^oeP naar Noorden
werd onweerstaanbaar
Electrificatie van de N.S. is nu
geheel voltooid
Hoe saboteur Lorentzen
zijn vrouw veroverde
Naar het dak der aarde (2)
In harre woestenij van ijs en rotsen
wordt ons klimaat geboren
Speurtocht naar oude en moderne geheimen
Anthony j
Kampen
Zutphen-Deventer-Zwolle de
laatste schakel in een
lange keten
van
AFGESTAMPT
Na de oorlog werd
er hard gewerkt
REDER GAF DE
EERSTE STOOT
Prinses Ragnhild kreeg bedenktijd
op een Zwitserse kostschool
Hofpersoneel koesterde
geen argwaan
OM ALLERLEI REDENEN wa« lw i -i
niet té veel ruchtbaarheid te geven aan ons nl!n Nederland vrijwel niets bekend is, doch waar
zwerftocht langs de Groenlandse Westkust u allerlei gebied nog toestanden moeten heersen,
maar „it de aard u cstkust te maken, voor Westerse besrinnen ondenkbaar
VRIJDAG 15 MEI 1953
op
die
daarvan toch op de hoogte. Hun reacties
liepen aanzienlijk uiteen; er waren
het hun alles waard was zich aan
a« personen Daar zijn de Groenlanders, de Eskimo's en de
er d;« ■V' P,an Pencn- die ten getale van een goede 20.000 dat eiland
te sli *fC1 1 at en' ®en edand ja, maar dan een eiland, dat
te sluiten >11 ons men i i i
gezelschap, én er waren er die"'rnndnl" ?nS f1611 lust:'? een werelddeel mag noemen. In elk geval
i- m -aren erl die r0r!duit verklaarden het grootste eiland ter wereld met 20.000 mensen,
niet m te zien wat er nu wel was te halen uit dm »,-n
deloze ijswoestijn, behalve longontsteking spreid °.vcr ee" enorm territoir,
tenen en volstrekte verlatenheid. In dit verhand *fgev®er \'ieriT\aa' Frankrijk. Wie
voorts worden opgemerkt, dat vnnr d»ge de te bereizen Westkust een lengte heeft van Amster-
ter grootte van
ongeveer viermaal Frankrijk. Wie realiseert zich dat
ongemerkt dat vnnr de te bereizen Westkust een lengte heeft van Amster-
verschil bleek te bestaan'tussen ITsland CrneH We,mig naar d® Saliara? Een eiland, voor verreweg het
Lapland, hetgeen riet nleInr1 Gr0enland fn Srootst® deel liggend binnen de Poolcirkel. Een land
kennis dezer heden... P geographische zonder aarde waarschijnlijk, of het zou het povere
beetje aarde moeten zijn aan de zeekust waar in de
Wii kunnen ons vnnrcf»1lAn d .11 paar zomermaanden wat schrale heesters trachten op
die zich dezelfde vraat* steil P' U e 'pzers zijn, te komen. Een land, waar temperaturen geregistreerd
die zich dezelfde vraag stellen: waarom naar Groen- worden van zestig graden onder nul en (in het Zuiden)
,n md;!S£i.; 11
is
niu
complex motieven. In de eerste meter. De oppervlakte van die ijskap... 1.834.000.
