Amerikanen vragen of filmcensuur
volgens grondwet verantwoord is
Têie a iêie
Rosalind Russell
Knappe vrouw met.... hersens
deed inkopen in New York
Krijgt de film
haar vrijheid?
Van Beuningen,kunstverzamelaar No 1
srr s vsrtsssJ.
LEONARDO IN
EEN NOTEDOP
Een van de drie vrouwelijke
sterren waarmee te praten valt
Nederlander bracht unieke
collectie bijeen
Plannen voor film
Spanje
Het Wonder"
Nederlander op belangrijke
post in Unesco
ijk naar
Parijs
Is er een kans?
Sirijd, die sinds 1915 gevoerd
wordt, nadert het einde
„LA RONDE", IN NEW YORK GEWEERD
ILJIET EERSTE TREFFEN tussen film en censuur in Amerika
Iffl vond plaats te Chicago in 1907. De censuur bestond toen uit
politie-autoriteiten. De bevoegdheden gingen toen niet verder dan
het weren van kinderen bij films, die voor hen totaal ongeschikt
geacht werden. Jaren later toen de gangsterfilms opgang maakten,
probeerde de censuur in Chicago ook rolprenten, die roofover
vallen en dranksmokkel zo suggestief wisten uit te beelden, te ver
bieden. De eerste officiële keuringscommissie werd in Pennsylvania
geïnstalleerd, waar ze nog steeds werkzaam is en zich beroepen
kan op bevoegdheden, haar wettelijk verleend in 1911! In Massa-
chusetts geldt nog steeds de uit 1922 daterende wet betreffende
„Lord's Day", die het Zondagsprogramma van de bioscopen onder
haar vleugels hoedt. Een van de laatste voorstellen, die deze com
missie daai* te behandelen kreeg was dat, hetwelk (naar aanleiding
van de affaire Ingrid BergmanRoberto Rossellini) de morele
kwaliteiten van acteurs, directeuren en regisseurs degelijk beoor
deeld wenste te zien alvorens een film van hen werd toegelaten. Dit
is nog maar één voorbeeld uit de vele. De Franse film „La Ronde"
was in de staat New York taboe! Films als „Het Wonder" en
„Pinky" hebben echter eerst goed de zaak van al-dan-niet-film-
censuur aan het rollen gebracht.
PINKY", die ook in ons landdraai
de en het rassenvraagstuk in
Amerika behandelt, werd in de
staat Texas verboden, omdat ze „de
rassenhaat zou aanwakkeren". Deze be
slissing werd genomen door een haas
tig opgetrommelde commissie van ver
ontruste burgers, die zich beriep op een
verordening, welke in 1922 de verto
ning van „Birth of a Nation" (ook over
het rassenprobleem) eveneens verbood.
Toen de theaterexploitant „Pinky" toch
liet draaien, werd hij gearresteerd en
veroordeeld tot een geldboete. Het
Hooggerechtshof echter verklaarde de
plaatselijke verordening op grond waar
van het verbod was uitgevaardigd (een
verordening, die het verwijderen van
voorstellingen „gevaarlijk voor het al
gemeen welzijn" behelst) veel te vaag
van redactie om in dit geval een ver
bod tot vertoning te rechtvaardigen.
Met deze uitspraak hield het Hof zich
strikt aan die vragen, welke door de
keuringscommissie gesteld waren be
treffende het verbod van een film. Eén
der rechters sprak namens allen toen
hij verklaarde, dat het niet de taak van
de regering was Werkelijke of vermeen
de aanvallen op bepaalde geestelijke
leerstellingen te onderdrukken, of die
nu voorkwamen in geschriften, rede
voeringen of films. En een confrater
van hem zei het nog duidelijker door
vast te stellen, dat het gegeven van de
film „Pinky" een vlammend betoog
was tegen het kwaad, dat door vroe
gere vrijheidsbelemmering gesticht was.
