tellen er staan meer dan 7QP0 figuurtjes op het doek dat slechts 76 bij 60 centil meter groot is, een gewei, dige mierenhoop met alle werkzaamheden, die de mens in die tijd kende. Van Beuningen heeft het schil, derij in 1935 op een kunst- veiling in Parijs voor het 1500ste gedeelte van de te- genwoordige waarde ver worven! Geen wonder, dat de Pg. rijzenaars zich om deze schatten verdringen, die men slechts één keer in zijn le. ven te zien kan krijgen geen wonder ook, dat het New Yorkse Metropolitan- Museum moeit doet om de ze tentoonstelling eveneens te leen te krijgen, tevergeefs echter, daar Van Beuningen vreest, dat de zoute zeelucht zijn schilderijen onherstel bare schade zal toebrengen. VOLGENS uitspraken van enkele rechters, bij deze zaak geïnteres seerd, schijnt de film geen slechte kans te maken om zich aan de ban, die haar jaren gedrukt heeft, te onttrek ken. Eén van de argumenten is: Als een Of „Het Wonder" ook voor de film industrie het sinds 1915 zo verbeide wonder zal opleveren, zal nog wel een kwestie van maanden zijn, zo niet van jaren. En als dan in Amerika de gemoe deren hierover allang bedaard zijn, zul len wij in ons land waarschijnlijk Ame- rika-in-het-klein gaan beleven. (Van een redacteur beeldende kunsten) ylJFHONDERD JAAR geleden, anno 1452, werd Leonardo, toegenaamd Da Vinei, geboren. Als een hulde aan het genie van deze ongelooflijk veel zijdige renaissancist, ideaal voorbeeld van de „universele mens" („uomo unl- versale") brengt Utrechts Centraal Museum een tentoonstelling (onder Ünesco-auspiciën), bestaande uit repro ducties van Leonardo's tekeningen en van enkele zijner schilderijen. Repro ducties, omdat vele scheppingen van deze wondermens praktisch gesproken immobiel zijn (fresco's bijv.) of niet mogen worden blootgesteld aan de risi co's van een reizende expositie. Begrjj- „De verkondiging" van Leonardo da Vtnci peljjk. Met een variant op het „ex un- is gue leonem", kan worden gezegd, dat zelfs uit reproducties (vooral uit zo fraai uitgevoerde als hier te zien zijn) de hand van Leonardo te herkennen (Van onze correspondent te New York) P r zijn vele vrouwen in Hollywood, die het oog strelen. Sommigen kunnen daarbij nog zingen of dansen; een enkele kan acteren. Maar, wil men de illusie van bekoorlijkheid en schoonheid niet wreed verstoord zien, stel ze geen vragen. (Er zijn er trouwens on der, voor wie een persgesprek een grotere marteling is, dan zeven- weken-vroeg-opstaan om een lilm te voltooien.) In ons zakboekje staan de namen van drie Hollywood-vrouwen, waarmee te praten valt. Claudette Colbert, wier Franse afkomst zich nimmer heelt verloochend en wier charme in het dagelijks leven zo mogelijk nog groter is dan op de film: Myrna („The Thin Man") Loy, die het laatste jaar herhaaldelijk op congressen en cul turele bijeenkomsten Oom Sam vertegenwoordigde, mede in verband met het feit, dat haar echtgenoot een van de rechterhanden van Dean Acheson was (Myrna zal eerlang wel weer naar Hollywood terugkeren, nu in de ommezwaai in Washington de taak van haar echtgenoot op de schouders van een Republikein zal overgaan); en Rosalind Russell, de veelzijdige actrice die een blijspel als „My Sister Eileen" kleur en gloed wist te geven, het leven van de pas gestorven Sister Kenny tot onderwerp maakte van een boeiende film en triomfen vierde in Eugene O'Neill's „Mourning Becomes Electra" „Roz" Russell in haar nieuwste film „Never wave at a W.A.C." („Wuif nooit naar een WAC"). meisjes. Wij streven er naar op tal van climactische ogenblikken van de mm het Spaanse karakter naar vo ren te brengen". Nederland \\IIJ WILDEN WETEN of „Roz" in deze zin wel eens aan Nederland had gedacht. „Zeker, ik ken Holland vrij goed. Maar jullie klimaat is zo onbestendig. vanmnrt^l6 ®.?n m0(liCUZC' het OOg .2 d op en knoopte er de ?