Broek in Waterland properste dorp in Nederland In de Slotermeer zullen vier tuinsteden verrijzen Op laatste Zaterdag straten schrobben in Mei en November en zand strooien r.; i Woonruimte voor 120-000 mensen met groot meer in het centrum Rijk is zuinig met bouwvolume BURGEMEESTER VERWACHT DIT JAAR 100.000 TOERISTEN De Schager markt Industraliseren of sterven Een persoonlijke controle door B. en W. Kostelijk mottenvoedsei HELDER OP BEVEL bronzen KLANKEN. fonds tecen zeeroverij. Inbrekers op pad in Hilversum Oude Slot te Schagen werd museum MARKTBERICHTEN VRIJDAG 15 MEI 1953 NEELTJE PATER HEEFT NIMMER moeden. dat in het schilderachtige vn u" n" Vfr' dorpje Broek in Waterlandïllï dh°,landse haar dood een aantal nooddruftigen zo^pToHteren van de uitkeringen uit het fonds, dat zij stichtte met de gelden, die haar man haar naliet. Neeltje Pater was de vrouw van een riike koopman, die in bioek in Waterland woonde. Zij iad haar huis kwistig ver zien van al het nodige - tegenwoordig zouden™ spreken van een overdadig rijke inboedel - en bleef aHes behalv-e onverzorgd achter, toen haar man het tijdelijke met het eeuwige verwisselde. Zij was oen al lang overtuigd van de waarheid, die een toneelstuk van de eerste helft van de twintigste eeuw de moderne toeschouwers wü inprenten, namelijk? Z speciale verslaggever) je het toch niet kunt meenemen. Bij haar leven be paalde zij, dat een groot deel van haar vermogen bestemd zou zijn voor steun aan de armen van haar dorp en bovendien schonk zij de kerk een weeshuis. Maar armen heeft Broek in Waterland weinig meer en het weeshuis is niet meer nodig. Het dorp heeft zich ontwikkeld tot een welvarende plaats, waar voor namelijk de veeteelt wordt uitgeoefend en wel op 109 grote en kleine bedrijven. Zestig procent van de hui zen is van hout helaas komen er geen nieuwe houten huizen meer bij, omdat die niet meer gebouwd mogen worden en in tegenstelling tot het overige Waterland is er in Broek zo veel groen van bomen en struiken, dat het dorp in de groene watten ver pakt lijkt. BROEK IN WATERLAND is een pittoreske plaats met tal van intieme schone P'<*'e»> dl® ""'zenden vreemdelingen lokken. In 1952 zijn er tussen de io.OOO en 85.000 geweest, aangevoerd met particuliere auto's en ontelbare touring cars, met extra boten en extra trams uit Amsterdam. Als de tekenen niet bedriegen, zuilen er dit jaar - naar de burgemeester, de heer P. Ph. Paul eerwacht - wellicht tegen de 100.000 komen. „Wat we nog nooit gehad hebben, is, dat het vreemdelin- genbezoek dit keer de gehele winter door geduurd heeft", zegt de burgemeester ons met kennelijke voldoening. „Vooral zijn er Amerikaanse soldaten uit Duitsland ge- weest, die tijdens hun vacantie in Nederland ook een kijkje in Broek kwamen nemen. Al duurde hun verblijf dan niet lang, gemiddeld misschien maar een uur, het is toch prettig, dat zij Broek niet overgeslagen hebben. Op een tweetal modelboerderijen nemen de vreemdelingen steeds de kaasbereiding in ogenschouw. Het eigenaardige is echter, dat voor de handel geen kaas meer gemaakt wordt op deze boerderijen". ER IS GENOEG, dat een bezoek aan Broek in Waterland waard is. Het heeft zijn bekendheid echter vooral te danken aan zijn reputatie het properste dorp van Nederland te zijn. Buitenlanders kijken hun ogen uit, wanneer zij dorpelingen en zelfs stedelingen het straatje voor hun huis zien schrobben of als zij op het platteland de wit geschuurde klompen netjes op een rij voor de deur zien staan en de paadjes van de tuin keurig zijn geharkt. Het loont de moeite op de laatste Zaterdagmiddag van Mei of van No vember een wandeling door Broek te maken, want dan