MERKWAARDIG is echter dat een
definitieve uitspraak, die de film
gelijk zou schakelen met het
woord en geschrift, en haar dus even
als deze grondwettelijke vrijheid zou
toekennen volgens het eerste artikel
van de grondwet, niet uitgelokt is over
een Amerikaanse film (zoals „Pinky"),
doch over „Het Wonder", van de Itali
aan Rossellini. Het is de geschiedenis
van een ontwikkelde diep godsdienstige
vrouw, die een kind moet krijgen van
een vreemdeling. Haar overtuiging doet
haar die vreemdeling zien als de Hei
lige Josef en haar zonde .is dan in haar
ogen geen zonde meer. Ze wordt echter
uit de dórpsgemeente gestoten en
brengt het kind ter wereld alleen in
een kerkje boven op een heuveltop. De
film werd na dubbele keuring te New
York toegelaten, maar oogstte een
storm van (Katholieke) verontwaardi
ging. Ze werd als godslasterlijk ge
doodverfd en kardinaal Spellman riep
de gelovigen op de film en het theater,
dat haar uitbracht, te negeren. En de
film werd uit de roulatie genomen als
zijnde heiligschennend, en hét Hof op
geknapt met de moeilijke taak om te
beslissen of dit verbod al dan niet juist
was.
De toekomst van de filmkeuring en
eveneens die van de film hangt nu voor
een groot gedeelte af van de uitspraak,
die het Hooggerechtshof in deze zaak
zal doen. Als de garanties, die de grond
wet biedt voor de vrijheid van woord
en geschrift ook van toepassing worden
op de film, zal het gedaan zijn met de
bevoegdheid van de vóórkeuring te
JHollywood die jaarlijks 2.000.000
kost en van alle filmkeuringscom
missies. In somige steden, Maryland
bijvoorbeeld, is reeds door de procu
reur-generaal bepaald, dat de filmkeu
ringscommissie alleen te oordelen heb
ben over fflms, die obsceen of indecent
geacht kunnen worden volgens alge
meen geldende maatstaven.
keuringscommissie het Amerikaanse
volk gaat voorhouden, wat het wel of
niet horen of lezen moet voor zijn best
wil, dan zal tenslotte het denkvermo
gen niet meer zijn dan een registratie
bord, de macht zal de vrijheid om zeep
brengen en de grondwet die in haar
eerste bepaling de ongecontroleerde
vrijheid beoogt zal geschonden zijn.
liaanse
kleedkamer
Renaissance,
met vertcgen-
an de Duitse
woorcus610 Greco s.
school, dcsalonmet Gr«« de
Er is echter een wet uit 1915 die de
film slechts als middel tot vermaak
ziet en haar ieder gezag ontzegt uit
draagster van ideeën te zijn. En slechts
op grond van het laatste zou een ge
lijkschakeling met woord en geschrift,
waardoor zij onder de persvrijheid valt,
mogelijk zijn. Heden ten dage en dat
is ook de mening van het Hof be
staat er geen twijfel meer, dat ook de
film een belangrijk middel is tot het
uitwisselen van ideeën. De manier ech
ter, waarop zij het publiek bereiken
wil, mag evenwel niet doorslaggevend
zijn en het belang van de film mag
niej ondergeschikt worden gemaakt
aan het feit, dat vermaak en lering
vaak op één plan staan. Een scheidslijn
te trekken tussen het belerende en on
derhoudende gedeelte in de film om
zodoende verzekerd te zijn van het
grondwettelijke recht van vrijheid van
drukpers is onmogelijk omdat, wat voor
de ene mens tot vermaak diént, dikwijls
de diepste innerlijke, overtuiging van
de ander weergeeft.
De Uitvoerende Raad, die gedurende
de periode, waarin de Algemene Ver
gadering van de Unesco niet bijeen is,
verantwoordelijk is voor het program
ma van de organisatie, heeft Sir Ro
nald Adam (Engeland) tot Voorzittei
gekozen.
Een der twee Vice-Voorzitters is dr
F. Bender Directeur van de afdelin
Buitenlands betrekkingen van het Mi
nisterie van Onderwijs, Kunsten er
Wetenschappen.