°°rt oorwarmer) door heen. Onze blik moet 'bewondering cenrodf6" hebben' toen wij haar vroef gen of dit geïnspireerd was op de vliegende schotels. „Eigen ontwern" zei ze vol vrouwelijke trots ïk]k loof er in de dingen te doen die ik etsen vï 9eschenken kopen, mijn men?<y tekenen (Roz staat al trekmn 0p e "Jst der tien best geklede vrouwen in Amerika V h,!!„ huisarchitectuur, tuinaan l '^n daar! nog tM over^eïih Vervol£®n ®n ttfctl £Luö uja over hebben voor anderen" Sister' kT Van de stichters van het Zo kwamen wij op Je selikf» rr.Lbaar "eve"ngsro, „Dat ,«n dw r: omtop noempn- Bove;: dat j t "V®* zoveel rollen op ben geïnteres- het gevoel, dat onze film een 'r'17 Z K,'Ur van «ngenue ntiseerde reportage over Span- f mil maar een leuk hliisnei „r naar New York, 5600 mijl van Hol- nu eenfrêë-lanc£"ik"s"nëe1%iwï. Je moctworden. Dat was het uit- efin karwei-van-een-rol in lywood, om er Kerstinkopen te doen rol in de film of on het tnneoi nü gan&spunt. paama hebben wij een drama. Zo eentie melo- voor het familiefeest, dat zij ln haar April breng ik in New Vnrk groot aantal manuscnpten gelezen, kunt maken" van je m ,DOZ" RUSSELL kwam dezer dagen kewsUjf^er^CTOte Thidtn', ^"k ?croman.tlseerd« mportagë"ovèr "span" naar New York. 5600 miil van Hol- nii sol! #mo 1-5!- I® m°et worden. Dat was het uit- drama. Zo eentje, waarvan kunt maken". temidden die rol mij'BgfcSf toPStuk film 2E Mr}ge ^istflleerd" dië" opzetTe- ove^ÈutopaTn^z SAte'de een bepaald doel beantwoordt1 Z" J«kzo vastgesteld, dat er *in het «ka, een rmderwern ^t'a^10;^"6- geboorteplaats aan de Oostkust, Wa- sical-verce van Mv föt'KllVW in O et' ol Pnnnoolinoi.l wrtr.4- _t. 1 1 wat terbury, in de staat Connectiecut, gaat als ik er van overtuigd ben dat Daarui(t hebben wij het geraamte van Roz werd toen interviewer vieren. Wij vonden haar temidden die rol mij ligt of dat stuk film aan lntr,lge £edist "eerd, die opzette- °"s vragen over Europa 7 van flarden-van-enveloppen waarop de een bepaald doel beantwoordt TV hjk, 20 is vastS<=steld, dat er in het «ka. een onderwerp dat ha»'Uh*me" boeken, de nylons en alle andere ge- sica isdus puur amuslment vSfr'ïët' I6iad°P r*1 w.ordt ge- inpakt. Haar man ^&^zon' schenken, die des seizoens ziin ston- nnhiink r nel reisd den vermeld. „Er is niet leuh iijnT stoii- publiek"ën Tn pSlT'broS'vm ^Vu?® hfoofd™lsPe'ers ziët'mVn }n Séandinavlfe^vo^Uzö rill ?>?®n' en ikers dan inkomsten voor ons Daaruit kunnëë telkens tegen een achtergrond |n Hollywood, New Vork gescueiiKen uw.zoenen voor je vrien- wij dan een deel van de kosten van Va" verschlUende delen van Spanje. Waterbury. Connecticut Tot. wH den", zei onze gastvrouwe. „en je ons Spaans avontuur bekostigen u flarden-enveloppen weën J op de moet het als een hoge gunsi beschou- zün nu bezig het scenario te vol- hoe dat nu met de nvkfël Yr°egen ----- t00ien maar het blijft he(. karakter de tabaksdozen en het bo®.ken' als beter: