Dirigentencursus in radio-stad De geboortedag an Rembrandt DWARS DOOR DE SAHARA VOOR NEDERLANDSE CACAOFILM Op zoek naar het pakkende scenario Het orkest heeft er plezier in HOE ASTHMA EN BRONCHIALE HOEST TE VERLICHTEN Amerikaanse film wil bioscooppubliek bij rechtszaak betrekken Paul van Kempen en CarloZecchi leiden jonge talenten op tot orkestleider BOEKEN BULLETIN De zelfzuchtige personenauto De Postduif Zelf wassen Japanse rolprenten als propaganda voor herbewapening Negerbevolking reageerde intelligent op aanwijzingen van regisseur Van Gasteren vond stof voor tweede film (Van een speciale medewerker) VELEN VAN ONS BEZOEKEN GFRFrrr n i i GEREGELD concerten van kamerorkes ten, grote symphonie-orkesten, uitvoerinnen „n„ lV" "-"""'vingen van oratoria, opvoeringen van opera s. Wy zitten in de zaal te midden u ""«"en van het geroes van pratende bezoe ker» en van orkestleden, die enerzyds stemmen, anderzijds nog vlug een paar m°l deZ7tn°™2eï Pl°t8elin" W°rdt ket *tÜ het ^ium, daarna Ookm de zaal Een ogenblik maar; direct hierop zet een applaus in: de diri- gent verschgnt Hv buigt enige malen naar alle kanten, keert zich om en heft het stokje in zyn rechterhand omhoog. Alles is nu doodstil; het concert begint. Wat doet deze dirigent eigenlijkSlaat hg alleen maar de maat? Dit is Wel een eerste vereiste, aangezien de tachtig of meer musici in hetzelfde tempo dienen te spelen. Evenwel, hiervoor zou men ook een machine (een grote metronoom byvoorbeeld) kunnen gebruiken. Men kan zelfs een ingenieus apparaat vervaardigen dat vlugger, langzamer, harder, en zachter op het juist» ogenblik aangeeft. Er is echter blijkbaar een levende persoon nodig; de orkestleider. Wy maken zelfs onderscheid tussen grote en minder grote dirigenten. Er zijn er die een orkest kunnen leiden en die dit nooit zullen leren. De persoonlijkheid van de wan in quaestie speelt dus de grootste rol, niet slechts de musicaliteit, het partituur lezen, het gehoor die talloze andere eigenschappen en kundig heden waarover iedere dirigent moet beschikken. dan ten slotte het volledige Radio Phil- harmonisch Orkest zo nodig met koor. Zoals de ene persoon verschilt van de andere, zo verschilt de wyze van doceren van Paul van Kempen van die van Carlo Zecchi. Van Kempen is een en al rust. HU geeft zUn aanwijzingen meestal zittend, staat hoogstens een keer op om 'achter de cursist met deze samen het stokje vast te houden. Carlo Zecchi daarentegen is een en al beweging. TegelUkertyd met de leer- DIRIGENTEN worden niet gemaakt; zU worden geboren. ZU moeten niet slechts terdege weten wat zij willen,- zij moeten dit ook zonder moeite aan anderen weten op te leggen. Op de dirigentencursus, die door de Nederlandse Radio Unie ln Hilversum wordt gehouden, ln navolging van de jaarlükse cursussen te Siena ln Italië, maakt men dan ook geen dirigenten. Daartoe zouden zelfs de hier optreden de docenten, Paul van Kempen en Carlo Zecchi niet ln staat zUn. Wat zU doen is aan de jonge lieden, die na een strenge selectie overbleven, aanwUzin- gen geven, hoe men een groot orkest „bespeelt". De toeschouwer denkt onwillekeurig aan de wijze, waarop men een of ander muziekinstrument leert beheersen. In dien iemand ten enen male geen aan leg heeft om bijvoorbeeld viool te leren spelen, zullen zelfs de vereende krach ten van Jacques Thibaud en Jehudi Me- nuhin van hem geen violist maken. Is deze aanleg er evenwel, dan zal hij toch nog het „handwerk" van de grond af moeten leren. Allereerst houding van rechterhand met stok, van linker hand op de snaren; dan posities, vin geroefeningen, toonladders, études. Precies zo gaat het met de leerling- dirigent. In Hilversum worden uren besteed aan de houding van het boven lichaam, aan de soepelheid der arm bewegingen. aan het volkomen onaf- hankelijk zUn van de ene hand van de andere, kortom er wordt als bet ware gymnastiek gedaan. Pas daarna komt de eigenlijke geba- ren-taal aan de beurt. Deze