de liefde van Napoleon
v
INTOOM
Zon. en sport eisen
doelmatige kledini
Leven van zelfopoffering
en plichtsbetrachting
De eerste ontmoeting
Vlucht naar de keizer
Op bezoek op Elba
Geen mannequins
aan de helmstok
marie walewska
N HET ZWAARGETEISTERDE achttiende-
eeuwse Polen woonde de adellijke, doch ver
armde familie Laczynski, welke een zeer grote
liefde voor het vaderland koesterde. Toen de
vader gestorven was, bleef de moeder met zes
kinderen in behoeftige omstandigheden achter,
daar haar inkomsten uitsluitend bestonden uit
de opbrengst van het landgoed. Weliswaar had
den haar kinderen een uitstekend gouverneur
gehad in de vader van de grote componist Cho-
pin, doch voor de oudste meisjes was nog een
flinke bruidschat nodig, terwijl de zoons, die in
het leger dienden, zond moesten lopen in oude
versleten uniformen en in de schulden raakten.
De oudste dochter Marie, geboren in 1786, had
op haar 16e jaar nog een jaar lang een meisjes
pensionaat kunnen bezoeken. Zij is een fris, be
koorlijk meisje, van middelbare grootte, met
blond haar en grote blauwe ogen, die met de
zwarte wenkbrauwen, de rosé wangen en rode
mond haar gezichtje grote expressie geven. Zij
is intelligent en heeft grote belangstelling voor
politiek en vooral voor die van Polen. Haar
meisjesachtige verering gaat uit naar de Franse
Keizer Napoleon, wiens veroveringen haar hart
sneller doen kloppen. Zal hij ook eenmaal Polen
komen bevrijden?
DE ENIGE UITKOMST voor de financiële
zorgen ziet gravin Laczynski in een rijk
huwelijk van Marie en reeds is er een pre
tendent, die grote belangstelling voor haar toont.
Het is de gefortuneerde landheer Walewski, die
reeds meerdere malen de Laczynski's met raad en
daad heeft geholpen. Een bezwaar is, dat de Graaf
al 67 jaar is en reeds tweemaal weduwnaar. Hij
praat graag over politiek met Marie. die dit wel
interessant vindt, doch zijn cadeaux en andere
attenties niet wil accepteren. Hij is immers veel
te oud! Zij heeft één grote wens: naar Parijs, de
woonplaats van haar held Napoleon, te mogen
gaan. In een vertrouwelijk gesprek met haar moe
der smeekt deze haar echter haar afwijzende hou
ding tegen Walewski te laten varen. Als zij hem
trouwt zullen de zorgen van haar moeder ver
licht worden. Door deze pressie, op haar uitge
oefend, raakt Marie in een geestelijke impasse en
wordt ernstig ziek. Zij voelt de bittere noodzaak,
maar haar jeugd verzet zich tegen een verbintenis
met een zoveel oudere man. Zij staat geestelijk op
een tweesprong en weet niet wat te kiezen. Ten
einde raad geeft Marie na veel aandrang, uit liefde
voor haar familie toe. Haar moeder kan Graaf
Walewski haar jawoord brengen.
Aan de vooravond van haar huwelijk ontvangt
Marie van een vriendin de navolgende aangrijpen
de brief: „De man die je gaat trouwen, zal je
veel geven, maar hij zal je ook veel onthouden. Ik
ben bang, dat op een dag je zult trachten elders te
vinden, wat hij je niet heeft kunnen geven.
Marie, wij bestaan niet slechts uit een ziel. De
voortdurende aanraking met deze oude dwaas zal
-maken, dat je je daar rekenschap van geeft, vroeg
of laat. Ga van hem weg, het is nog tijd. Vermoed
je wel, dat je je verbindt voor 10, 12 jaar misschien
aan een man, die je niet meer zult kunnen ver
dragen in drie maanden? Ik wacht op je. Een
teken van je en ik onttrek je aan je ongeluk."
Deze dringende smeekbede heeft echter geen uit
werking. In 1804 wordt het huwelijk voltrokken.