moeten alle in woners het gras tussen de stenen voor hun huis tot het laatste sprietje gewied hebben; dan dienen die straatjes helder geschrobd te zijn en moeten zij bestrooid zijn met wit zand. Zo eist het nog de oude poli- tie-verordening. De burgemeester en een wethouder gaan persoonlijk kijken, of ieder zijn verplichtingen is nagekomen en of alles wel helder, proper en zindelijk is. O wee, de na latige; hij krijgt des Maandags een aanmaning om de volgende Zater dag alsnog gewied, geschrobd en zand gestrooid te hebben, want an ders gaat hij onherroepelijk op de bon. zuchtig h#,V.jn ook andere wollen »to«en. alveilig voor kleren en kleden g te bet mottengevaar tijdig schade "O^^ven te bestr.j- motte" en^U Wacht niet tot U den met TR'*' rondvUeg*n' de motvlinders z kleren en maar be.ch.rm U-dt. kleden nu met TH*, bestrooien ot besiu „ALLE BEWONERS van huizen en gebruikers van pakhuizen, schu ren en andere gebouwen, tuinen of erven, gelegen in een der bebouw de kommen en in geval die niet worden bewoond of gebruikt de eigenaren daarvan, zullen de straat waaraan hun bovenbedoelde per celen zijn gelegen, tenminste twee maal in het jaar moeteh uitwieden en met wit zand invegen en wel in het laatst der maanden Mei en No vember, waarover schouw zal wor den gehouden in Broek op de laat ste Zaterdag van elk der maanden Mei en November na 14 uur, in Zuiderwoude op de laatste Vrijdag van elk der maanden Mei en No vember na 14 uur en in Uitdam op de laatste Vrijdag der maanden Mei en November na 12 uur." Aldus luidt de bepaling uit de politieverordening van de gemeente Broek in Waterland, waaraan het dorp zijn reputatie van het helder ste plaatsje van Nederland te dan ken heeft. Fl»« mer ,ter nc Grot» «e» 1 3 V3 Spuitbu» - [•^0] (Advertentie. Ing. Med.) TRADITIE GEHANDHAAFD. DEZE VERORDENING dateert uit de tijd, dat de gemeente niet voldoende per soneel in dienst had, om de straten te vegen en te onderhouden. Tegenwoordig is de plaatselijke overheid gemakkelijk in staat die particuliere taak over te nemen. Twee jaar geleden dienden b. en W. dan ook een voorstel in, om de desbetreffende bepaling in de politieverordening maar af te schaffen. Doch dit voorstel werd door de Raad met vier tegen drie stemmen ver worpen. Het gemeenschappelijk schoon houden van de straten en het zand strooien zo vond de meerderheid, die blijkbaar ook aan traditie hecht, bevordert het gemeen schapsgevoel en het gemeenschapsleven. En zo kan men dus nog altijd twee keer per jaar witbestrooide, schoongemaakte straten in Broek in Waterland zien. „Het is uit de tijd", zegt burgemeester Paul, maar met duidelijke voldoening voegt hij eraan toe: „Het is toch wel een schoon gezicht". De twee andere woonkernen van de 1690 inwoners tellende gemeente Broek in Waterland Zuiderwoude en Uitdam krijgen eveneens hun beurt; ook daar gaat de burgemeester met zijn wethouder twee maal per jaar schouw houden. HET IS ZOALS de meerderheid van de Raad aanvoerde: de merkwaardige Broeker gewoonte van het wieden van de straten en het daarna met wit zand be strooien bevordert het gemeenschapsge voel. Daaraan hecht men trouwens in Broek in bijzondere mate. Niet alleen zou men deze merkwaardige en aantrekkelijke plaats het properste dorp van Nederland kunnen noemen, maar ook het dorp, waar de bewoners het meest met elkaar mee leven Dat blijkt hieruit: in de oorlog root- den de Duitsers de luidklok, die nog met de hand in beweging gebracht werd, uit de toren. Na de bevrijding begon een len voor de aanbieding van een nieuwe luidklok. Maar juist toen men een voldoen de bedrag bij elkaar had, werd de door de Duitsers gestolen klok