EN ONRUST WAREN
ROND OP THOLEN
Hulp verlening wordt
thans geregeld
St. Philipsland werkt temidden van water aan het herstel
Met een duck door het verzonken
land van Halsteren
De uien worden
zeer schaars
Regering staat voor grote taak
Eigen volk en anderen aan de slag
Gespaarde dorpen en
weggevaagde stadies
Lamgeslagen Nijverheid'
Opgejaagden
Geen prijsver storing op
de fruitmarkt
Regering en de AVRO
Voorlopig geen kinderen
naar builen and
Buitenlandse hulp
Oorlogsslachtoffers
Voorzichtig met adoptie
Bridgedrive ten bate van
Rampenfonds
ZATERDAG 7 FEBRUARI 1953
(Van onze speciale verslaggever)
DE DOODSKLOKKEN luiden over Halsteren, het Noordbrabantse plaatsje
ten Noorden van Bergen op Zoom, dat zwaar door de watersnood getroffen ts
en dat reeds Zondag herhaaldelijk in de berichten genoemd werd, omdat de
ramp er dadelijk onnoemelijk leei' en diepe ellende bracht.
De doodsklokken luiden over het dorp, dat vrij hoog gelegen is en waar de
kern voor vernietiging gespaard is gebleven. Naar het Westen toe zijn de pol
ders ondergelopen. Daar werden de bewoners van de verspreide huizen door
het water, dat tot ongeveer twee en een halve meter steeg, verrast. Een aantal
vond een goed heenkomen, doch verscheidene ongelukkigen zijn verdronken.
Triest beieren de klokken van het kleine kerkje, dat vol stroomt met bewo
gen dorpelingen, die zeventien van de hunnen de laatste eer bewijzen. Zeven
tien slachtoffers worden ter aarde besteld en zij die de dienst bijwonen, zijn
tot in hun ziel geroerd. Velen barsten in snikken uit. Zij hebben deze doden zo
goed gekend. En zij weten, dat ook elders dergelijke diensten gehouden zullen
worden om de mannen, de vrouwen en de kinderen te gedenken, die in hun
wanhopige strijd tegen het water het onderspit moesten-delven.
J.JET leven gaat verder, het leven van
hen, die hier de dans ontsprongen
cn van de velen, die naar Halsteren
gekomen zijn om hulp te bieden. De
Nederlandse en Franse soldaten hebben
de handen ineen geslagen en zoeken
nu de wijde, golvende watervlakte af
naar het dode vee, dat links en rechts
van de verzonken weg. die naar de
Eendracht loopt, troosteloos ronddrijft
De Eendracht! De naam klinkt als
ee.n. ere-saluut aan de samenwerkende
militairen en allen, die gekomen zijn.
om gezamenlijk de nood naar vermogen
te lenigen.
De twee rijen bomen langs de weg
naar het eiland Tholen verliezen zich
in de verte in de grauwe watermassa.
Daar waar deze weg onder het water
peil verzinkt, klotst het water tegen
de grond, die het in ziin loop stuitte.
Schuim en stro. wrakhout en takken
markeren de grens van het rijk, dat
de woedende elementen in één ramp
zalige nacht annexeerden. Er drijven
talrijke dode koeien rond. Soldaten en
burgers in motorbootjes en geroeide
vletten varen erheen en nemen de
kadavers op sleeptouw en verzamelen
ze. Twee sneeuwblanke eenden dartelen
speels in de golven, waar enkele dode
beesten half uit de vloed getrokken
zijn
Een aantal mensen staat aan het
droge begin van de weg. In de verte
ligt het geteisterde eiland Tholen. Zij
willen erheen, om voorraden te brengen
en evacué's te halen- Od een grote
hoge legerwagen, die achter een duck
gespannen wordt, werpen potige vrij
willigers vlug dikke pakken dekens.
Zij zijn hard nodig op het eiland. En
dan gaat het 't water in Wii hebben
een plaatsje op de aanhangwagen
welks bodem nog net boven het water
uitkomt. Oog enkele Franse en een
Engelse journalist er ziin talrijke
krantenmensen uit het buitenland naar
ons land eekomen om voor hun bladen
over de Nederlandse ramp te schrijven
trekken mee.