De oude Walewski is zeer gelukkig met zijn jonge
vrouw. Het verschil in leeftiid is evenwel te groot,
dan dat Marie ziin liefde werkelijk kan beantwoor
den, hoe geroerd zij ook is bij het bericht, dat
haar man buiten haar weten de schulden van haar
familie heeft betaald en haar broers financieel ge
steund. Haar hoge levensopvatting brengt haar
echter tot het besluit, het beste van dit huweliik
te maker. Na de geboorte van een zoon. leeft
Marie een vrij eentonig teruggetrokken bestaan op
het landgoed van haar man.
Inmiddels heeft Napoleon overwogen de steun
der Polen te verwerven tegen Rusland. Deze drin
gen aan op een spoedige komst van de keizer naar
Warschau. Poolse patriotten verzekeren Napoleon
van hun geloof in zijn macht hen onafhankelijk te
maken. Op Nieuwjaarsdag 1807 zal Napoleon ziin
intrek in Warschau nemen. Buiten zichzelf van
vreugde over het bezoek van haar held. besluiten
Marie en haar vriendin in een schrijven aan de
keizer van de aanhankelijkheid der Poolse vrou
wen te getuigen en hem zelf hun brief te gaan
overhandigen. Misschien zullen zij hun held
zienTe paard reizen zij hem tegemoet, in
Poolse dracht.
OP HET MOMENT van vertrek uit een halte
plaats hoort de grootmaarschalk van Napo
leon een vrouwestem hem toeroepen: „Mijn
heer ik moet U spreken." Opkijkende ziet hij een
blozende jonge vrouw moeite doen om zijn aan
dacht te trekken. Het correcte Frans, slechts met
een licht accent gesproken, geeft hem de indruk
een Poolse van hoge afkomst voor zich te hebben
Zij is zeer jong en gracieus en hij kan het niet over
zich verkrijgen, haar verzoek, haar bij Napoleon
te brengen, te weigeren. Napoleon is wat ontstemd
door dit oponthoud, doch zijn wrevel verdwijnt als
hij de oorzaak ervan ziet: een gezichtje met grote
blauwe ogen, boven blozende wangen, een rood
mondje met prachtige tanden. Haar lieftalligheid
ontgaat de keizer riet. Hij neemt ziin steek voor
haar af en geeft haar wat bloemen, die men in ziir>
rtituig heeft geworpen. Vol vervoering grijpt Marie
Napoleon's hand en spreekt van de verwachtingen
van het Poolse volk. Nauwelijks is zij uitgesproken,
of de keizer beveelt te vertrekken. Marie springt
haastig terzijde, een roos haa' door de keizer toe
geworpen. treft haar hals.
Ter ere van de keizer verheugt de Poolse hoofd
stad zich in een aaneenschakeling van festivitei
ten. Zo geeft de Poolse prins Poniatowski een groot
bal, met de Franse keizer als eregast. De gastheer
is ervan overtuigd een goede beurt te maken
Napoleon heeft hem n.1. om inlichtingen verzocht
over de onbekende dame, die hem onderweg zo
hepft verwelkomd en vernomen hebbende, dat het
Madame Walewska is geweest, gaat Poniatowski de
Walewski's zelf uitnodigen, wetende dat zij weinig
uitgaan, doch dat hun enig ideaal Polens welzijn
is. De graaf laat zich eerder overhalen dan ziin
vrouw, die er eerst weinig voor voelt. Als zii ten
slotte de feestzaal toch betreedt, krijgt zij uit de
reacties der gasten de indruk, dat haar tocht al
geen geheim meer is. De gastheer neemt haar even
apart en fluistert haar in. dat Napoleon al ver
schillende malen naar haar beeft gevraagd. Marie
stribbelt verschrikt tegen. Zij wil 's keizers be
langstelling niet wekken voor haar persoon, doch
voor Polen. Poniatowski dringt er bij haar sterk
op aan te profiteren van 's keizers belangstelling
ten bate van Polen. Als hij haar uiteindelijk aan