zijn, te komen. Een land, waar temperaturen geregistreerd
land pn wat is daar to v'roen* worden van zestig graden onder nul en (in het Zuiden)
en een iournalist Het antwnn V n radl0reP0rter vijftien boven nul. Een land van louter gebergte, be-
dig omdat het besluit tot dp o /,0p '11ft cenv0"" dekt met een gigantische, onvoorstelbare ijskap. De
ta°s van crn he rlnL onderneming het gevolg oppervlakte van dit eÜand is 2.176.000 vierkante kilo-
was van een neel complex motieven. Tn de PPrctP m«w rv„j. 1 1
hit 7..ï?en Nonr K h fi SP* meer dan Als men nu nog weet, dat deze ijskap een dikte heeft,
ÏLland in^Pn h t t°t ard' d« Hebriden en d® variërend van 1000 tot 3000 meter, en dat boven op
danrL rÏ?7 betf*enden altl)d meer voor ons dat ijs voor een goed deel het Westeuropese klimaat
dan de Riviera, Zwitserland en Madeira. Waarom? Ik „geboren" wordt, èn als men vervolgens nog weet dat
e' daarop geen antwoord is te geven. Noem deze ijskap de producent is der ijsbergen, die zich
liet maar een „Noordelijke inslag. En het zal wellicht vaak met enorme explosies losbreken van die ijskap,
ook iets te maken hebben met enkele verre (en aller- misschien dat ge dan iets gaat begrijpen, lezer, van
verste) voorvaderen. Daarnaast is dan het lokken van de „roep naar het Noorden", die ons reeds een klein
net avontuur, het verblijf in een land, waarvan hier in jaar lang beheerst.
(Van een onzer redacteuren).
VANDAAG RIJDT EEN EI^CTRISCHE feesttrein met meer
dan tweehonderd genodigden, onder wie de minister van Waterstaat,
mr. J. Algera, door een vlaggend IJseldal van Arnhem naar Zwolle om
het verheugende feit luister bij te zetten, dat het in 1943 opgestelde plan
tot (her-)electrificatie van een groot deel van het net der Nederlandse
Spoorwegen thans geheel voltooid is. Van Zondag a.s. af wordt 1358 km
van het Nederlandse spoorwegnet d.i. 42 pet van de totale lengte
electrisch bereden. In minder dan acht jaar tijds is een reusachtig werk,
waaraan een vèr vooruitziende blik, een groot organisatietalent, een
enorm doorzettingsvermogen, de vakkundigheid en de toewijding van
duizenden en een investering van vele millioenen ten grondslag ligt, met
bewonderenswaardige voortvarendheid tot een goed einde gebracht.
WIJ REALISEREN ONS terdege, dat
deze reis geen pleziertochtje zal worden
en dat moeilijkheden ons niet bespaard
zullen blijven. Aan de andere kant hopen
wij iets te zien en te beleven, dat men
maar eenmaal ziet en beleeft.
Daar is het wonderlijke leven van de
laatste Eskimo-clans. Daar zijn de enorme
fjorden, en daar is de jacht te land en
ter zee, waarvan wij iets hopen te kun
nen meemaken. De jacht op kabeljauw,
haaien en walvissen, èn de jacht op ren
dieren en poolvossen. Ons reisschema
staat alleen in grote lijnen vast, omdat
zulk een schema eerst ter plaatse prak
tisch opgezet en uitgewerkt kan worden.
Maar dat schema wijst wel naar het
Noorden. Naar dat verlaten, vereenzaam
de Noorden, waar de mens goeddeels al
leen staat tegenover een wrede, mens-
DOOR wiiii—w
In het algemeen zullen wij proberen
restanten van 't werk van Nederlandse
pioniers, die daar in die tijd geweest zijn,
terug te vinden, ofschoon wij in dit op
zicht niet optimistisch gestemd zijn. Maar
misschien hebben wij het geluk ergens
toch nog een spoor te ontdekken.
EN E11 IS NOG EEN REDEN: in
Noord Groenland gebeuren op dit ogen
blik in militair opzicht dingen, die mis
schien eenmaal voor de gehele Europese
volkerengemeenschap van het allergroot
ste gewicht zijn. Er is iets doorgedrongen
over bases, die door Amerikanen in de
laatste jaren zijn aangelegd. Bases, die
de noordelijkste ter wereld zijn en waar
door een groep mensen wordt gewerkt
onder fantastische omstandigheden. In
hoeverre zij- die bases zullen kunnen en
mogen benaderen, ligt in de schoot der
toekomst. Zonder wat hulp van een goed
gesternte zullen wij er zeker niet ko-
DE ELECTRIFICATIE
der Nederlandse spoorlijnen
heeft... 45 jaar geduurd!
De eerste electrische lijn
was nl. de 33 km lange
spoorweg van de Zuid-Hol
landse Electrische Spoor
weg-Maatschappij, die het
station Rotterdam-Hofplein
verbond met Den Haag en
Scheveningen via Pijnackcr.