VIER V»» ,j df verzamc-
V hebben er eindeluk toe geleid, dat Para» pct|t ,,;lla|s
ling van een ongewoon h, ()m de kunst
kan herbergen en bewonderen, tga Beunin-
keningen en 20 sculptures voor twee "?,aa ,iin leven lanfc
geven Daniël George van Beuningen die ^^Vef*
nog nooit een s<h.lderspci.secl ter han genon
is in de loop van ztin leven erin geslaagd een vu
ling büeen te brengen, die als een en besobouwd.
schicdenis der Europese kunst m g vooraan-
r»e thans 75-iarigc verzamelaar stamt mi .ee
handel waren sinds generaties.het werkteire» a r
aan
en
kolenhandelaar een waardig opvolger van zijn succes
breidde zelf diens onderneming uit tot een
volle vader en
van
vaaer en uicmuc v «T j'
de belangrijkste handelshuizen van Nederland
iedere bijzonderheid te leren
kennen; de nachten besteed
de hij met het bestuderen
van boeken over kunst en
zodoende werd deze zaken
man, die een natuurlijk in
stinct voor artistieke waar
den geërfd scheen tehebben,
een kenner en liefheober, die
zich steeds grotere deskun
digheid verwierf.
Van Beuningen woont
sinds tien jaar op een land
goed bjj Vierhouten in Gel
derland, dat zich onder zijn
handen tot het belangrijkste
museum ontwikkeld heeft,
dat een enkeling ooit heeft
kunnen opbouwen. Iedere
kamer van zijn huis is let
terlijk behangen met mees
terwerken, de slaapkamer
met schilderijen uit de Ita-
TOEN hij op een dag van
het andere einde van de
wereld terugkeerde, zag hij
op een kade in Rotterdam
een schilder achter zijn ezel
zit,ten. Hoe onbelangrijk het-
wérk ook was, waar de al
tist juist aari bezig was, voor
Van Beuningen was 't een
openbaring: de toevallige
ontmoeting werd voor hem
het begin van een nieuw le
ven. Op de reizen, die hij
daarna voor de rederij,
maakte, benutte hij ieder
verblijf te land om de mu
sea te bezoeken en tot in
muirtVcotkamrr
Van Beuningen volgens
dcrlandse traditie met grote
zorg ingericht: men vindt er
een gotische schouw uit
Brugge, meubelen
vijftiende eeuw en WUie cu
zwarte tegels op de Kronrt'
zoals de Renaissance uit de
Middeleeuwen overgenomen
heeft.
Als ik voor een schilderij
sta, moet mijn hart spre
ken" verklaart Van Beu
ningen, als hij uitlegt, vol
gens welk principp hu zijn
verzameling bijeengebracht
heeft De intuïtie en de ken
nis van kunstverzamelaar is
hpm niet voldoende, hu wd
met hét'onderwérp van het
schilderij meeleven en het
aanvdel'en. Daarom koopt
Van Beuningen nooit een
schilderij, als het hem niet
iets zegt. Maar dan denkt
hij ook niet verder na, h j
koopt het, wat het ook
kost. Daardoor komt net, aat
hij sommige doeken uit zijn
verzameling duizendmaal zo
duur gekocht heeft, als de
marktwaarde toentertijd was,
maar andere, die niet min
der kunstwaarde hebben,
voor een appel en een ei.
Dit stilzwijgende begrip tus
sen werk en kunstminnaar
geeft er 'n verklaring voor
dat Van Beuningen zijn ver
zameling zonder enig ad
vies van derden opgebouwd
heeft. Hij is er trots op en
wil wel bekennen, dat hij
gist heeft.
Op de ereplaats
r\E EREPLAATS in de ten.
V toonstelling, die thans in
het Petit Palais in Parijs t«
zien is, heeft de „Toren
van Babyion" van Pletep
Breughel de Oudere, die het
doek bij zijn terugkeer uit
Italië geschilderd heelt. De
meester, die in het vlakke
land van zijn vaderland op,
gegroeid was, had bij Zjjn
tocht over de Alpen een
openbaring: hij werd op de
onbekende bergen, die hij
betrad, zich de menselijke
kleinheid bewust. Zo ont.
stond dit merkwaardige
schilderij vap een wereld
uit een hoogte gezien, een
schilderij, dat Breughel met
een ontelbaar aantal klein»
mensjes bevolkte. Van Beu.
ningen heeft de moeite ge!
nomen ze opder de loupe te
tellen er staan meer dan
7QP0 figuurtjes op het doek
dat slechts 76 bij 60 centil
meter groot is, een gewei,
dige mierenhoop met alle
werkzaamheden, die de
mens in die tijd kende. Van
Beuningen heeft het schil,
derij in 1935 op een kunst-
veiling in Parijs voor het
1500ste gedeelte van de te-
genwoordige waarde ver
worven!