MEN moet „in het water" geweest zijn
tussen de verwoeste huizen door.
langs de vele koeienlijken. om slechts
enigermate te kunnen beseffen, wat net
voor de bewoners van de getroffen
Streken heeft te betekenen door de
snel opkomende, krachtige en verrader
lijke vloed te worden overvallen. „De
Nijverheid" staat er op één van de
boerderijen. De bewoners bouwden er
met noeste arbeid een bestaan op. Nu
zijn de muren ingevallen, een gordnn-
1 je wappert luguber uit een open raam.
De landbouwwerktuigen liggen ver
strooid bij de schuur. Zii zullen lange
tijd geen diensten meer bewijzen.
In een klein huis zitten nog drie
mensen op zolder Zii willen er niet uit.
doch zullen nu. desnoods met geweld
verwijderd worden. De muren staan on
instorten. In een ander huis verdronken
een moeder en haar drie kinderen en
een grootmoeder. In een arbeiderswo
ning, die gedeeltelijk is verwoest znn
nog wat meubelen vlug oo elkaar
gestapeld. Het geweld van het water
heeft ze als een rommelig hoonie
wrakhout door elkaar oeworpen. De
Voordeur slaat on de golfslag van het
Wat«r 0""n en dicht
Van één der buizen is alleen
puin overgebleven. Eenzaam
wat
staat
daarop een kinderstoel. Er vlak bii
drijft een dak met de nannen er nog
op. Doordat de zijgevel van een stal
bezweken is, is een hele rij kadavers
van koeien, nog aan de touwen, zicht
baar geworden. De duck heeft een paar
rubberboten op sleeptouw genomen. Ze
worden losgemaakt, enkele Franse
soldaten springen erop en zullen pro
beren deze kadavers weg te halen.
Talrijk ziin de gaten in de dijk langs
de Eendracht, waardoor het water zich
in de noodlotspolder stortte. Op een
aantal plaatsen heeft men nog getracht
met zakken zand en ander materiaal het
geweld te keren, maar tegen de oer
kracht van het door de storm opge-
zwiepte springtij waren zii niet bestand
QVER DE ERUG achter de dijk
ligt het dorp Tholen op een droog
gebied- Het is er drukker dan gewoon
lijk, want uit de overstroomde plaatsen
op het eiland zijn de verjaagden geko
men, voor wie een nieuw onderdak
gezocht moet worden. Een aantal hun
ner kan in het plaatsje blijven, velen
gaan verder, naar Bergen op Zoom
naar de kazerne in Ossendrecht, naar
verder gelegen oorden. Want men ver
wacht nieuwe evacué's in Tholen.
Zullen de dijken van de nog droge
polders het houden, of brengt de toe
komst misschien verrassingen? De
mensen met wie wij spreken, zijn er
niet gerust op. „De dijken zijn niet zo
sterk meer als vroeger", zegt ons
iemand van het polderbestuur. „Dat
komt, doordat er niet meer geweid
wordt. Vroeger graasden er kudden
schapen en liepen er de paarden. De
dieren trapten de molshopen weer dicht
Het centrum van het zo zwaar ge
havende Stavenisse met op de voor
grond enige rubberboten, welke
helaas geen dienst meer konden doen.
Nu blijft de grond losser en dat heeft
er mede toe bijgedragen, dat zij afbrok
kelden, toen zij een sterke druk te
verduren kregen- De schapen zijn ver
dwenen en voor de tractie worden
weinig of geen paarden meer gebruikt.
De landbouw is gemechaniseerd...."
Of de man gelijk heeft. Misschien zit er
iets waars in zijn bewering.
Droog gebleven op het eiland Tholen
ziin Oud-Vossemeer. St. Annaland. St.
Maartensdijk er. het plaatsje Tholen.
hoewel van St. Maartensdijk een aantal
huizen zwaar is beschadigd. Maar
Stavenisse is er heel erg aan toe. De
gehele westpunt van Tholen staat
onder water en in dit geïnundeerde
gebied heeft Stavenisse een hopeloze
strijd om zijn behoud gestreden. Ten
koste van zeer veel doden.
Een blik op het zwaar geteisterde
Stavenisse van de havendijk af. De
molen van het dorp, op de achter
grond zichtbaar, is nog geheel intpet.