Aan deze maatschappij, die
al lang ter ziele is, is een
merkwaardige geschiedenis
verbonden: zij werd opge
richt door een reder, die te
Wassenaar woonde en in
Rotterdam zijn kantoren
had en wiens spoorwegam
bitie eigenlijk niet verder
ging dan zijn woonplaats en
IN 1924 VIEL HET wel zeer belang
rijke besluit de drukste lijnen van het
zijn werkstad met elkaar te
verbinden. Het is in zekere
zin tragisch, dat juist nu de
spoorvvegelectri f icatie,
waartoe hij de stoot heeft
gegeven in ons land, vol
tooid is, het besluit is ge
vallen een deel van zijn
spoorweg, nl, van de Loo-
laan naar Scheveningen, op
te breken, omdat er al ja
renlang geld bij moet: er
zitten nog gemiddeld acht
passagiers in elke trein
De Z.H.E.S.M. bestaat al
lang niet meer; haar lijn
behoort sinds jaar en dag
tot het net van de N.S.,
maar het aantal electrische
treinen is sterk toegenomen.
Verreweg de meeste Ne
derlandse treinreizigers van
thans worden electrisch
naar dc plaats van bestem
ming gebracht. De kleine
Z.H.E.S.M. heeft de grote
N.S. de weg gewezen. Daar
moet overigens bij verteld
worden, dat het systeem,
dat de pioniermaatschappij
toepaste, herhaalde malen
moeilijkheden met de mo
toren en bovenleiding met
zich meebracht. Het is dan
ook niet nagevolgd.
Hebt u zich wel eens afgevraagd
hoeveel een trein weegt? En of het
veel verschil maakt hoeveel mensen
er in ritten? Hier zijn dc cijfers:
een lege electrische vierwagentrein
weegt 169 ton. Is zij helemaal vol
dan 7.ijn er 361 reizigers aan boord,
die (pak weg) bij elkaar 25 ton we
gen. Een volle trein weegt derhalve
194 ton. Op de snelheid heeft het
geen invloed hoeveel mensen er in
een trein zitten: al is zij nog zo af
gestampt, zij brengt u er even snel.
men
vijandig# natuur. Waar de mens waar
schijnlijk nergens ter wereld zó verbit
terd moet strijden tegen de machten van
de dood als daar.
Of doze reis ook concrete doelstellin
gen heeft? Ja, dat heeft ze: het was in
het begin van de zeventiende eeuw, dat
de eerste Nederlandse pioniers in hun
kleine schepen daarheen zeilden. Op
zoek naar de felbegeerde walvis. V\ij
zijn het Koninklijk Nederlands Aardrijks
kundig Genootschap dankbaar, dat het
ons een overzicht gaf van de activiteiten
dezer eerste Nederlandse pioniers, die
rondom Groenland gezwalkt hebben on
der omstandigheden, die men thans on
denkbaar acht.
DAT ALLES IS VERGETEN, iets van
deze barre avonturen staat in enkele be-
waard gebleven scheepsjournalen. Daar
in leest men, dat in 1614 de eerste reis
gemaakt werd, op last van de Noordse
Compagnie. Het is niet meer na te gaan
of men daarbij Groenland beeft aange
daan. Wel zocht men naar de reeds toen
felbegeerde Noordelijke doorvaart.
Andere reizen volgden, waurbij blijkt
dat deze Nederlanders vaak tegelijk kun
dige walvisvaarders waren èn cartogra
fen. Ze brachten grote delen van dc
Groenlandse kust in kaart, en als men een
kaart van het eiland ziet, daterend uil
die dagen, ontmoet men een overstelpend
aantal Nederlandse namen. Wij hebben
ons gedurende dit laatste jaar vele malen
over vele kaarten gebogen. Wij vonden
vrijwel niet een Nederlandse naam
meer. Waar zijn ze gebleven? We hopen
iets van de reden te vernemen op het
eiland zelf.