Napoleon voorstelt, ziet deze een zeer bedeesd
figuurtje voor zifh in een heel eenvoudige witte
japon, zonder enig sieraad en. al wat ontstemd
door het lange wachten, wat hij niet gewend is,
maakt hij direct een aanmerking op haar simpele
japon, die haar de tranen in de ogen brengt Als
hij erin geslaagd is, haar wat op haar gemak te
stellen, beheerst Marie zich en probeert ziin be-
langstelling te wekken voor de moeiliike politieke
omstandigheden, waarin Polen zich bevindt. Zij
verzekert hem. dat bet hém toch mogelijk moet
ziin. Polen zijn onafhankelijkheid terug te geven,
doch Napoleons antwoord hierop is ontwijkend
(een definitief herstel van Polen als koninkrijk
Enige tijd geleden werd te Parijs bekend ge
maakt, dat de brieven welke Napoleon aan
Marie Walewska geschreven heeft, in het open
baar geveild zouden worden. Een aantal na
komelingen van de grote Franse keizer wist
echter door een protest bij de Franse regering,
waarin zij o.m. op de grote historische waarde
van deze correspondentie wezen, deze verkoop
te verhinderen.
In dit artikel geeft onze historische mede
werkster een aantal bijzonderheden over de
verhouding tussen de veldheer-staatsman voor
wie destijds heel Europa sidderde en de schran
dere Poolse gravin voor wie de ,Jkleine korpo
raal" zo'n grote liefde opvatte.
zal hem immers in moeilijkheden kunnen brengen
met Rusland). Na dit korte onderhoud laat de
keizer haar naar huis brengen, waar zij reeds de
volgende dag in haar kamer een groot boeket witte
rozen en een briefje van Napoleon vindt: „Ik heb
slechts U gezien, slechts U bewonderd, ik verlang
slechts naar U. Een zeer spoedig antwoord om het
vurige ongeduld te kalmeren van N." Meerdere
dergelijke brieven volgen als Marie Walewski niet
direct antwoordt. Haar hoge levensopvatting ver
zet zich tegen wat van haar gevraagd wordt, maar
aan de andere kant is daar haar geknecht vader
land. Als Polen's lot nu eens werkelijk van héér
alleen afhangt?
i OOR DE TWEEDE MAAL in haar nog zo
jonge leven offert Marie Walewski haar
eigen gevoelens op, aan dat wat zij als haar
plicht gaat zien en als men haar komt halen, gaat
zij naar het paleis, waar Napoleon vol ongeduld
wacht. Hij bekent haar zijn verlangen naar kinde
ren en naar een vrouw, aan wie hij werkelijk ziin
vertrouwen zal kunnen schenke Marie Walewski
verlaat Napoleon met verwarde gevoelens. De
grote man trekt haar wel aan. Zolang is hij immers
reeds de held van haar gedachten geweest. Maar
toch is er weer in haar de tweestrijd. Zij besluit
het land te verlaten en schrijft een aangrijpende
afscheidsbrief aan haar man. Dwalende door War-
schau's avondlijke straten, valt haar blik op de
versieringen ter ere van Napoleon, uitingen van de
verwachtingen van het Poolse volk. En terwijl zij
eenzaam loopt, komt weer de vraag bij haar op:
Is het haar plicht niet om haar land te dienen en
mag men zijn plicht ontwijken?? Is zij gevlucht
voor het huwelijk met Walewski? Men ontloopt
zijn lot nu eenmaal niet.... Marie weet dit en na
enige aarzeling slaat zij de weg in naar Napoleon's
paleis.
Geleidelijk aan wint zij het vertrouwen van de
keizer en heeft gelegenheid hem haar innigste ver
langens kenbaar te maken. Eindelijk heeft Napo
leon een vrouw gevonden, die op de hoogte is van
de politiek. Marie wijst de keizer op het verlangen
van de Polen dienst te nemen in het Franse leger.