teruggevonden. De commissie besloot toen een electrische luidinstallatie aan te bieden. Daarvan moeten we dan ook maar een ruim gebruik maken heeft het gemeente bestuur blijkbaar gedacht. Sinds de bevrij ding wordt de klok elke middag om twaa f uur geluid. Doch de bronzen klanken gal- men ook over het dorp als er een kindje geboren is, als twee Broeker geheven in het huwelijk treden en bi) begrafenissen. AI S DE KLOK des mórgens om tien uur begint te beieren, dan heeft men de vorige dag in een van de huizen een ge lukkige gezinsvermeerdering gevierd. Stort de klok des middags om vier uur zijn so noor geluid over het dorp uit, dan is een van de Broekenaren de eeuwige rust in gegaan. Bij huwelijken luidt de klok g - durende de tocht van het bruidspaar naar het gemeentehuis en als het als man en vrouw naar de feestelijke woning van de ouders van de bruid terugkeert. En bij begrafenissen herinneren de klokkeklanken de bewoners van Broek in Waterland een uur lang in de morgen aan al het vergan kelijke hier op aarde. Er is meer, dat het properste dorp van Nederland tot een hechte gemeenschap stempelt. Dan denken we nog niet eens aan het fonds „de zeevarende beurs", vroeger gesticht als een soort verzekering tegen zeeroverij, aan het Paterfonds en het Kokerfonds. Uit de laatste twee wor den tegenwoordig altijd nog enkele armen onderhouden. Uit het fonds „de zeevaren de beurs" werd in oude tijden wel geput voor de verbouwing van de dorpsschool en voor de versterking van de gemeente kasTegenwoordig B. en W. beheren het gebruikt men de rente wel voor bij voorbeeld de aankoop van prijzen voor tentoonstellingen. BROEKER GEMEENSCHAP. VRIJWEL ALLE verenigingen in Broek en dat zijn er heel wat worden over koepeld door de „Broeker Gemeenschap", waarvan de Burgemeester voorzitter is. Zij geeft een eigen blaadje uit, waarin het Broeker gemeenschapsleven zich op een duidelijke wijze weerspiegelt. Zij krijgt nu bovendien grote zeggenschap over het dorpshuis, dat de naam „Broeker Huis" zal dragen en dat naar het zich laat aan zien nog dit zomerseizoen geopend zal worden. De gemeente kocht namelijk het voor malige weeshuis en liet het grondig res taureren en inrichten. Er komen in: een badhui*, bestaande in een aantal douche cellen; een vergadergelegenheid; een con sultatiebureau voor zuigelingen en kleu ters; de bibliotheek van het Nut; een op- berggelegenheid voor goederen van het Witte Kruis en een Jeugdherberg, die over 64 bedden zal beschikken. Het wordt geen Jeugdherberg van de Jeugdherbergcen trale; zij blijft in exploitatie bij de ge meente, doch wel is er nauwe samenwer king met de Nederlandse Jeugdherberg- centrale en verwacht mag worden, dat de opgroeiende jongens en meisjes spoedig de weg naar het aantrekkelijke dorpje Broek in Waterland, dat al bij zo veel toeristen in binnen- en buitenland be kendheid verworven heeft, zullen vinden. De aanvoer op de markt was niet groot, evenmin als die van de zijde der slagers en handelaren. Oo de vetmarkt was de aanvoer zo gering, dat van handel niet kon worden gesproken en het zelfde gold voor de gelde koeien. Kalfkoeien waren er aardig wat aan gevoerd. Er was een rustige handel in, prijzen oplopend tot f 975. Nuchtere kalveren werden met veel geringer aanvoer vlug verkocht. Fokkalveren trokken nog wel wat belangstelling in prijzen tot f 85. Op de buitengewone paardenmarkt ten gevolge van de ver koop van Zeeuwse paarden in Purme- rend zo goed als geen aanvoer en geen handel. Het was juister geweest deze dag aan Schagen toe te wijzen- Op de wolveemarkt was niet veel te doen. De aanwezigheid van Zuidhollandse kooplieden, die voor Hollandse lam meren nog al eens belangstelling heb ben, doet verwachten, dat de prijs iets zal stijgen. Notering van f 40f 48. Op de biggenmarkt was het iets levendi ger. Prijzen en aanvoer: 6 paarden 650—1000. 