Natuur in vacantietijd
Voor nieuwe stadgenoten
Wijzigingen en aanvullingen
in agenda t.m. Augustus
VAN HET SECRETARIAAT
Opmerkelijke veranderingen
in planten- en dierenwereld
Toneelstukken
in studie
JUBILEA
NU DE ZOMER ZONNIG IS INGEGAAN
Zangvogels worden
al minder tierig
Agenda 1953-'54
Jeugdige gasten
uit Poortvliet
JUNI 1953
JULI 1953
AUGUSTÜS 1953
Welkom in
Den Helder
MAANDELIJKSE MEDEDELINGEN
van de Stichting
-DE HELDERSE GEMEENSCHAP"
EfcRbTE JAARGANG Nr. 9
25 JUNI 1953
Indien niet anders vermeld: aanvang 20.00 uur
aücJs^ï
HJ 'WA
Redactiecommissie CA Dekkers. P. J. de Klerk. L F. van Loo Jr
en J P Loots Redactie-adres: Erasmusstraat 14. tel. 2141
toestel 007 (na zes uur 3524)
VOL VERLANGEN heeft men de zomer tegemoet gezien, 't Voorjaar
han nog zo bitter tegenvallen door zijn scherpe Noordenwind,maar
dan de zomer, 't Is de tijd van vacantie; de tijd van trekken. De gelegen
heid is er dan om de stad te ontvluchten en buiten in bos en veld, in
duin of op strand te genieten van zon en frisse lucht, ook om acht te
geven op wat rondom ons leeft en groeit. En wie ogen en oren de kost
geeft zal in deze tijd veel kunnen opmerken van dat rijke natuurleven,
dat zich overal openbaart. De natuur is nu in volle pracht. Een over
dadige weelde!
AVERAL barst het leven uit in die-
ren- en plantenwereld. De bomen
torsen hun zware bladerkroon. De
iepen in park en langs gracht buigen
hun takken onder de groene last. De
kleurschakeringen der dichtbebladerde
heesters in de parken zijn een lust
voor het oog. Weigelia en jasmijn, gou
den regen en vogelkers, kamperfoelie
en lijsterbes bloeiden elk op hun eigen
wijze. Vele struiken dragen.reeds rijpe
vruchten.
Langs dijken en wegen, op de akker
en in de weide, op het strand en in de
duinen, in sloot en plas, overal bruist
het leven ons tegemoet.
De fortgrachten zijn omzoomd door
hoog opgeschoten riet. waartussen hier
en daar de karekiet zijn karakteristieke
liedje zingt, veilig verborgen tussen de
dichte halmenmassa. Kunstig is zijn
nestje gevlochten tussen drie of vier
halmen; 'tis moeilijk te vinden en dat
Is maar goed ook; daardoor zit hij be
trekkelijk veilig. De jongen verlaten
de nestjes reeds als ze nog niet eens
vliegvlug zijn, maar behendig klaute
ren ze op en langs de stengels, terwijl
de ouden af en aan vliegen om, zolang
ze zelf nog niet voldoende voedsel kun
nen bemachtigen, hen bij te voeren.
TUSSEN het riet knorren ook de wa-
i* terhoentjes en maken de meerkoeten
met hun witte voorhoofdsplaat de al
lervreemdste geluiden tegen hun snel
groeiende jongen. Een taal, die alleen
zij kunnen verstaan. Slechts als ze zich
volkomen veilig voelen, wagen ze -zich
buiten de rietkraag, 'tis een prachtige
schuilplaats, ook voor de eenden, die
in deze tijd in de rui zijn. Ze verliezen
dan al hun slagpennen tegelijk en zijn
tijdelijk niet in staat te vliegen. Als in
'teind van Juli de jacht op de wilde
eend geopend wordt, is 'ttoch verboden
de eenden, die door hun onvolledige
bevedering niet kunnen vliegen, te
schieten, 'tis een buitenkansje, als we
een paar van die prachtige wit-zwart-
bruin en groen getekende bergeenden
verrassen met een koppeltje jongen.