ven, dat ik mij er van laat afhouden" „Spanje is een avontuur. Ei* is nog 4AV'Pl IX/OtTJI ft" A«»« A „J1 uurde. Want breng een actrice een naai op haar praatstoel, dan tikt van aar schoorsteenklok uren als secon den. ■en ?unst, die tf a slotte een paar uur heef wëSigYoor ÖI Amerikaëln""! dët zkh Xp^eRVg^d^ne^b0^®^ °PM®ri^^"10^t hCt a"Ueke ZUV®r de platgetreden paden bewandelt, reweerd z«S ln dë Ltfnë" gelnt.e- vo"pd'g geabsorbeerd door rfp .T' Onze Spaanse .nd,rn,mi,z besehon- b^Talcïp^n 'ft JJ"? - »P Het leeuwendeel van deze „Vincii- na" zijn studies en schetsen, bij wijze van notities door Leonardo op papier gezet: voor eigen gebruik en zeker niet met de bedoeling, ze ooit aan anderen te tonen, laat staan ze te bestemmen voor een expositie! Veel van die tekeningen en krabbel» zijn echter pieus door 's meesters leer lingen bewaard: zij geven ons het ge voel van onbescheiden de intieme ge- dachtenwereld van een groot schep pend kunstenaar binnen te dringen. Maar zelfs de onbescheidenheid dwin gen zij tot een aandachtig-verstild be schouwen. Alles waarmee Leonardo ooit te maken had beminde hij niet hartstochtelijk het leven in zijn dui zendvoudige schakeringen? zette hij op papier, de kunst dienstbaar ma kend aan zijn dorst naar de kennis der natuur-in-haar-totaal. En wie zal Leo- nardo's „totaal" opsommen? „Militair ingenieur, architect, beeldhouwer en schilder" zo beveelt hij zichzelf aan bij de Milanese hertog; hij had er bij kunnen voegen anatoom (denk aan zijn ledematen-schetsen, natuurvorser (dier- en plantstudies), en wat al niet meer! Curieus overigens, dat hij zich pas in de laatste plaats schilder noemt: hij, die indertijd als leerling van Veroc- chio door een ideale engel te schilde ren (met verlof van maestro Andrea, in diens „Doop van Christus") zijn pa troon als het ware palet en penseel uit de handen had geslagen.... Wat wij hier bijeenvinden, vervult ons van diepe eerbied voor Leonardo, wiens beeltenis men het best kent door zijn in roodkrijt getekend zelfportret: net gelaat met de patriarchale golven de baard. Er zijn de talrijke voorstu dies die, in liefdevol lijnenspel de Ma donna met Bambino verbeelden. En de perspectiefstudie voor zijn Aanbidding der Koningen vertelt ons, dat met Leo nardo dit probleem definitief is opge lost en daarmee de Hoog-Renaissanse haar intrede doet. Studies van paarden in alle mogelij ke standen, schetsen voor ruiterstand beelden, de tedere vrouwenhanden ya" La Ciocanda?) diverse ontwerp- 5™ e' yoor zijn Anna. Maria en het hristuskind; Apostelkoppen voor zijn enacolo.". en dan opeens, als dag boeknotitie de tekening van de opge hangen samenzweerder Baroncelü 7ü^C' T?'' Verder ontwerpen voor ,'a onvoltooid gebleven fresco, dat de Anghiari moest vereeuwigen. z-ondvloed-ontwerpen, een wolkbreuk, een vulkanische uitbarsting, profiel- ,c?ricaturen. geologische 'or- senietende mortieren, soldaten, v ontploffende bom, allegorieën als Iwirt i'eheid' Gerechtigheid, Rein; ncia of Fortuna („fronte capillata, post nLëÜ®8!*.0 calva,,> O" tussen al deze p, oucties eensklaps een van Leo- vroegst gedateerde tekening, oen landschan van 5 Aug. 1473. Heeft node?60 oen loftrompet van af een ;'aai' zullen in de Zuid- ïkaanse bioseopen kleurenfilms ver toond worden, welke geheel In de Unie zijn vervaardigd.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1952 | | pagina 8