10 gelde koeien 575—800. 8 vette koeien 600—975. 26 kalfkoeien 675—975. 3 pinken 300—375. 103 nuch tere kalveren 30—55, 22 overhouders 7095 34 lammeren 4048, 59 biggen 45—55, 33 konijnen 16. kippen 26. De bedrijfsleider van het Casino-thea» ter te Hilversum is dezer dagen tot de on aangename ontdekking gekomen, dat een Inbreker (als achtergebleven toeschou wer) 's nachts de brandkast had gefor ceerd. De kast was aan de achterzijde opengescheurd en de recette, een bedrag van f 1300, verdwenen. Bijna even groot was het bedrag dat een gauwdief gistermiddag meenam na een bezoek aan het kantoor van een col- lectrice der staatsloterij aan het Melk- pad. Dit geld werd uit een niet gesloten koffertje gestolen. De dief nam boven dien een aantal loten mee. De Assemblee van de Raad van Europa he^ft Woensdag een motie goed gekeurd. waarin een beroep gedaan wordt op Amerika de douanetarieven te verla gen en de douaneprocedure te vereen voudigen. AVENHORN. 13 Mei. 500 kg gele kool 6.50—21.40; 22.000 kg bieten, 1ste lang 6.20—6.70. 1ste rond 56.50. 2de rond 44.50: 360 kg witlof. 1ste soort 77. 2de soort 57—67. 3de soort 42—43; 1500 kg peen. 2d* soort 24.20, 3de soort 21.90, 4de soort 14. MAQUETTE VAN DE HOOGBOUW aan de boulevard langs de toekomstige Sloterplas. Nadat in de morgenuren de pers gelegenheid had eén bezoek te bren gen aan het Oude slot in Schagen, dat nu tot museum 'is ingericht en waarin door «onvermoeid streven van de vereniging „Oud Schagen" tal van voorwerpen van historische betekenis zijn ondergebracht, werd Donderdag middag in hotel Igesz de officiële opening verricht, waarin de voorzit ter. de heer G. Nobel de gang van zaken schetste bij het in gebruik ne men van de Oostelijke toren en deed uitkomen, dat er plannen bestaan om de Westelijke toren eveneens bmnen afzienbare tijd in gebruik te nemen. De heer dr Me'chior heeft bij deze ge legenheid een rede gelioucen, waar in hij de aandacht vestigde op de rol, die Schagen heeft gespeeld in de vrij heidsstrijd van de Westfriezen en de strjjd tegen het water. Verder werd het woord gevoerd door wethouder Jaspers namens het gemeentebestuur en de heer Mulder, conservator van het Westfrics museum in Hoorn Om AL Z'N BURGERS redelijke huisvesting te kunnen bieden, moeten er in Amsterdam nog 30.000 woningen bij gebouwd worden. Met de 8700 huizen die sinds de bevrijding op hoofdstedelijke grond ge plant werden, kon slechts de jaarlijkse vraag opge vangen worden. De achterstand van 30.000 woningen bij de bevrij ding bleef onverminderd bestaan. Het is niet plezierig om dit te moeten vaststellen. Nog onplezieriger zou het echter zijn, wanneer men aan deze conclusie zou moeten verbinden, dat het hoofdstedelijke bestuur zich weinig zorgen maakt over dit probleem. Dit is gelukkig niet waar. De duizenden, die dage lijks per trein, tram, fiets of auto van Amsterdam naar Haarlem of omgekeerd reizen, zullen kunnen bevesti gen, dat er enorm hard wordt gewerkt om de achter stand in te lopen. Tot bij Halfweg staan de heistel lingen, die zware betonnen palen van twaalf tot zestien meter lengte de bodem indrijven. Enige maanden ge leden nog stonden diezelfde stellingen enige kilo meters Oostelijker juist buiten de wal, die eenmaal Ringspoordijk beloofde te worden, maar die bestem ming nooit bereikte. JA, AMSTERDAM is voor de zoveelste maal buiten z'n wallen gebarsten. Op eni ge nog niet beschikbare terreinen na, is de bestaande stad binnen de ringspoor- baan