Die trekken echter zo gauw mogelijk
naar zee en vooral op de slikken kun
nen we ze dan waarnemen. Merk
waardig dat een paartje bergeenden
elkaar tijdens het broeden en het be
waken en verzorgen van de jongen
trouw blijft. De woerd van de wilde
eend zoekt, nadat zijn wijfje goed en
wel te broeden zit, al gauw andere
woerden op, die onder dezelfde omstan
digheid verkeren en samen zwerven ze
mar meer en plas en bekommeren zich
verder noch om vrouw, noch om
kroost.
Veel van dat jonge goed haalt de
volwassen leeftijd niet. Ratten en snoe
ken, valken en wezels loeren op hen.
Menig jong eendje verdwijnt door de
keel van de zilvermeeuw. Vijanden ge
noeg en daarbij weerloos; alleen het
riet biedt schuilplaats.
Tussen dat riet gonst ook het insec
tenleven: libellen spreiden hun gazen
vleugels of klemmen zich met hun
ranke pootjes aan de halmen. Hun ba
kermat lag in 't water, daarin worden
de eieren gelegd; de uitgekomen lar
ven zijn even grote rovers als het vol
wassen insect. Al wat in 't water leeft
en niet te groot is, weten ze te bemach
tigen. Hiervoor zijn ze uitgerust met
een eigenaardig vangapparaat: een ver
lengde onderlip, die ver uitgestoken
kan worden en met een tang eindigt.
Zijn ze na enige vervellingen vol
groeid, dan kruipen ze tegen een riet
halm op, de larvehuid springt open en
het volwassen insect komt te voor
schijn.
JA, langs onze fortgrachten is reeds
heel wat op te merken en menig
JUU het Agendabureau, is begon-
met het voorbereiden van de
Agenda voor het seizoen 1953/'54
verdient het aanbeveling, dat de
secretarissen van verenigingen en
eventuele andere functionaris
sen, die reeds over gegevens over
aanstaande uitvoeringen en der
gelijke beschikken, deze zo spoe
dig mogelijk ter kennis brengen
van het Agendabureau. Erasmus
straat 14, telefoon 2141 toestel
007 (na zes uur 3524). De volle
digheid en daarmede de bruik
baarheid van de agenda kan hier
door in belangrijke mate worden
bevorderd.
hengelaar, die, terwijl zijn dobber
roerloos op het water drijft, zijn om
geving eens verkent, ziet allerlei, dat
zijn belangstelling gaande maakt; dicht
aan het water beweegt een bijna zwar
te rups met geelgestreepte zijden. Hij
houdt zich met het achterlijf aan het
riet vast en steeks»zijn kop onder wa
ter. Of hij werkelijk drinkt, weten we
niet; maar ook in gevangenschap is hij
niet op te kweken zonder dat er in zijn
nabijheid water is gebracht, 'tis de
drinker of rietvink. De vlinder is groot,
bruin-geel behaard. Nu we toch aan
de waterkant zitten, zoeken we ook
eens een zoetwatersloot aan de duin
kant op: bruine, ovale bladeren van
het fonteinkruid drijven op het water;
de kaarsjes van de lidsteng lijken wel
kleine dennetakjes, bloemen ziet ge
niet en toch draagt ieder plantje vele
bloempjes, maar zo'n bloempje staat
weggscholen in de oksels van de bla
deren: één stamper, één meeldraad
dat is de hele bloem. De veenwortel
steekt zijn rode aren boven de smalle
bladeren uit; munt en tandzaad staan
langs de kanten. Prachtig bloeit de
zwanebloem met zijn scherm van rose
bloemen op lange steel, de waterweeg
bree verheft zijn breed uitstaande ijle
pluim van witte driebladige bloemp
jes. Ook waterkers en egelskop bloei
en. Op sommige plaatsen is de sloot
bedekt met een dikke laag water
ranonkel, rijk nog bloeiend met witte
bloempjes met 'n geel hart. Langs en in
de sloten treffen we een rijke vegetatie
van planten, die van veel vocht houden
en in 't water tussen deze planten kri
oelt het van leven: hele scholen stekel
baarsjes, pas de bewaking van vader
ontsnapt, schieten ons voorbij, kevers
verschijnen aan de oppervlakte, halen
even wat lucht, en verdwijnen weer in
de diepte, posthoorn-, poel- en schijf
slakken kruipen traag voort; kleine
kikvorsjes zijn de „dikkop"-periode
voorbij; de salamapderlarven lijken al
eerder veel op de ouden, m^ar blijven
langer door kieuwen ademen, die zij
zichtbaar als pluimpjes aan weerszij
den van de kop hebben zitten. Ko
kerjuffers slepen hun zelf gemaakt
huisje, dat opgebouwd is van zand,
schelpjes of stukjes plantendelen, met
zich mee en trekken er zich in terug
als er gevaar dreigt, 't Is de larve van
de water- of schietmot, een vlinder
achtig bruin en wit gevlekt diertje.