Volgens een voorlopig overzicht van
het Centraal bureau van de Tuinbouw
veilingen in Nederland, zijn er bij de
ramp grote voorraden peen en uien ver
loren gegaan. Voor het laatste product
zal dit betekenen, dat de markt uiterst
schaars wordt, daar in de andere delen
des lands geen omvangrijke uienoro-
duetic voorkomt. De teelt van peen is
niet tot het Zuidwesten van het land
beperkt, doch het is niet uitgesloten, dat
in de komende weken veel peen ter
beschikking zal worden gesteld voor de
voedervoorziening van geëvacueerd
vee. Dit geldt dan voornamelijk de gro
vere breekpeen.
De aanvoeren van spruiten en witlof
zullen eveneens wel door het verloren
gaan van een zo groot productiegebied
worden beinvloed. Tot schaarste be
hoeft dit echter nog geen aanleiding
te geven. Hoewel de prijzen in de eer
ste dagen na de ramp iets opliepen
behoeft er geen vrees voor \erdere
prijsstijgingen te bestaan.
Wat het fruit betreft kan worden op
gemerkt, dat de grote veilingkoelhui
zen in het rampgebied, voor zover be
kend, nog geheel intact ziin. De ma
chines functionneren weer. Als de toe
stand niet slechter wordt zal veel fruit
in goede staat blijven. Prijsverstoring
is dan ook niet te verwachten.
De heer De Clercq. voorzitter van de
A.V.R O., heeft medegedeeld, dat de
berichten als zou de regering zendtijd
van de A V.R.O. hebben gevorderd,
beslist onjuist zijn. Eveneens ontkende
hij, dat er sprake van geweest zou zijn
dat de A.VR.O. geweigerd zou hebben
berichten, welke verband hielden met
de noodtoestand, hier te lande om te
roepen. De A.V.R O. heeft gedurende de
gehele Zondag, toen zij in de aether
was, alle berichten omgeroepen, zelfs in
samenwerking met het Nationaal Ram
penfonds te 's-Gravenhage.
„Gezien onze ondervinding van Zon
dag. hebben wij er op aangedrongen,
om Dinsdag, wanneer de A.VR.O. in
de aether zou komen, de werkwijze van
Zondag wederom in te voeren. Immers
deze had in ieder opzicht voldaan"
aldus de heer De Clercq. „Wij hebben
toen onzerzijds aan de regering aange
boden onbeperkte zendtijd voor de be
richtgeving af te staan". Dit voorstel
werd door de regering aanvaard.
ONGELUK OP LUCHTBRUG
Naar wij vernemen, is gistermorgen
een op weg naar het noodgebied zijnde
Dakota"-transporttoestel van de Ned
Luchtmacht on Valkenburg in de start
verongelukt. Het vliegtuig kon niet snel
genoeg hoogte kriigen en de bestuurder
was gedwongen de machine een buik
landing te laten maken op het vlieg
veld Het toestel is beschadigd Per
soonlijke ongelukken hebben zich niet
voorgedaan.
(Van onze Haagse redacteur)
DOOR allerlei organisaties, verenigin
gen. instellingen openbare lichamen
cn personen is in de eerite dagen na de
watersnoodramp, die ons land getroffen
heeft, ki'is-kras aoor elkaar heen ge
werkt. Dat heeft tot ongewenste conse
quenties geleid en behoefde noodzakelijk
op korte termijn ordening. De regering
heeft deze taak aangevat en thans is
voor d" hulpverlening volop werkzaam
de i-natiecommissie, waarvan de
ministt. van Binnenlandse Zaken, prof
Beel. voorzitter is en vfaarin vertegen
woordigd zijn de departementen, voor
zover zij bij de ratrn betrokken zijn,
zoals Ooilog (voor de hulp der militai
ren), Economische Zaken, Landbouw
Sociale Zaken. Binnenlandse Zaken en
Waterstaat. De heren M. J. Prinsen
«.ecretaris-geneiaal van het ministerie
van Binnenlandse Zaken en W. H. M
Werner en P W. Jalink. eveneens van
het denariement van Binnenlandse
Zaken, hebben" ons één en ander van
deze arbeid verteld.