volgebouwd. Uitbreiding naar het Oosten was niet mogelijk. Daar loopt Afftsftrdam dood op ""tiet IJsélmeeh Ëfi overigens werd het in de Watergraafsmeer drooggelegde land enige tienduizenden hectaren bestemd voor tuingrond. Am sterdam-Noord bood evenmin mogelijk heden. De verbinding over het IJ was een te grote handicap. Bleven over het Zuiden en het Westen. In Zuid zijn nog enkele kleine bouwterreinen beschikbaar. Ze wer den gereserveerd voor middenstandswo ningen. Resteerde dus slechts het Westen de Slotermeer voor de massale wo ningbouw. Sinds het besluit genomen werd de stadsuitbreiding die richting te laten uit gaan, is er daar in de Slotermeer zo het een en ander gebeurd. Om te beginnen werden er millioenen kubieke meters zand op deze weilanden gespoten. Een laag van twee meter, in plaats van vier meter zoals de stedebouwkundigen totnogtoe wenselijk geacht hadden voor de hoofd stedelijke bouw. Om te beginnen, zeiden we. Maar nee, die zandopspuiterij was het be gin niet. Het plan, dat was het be gin. Dat plan, zoals het dan nu werkelijk wordt uitgevoerd, omvat de bouw van niet minder dan vier tuinsteden daar in die Slotermeer. Vier tuinsteden met totaal 35.000 woningen. En in het centrum daar van komt een meer van negentig hectare: de Sloterplas, die driehon derd jaar geleden ook plas was, maar toen tussen 1639 en 1642 met behulp van windmolens werd drooggelegd. JAE SLOTERPLAS van straks zal gi- gantisch recreatie-oord worden voor de 140.000 hoofdstedelingen, lie over en kele jaren deze nieuwe stadsdelen zul len bevolken. Er komt een strandbad in en een serie aanlegsteigers voor bootjes. Het meer zal omzoomd worden door parken, speelweiden en sportter reinen ter grootte van totaal 85 hectare. Het merkwaardige is, dat dit prachtige recreatiegebied de Amsterdamse bouw meesters geen geld kost. Integendeel, de aanleg geelt een enorme besparing op de uitgaven. Men heeft namelijk vastgesteld, dat er op de bodem van de voormalige Slotermeer millioenen kubieke nieters zand te vinden zijn. Zand is een schaars en dus duur artikel geworden in ons land. Duur vooral wanneer het van verre moet wor den aangevoerd. Het transport is daar een bijzonder kostbare geschiedenis. Het zand uit de Slotermeer kon met betrekke lijk geringe kosten worden aangewend voor de ophoging der voor de bouw be stemde terreinen. Voordat men bij het zand kon komen, moesten eerst diverse lagen veen engvecn- houdende klei worden afgegraven. Die lagen heeft men gespreid over de toekom stige parkgrond. Van dertig meter diepte zoog men vervolgens met hulp van een demontabele electrische cutterzuiger van de nieuwste constructie het zand naar boven en verspreidde het in een water mengsel over de 250 hectare bouwterrein van dit Amsterdamse „verre Westen". OP 1 DECEMBER 1951 heelt de mi nister van Wederopbouw en Volkshuis vesting hier in deze opgespoten grond de eerste paal geslagen voor de woningbouw. Driehonderd van de tienduizend wonin gen, die in de sector Slotermeer zullen verrijzen, zijn inmiddels al bewoond. Eind 1955 heeft men „geplanned", zal de tuin stad Slotermeer gereed zijn met zijn tien duizend woningen, 32 scholen, ambacht school, H.B.S. Maar inmiddels zal ten zuiden van dit .gebied reeds een begin gemaakt zijn met de bouw in de tweede sector uit dit gi gantische woningbouwplan, de Tuinstad Geuzenveld (5000 woningen). Daar op aansluitend komen in uitvoering de plan nen voor tuinstad Slotervaart (6200 wo ningen) en tuinstad Osdorp (13.500 wo ningen). Men rekent omtrent 1960 met het ganse project gereed te z(jn. Maar dan zal Amsterdam ook alle medewerking moeten hebben van de rijksinstanties. Dan