Ze vliegen tegen de avond soms bij
honderden door het hoge gras aan de
slootkant.
UOE RIJK gevarieerd is in de zomer
het natuurleven! Wat al bloemen
ontmoeten we op de wandeling. Na
de voorja'arsbloeiers, verschijnen de
zomerbloemen. In de bermen pronken
de witte, soms rozerode tuilen van
duizendblad, de witte, rode en gele
klaversoorten; streepzaad en haviks-
kruid zijn composieten, die wel wat
op paardebloemen gelijken. Vooral
langs de Zanddijk treffen we heel wat
aan: hier een plek witte trompetjes
van de akkerhoornbloem, daar over
heerst de lichtgele ratelaar, ginds ont
moeten we hele zoden van de rood
achtige gele rolklaver. Distels bloeien
met paarse blaemhoofdjes. De brand
netels zijn al zo goed als uitgebloeid,
op hun bladeren treft men soms een
glanzig-zwarte rups aan met helder wit
te stippen tussen de doornachtige haren,
't Is de rups van de kleurrijke dag
pauwoog, die speciaal de brandnetel
uitkiest voor voedsel voor zijn larven.
De duinhellingen zijn op sommige
plaatsen wit van de duinroosjes, op
andere geel van ratelaar erf vlasbek.
De bramen bloeien nog steeds, maar
de rijpe vruchten worden ook al ge
zocht. In de zeeduinen bloeit de blau
we zeedistel en vormt de zeeraket met
z'n dikvlezige bladeren en lila kruis
bloemen hele pollen.
Langs het strand trekken vele meeu
wen en visdiefjes zuidwaarts; uren
lang kunnen ze langs de waterlijn of
op de koppen der pieren stil zitten:
donkergekleurde mantelmeeuwen,
lichtblauwe zilvermeeuwen, storm-
meeuwtjes en kapmeéuwen; grote
sterns, visdiefjes en de prachtige klei
ne dwergsterns bewegen zich al dui
kend naar visjes in zuidelijke rich
ting. Hun winterkwartier ligt langs de
Afrikaanse kust. Langs de branding
trippelen strandlopertjes en pluvieren.
QVERAL zoemen en gonzen de insec-
ten. Steeds meer vlinders dartelen
over de velden en in de duinen. In de
duinen zijn het de zandoogjes, Sint
Jansvlinders, parelmoer- en argusvlin-
ders, langs velden en wegen de distel
vlinders, atalanta's en dagpauwogen,
de koolwitjes en citroenvlinders en
's avonds worden ze afgelost door een
grote verscheidenheid van nachtvlin
ders. Voor de bloeiende kamperfoelie
staan in de avondschemering de pijl
staartvlinders, om met hun lange rol-
tong de nectar op te zuigen. Uilen (ook
vlinders) en spanrupsvlinders darte
len vak verblind om het licht van
een lantaarn. Graafwespen graven hun
holen en brengen er gedode of ver
lamde rupsen, sninnen, torren, vliegen,
bijen of sprinkhanen in, als voedsel
voor hun larven.
EEN GROEP van vier-en-dertig
kinderen uit Poortvliet, begeleid
door de heer J. Looyenga en het
echtpaar Hollebrands, is Maan
dagavond voor een vacantie-
tveek in Den Helder gearriveerd.
De Helderse Gemeenschap, die
bij het voorbereiden van deze
week in het kader van het
adoptie-werk haar aandeel heeft
mogen leveren, heet de gasten
alsnog bijzonder hartelijk wel
kom. Wij hopen, dat de eerste
dagen van het verblijf naar ge
noegen zijn verlopen en dat de
jongelui Zaterdag met dankbare
herinneringen in het hart naar
Tliolen zullen terugkeren.