Hoewel Marie Napoleon's grote liefde voor haar
nog niet ten volle kan beantwoorden, stelt zij zich,
nu zij hem heeft gekozen, toch meer en meer op
hem in. Zij kleedt zich naar ziin smaak en draagt
zijn sieraden, o.a. een ring met inscriptie: „Als jij
niet meer van mij houdt, zal ik nog van Jou
houden."
In het begin van 1808 reist Marie naar Parijs,
waar zij wordt ontvangen door Napoleon's lieve
lingszuster Pauline, die haar aan het Keizerlijke
Hof introduceert. De keizer bezoekt haar in haar
MARIE WALEWSKA
onopvallende woning en soms gaan zij samen on
herkenbaar gekleed Parijs en omgeving verkennen.
Er is vrede, Napoleon kan nu meer aandacht
schenken aan de vrouw, die hij is gaan vereren,
welke gevoelens hij als volgt onder woorden
brengt: „Jij bent voor mij een nieuwe sensatie,
een eeuwigdurende openbaring."
In Februari is Napoleon na een verblijf in We
nen weer terug in Frankrijk op het kasteel Fon-
tainebleau. Marie Walewska's bekentenis een kind
te verwachten heeft de keizer zeer ontroerd. Zijn
verlangen naar een wèttige opvolger wordt nu
steeds heviger. In zijn brein komt de gedachte op.
zich van Josephine te laten scheiden, daar zij hem
geen opvolger schonk. Hij is evenwel aan haar ge
hecht, daar zij gedurende een groot deel van zijn
carrière aan zijn zijde heeft gestaan.
Vermoedelijk heeft de gedachte Marie Walewska
te huwen, hem wel door het hoofd gespeeld, doch
deze kon als katholiek haar huwelijk alleen laten
ontbinden door de Paus. Onderhandelingen leiden
tot een huwelijk met Marie Louise, aartshertogin
van Oostenrijk.
Marie Walewska ziet, evenals Napoleon, de ge
boorte van hun kind vol verwachting tegemoet.
Eind Februari 1810 ontvangt zij een brief van haar
man, graaf Walewski, die haar aanraadt, in ver
band met de geboorte van het kind. dat zij ver
wacht, naar hun landgoed te komen, daar het voor
alles veel eenvoudiger zal zijn. als deze Walewski
daar het levenslicht zal aanschouwen. Geen ver
wijt treft haar van de zijde van hem. die zij ver
liet, alleen aan haar en het kind, dat Walewski
zal heten, denkt hij. Op 4 Mei 1810 wordt te
Walewice geboren Alexandre Walewski, bekend
als diplomaat onder Napoleon III.
Na de geboorte van Napoleon's wettige zoon, de
Koning van Rome, komt er enige verandering in
de relaties tussen Maria Walewska en Napoleon.
Als Napoleon haar uitdrukkelijk vraagt hem altijd
als haar vriend te willen beschouwen, voelt zij zelf
diep in zich dat ook haar gevoelens veranderd
ziin, en dat zii in Napoleon nu weer meer, zoals in
haar meisjesjaren, de vereerde held ziet. Toch
blijft zij verzekerd van Napoleon's belangstelling
die Alexandre in de adelstand verheft en een goed
inkomen geeft. Maar haar zoon en Polen zullen
voortaan naar levensdoel ziin.
Na de slag bij de Berezina bezoekt Napoleon
haar op ziin terugtocht in Polen en dringt er op
aan, dat zij het onveilige land zal verlaten en naar
Pariis gaan. Op weg naar Pariis vertelt haar broer
Teodor haar, dat zii aldaar bezoek zal krijgen "an
de knapoe generaal d'Ornano. die haar reeds tang
lief heeft. De vernieuwing van vroegere vriend-
schanpeliike relaties met deze generaal kan Marie's
aandacht niet afwenden van haar toewiiding aan
de Poolse zaak. Bovendien kan zij d'Ornano's ge
negenheid nog niet beantwoorden door haar ja
woord, aangezien de oude graaf Walewski nog
steeds in leven is. D'Ornano's liefde is echter zo
groot, dat hii bereid is op haar te wachten. Ziin
geduld wordt beloond, want enkele jaren later
schrüft zii. weduwe geworden, hem, te gevoelen,
dat hun beider geluk nu gelegen is in een verbin
tenis. Zi1 wil, dat hij geheel oo de hoogte is met
haar levensloop, daar zii zelf nooit zal willen ver
geten, wat achter haar ligt.