Vrijdagmiddag heeft de Coördinatie
commissie vergaderd. Besproken is o.a
op welke wijze en op welk moment de
militairen zullen worden teruggeroepen
Daarvoor is uiteraard nauw overleg
met Waterstaat nodig. In geen geval
zullen de Nederlandse militairen aan
liet hun opgedragen werk onttrokken
worden vóór de buitenlandse soldaten,
wier hulp zeer wordt gewaardeerd.
De Commissie hield zich verder bezig
met de medewerking, die van het bui
tenland ondervonden wordt. De vraag
moet namelijk beantwoord worden, op
welke wiize men deze hulp in ontvangst
zal nemen. Daarvoor is een sub-commis
sie samengesteld.
Er stonden Donderdag al door het
buitenland gestuurde autobussen in
Nedprlard klaar om kinderen mee te
nemen. Fr is echter overleg gepleegd
met de Nederlandse instanties voor de
kinderuitzending, waarbij men tot de
conclusie kwam. dat het in deze tijd
van droefheid onireweust is om kinde
ren niet zelden van ouders, van wie
zoons of dochters verdronken zijn
van de vaders en moeders te scheiden
Men wilde ook wel hele gezinnen mee
nemen. doch dan stuit, men oo de moei
lijkheid. dat deze gezinnen weg zijn uit
de omgeving, waarin zii willen trachten
zo sneerlig mogelijk nog van hun huisje
te redden, wat te reddon valt
Er ziin twee hiizondere commissies
samengesteld, één onder leiding van
minister Van de Kieft, die de moge
lijkheden van de schadevergoedingen
onderzoekt en een andere onder voor
zitterschap van minister Van Thiel, die
de maatschappelijke zorg voor de eva
cuatie ter hand zal nemen
Evenals bij de oorlogsschaderegeling
staat men thans voor moeilijke proble
men: de regering beraadt zich. welk
standpunt zii zal innemen. Het Rampen
fonds dat oorspronkelijk voor kleinere
rampen was ingesteld, doch zich nu
voor een reusachtige taak gesteld ziet,
verricht prachtig werk. De regering
werkt met het fonds samen ter voor
koming van dubbele schadeuitkeringen.
Vertegenwoordigers van de regering
hebben in het fonds zitting.
Het pas vorig iaar opgerichte minis
terie voor maatschappelijk werk. dat
olotseheg een gigantische taak op ziin
schouders ""stapeld krijgt, kan deze
taak aan. Er is een goede samenwer
king met verschillende departementen
en mpf aPn-lel instanties en vooral met
het Rode Kruis.
j^E slachtoffers van de ramp moet in
enigerlei vorm een uitkering verze
kerd worden. De regeling daarvoor
dient niet nieuw te zijn, aangezien dan
allerlei uitvoer'"es-moeilijkheden zou
den oodoem°n. Welnu, de regeling oor
logsslachtoffers. daterend uit 1944/1945,
waarvan de gemeenten, die ermede
gewerkt hebben, on de hoogte zijn, is
van toenassing verklaard. Zij geldt voor
ge werkloos geworden arbeiders, voor
de middenstanders en ook voor de
landbouwers, die zonder inkomsten ziin
gekomen. Als no grond van de sociale
wetten reeds uitkeringen worden ver
strekt. dan zal men daarmede rekening
heden.
De regeling oorlogsslachtoffers kan
voorzien in uitkeringen tot negentig
nro"ent van het laatst genoten inkomen
»s in bijzondere gevallen zelfs daarbo
ven.
De regering heeft in concept een
regeling gereed voor de betalingen voor
evacué's. die bij particulieren ziin on
dergebracht. Zii zal zo spoedig mogelijk
heimnd gemankt worden. In elk geval
ga at zii 1 Februari in.
Teneinde in de verschillende wijzen
van niet-financiële hulnverlenin» een
heid te brengen is aan de Commissaris-
een van de Koningin een telegram ge
stuurd met de mededeling, dat deze
hulpverlening bii hen geconcentreerd
zal worden. Voorts is gedacht aan de
ooho-uworgaeen. stichtingen voor
maatschanoeliik werk in de provin-
ejes, waarin verscheidene maatsehanne-
liike oreapjsatiec ziin vprtef»enwnord''*d.