moet on middellijk te begrijpen zijn, dus dui delijk en eenvoudig. Immers, tijdens de repetities kan de dirigent laten herhalen, aftikken en mondeling zijn bedoelingen kenbaar maken, zo vaak ij wil. Dit alles is gedurende de uit- 'oering niet meer mogelijk. Toch mag .ij er niet op vertrouwen, dat het or kest het nu „wel weet". Bovendien moet hij ook dan de vertolking bezie- en. Dit zijn nu enkele dingen, die op de dirigentencursus worden geleerd. Het is zoals Paul van Kempen het •itdrukte: men moet leren tegen het rkest te spreken, zonder te praten. ONDER DE CURSISTEN zijn er ver killende, die reeds gedirigeerd heb ben. Anderen zetten hun eerste schre den op het dirigentenpodium. Van de genen die zich aanmeldden is door een strenge selectie een groot deel afgeval len. Met de overigen wordt nu ge werkt aan een gewone repetitie. De cur- -isten komen eerst voor een strykquin- tet waar de vijf strijkersgroepen van het orkest slechts enkel bezet zijn. De partijen van de blazers worden zo beslist noodzakelijk aangevuld door een vierhandig bespeelde vleugel. Pas na enkele dagen worden de volledige orkesten ingeschakeld; eerst een kamer orkest vervolgens het omroeporkest I (Advertentie) Wat zou U er niet voor over heb ben om Uw benauwende hoestaan- vallen te kalmeren? Toch bestaat er een middel dat zijn doeltreffend heid bewezen heeft en dat aan dut senden lüders aan asthma en bron- chiale hoest verlichting heeft ge bracht. De Adozo-tabletten zyn zo samengesteld, dat één tablet de fel ste aanval in 30 seconden verlicht en de normale, rustige ademhaling in 5-15 minuten herstelt. Neem zelf de proef; haal vandaag nog de Ado- so-tabletten bij Uw apotheker o: drogist (Advertentie tnd Med.) De dirigent Paul van Kempen (voor tegen de wand) volgt de eerste pogingen van zijn leerlingen nauwgezet. ling hanteert hy het dirigeerstokje. Hy dirigeert dus als het ware de dirigent. Het was een merkwaardige gewaar wording by onze binnenkomst twee dirigenten een aantal musici te zien aanvoeren! Vast staat evenwel dat beiden met hun grote kundigheid en ervaring van het Hilversumse dirigenten-„materiaal" zullen maken wat er van te maken is. OF ER EVENWEL grote dirigenten onder schuilen verklaarde Paul van Kempen ook na afloop van de cursus nog niet te durven voorspellen. Het spreekt vanzelf, dat hij in staat is direct te zien of iemand voor dit werk aan leg heeft. Of de candidaat hoogstens de leider van een middelmatig orkest zal worden, of iemand met een wereld naam, is vooruit onmogelijk te zeggen. Carlo Zecchi toonde zich zeer te vreden over zijn leerlingen. Er schuilt veel talent onder. Een onderscheid in de qualificatie van Nederlanders en buitenlanders kan hy niet maken. „Ieder heeft zo zyn eigen aard", zei hy. Tenslotte hebben wy nog met enkele orkestleden gesproken. Het is nameiyk een feit, dat een musicus reeds na de eerste ogenblikken voelt of de man met het dirigeerstokje een orkest kan aanvoeren of niet. Ook zy toonden zich geestdriftig. Bovendien vinden zy deze cursus een aangename afwisseling. Dat zq de eerste vier maten van Haydn's 101e symphonie tien maal moeten her halen, is ten slotte niets byzonders. Zulke dingen gebeuren op iedere nor male repetitie. Al met al geloven wy te mogen aan nemen, dat deze eerste Nederlandse dirigenten-cursus een succes zal zyn en dat Hilversum in dit opzicht naast Siena een waardige plaats zal innemen als centrum voor de opleiding van orkestleiders. Ir W. Valderpoort, civiel-ingenieur te Rotterdam, is met zyn merkwaardig en interessant boekje „De zelfzuchtige personenauto" het urgente probleem van het drukke verkeer in de ver keerstechnisch verouderde centra van onze grote steden te lijf gegaan. De schryver wijst vooral op het ego centrisch optreden van de meeste be stuurders van de „luxe"-auto, welk laatste woord hy in de letterlyke bete kenis wil zien, daar naar zijn mening de economische noodzakelykheid van dit vervoermiddel maar zeer