IN DEZE JAREN echter daalt Napoleon's ster en
wordt hij gedwongen afstand te doen en verban
nen naar Elba, waar het niet ziin vrouw Marie
Louise is, die hem met hun kind komt bezoeken.
Zii heeft zich reeds elders getroost. Het is Marie
Walewska met Alexandre, die daar op een nacht
landt. Slechts enkele dagen blijft zii daar, doch
Napoleon's vreugde is groot om deze zoon te zien.
Hii is dol op kinderen en houdt ervan zich met
hen te amuseren. Met haar scherpe intuïtie vraagt
Marie Walewska zich af. of Napoleon zich werke
lijk wel zo in ziin lot schikt als het liikt. De ge
beurtenissen zullen bewiizen. dat haar gevoelens
haar niet bedroeen hebben. P'ecbts honderd dagen
duurt de heerschannii van Napoleon over Frank
rijk, dan verbant men hem naar St. Helena.
Weduwe geworden trouwt Marie Walewska op
7 September 1816 met graaf d'Ornano. Helaas is
haar slechts een kort gelukkig huweliiksleven be
schoren Op 8 Juni 1817 schenkt zij het leven aan
een zoon: Rodolohe Auguste. Tengevolge van nier-
ontsteking wordt dit kraambed evenwel haar
doodsbed. Op 11 December, op Sl-jarige leeftijd,
blaast zij te Parijs de laatste adem uit, na een
leven vol plichtsbetrachting en zelfopoffering. De
droefheid van graaf d'Orano is zo groot, dat hij,
hoewel weduwnaar op 33-jarige leeftijd, zich nooit
een andere vrouw tot levensgezellin kiest en tot
in zijn hoge ouderdom steeds met dezelfde veiering
over Marie zal blijven spreken.
In Parijs vonden Napoleon en Marie Walewska
hun laatste rustplaats: Napoleon in alle glorie in
de Dóme des Invalides. Marie Walewska in de
geest van eenvoud en opofferende liefde in een
onopvallende urn op het kerkhof van Père
Lachaise.
FIORANCA
VEN gezonde kleuter houdt er
niet van aan een handje te
lopen en voor degeen, die dat
handje vast moet houden, is het
ook geen onverdeeld genoegen.
De ene arm wordt door het trek
ken en hangen bedenkelijk langer
dan de andere en men staat
doodsangsten uit, als de klein
zich in een drukke straat weet los
te rukken. Dan is zo'n tuigje toch
een uitkomst.'
Elke stevige stof is er geschikt
voor. U heeft nodig voor het
leidsel een band van 2 M. lang,
voor de ceintuur een band van
60 c.M. en twee schouder handen
van 40 c.M. (enpte. Ze moeten
3</t c.M. breed zijn en van dub
bele stof. Bij vilt of laken kan
men ze enkel nemen, maar het
is dan wel raadzaam ze geheel om
te festonneren. Het voorstukje is
10 c.M. hoog, van boven 18 en
van onderen 17 c.M. breed.
Zoompje en naden extra aanknip
pen. Langs de bovenrand maakt
u een zoompje. In het midden
borduurt u het paard, waarvan u
de tekening door middel van de
ruitjes elk ruitje 1 c.M.) gemak
kelijk kan overnemen. V kunt het
ook van vilt uitknippen en op
naaien of -plakken. De ceintuur
klaarmaken en de uiteinden, die
op de rug komen, van knoop en
knoopsgat voorzien. Het voor
stukje rijgt u met de onderste
rand van voren op de ceintuur.