Geen wonder, dat de Pg.
rijzenaars zich om deze
schatten verdringen, die men
slechts één keer in zijn le.
ven te zien kan krijgen
geen wonder ook, dat het
New Yorkse Metropolitan-
Museum moeit doet om de
ze tentoonstelling eveneens
te leen te krijgen, tevergeefs
echter, daar Van Beuningen
vreest, dat de zoute zeelucht
zijn schilderijen onherstel
bare schade zal toebrengen.
VOLGENS uitspraken van enkele
rechters, bij deze zaak geïnteres
seerd, schijnt de film geen slechte
kans te maken om zich aan de ban, die
haar jaren gedrukt heeft, te onttrek
ken. Eén van de argumenten is: Als een
Of „Het Wonder" ook voor de film
industrie het sinds 1915 zo verbeide
wonder zal opleveren, zal nog wel een
kwestie van maanden zijn, zo niet van
jaren. En als dan in Amerika de gemoe
deren hierover allang bedaard zijn, zul
len wij in ons land waarschijnlijk Ame-
rika-in-het-klein gaan beleven.
(Van een redacteur beeldende kunsten)
ylJFHONDERD JAAR geleden, anno
1452, werd Leonardo, toegenaamd
Da Vinei, geboren. Als een hulde aan
het genie van deze ongelooflijk veel
zijdige renaissancist, ideaal voorbeeld
van de „universele mens" („uomo unl-
versale") brengt Utrechts Centraal
Museum een tentoonstelling (onder
Ünesco-auspiciën), bestaande uit repro
ducties van Leonardo's tekeningen en
van enkele zijner schilderijen. Repro
ducties, omdat vele scheppingen van
deze wondermens praktisch gesproken
immobiel zijn (fresco's bijv.) of niet
mogen worden blootgesteld aan de risi
co's van een reizende expositie. Begrjj-
„De verkondiging" van Leonardo da Vtnci
peljjk. Met een variant op het „ex un- is
gue leonem", kan worden gezegd, dat
zelfs uit reproducties (vooral uit zo
fraai uitgevoerde als hier te zien zijn)
de hand van Leonardo te herkennen
(Van onze correspondent te New York)
P r zijn vele vrouwen in Hollywood, die het oog strelen. Sommigen
kunnen daarbij nog zingen of dansen; een enkele kan acteren.
Maar, wil men de illusie van bekoorlijkheid en schoonheid niet
wreed verstoord zien, stel ze geen vragen. (Er zijn er trouwens on
der, voor wie een persgesprek een grotere marteling is, dan zeven-
weken-vroeg-opstaan om een lilm te voltooien.)
In ons zakboekje staan de namen van drie Hollywood-vrouwen,
waarmee te praten valt. Claudette Colbert, wier Franse afkomst
zich nimmer heelt verloochend en wier charme in het dagelijks
leven zo mogelijk nog groter is dan op de film: Myrna („The Thin
Man") Loy, die het laatste jaar herhaaldelijk op congressen en cul
turele bijeenkomsten Oom Sam vertegenwoordigde, mede in verband
met het feit, dat haar echtgenoot een van de rechterhanden van
Dean Acheson was (Myrna zal eerlang wel weer naar Hollywood
terugkeren, nu in de ommezwaai in Washington de taak van haar
echtgenoot op de schouders van een Republikein zal overgaan); en
Rosalind Russell, de veelzijdige actrice die een blijspel als „My
Sister Eileen" kleur en gloed wist te geven, het leven van de pas
gestorven Sister Kenny tot onderwerp maakte van een boeiende
film en triomfen vierde in Eugene O'Neill's „Mourning Becomes
Electra"
„Roz" Russell in haar nieuwste film
„Never wave at a W.A.C." („Wuif
nooit naar een WAC").
meisjes. Wij streven er naar op tal
van climactische ogenblikken van de
mm het Spaanse karakter naar vo
ren te brengen".