Vele Nederlanders hadden in die jaren
contact met de wal. Er waren aan de
Zuidwestkust verscheidene handelsposten,
waar Nederlanders handel dreven met
Eskimo's. Waarom werd op een gegeven
ogenblik de Nederlanders het recht ont
zegd (door Noren en Eskimo's) om aan de
wal te komen? Het is ons niet bekend.
Misschien dat wij ook iets van dit geheim
kunnen achterhalen.
Eén ding staat vast: dat vreemde, on
bekende, mysterieuze, land, dit Ultima
Thule (Einde der Wereld) lokt ons on
weerstaanbaar, Wij zullen daar zijn, als
het altijd dag is. Wij zullen waarschijn
lijk de zon niet zien ondergaan. Van wat
wij daar zullen zien, wat wij zullen be
leven, daarvan hopen wij u op de hoogte
te houden. De communicatiemogelijk
heden met West-Europa zijn niet eenvou
dig en er moet rekening worden gehou
den met hiaten in de verzorging dezer
reportage. l3at geldt zowel voor de ar
tikelen, die wij voor u hopen te mogen
schrijven, als voor het radio- en fotowerk
san Van der Zee. In ieder geval ver-
Eskimovrouwcn, gefotografeerd door Amerikanen, die in Noord
Groenland een basis hebben aangelegd.
trouwen wij erop, dat men enigszins
rekening zal willen houden met de waar
schijnlijk vrij précaire omstandigheden,
waaronder dat werk zal plaatsvinden.
ALS MEN DIT LEEST is de dag van
vertrek aangebroken. Het schip, de
Dronning Alexandrine vaart Zaterdag
van Kopenhagen, om een dag of tien
daarna de Zuidkust van het einland te
bereiken. Dan begint het. En vandaar,
van de „Kolonie" Godthib, zullen wij
Noordwaarts reizen. Hoe hoe snel
waarheen Wij hopen het u te mo
gen schrijven en te mogen laten zien en
horen. Tenzij de duistere geesten van
het barre Noorden reeds nü besloten
hebben ons zóveel moeilijkheden en be
lemmeringen in de weg te leggen, dat ge
niets hoort, niets leest en niets ziet. Maar
zó pessimistisch zijn wij zelfs in onze
allernuchterste momenten niet geweest 1
land, die van Amsterdam over Den Haag
naar Rotterdam, te electrificeren, waar
voor 1500 volt gelijkstroommotoren zou
den worden toegepast. Daar rijden nu
alle electrische treinen mee in Neder
land. Ja, die allereerste van 1927 want
het duurde drie jaar voor die eerste lijn
met dat zijlijntje naar IJmuiden, tezamen
101 km, gereed was rijden ook nog.
„Stofzuigers" heten zij in de wandeling
en die bijnaam hebben zij niet uit pure
bewondering gekregen; er ligt ook iets
denigrerends in het woord. Hoe het ech
ter rij, de eerste hoekige bakbeesten (aan
stroomlijn deed men destijds nog niet) be
wijzen nog elke dag, dat zij van goede
makelij zijn. Dat zij binnen een jaar of
wat naar de sloperij zullen moeten, ligt
aan hun ouderdom, niet aan de hoeda
nigheid van het materieel.
De uitbreiding ging aanvankelijk in een
langzaam tempo: Alkmaar, Dordrecht et»
Hoek van Holland werden electrisch met
de hoofdlijn verbonden, maar het leek
wel of men te Utrecht aarzelde buiten
het dichtbevolkte Westen ook electrisch
te gaan rijden.
Dat gebeurde pas in 193S, toen dc
drie grote steden met Utrecht en Utrecht
met Arnhem en Eindhoven werden ver
houden. Met de in-gebruik-ncming van
deze lijnen verschenen de eerste gestroom
lijnde electrische treinstellen op de baan,
die (nog steeds!) hardnekkig dieseltreinen
worden genoemd. Vier jaren tevoren wa
ren nl. diesel-electrische treinen van het
zelfde model in gebruik genomen. En de
spraakmakende gemeente heeft nu een
maal die naam diesel vereenzelvigd met
het model van de treinen, zonder te rea
liseren, dat het woord betrekking had op
de energiebron.