zal Amsterdam moeten kunnen re kenen op een jaarlijks contingent van 3500 woningen. En dat krijgt Amster dam nog niet. Daar leveren de hoofd stedelijke specialisten een dagelijks ge vecht voor met de instanties, die het bouwvolume vast stellen. Een gevecht, waarbij Amsterdam terecht schermt met het woord „Industrialiseren of sterven". De vier tuinsteden, die in bet verre Westen van Amsterdam verrijzen zullen huisvesting geven aan vooral de industrie arbeiders. In de nabij gelegen IJ-polders iN DE TUINSTAD Slotermeer komen niet meer dan zestig wonin gen per hectare. In de oude binnen stad zijn dat er zeshonderd. Van de 10.000 woningen zullen bijna 7000 vier of meer verdiepin gen hebben. Uit stedebouwkundig oogpunt zullen er enkele blokken verrijzen, die 6—12 verdiepingen hoog zijn. Daar staat ook laagbouw tegenover. Vijf procent van de hui zen zal gebouwd worden in hofjes stijl zij het in een aantrekkelijke moderne vorm. Het achtste deel wordt éénslaap- kamerwoning, drie-achtste twee- slaapkamerwoning, en de helft zal drie of meer slaapkamers krijgen. Alle huizen worden voorzien van een geyserinstallatie. De huren zul len variëren van 8.— tot 12.— per week. heeft Amsterdam zijn nieuwe industrieter reinen geprojecteerd. Daar zullen liefheb bers voor komen, zodra Amsterdam kan zeggen, dat het voldoende arbeidskrachten ter beschikking heeft. Wanneer het de regering ernst is met haar industrialisatie theorieën, moet het Amsterdam helpen een maximale bouwactiviteit te ontplooien. Want dat is de minimale eis van de arbei ders: een woning. Is die er niet, dan geldt: geen woning, geen arbeidskracht En dat is een motto, dat de groeiende hoofdstad beslist niet kan verdragen. DOOR EEN KILOMETERSLANGE PIJPLEIDING werd het met water vermengde zand uit de nieuwe Sloterplas en uit het Noordzee kanaal over de weilanden van de polder Slotrmeer verspreid. WOGNUM. 13 Mei 1953. Bevelan ders 12 3012.40, vr. aardappelen Mid- delb 101, Drielingen 114. kriel 106. spi nazie 2023, witlof A 6364, B 4348, C 3236, stek 520, rabarber 2—4.30, bosseld. 23, aardbeien 1 2.4060, II 1.60—1.S0. V.V. „BANGERT en OMSTR.", 13 Mei 1953 Vr. aardappelen 11.29. late aardappelen 10.50—11.80, spinazie 1535. postelein 3236. uien 45, gele bew. kool 1516.60; rode kool 11 13.90; witlof 5173; tomaten 2.30 2.70: bospeen (per 100 bos) 67; radijs 35, rhabarber 5—10, per 100 stuks andijvie 5054; sla 718.00; bloemkool 23—78. perziken 41—50, aardbeien 1.80—3.20, Goudreinette 36 61, Jonathan 40—76. Sint Remy 11—25, Winterjan 11—19, Winston 59. OBDAM. 13 Mei 1953- 40.000 kg bieter. A 5—5.30, B 41, A lang 6—6.60. 1600 kg peen B 26.20. C 22.50. 2300 kg rode kool 7—8.60. 520 kg witlof l 76, witlof IV 48. II 7072, witlof III 57, witlof ZUIDERKOGGE, HEM, 13 Mei '53. - Aardbeien 1.60—1.90. radijs 4, sla 15, gpmazie 30. witlof 46—51, bloemkool 63- BARNEVELD, 13 Mei. Pluimvee- markt. Aanvoer ca. 31.000 stuks. Handel kalm. Prijzen: slachtkippen. witte f 2.25 f 2.40, andere rassen f 2.00—f 2.10, jon ge hanen, witte 1 kg en zwaarder f 3 00 f 3.20, andere rassen f 2.00—f 2.25, al les per kg., overige jper stuk: oude ha nen f' 3.00—f 4.75, oude eenden f 1.20— f 2.00, tamme konijnen i 3.75—8.—, tamme Jonge duiven t 0.75—f 1.00. Eierenmarkt. Handel vlug met traga afloop. Aanvoer ca. 850.000 stuks. Prij zen f 14.25—f 14.75. algemene prijs f 14.50 per 100 stuks, kiloprijs f 2.39. Veluwse eierenveillng: Barneveld-Ede. Handel redelijk. Aanvoer ca. 750.000 stuks. Prijzen: kippeneieren van 60/63 gram f 14.43f 14-84. kalkoeneieren f 20 00, ganzeneieren f 23.00, alles Der 100 stuks.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1953 | | pagina 7