Nederland
\\IIJ WILDEN WETEN of „Roz" in
deze zin wel eens aan Nederland
had gedacht. „Zeker, ik ken Holland
vrij goed. Maar jullie klimaat is zo
onbestendig.
vanmnrt^l6 ®.?n m0(liCUZC' het OOg
.2 d op en knoopte er de
?°°rt oorwarmer) door
heen. Onze blik moet 'bewondering
cenrodf6" hebben' toen wij haar vroef
gen of dit geïnspireerd was op de
vliegende schotels. „Eigen ontwern"
zei ze vol vrouwelijke trots ïk]k
loof er in de dingen te doen die ik
etsen vï 9eschenken kopen, mijn
men?<y tekenen (Roz staat al
trekmn 0p e "Jst der tien best
geklede vrouwen in Amerika V h,!!„
huisarchitectuur, tuinaan l '^n daar!
nog tM over^eïih Vervol£®n ®n ttfctl
£Luö uja over hebben voor anderen"
Sister' kT Van de stichters van het
Zo kwamen wij op Je selikf»
rr.Lbaar "eve"ngsro, „Dat ,«n
dw r: omtop noempn- Bove;:
dat j t "V®* zoveel rollen op
ben
geïnteres-
het gevoel, dat onze film een 'r'17 Z K,'Ur van «ngenue
ntiseerde reportage over Span- f mil maar een leuk hliisnei „r
naar New York, 5600 mijl van Hol- nu eenfrêë-lanc£"ik"s"nëe1%iwï. Je moctworden. Dat was het uit- efin karwei-van-een-rol in
lywood, om er Kerstinkopen te doen rol in de film of on het tnneoi nü gan&spunt. paama hebben wij een drama. Zo eentie melo-
voor het familiefeest, dat zij ln haar April breng ik in New Vnrk groot aantal manuscnpten gelezen, kunt maken" van je
m
,DOZ" RUSSELL kwam dezer dagen kewsUjf^er^CTOte Thidtn', ^"k ?croman.tlseerd« mportagë"ovèr "span"
naar New York. 5600 miil van Hol- nii sol! #mo 1-5!- I® m°et worden. Dat was het uit-
drama. Zo eentje, waarvan
kunt maken".
temidden die rol mij'BgfcSf toPStuk film 2E Mr}ge ^istflleerd" dië" opzetTe- ove^ÈutopaTn^z SAte'de
een bepaald doel beantwoordt1 Z" J«kzo vastgesteld, dat er *in het «ka, een rmderwern ^t'a^10;^"6-
geboorteplaats aan de Oostkust, Wa- sical-verce van Mv
föt'KllVW in O et' ol Pnnnoolinoi.l wrtr.4- _t. 1 1
wat
terbury, in de staat Connectiecut, gaat als ik er van overtuigd ben dat Daarui(t hebben wij het geraamte van Roz werd toen interviewer
vieren. Wij vonden haar temidden die rol mij ligt of dat stuk film aan lntr,lge £edist "eerd, die opzette- °"s vragen over Europa 7
van flarden-van-enveloppen waarop de een bepaald doel beantwoordt TV hjk, 20 is vastS<=steld, dat er in het «ka. een onderwerp dat ha»'Uh*me"
boeken, de nylons en alle andere ge- sica isdus puur amuslment vSfr'ïët' I6iad°P r*1 w.ordt ge- inpakt. Haar man ^&^zon'
schenken, die des seizoens ziin ston- nnhiink r nel reisd
den vermeld. „Er is niet leuh
iijnT stoii- publiek"ën Tn pSlT'broS'vm ^Vu?® hfoofd™lsPe'ers ziët'mVn }n Séandinavlfe^vo^Uzö rill ?>?®n' en
ikers dan inkomsten voor ons Daaruit kunnëë telkens tegen een achtergrond |n Hollywood, New Vork
gescueiiKen uw.zoenen voor je vrien- wij dan een deel van de kosten van Va" verschlUende delen van Spanje. Waterbury. Connecticut Tot. wH
den", zei onze gastvrouwe. „en je ons Spaans avontuur bekostigen u flarden-enveloppen weën J op de
moet het als een hoge gunsi beschou- zün nu bezig het scenario te vol- hoe dat nu met de nvkfël Yr°egen
----- t00ien maar het blijft he(. karakter de tabaksdozen en het bo®.ken'
als
beter:
ven, dat ik mij er van laat afhouden"
„Spanje is een avontuur. Ei* is nog
4AV'Pl IX/OtTJI ft" A«»« A „J1
uurde. Want breng een actrice een
naai op haar praatstoel, dan tikt van
aar schoorsteenklok uren als secon
den.