betrekke lijk is. Ir Valderpoort meent, dat bij de opzet van allerlei verkeersregelingen te veel wordt gelet op de belangen van het autoverkeer en te weinig op de belangen van de andere gebruikers van de openbare weg, die numeriek toen (nog steeds) in de meerderheid zijn, en komt tot de conclusie, dat het niet gewenst is, te trachten een binnenstad, als byv. die van Amsterdam, voor het autoverkeer geschikt te maken, doch dat het daarentegen noodzakelijk wordt gedeelten van bepaalde steden voor het verkeer per personenauto af te sluiten. Voorts acht de schryver de hernieuwde invoering van een snel heidsbeperking voor automobielen bin nen de bebouwde kommen een gebie dende eis. Dit lezenswaardige en gedurfde boek je, dat aan velen ongetwijfeld een fel protest zal ontlokken, is in zeer be scheiden vorm uitgegeven door G. van Saane's uitgeverij „Lectura Architec- tonica" te Amsterdam. In de Weten en Kunnen-reeks is in herdruk het boekje „De Postduif" door G. J. D. Mingelen verschenen, dat een keur van wetenswaardigheden voor postduivenhouders bevat. Een groot aantal foto's en tekeningen verduide- ijkt het geschrevene. Vooral voor de se rieuze amateur, die behalve voor de tijden die zyn duiven maken, ook inte resse heeft voor de vogels zelf, zal dit boekje van belang blijken. Verhelde rend is de beschrijving van verschil lende ziekten. Bepaald boeiend van in houd is de verhandeling over de privé gedragingen van de duiven. Menige postduivenhouder zal zijn vogels met andere ogen bekijken, na dit werkje te hebben bestudeerd. Uitgave „Kos mos" Amsterdam. In de bekende serie „Weten en Kun nen" van de N V. Uitgeversmij. Kosmos te Amsterdam verscheen als no. 231 een door de Amsterdamse lerares W. J. G. Hoffman geschreven werkje, ge titeld „Zelf wassen". Wilt ge iets we ten over het juist wassen van baby- goed. kant, tafelkleden, het reinigen van bont en hoeden of mocht ge „zit ten" met een bepaald «triik- of pers probleem dan kunt ge in dit boekske allerhande, hier en daar met foto's ver duidelijkte, adviezen vinden. Dat aan een geschriftje als dit behoefte be staat, bewyst het feit, dat er reeds zes drukken van zyn verschenen. (Van onze filmmedewerkster) DE TROUWE BIOSCOOPBEZOEKER zal zich misschien wel eens hel honfd gebroken hebben over de vraag, hoe men toch steeds weer aan stof voor nieuwe films komt. Hij zal derhalve teel voetstoots willen aannemen, dat de filmproducers geen moment van de lange dag onbenut laten om te zoeken naar het varhaal, dat als film een suc ces belooft te worden. Andrew Stone, die niet alleen produ cer, maar ook regisseur en scenario schrijver is, denkt het verhaal gevon den te hebben in de stof, die een rechtzaak hem leverde. Het betreft hier een civiele vordering, die jaren geleden ingesteld werd tegen een blad, dat waargebeurde detectiveverhalen publiceert. Het blad had een nauwkeu rig verslag gegeven van de zaak Jor- dan. Thomas Jordan was n.l. schuldig bevonden aan moord op mevrouw Lizzy Jaynes, een cassiere van een Wash- ingtonse tearoom, tijdens een roof overval op 3 April 1931. Pas twee jaar na de betreffende overval echter werd hij gearresteerd op grond van een vage bekentenis, die hij gedaan zou hebben aan een van de diensters met wie hij samenwerkte in een restaurant te Atlantic City. Via een taxichauffeur had de politie op haar beurt weer lucht gekregen van Jordans bezwaren de uitlating Het gevolg was een recht zaak met voor Thomas Jordan de doodstraf. Doordat hij echter diverse malen uitstel van executie wist te krij gen, en president Roosevelt interveni eerde, werd het levenslang. En dat zit hij nog steeds uit te zitten. publiek moeten Woensdagochtend 15 Juli s. zal in -luseum Het Rembrandthuis aan op Jodenbreestraat te Amsterdam, ter ge- egenheid van de herdenking van -tembrandt's geboortedag, een tentoon- Jtelling van grafisch werk van Rem- Jrandt's leerlingen geopend worden. Des middags en des avonds wordteen semeenschanpelijke