Er is aan de Commissarissen der Ko
ningin voorgesteld d°ze onbouworganen
als trefpunten te beschouwen. Als top
fungeert het ministerie voor maatschan
oeliik werk. Het Rode Kruis verleent
-eer peheve medewerking. Er staan
dank zii de onbouworganen en het Rode
Kruis al groenen mensen klaar, die
direct kunnen inspringen, o.a. in de
"rote gebouwen, waar veel geëvacueer
de gez'"nen ziin samengebracht.
VJEN verwacht, dat de eerste faze van
de hulpverlening on het terrein van
de evacuatie aanstaande Dinsdag kan
worden afgesloten. Aan de gemeenten is
te verstaan gegeven, dat voorzichtig te
werk gegaan moet worden bij de adop
tie van getroffen plaatsen. Men wil n.1.
voorkomen, dat sommige plaatsen te
veel worden bevoordeeld, terwijl andere
stiefkinderen blijven.
Er wordt thans een weg gezocht om
de adoptie in de juiste banen te leiden-
Op Zaterdag 21 Februari zal in Alk
maar een grote provinciale Bridge-
Drive worden georganiseerd geheel ten
bate van de slachtoffers van de Wa
tersnood. Deze wedstrijd zal gehouden
worden in de zalen van het Gulden
Vlies en van Hotel Victory. De aanvang
is bepaald op half acht terwijl het in-
leggeld is gesteld op f 2.— per persoon.
De organisatie berust bij de bridge
clubs van het District Noord-Holland-
Noord, terwijl de gehele opbrengst zal
worden gestort in het „Rampenfonds".
Aanmelden kan geschieden bij me
vrouw Engels, Bierkade 14, Alkmaar,
tel. 3387, bij de heer P. Buis. Berger-
weg 35. Alkmaar, tel. 3563 of bij de
plaatselijke bridgeclubs, die dan voor
gezamenlijke opgave zorgen.
Van onze speciale verslaggever
„ST. PHILIPSLAND, het achter Steenbergen aan West-Brabant klevende
schiereiland, kan weer binnen veertien dagen droog zijn, als we hier maar
binnen een paar dagen zwaar materiaal hebben". Dat zei ons de dijkgraaf van
dit vruchtbare stukje kleiland, de 58-jarige heer P. Boudeling, die met twee
honderd vrijwilligers tot zelfs uit Friesland orde probeert te 'scheppen in de
chaos, die de vloedgolf van Zaterdagnacht ook hier teweegbracht.
De torenklok van het aardige grijze kerkje in het centrum van het gelijk
namige dorpje op dit schiereiland wijst kwart over zes aan. Op dat tijdstip
moet ook het leven in dit aan beide zijden van de dijk gevlijde gemeenschapje
stil zijn blijven staan. Zes grote gaten waren er in de d.jken langs Eendracht en wen-Duïvëland herstelcTheëfc
Krami. -r geslagen door het beukende geweld van het opgestuwde water. De heroïsche pogen van de mens om
school in het dorpje werd er door uit haar voegen gelicht en vele huizen ce- °rde, vestigen, waar natuurkr-ich-
kraakt. Wie de chaos ziet, verbaast zich ,dat er maar negen verm.sten zijn. Het verwoestten,6 vind" hierop* het" kleine
wordt alleen verklaard door het feit, dat velen het geweld verwacht moeten fraüe^^SdsT e^t
hebben. werk in het dorpje zelf. Mannenmoed
In de ondergelopen straten kan men lopen over het aangespoelde wrakhout vraagj het °m. V°1 te kunnen houden.
en uit de woningen gedreven meubilair. Studenten uit Nijmegen en Deventer Poldlrweg, die'vS" ij?moe? wwsen"
Er werflen grote happen uitgeslagen.
QP de dijk, die dwars door het dorp
loopt, staan vrachtauto's. Bedrijvige
handen sjorren het opgeviste wraknout
op de wagens. Anderen sorteren de
trieste resten van huisraad: een kinder
wagen, een kleerkast, ja wat eigenlijk
niet.