■en ?unst, die tf a slotte een paar uur heef wëSigYoor ÖI Amerikaëln""! dët zkh Xp^eRVg^d^ne^b0^®^ °PM®ri^^"10^t hCt a"Ueke ZUV®r
de platgetreden paden bewandelt, reweerd z«S ln dë Ltfnë" gelnt.e- vo"pd'g geabsorbeerd door rfp .T'
Onze Spaanse .nd,rn,mi,z besehon- b^Talcïp^n 'ft JJ"? - »P
Het leeuwendeel van deze „Vincii-
na" zijn studies en schetsen, bij wijze
van notities door Leonardo op papier
gezet: voor eigen gebruik en zeker niet
met de bedoeling, ze ooit aan anderen
te tonen, laat staan ze te bestemmen
voor een expositie!
Veel van die tekeningen en krabbel»
zijn echter pieus door 's meesters leer
lingen bewaard: zij geven ons het ge
voel van onbescheiden de intieme ge-
dachtenwereld van een groot schep
pend kunstenaar binnen te dringen.
Maar zelfs de onbescheidenheid dwin
gen zij tot een aandachtig-verstild be
schouwen. Alles waarmee Leonardo
ooit te maken had beminde hij niet
hartstochtelijk het leven in zijn dui
zendvoudige schakeringen? zette hij
op papier, de kunst dienstbaar ma
kend aan zijn dorst naar de kennis der
natuur-in-haar-totaal. En wie zal Leo-
nardo's „totaal" opsommen? „Militair
ingenieur, architect, beeldhouwer en
schilder" zo beveelt hij zichzelf aan
bij de Milanese hertog; hij had er bij
kunnen voegen anatoom (denk aan zijn
ledematen-schetsen, natuurvorser
(dier- en plantstudies), en wat al niet
meer!
Curieus overigens, dat hij zich pas
in de laatste plaats schilder noemt: hij,
die indertijd als leerling van Veroc-
chio door een ideale engel te schilde
ren (met verlof van maestro Andrea,
in diens „Doop van Christus") zijn pa
troon als het ware palet en penseel
uit de handen had geslagen....
Wat wij hier bijeenvinden, vervult
ons van diepe eerbied voor Leonardo,
wiens beeltenis men het best kent door
zijn in roodkrijt getekend zelfportret:
net gelaat met de patriarchale golven
de baard. Er zijn de talrijke voorstu
dies die, in liefdevol lijnenspel de Ma
donna met Bambino verbeelden. En de
perspectiefstudie voor zijn Aanbidding
der Koningen vertelt ons, dat met Leo
nardo dit probleem definitief is opge
lost en daarmee de Hoog-Renaissanse
haar intrede doet.
Studies van paarden in alle mogelij
ke standen, schetsen voor ruiterstand
beelden, de tedere vrouwenhanden
ya" La Ciocanda?) diverse ontwerp-
5™ e' yoor zijn Anna. Maria en het
hristuskind; Apostelkoppen voor zijn
enacolo.". en dan opeens, als dag
boeknotitie de tekening van de opge
hangen samenzweerder Baroncelü
7ü^C' T?'' Verder ontwerpen voor
,'a onvoltooid gebleven fresco, dat de
Anghiari moest vereeuwigen.
z-ondvloed-ontwerpen, een wolkbreuk,
een vulkanische uitbarsting, profiel-
,c?ricaturen. geologische 'or-
senietende mortieren, soldaten,
v ontploffende bom, allegorieën als
Iwirt i'eheid' Gerechtigheid, Rein;
ncia of Fortuna („fronte capillata, post
nLëÜ®8!*.0 calva,,> O" tussen al deze
p, oucties eensklaps een van Leo-
vroegst gedateerde tekening,
oen landschan van 5 Aug. 1473. Heeft
node?60 oen loftrompet van
af een ;'aai' zullen in de Zuid-
ïkaanse bioseopen kleurenfilms ver
toond worden, welke geheel In de Unie
zijn vervaardigd.