(foto Jacques Engel)
Ten gerieve van heren regisseurs
van toneelverenigingen, enz., en om
te voorkomen dat verschillende ver
enigingen eenzelfde stuk gaan bren
gen, geven wij in den vervolge alle
titels van toneelstukken in deze ru
briek door, welke ons voor het nieu
we seizoen zijn opgegeven. Opgaven
steeds aan het secretariaat.
H.B.S.V (December 1953): „Boeven
en Madeliefjes".
Sluipwespen belagen de rupsen,
waarin ze met hun legboor hun eitjes
deponeren. De larfjes boren zich in
't rupsenlichaam naar het darmkanaal
en verorberen al 't voedsel, dat de
rups tot zich neemt. Zijn ze volgroeid,
dan boi-ei ze zich naar buiten en laten
de rups doorzeefd en leeggegeten dood
achter. De larfjes verpoppen zich in
kleine coconnetjes en vaak kunnen we
tegen een paal of schutting zo'n dode
rups aantreffen met een hoopje gele
cocons naast zich. waaruit na korte
tijd de nieuwe sluipwespen te voor
schijn komen, die direct weer op de
rupsenjacht gaan. 't Zijn wel kleiné.
maar toch zeer nuttige insecten. Heeft
de een ot andere rupssoort zich onder
gunstige omstandigheden geweldig uit
gebreid, zodat we van een rupsen-
plaag kunnen spreken, dan zijn het
mede de sluipwespen en sluipvliegen,
die de mens helpen het verbroken
evenwicht te herstellen.
Al lang treffen we bij de hommels
niet alleen meer de grote koninginnen
aan; de werkhommels, half zo groot,
hebben een groot deel van haar taak
in de kolonie overgenomen. Vaak zien
we in bladeren o.a. van rozen cirkel
vormig uitgesneden gedeelten. Dat is
'twerk van de behangersbij. Deze bij
graaft holten in de grond of in ver
molmd hout en bouwt hierin met deze
stukjes blad, die ze met haar kaken
zo keurig weet uit te snijden, haar
cellen op. Op de platte witte schermen
van de wilde peen doen zich bijen,
vliegen en kevertjes te goed aan de
gemakkelijk te bereiken honing. Op
warme dagen ritselen de hagedissen
aan de zonovergoten hellingen van
't duin. De wijfjes begraven hun
eitjes, wit met leerachtige schaal, in
't zand. De zonnewarmte zorgt voor de
ontwikkeling van het embryo.
QOK IN DE vogelwereld nemen we
een merkbare verandering waar.
Meer en meer verstofnt het gezang.
In Juni werd de zang al minder, toen
hadden bijna alle vogels het te druk
met de verzorging der jongen. In Juli
leeft het weer even op: de leeuwerik
zingt nog, de fitis laat zich zo nu en
dan horen, maar het nachtegaallied
vernemen we niet meer en na half
Juli klinkt ook de roep van de koe
koek niet meer over 't veld. In de
echte vacantie-maand Augustus is het
zelfs merkbaar stil. Bijna al onze zan
gers zijn vertrokken of zoals de spreeu
wen verzamelen ze zich in steeds gro
ter zwejmen in boomkruinen of riet
velden, om met elkaar de reis aan te
vangen. Van de trek der kleine zan
gers merken we niet veel, daar de
meesten nachts reizen en overdag
voedsel zoeken. De zomer spoedt nu
ten einde. Augustus mag nog veel
warmte geven, de zon gaat steeds
vroeger onder en komt elke dag l ter
op. 'tis best te merken, dat de dagen
korten. De hei staat in volle bloei. Wat
tekenen de rose heidestruiken zich
nu prachtig af in 't mooie uitgespaarde
duinlandschap in de Donkere Duinen.
En al bloeien in de vijver de water
lelie en de gele plomp nog volop, de
lijsterbessen kleuren al diep oranje,
de zwarte vogelkerstrosjes wachten met
de vlierbessen, de rode rozebottels, de
trosjes bessen van de berberis en zovele
andere besvruchten op de vele trekkers,
die zich irt de herfsttijd op de doortrek
er aan te goed doen.
(Alle opgaven voor deze rubriek aan het secretariaat en agendabureau:
Erasmusstraat 14, telefoon 2141, toestel 007, na 6 uur: 3524).