Wat van waarde is wordt opgebor
gen in een van de huizen, die het minst
beschadigd werden. Gegroefde en be
trouwbare dorpsgenoten houden er de
wacht bij. De politieposten op de toe
gangswegen naar het dorp zijn verdub
beld. Het is niet alleen om het abnor
maal drukke verkeer te regelen, dat
zich langs het dorpje een weg baant
tot zelfs dooi het water op de Rijks
weg naar de Zijpe-dijk, waar een
veerdienst de verbinding met Scnou-
eens de trots van St. Philipsland
leeg te halen. Tenminste veertien stuks
hoornvee en twee fraaie paarden von
den in de stal de verdrinkingsdood. Met
bootjes zijn de mannen de stal binnen
gedrongen; ze halen nu de cadavers er
uit. De cadavers van wat volgens een
der opruimers het prachtigste oaasvee
beloofde te worden van de hele polder.
De wagen van 't Biabantse Destructor-
bedrijf draait reeds achteruit de dijk
op, om de gezwollen lichamen der die-
Onophoudelijk dringt zich in mijn geest
maar het beeld op van een paar klom
pen. Een paar grote, gele mannenklom-
pen. Zo maar in een deftige eetsalon
van een duur Brabants hotel.
Om die klompen rijst het tafereel op
van een gezin. Vader, moeder en vijf
zielige kleuters met piekharen, onwen
nig in dit hotel-millieu, waarin ze een
onderdak kregen voor deze nacht
Gered, ja zeker. Maar ook losgerukt
door het wilde, kolkende water uit de
ren zo snel mogelijk te kunnen afvoe- vertrouwde omgeving, waar men werk-
E?" ---- L, - t:"J -' te, leefde en liefde, en waar men in zo
veel bescheidenheid gelukkig was.
Een ander beeld? Wel, daar in Steen
bergen deze middag. Het sinistere geluid
der doodsklokken, de stille bedrijvig
heid van een begrafenis. Achttien slacht
offers van de ramp werden naar een
gewijde rustplaats gebracht. Katholie-
ren. „Veertien van de zeker vijfhonderd
dieren, die hier om het leven kwamen,
en nog merendeels geruimd moeten
worden.
POES
DIJ zo veel dood
D het begrijpelijk dat een onverwacht
IN DE NOK....
en verschrikking is
stukje leven verwarring brengt. Het ken op hcVKalhölieke"kTkhoL P^oüs-
sjorren balk na
balk, en schor na schot uit het met drabbig hooi overdekte Zandzak na zandzak wordt in de ga\en
water, waarboven ook nog de cabine van een nieuwe vrachtauto uitsteekt en
cadavers van koeien ronddrijven. Vastgehaakt r.an uitsteeksels onder water
moeten er ook nog vijf mensen liggen. De lichamen van nog slechts vier kon
den worden geborgen.
gelegd.
Maar langs diezelfde dijk tellen we de
cadavers van zeven prachtige koebees
ten. Ze zijn hier zolang gedeponeerd
door de mannen, die bezig zijn om de
onverwachte stukje leven van een poes,
die vijf dagen watersnood in de nok van
de verdronken Hollandse Hoeve over
leefde. Twintig mannen met verweer
de groef-gezienten en eeltige handen
stonden er naar te kijken als naar ren
wonder, stil en met tranen in de ogen
Tot er zich eindelijk een ambulance
van het Rode Kruis over ontfermde, die
zich al eerder het lot van een uit de
ondergelopen puinhopen geredde hona
met gebroken poot had aangetrokken..
Merkwaardig hoevee! indruk na da
gen zwerven door dit overstroomde ge
bied met zijn vele leed de kleine din-
prachtige stal van de Hollandse Hoeve gen op een mens kunnen maken.'
tanten naar het Protestantse kerkhof.
Wie de slachtoffers goed gekend had
den, droegen de eenvoudige vurenhou
ten kisten, die inderhaast vervaardigd
werden door de stadstimmerman. Drie
kinderen uit een gezin en vijf kinderen
uit een ander gezin, kregen een plaats
in de vers gedolven graven, die groot
genoeg gehouden waren om aanstonds
ook nog plaats te kunnen bieden aan
vader moeder, broertjes en zusjes, wier
namen nog staan op de lijsten der ver
misten en van wie wordt aangenomen,
dat hun lichamen bij het weer droog
vallen van de polder wel gevonden zul
len worden
t