Hierop legt u de voorkant van
het leidsel, waarvan de uiteinden
aan elkaar gestikt zijn en naait
dit alles tot 4 c.M. voorbij
voorstukje stevig aan elkaar.
De einden van de schouderbanden
naait u in een puntje. U stikt ze
op het voorstukje en het leidsel
zo vast, dat de puntjes eronder
uitsteken.
Hieraan kunt u een belletje of een
kwastje hangen. In de uiteinden
maakt u een knoopgsgaatje. De
banden worden over de rug ge
kruist en dan op de ceintuur
geknoopt.
Laat nu het paardje maar draven!
U heeft het in toom.
a LS DE ZON haar warme stralen naar de aarde zendt, is het of bij tover-
slag de mensen anders worden. Lichter en blijder zijn de gezichten en
met enthousiasme worden reeds allerlet plannetjes besproken voorals
het weer zo blijft aanhouden! Vooral, nu de zomersporten weer een aanvang
nemen, zoals tennis, zeilen, zwemmen, enfin, al die vormen van ontspanning
welke zo'n charmante, btrume temt opleveren en stralende ogen bezorgen,
kijkt men ook naar de sporttenues. Eerlijk gezegd, lijkt het, of men ook ver-
kwistender wordt bij de eerste zomerse dag. Meestal wordt er iets nieuws aan
geschaft met het oog op de vacantie
O AT dit niet alleen in ons landje
zo is, bewijzen de collecties in
Parijs, Londen en New York.
Neem bijvoorbeeld Parijs, daar ziet
men bij de boutique-collecties veelal
de sport- en vacantiekleding. Langza
merhand gaat men er toe over deze
uit te breiden tot de dameskleding,
maar toch staat eerstgenoemde garde
robe nog op het eerste plan. De stoffen
uit die boutique-collecties vertonen
merendeels het handweef in strepen en
ruiten.
Is u deze zomer van plan om als
alpiniste te velde te trekken, wel, dan
geldt voor u het nieuwtje van de
Schotse ruit-hitvoering.
Bij de zeilcostuums maakt men ge
bruik van bedrukte popeline en laat
deze bestaan uit een lange, nauwe pan
talon en een gedecolletteerd vest, waar
onder een blouse van flanel. Of de all
round zeilers hier verrukt van zullen
zijn, is een tweede.... en of het prac-
tisch zal zijn, daarmee wordt blijkbaar
weinig rekening gehouden. De Hol
landse vrouw wie het werkelijk alleen
om de sport gaat voelt er niets voor
om als mannequin de helmstok te han
teren. Neen, buizen en vechten tegen
de wind
Napoleon Bonaparte als bevelhebber op de
brug bij Ar cola.
Enfin, we willen u ook nog vertellen
van de kniebroek. Deze verschijnt dit
jaar in vele variaties: aangesloten en
met een nauwsluitend boordje onder
de knie, zeer nauwsluitend met op bei
de zijkanten een knoopsluiting, wijd en
een ietsje poffend bij de knie. lang en
nauw met een strak om het been slui
tend gedeelte van knie tot kuit. De
fantasie is op dit gebied grenzeloos en
tot allerlei dwaasheden in staati
Om niet te spreken van de modellen,
welke wit en zwart gestreept zijn met
applicaties van rozen zo rood, panta
lons met zwarte achterkant en helder
blauwe voorzijde, poffende harembroe
ken enz.
Toch zijn deze boutiques niet alleen
voor de jonge, excentrieke vrouw, ook
meer serieuze modellen leveren zij.
Doch daarover een andere keer. Rest
on» nog de afbeeldingen. Een windjack
in moderne uitvoering toont de jongste
mannequin, men lette op de capuchon,
welke onder de kin doorloopt
Madeleine Rauch ontwierp het royale
vest-jasje, van geruwde wol in streep-
motief met vleermuismouw. Heerlijk
voor op het water en goed passend bij
een sportieve pantalon, met geen en
kele andere pretentie, dan dat het ge
makkelijk zit