25 Donderdag
26 Vrijdag
27 Zaterdag
29 Maandag
Helders Kanaal: Roeiwedstrijden „W. en Oi" (19.00)
Formosa: Jaarvergadering Helderse Sportraad.
MOOC-sociëteit: Nonstoprevue-avond MOOC.
Formosa: Diploma-uitreiking en Feestavond EHBO.
Formosa: Slotbal Dansinstituut „Siebeling".
MOOC-sociëteit: Als 25 Juni jl.
Jaarvergadering Bestuursraad Helderse Gemeen
schap uitgesteld tot 6 Juli.
1 Woensdag
2 Donderdag
4 Zaterdag
5 Zondag
6 Maandag
10 Vrijdag
14 Dinsdag
18 Zaterdag
Julianadorp: Tentconcert „Kunstzin".
Marinecantine: Filmavond O. S. en O. (19.30)
Marinecantine: Filmavond O. S. en O. (19.30)
Avondwandeling: IVAO (afd. Natuurvrienden).
Formosa: Soirée „De Lyceïst".
Nationale Zeilwedstrijden KMJC (8.00 en 14.00).
Marinecantine: Dansavond O. S. en O.
MOOC-sociëteit: Dansavond MOOC.
Marineclub: Dansavond.
Nationale Zeilwedstrijden KMJC (9.00 en 13.00).
Raadhuis: Vergadering Bestuursraad Helderse Ge
meenschap.
FormoSa: Soirée HBSV.
Raadhuis: Vergadering van de gemeenteraad.
Nh. Kanaal: Kanaalzwemtocht 3 km (WSOV)
(15.00).
Marsdiep: Jaarl. Hengelwedstrijd „Elgawa" (14.00)
8 Zaterdag
25 Dinsdag
29 Zaterdag
31 Maandag
Sportterrein Rijkswerf: Athletiekmiddag WSOV
(15.00).
1 Raadhuis: Vergadering van de gemeenteraad.
Formosa: Soirée „De Bruinvissen-Marsdiep".
Julianapark: Zomerzangavond sectie Zang.
VOLGEND NUMMER
Het volgend nummer zal verschijnen
op 23 Juli. Kopij inzenden s.v.p. vooi of
op 13 Juli 1953.
ZOMERFEEST
Door verschillende secties zijn plan
nen voor een Zomerfeest ontworpen en
ingediend. Wij zijn hiervoor zeer erken
telijk. Het dagelijks bestuur heeft in
zijn laatst gehouden vergadering deze
plannen nog eens nader bezien. Nu
echter voor 1953 geen evenementen te
verwachten zijn, waaraan deze plannen
met succees zouden kunnen worden ge
koppeld, is besloten voor dit jaar van
dt organisatie van een zomerfeest af te
zien.
Dit wil echter niet zeggen, dat deze
kwestie geheel van de baan is. Integen
deel, voor het volgend jaar zijn, naar
het zich nu laat aanzien, zodanige eve
nementen te verwachten, dat zeker tot
de organisatie kan worden overgegaan.
In de a.s. vergadering van de Bestuurs
raad zullen hierover nadere mededelin
gen worden gedaan.
JAARVERGADERING
De beschrijvingsbrief, alsmede de
jaarverslagen van de penningmeester
en de secretaris zijn thans alle in het
bezit van de aangesloten verenigingen
en instellingen.
Van de ingediende voorstellen memo
reren wij hier het voorstel tot wijziging
der statuten (uitbreidingsmogelijkheid
van het aantal afgevaardigden van een
sectie in de bestuursraad en de verla
ging van de minimum donatie).
De sectie jeugd heeft een aantal voor
stellen ingediend over de organisatie
van een Knobbeltocht, een jeugdlei
derscursus in het winterseizoen, de
feestvieringen op 30 April en 5 Mei 1954.
alsmede over de beschikbaarstelling van
een sportterrein voor de jeugd.
De sectie Zang heeft inmiddels ook
haar voorstelle/ ingediend ('t houden
van een zomerzangavond in het Julia
napark op 31 Augustus a.s. en subsidie
aan de zangverenigingen).