OORLOGSTIJD.
ALSOF ER NIETS bijzonders gebeurd
was, nam men ingaande de zomerdienst
regeling 1940 het zojuist geëlectrificeer-
de baanvak Arnhem—Nijmegen in gebruik.
En wij kunnen ons nauwelijks nog voor
stellen. dat ook daarna de N.S. rustig
konden doorgaan met het electrische net
uit te breiden: Utrecht-IIilversum en
Utrecht—Amersfoort kwamen er in 1942
bij! Toen bedroeg de totale lengte 566
km, 16 pet. van het totaal. Daar zou het
voorlopig bij blijven.
Nu ja, voorlopig, net twee jaar
Want 1944 zou het jaar worden van de
befaamde spoorwegstaking. Herinnert a
zich nog die huiveringwekkende zeven
tiende September vol hoop (op het bevrij
dingsleger, dat uitbleef) en vol vrees (voor
de grote wraakoefening, die ook uitbleef)?
Herinnert u zich nog hoe vele treinen
verdw enen naar het Oosten tot in Roe
menië heeft men het spoor kunnen vol
gen daarna bovenleidingen, rails en
tenslotte nog heel veel van wat waarde
had? Er was niet bar veel goeds meer
over dan ontredderde gebouwen, lege per
rons en holle overkappingen, toen in Mei
1945 de vijand het land had verlaten.
Maar men had een aantal mensen, bezield
met dc wens te herstellen.
Zo hadden dan in 1945 de mannen, die
verantwoordelijk waren voor het Neder
landse spoorwegbeleid, de handen vrij.
Zij konden besluiten tot stoomtractie te
rug te keren, zij konden besluiten op die-
seltractie over te gaan, zij konden beslui
ten opnieuw en dan verder te electrifi
ceren. Zij konden ook besluiten een ge
mengd traetie-stelsel in te voeren.
Na rijp beraad werd in principe be
sloten:
a. alle stoomtractie af te schaffen;
li. electrische tractie in te voeren op
alle lijnen, waar ten minste één maal per
uur een personentrein zou moeten komen
te rijden;
c. diesel-electrische tractie in te voe
ren op alle overige lijnen.
oorlogsvlieger. Een andere broer kwam was Erling erbij. Nog steeds had het
in Grini terecht. Erling had ondanks zijn hofpersoneel niet door, dat het bij Ragn-
jeugdige leeftijd een gróót aandeel in het hild en Erling dieper zat. De jeugd ver-
verzet. In Augustus 1942 werd hij, om maakte zich en dat was alles
veiligheidsredenen, naar Zweden gesmok-
keld, vanwaar hij een jaar later naar En- ERLING KREEG zijn prinses zelden
geland ging. Daar werd hij opgenomen onder vier ogen te spreken. Dat gaat zo
in de bekende Linge-compagnie9 die sa- jn krüigen. Soms mochten ze naast
botenp oor actie in elkaar zitten in de cinema of het circus
de. loen hij pas 21 jaar was, werd luj
teruggezonden naar Noorwegen. Ilij werd en de prinses even ongezien kon
commandant van een verzetsgroep van ontsnappen ontmoetten ze elkaar in een
6.00 man irt het Hallingdal. Op zijn valse rustig koffiehuisje voor een geheim ren-
Iegitimatiepapieren had men hem twee dez-vous
ER WAS EEN SABOTEUR EN VERZETSMAN voor nodig om ecu jaar ouder; gemaakt.
ff, ,'jaanin de Noorse koninklijke hof bureaucratieHet betreft hier de er\arl\g in de oorlogsjaren op- De pers maakte een bruut eind aan de
UT e* Annon der heizrii- samenzwering tegen het hof en de bonton.
prinses Bagnhild meerderjarig werd,
(Speciale correspondentie)
d7wmanüschëliefdesgeschiedenis, 'die in de onrustige dagen der bevrij- gedaan) kwara Ernng goed te pa., toen ^nzwenng tegen het hof en de bonton.