bezichtiging van deze tentoonstelling gehouden. HET BLAD, waartegen die civiele vordering was ingesteld, had niet alleen ne zaak tot in details voor zil.i lezers uitgeplozen en kleurig weergegeven, doch een ge heel nieuwe situatie aan de reeds bestaande toegevoegd. Het leverde namelijk het bewijs dat Iemand, die ver oordeeld was wegens de zelfde feiten, waaraan Jor dan zHn levenslang kon wijten, later onschuldig verklaard werd op grond van een gerechtelijke aan klacht. Ingediend tengevol ge van een gepubliceerd verhaal over de omstandig heden waaronder dc veroor deling wegens n.oord tot stand was gekomen. (Een soortgeiyke situatie behandel» de Franse film .Justice esi faite" van Au- dré Cayatte, waarbij het lotsbeslissende oordeel van ieder der juryleden sterk be- invloed blykt te zyn door persoonlijke belevenissen in die dagen). Voor zijn speciale ziens- wyze in het geval Jordan werd het blad dus gerech- tefyk vervolgd, doch het kwam als overwinnaar uit de stryd. Andrew Stone wil nu op celluloid doen wat het de tectiveblad op papier deed: het publiek in zyn geheel als jury bij de zaak betrek ken; het door zuiver objec tief de feiten voor ogen te stellen een beslissing laten nemen over het al dan niet schuldig van Thomas Jor dan. Of het de veroordeelde echter zal helpen? In ieder geval heeft hy Stone toe stemming gegeven zyn ver haal tot een film te ver werken. We hebben echter zo'n vermoeden dat alleen mijnheer Stone degene zal zyn die na afloop in zyn handen zal wryvenl JAPAN, het land, dat be kend staat om zyn welhaast wonderbaarlyk aanpassings vermogen en snelle omscha keling waar het politiek en economie betreft, gaat nu ook pogingen in het werk stellen om het tanende pa triottisme nieuw leven in te blazen. De meest geëigende weg hiertoe schynt de pro ductie van enige films ie zyn, die de levensloop van helden uit de tweede we reldoorlog onder de ogen van het brengen. Japanse helden, wel le verstaan! Als argument vnor de noodzaak dezer produc tie wordt aangevoerd, dat Amerika de laatste t(jd toch zo'n dwang op Japan uit oefent en het probeert te verleiden tot de meest mo derne herbewapening. Goed, heeft eerste minister Yoshi- da diplomatiek gezegd, laten we Japan dan eerst maar eens geesteiyk rijp maken voor zo'n modern leger, voordat we er ons dure geld aan wegsmyten. Aldus werden er twee bio grafieën samengesteld; één over het leven van generaal Tomoyuki Yamashita, de tweede over admiraal Iso- roku Yamamoto. Het heldendom van Ya mashita, bij ons misschien beter bekend als de Tijger van Malakka en veroveraar van Singapore, wordt uit gebeeld door Tsumasaburo Bando. Zijn tegenspelers- Amerikaanse amateurs uit Tokio spelen de rollen van generaal Tojo, admiraal Yonai, prins Konoye en di verse Engelse en Ameri kaanse officieren. Zelfs MacArthur, de ongekroonde vorst van Japan na de we reldoorlog, ontbreekt niet, al bepaalt zijn optreden zich slechts tot hier en daar een inlas, geleend uit het nieuws van de week! WAT NU het democrati sche tintje aan dit helden dom van de Tijger van Ma lakka zal zyn? De directie van de Toei Film Maat- schappy, die deze zaak hele maal op poten heeft gezet, denkt, dat Yamashita's wei gering om oorlog tegen de Geallieerden te voeren wel van voldoende courage ge tuigt om de jeugdige Japan ners van hun gebroken ge- weertjes-ideeën af te helpen. Als de maatschappy dan maar zo verstandig is er niet by te vermelden, dat de Veioveraar van Singa pore deze houding indertyd alleen maar aannam, omdat hy er in het jaar 1941 geen gat in zag Japan aan een degelyke overwinning te helpen! Ook de film over admi raal Yamamoto de hoog ste autoriteit van de Japan se marine, ten tijde van de acties in de Pacific heeft een zeer aanvechtbaar hel dendom tot onóerw :rp. Want volgens het scenario bestond de moed van de admiraal hierin, dat hij „redelijk bleef tegenover mensen, die niet wisten hoe machteloos ze wel waren in een oorlog, die hij hun