Verdere voorstellen waren op het mo
ment, dat dit artikel werd geschreven,
nog niet van de andere secties ontvan
gen.
Het uitgebreide rapport van de inge
steld enquête over het zalenvraagstule
alsmede de rapporten van de studie
commissies voor de volksmuziekschool"
en het collectevraagstuk, zullen even
eens in deze vergadering worden behan
deld.
Tenslotte vestigen wij nog even de
aandacht op het feit, dat de vergaderin
gen van de Bestuursraad alleen kunnen
worden bijgewoond door de leden van
de Bestuursraad (dus het dagelijks be
stuur, de gewone leden van de Be
stuursraad en de afgevaardigden van de
secties). De aan de aangesloten vereni
gingen en instellingen toegezonden be
scheiden waren dus ter kennisneming
en behandeling in eigen kring. In de
sectievergaderingen zijn deze stukken
nader besproken.
AGENDA-BUREAU
In dit nummer wordt nog een aan
vulling op de agenda tot en met Augus
tus 1953 opgenomen. De voorbereidin
gen voor een uitgebreide publicatie van
alle thans bekende vergaderingen, bij
eenkomsten, uitvoeringen, enz. voor het
nieuwe seizoen 1953/'54 zijn in volle
gang. Het is daarom gewenst, dat alle
bekende gegevens voor het wintersei
zoen thans op korte termijn worden in
gezonden.
Er wordt naar gestreefd de eerst
daags te publiceren agenda-opgave zo
uitgebreid mogelijk te doen zijn.
Opgaven per antwoordkaart of tele
fonisch (2141, toestel 007 of na 6 uur
3524) aan het Agendabureau.
Wanneer Uw voorraad antwoordkaar
ten uitgeput is, zenden wij op aanvraag
gaarne nieuwe kaarten toe.
Opgaven voor deze rubriek aan
het secretariaat en agenda-bu
reau: Erasmusstraat 14, teL 2141,
toestel 007 na 6 uur; 3524.
14 Augustus 1953: 45-jarig be
staan reddersvereniging „Moed,
Volharding en Zelfopoffering".
wsw I
DE toeneming van het
inwonertal van onze stad
is verheugend. Onder de
nieuwe inwoners, welke
wij van deze plaats af
gaarne een hartelijk wel
kom toeroepen en jegens
wie wij de hoop uitspre
ken, dat zij zich spoedig
in de Jutterstad zullen
thuisvoelen, zullen er on
getwijfeld velen zijn, die
ui hun vorige woonplaats
lid waren van een zang-,
muziek-, operette- of
orkestvereniging.
HOEWEL onze agenda
zoveel mogelijk de bij
eenkomsten en uitvoe-
':ngen van het gehele
verenigingsleven publi
ceert, is het toch niet
nogeljjk om geregeld de
■aste repetities, oefen-
-n/of clubavonden op te
nemen. Het c enda-bu-
rcau is momenteel druk
bezig een aantal lijsten te
vervaardigen van deze
vaste repetitie-avonden
enz. Deze zullen geheel
gratis worden toegezon
den aan nieuwe stadge
noten.
DUS even een kaartje
naar het aaenda-bureau
van de stichting „De
Helderse Gemeenschap''
(Erasmusstraat 14 alhier)
en u krijgt te zijner tijd,
direct na verschijnen, de
door u gewenste lijst
toegezonden. Verzoeke
wel even op te geven
voor welke categorie u
belangstelling heeft (dus:
zangverenigingen, waar
onder ook de operette
vereniging en kinderko
ren zijn begrepen; of
muziekverenigingen, t.w.
de harmonie- en fanfare
corpsen en het sympho-
nie-orkest „De Helderse
Orkestvereniging", ais.
mede de mandoline- en
accordeon-verenigingen
MOCHT in de toekomst
ook belangstelling blij
ken te bestaan voor an
dere categorieën (bijv.
sport, gymnastiek, ont
wikkeling en ontspan
ning, jeugdwerk, vrou
wenorganisaties e.d.) dan
zal ook hiervoor worden
overgegaan tot het aan
leggen van lijsten. Door
net verlenen van deze
service hopen wij een
spoedige opname van onze
nieuwe medeburgers in
het verenigingsleven van
de Helderse Gemeenschap
te kunnen bevorderen.