ding is begonnen en die op 15 Mei in de oude Askcrs kerk Inuil lappij J)et erom gjng om het hof te verschalken, kwamen ae geruenten in ae Krant: Aan-
cndina zal hebbenDan trouwt de rijke rederszoon Erling Lorentzen hejemaal toevallig werd hij lid van staande verloving van prinses Ragnhild
no* Ragnhild. Het moderne Noorée sprookje wordt werkelijkheid. de lijfwacht, die de koninklijke familie met Noorse rederszoon! Koning Haakon
SK-» i»: d. Iliuj.m. Z»
Uohnenkolmen heeft afgespeeld. vriend, Gunnar Sonsteby, was er de com- school j„ Zwitserland gestuurd. Erling
Terwijl de Jlfinses zoveel mogelijk buiten de publiciteit woiclt ge* mandant van. Of beide vrienden elkaar werd door zijn vader naar New York
mnet de ionge Lorentzen nieuwsgierige en opdringerige journa- een beetjc geholpen hebben, is niet be- overgeplaatst. Het paar moest in elk ge-
^TersfotoUn zoet houden. Hi, beeft Wteby ^l h elk geval op
alles voorbij is. Na de huwelijksplechtigheid neemt hij Zijn pnnscs mee de aanstaande bruiloft als Lorentzen» scheid van elkaar. De aard van dit af-
ïr de overkant, naar New York en Braziliëwaar hij de zaken van zijn s)best man" optreden. scheid kon er geen twijfel over laten be-
7 j,„i; hrhartisen Raznhild blijft prinses. Koning Haakon staan, dat de verlovingsgeruchten meer
vaders leden] öieliarn g n D veertienjange prinses Ragnluld waard waren dan de drukinkt die eraan
UiOt ziinnemdochtcr die Mel Jwuden TfLnJratisch Le^ild -as. Het is ook uitgelekt, dat
;«eiiI •-> J De veertienjarige prinses
kleindochter die titel houden. Haar man moet zich erftt/ tieer- toen Laar
"ficier ontmoetten
usjeshart ontvlai
gaten, dat dit h
idylle van een
dertig jaar maar hij ziet er jonger uit. Het hof kreeg geen argwaan, toen de bewezen dat er geen vergissing of be-
11 i\vL'1U t/ v-wi L7 lut/juo y svzwis nuw* v Q411 v.v v-v J ^7 —P)w g pj
lapakn dot llij een gewone man blijft. Het mag niet al te democratisch officier ontmoetten, zegt men. Haar jonge Erling een enkele maal in Zwitserland
7 T iVyrrtahilA zi«_\Jnnvii'oopn DfliJi mpisipcharf nnhTamde. X'iemanrl had in
zijn! Voor dc heer Lorei
het op hun visitekaartje
ml Voor dc heer Lorentzen en prinses Ragnhild tan Noorwegen,
\t op hun visitekaartje zou moeten staan, is dat geen bezwaar.
ecu Ciureie maar in z-wuseria
zoals meisjeshait ontvlamde. Niemand had in opdook om mejsje te ontmoeten<
de gaten, dat dit het prille begin was van
de idylle van een koningskind.
De bedenktijd, die beiden kregen, heeft
Erling is de jongste van het gezin Oivind jonge veelbelovende officier werd uitge- vlieging in 't spel is geweest. Ragnhild
Lorentzen. Toen hij zeventien was, brak nodigd om de prinsessen Ragnhild en kwam terug naar Oslo en korte tijd daar-
de oorlog uit. Hij verliet iiet gymnasium Astrid naar de wintersport in de bergen na was de rederszoon ook weer bij de
en meldde zich als vrijwilliger, eerst bij te vergezellen. Toen de prinsesjes een hand. En de wijze koning Haakon heeft
i <i t s 11L1 Ai'rrAiv ry/silhnrvf L-rarrc.iv vnivcliiois <*a maII Ivim CÊ1 1 I. 1 s
K./-innSK PERS heeft de bruide- de eenheden, die in het Gullbrandsd.il eigen zeilboot kregen, mochten ze zelf hun verloving officieel bekend gemaakt,
u L" betiteld ais een keu- tegen de Duitsers streden en later bij de de bemanning kiezen. Erl.ng Lorentzen Prinses Ragnhild mocht de keuze van
gom van nei ja<u --
Drie broers weken uit naar moest bun zeilen Ieren. Als er feest was haar hart doen. En alle Noren
i£8ÏSï>lmd." Twee "van "hen werden in bkaugum, het slot van de kroonprins, blij om.
van
zijn er
H.
HERSTEL.
EN" TgWIJL hiertwr - pleehtiglijlc
werd besloten huurde de directie der
N.S. 300 Engelse stoomlocomotieven, die
zij later kocht. En Zwitserse en Zweedse
loe's kwamen naar Nederland. Het leek
alsof men het tegendeel ging doen van
hetgeen men besloten had Het moest
wel zo, want men kon niet wachten. Er
moest terstond gereden worden. De En
gelse machines waren uit voorraad lever
baar, niet duur, weliswaar langzaam,
maar ijzersterk. Met inderhaast herstelde
en spoedig teruggehaalde rijtuigen en wa
gons werd het spoorwegverkeer voorlo
pig hersteld volgens het oude beproefde
stelsel v an de stoomtractie.
Tegelijkertijd echter begon men de
electrische boveuleidingeu weer aan te
brengen. Wat dat wilde zeggen in een
tijd van materialenscliaarste kan men zich
nu niet meer indenken. Van de 762 elec
trische rijtuigbakken (vergeef ons dit rare
woord, waarvan het auteursrecht te
Utrecht is gedeponeerd) anno 1944 wa
ren er nog 459 over, maar daarvan waren
er maar '167 intact. Alle overige waren,
vaak zwaar beschadigd. Zij zijn hersteld
en vervangen. Nu is het aantal groter
dan ooit.
Beperken we ons nu verder weer tot
de electrificatie van ua de oorlog, dau
brengen wij in herinnering, dat in Octo-
ber 1948 het gehele vooroorlogse elec
trische spoorwegnet hersteld was; het was
toen zelfs al met 53 km uitgebreid; Am
sterdam—Amersfoort.
HET RANDGEBIED IN.
OMDAT MEN het nuttig oordeelde
het kolenbekken ten spoedigste met ove
rig Nederland electrisch te verbinden,
werden nadien allereerst de lijnen Eind
hoven—Sittard—Heerlen, Sittard—Maas
tricht— Heerlen onder handen genomen.
Dit complex van 141 km was in Mei 49
gereed.
Een jaar later had men daar de lijnen
Boxtel—Tilburg—Breda—Dordrecht, Ro-
zendaal—Lage Zwaluwe en Leiden—
Woerden aan toegevoegd. De keuze was
nl. op Noord-Brabant gevallen, omdat een
industrieel gebied nu eenmaal veel ver
voer oplevert; ook de bevolking reist er
vee! meer dan in agrarische streken. De
lijn Leiden—Woerden moge niet overma
tig belangrijk zijn, zij was een lastige
stoomenclave in een overigens electrisch
gebied.
Kw am er in Mei 1950 dus weer 125
km bij, in het daarop volgende jaar zou
de uitbreiding 146 km bedragen. Zij be
trof de grote lijn van Amersfoort over
Deventer naar Almelo, Hengelo, Ensche
de en Oldenzaal en de zijlijn Amersfoort-
Ede.
De grootste prestatie werd geleverd iu
de periode^ Mei 1951-Mei 1952; toén
werd er 237 km aan het electrische net
toegevoegd door in-gebruik-neming van
de lijnen Amersfoort over Zwolle naar
Groningen en Leeuwarden. Deze electri
ficatie is vertraagd doordat de centrales
in deze hoek van het land niet eerder in
staat waren voldoende stroom te leveren.
In 1952 kwam dan ook nog het traject
Arnhem-Zutphen gereed, waaraan dan
thans het laatste stuk, Zutphen-Zwolle
is toegevoegd. Bij elkaar 78 km.
Het net is hiermede afgerond tot eee
sluitend geheel.