nu eenmaal moest aandoen, en die van hun kant hun schuld schoven op de dwang der omstandig heden". Doch' biykbaar honderd procent held kon er voor Isoroku Yamamoto niet af, want „zelfs een zo edel mens als hy werd door de oor logstragedie gedwongen de weg in te slaan, die hy ten slotte dan maar noodge dwongen is blyven volgen" Niet alleen wij, die zo net een en ander van die „weg' weten, doch ook diverse Ja panse filmcritici hebben een hard "hoofd in het „welsla gen" van de beide films. Maar de producers steken het niet onder stoelen of banken, dat het storm zal lopen voor de moderne Ja panse helden. En windeie ren zal hun dat zeker niet leggen! ONDER DE REUSACHTIGE bananenbladeren zochten de came ramensen nu en dan beschutting voor de tropische hitte in Accra s wouden. (Van onze speciale verslaggever) IN HET STUDENTENTHEATER „KRITERION" aan de Roe- tersstraat in Amsterdam waren we dezer dagen te gast bij' de directie van de Koninklijke Weesper- Cacao- en Chocoladefabriek van Van Houten. Het was ter gelegenheid van de première van de cacaofilm „Bruin Goud", die dit bedrijf liet vervaardigen als een monumentale herinnering aan zijn 125-jarg jubileum in April j.1. Het is een unieke film, waarin voor het eerst in de vierhonderdjarige geschiedenis van de cacaoboom, een compleet beeld gegeven wordt van dit product. Er wordt iets in verteld van de historie, van de plantages, het vervoer, de wereldhandel en de verwerking van de cacaoboom, en zal daarom als documentaire wij denken vooral aan de schooljeugd belangrijke diensten kunnen bewijzen. NIET ALLEEN om de film zelf was deze première interessant Ook omdat we hier- by de vele figuren ontmoetten, die bij: de tot standkoming: een rol gespeeld heb ben. Een rol vóór dan wel een rol achter de „scher men". Daar waren dei 11-jarige Jaap Zijl- stra, die de rol van HAREN de nieuwsgierige NOMAN knaap in de film vervulde en de bekende acteur Johan Schmitz. En dan verder productie-lei der Louis A. van Gasteren Jr. en de cineast-regisseur Theo van Haren No- man Jr. Met de laatste 36 jaar, slank, heldere oogopslag hebben we in een hoekje van de receptiezaal een poosje zitten praten over de reis dwars door de Sahara, die hij naar Afrika's Goud kust per woestynwagen maakte, om er de opnamen te kunnen maken voor het filmgedeelte, dat over de groei en winning der cacaobomen handelt. „Van November '51 tot April '52 zyn we weg geweest. Die reis heeft ons zeven-en-veertig keer een gebroken veerblad aan de wagen opgeleverd. Hopeloos slecht waren de wegen. Z.g. onduléwegen,, als u begrypt wat ik bedoel. Alleen wanneer je snel reed, en de wielen dus ongeveer van bobbel naar bobbel liet springen, was het te doen. De lading moest stevig vastgesjord worden, om brokken te voorkomen. De wagen had er echter behoorlyk van te lijden. We hebben bloed en tra nen gezweet om de kapotte veren weer hersteld te krygen. Tegen zoveel pech hadden we ons met onze onderdelen- voorraad natuurlijk niet gewapend. Gelukkig dat er in iedere behoorlyke plaats langs de Franse postweg door de Sahara tussen Algiers en Fort Lamy een redelyke garage te vinden was, waar we geholpen konden worden. Achttien dagen deden we intussen over die reis. HET GROOTSTE PROBLEEM by het filmwerk op de plantages is geweest het licht. Je zou daar onder de tropische zon een helderblauwe hemel verwacht hebben. Het was echter een licht, dat voortdurend gezeefd werd uit zee aandryvende dampwolken. De cacaobomen groeien in de scha duw van andere bomen. Aan de rand van de cacaoplantage hebben we een plek open laten hakken door de ne gerbevolking om voldoende licht te krygen. We hadden reflectieborden mee om de zon te laten weerkaatsen op de donkere gezichten der negers, die anders op de film beslist verloren zouden zyn gegaan tegen de eveneens donkere achtergrond van het oerwoud. De verzending van de filmstroken was een ander voornaam punt, waar mee we rekening moesten houden. Zo snel mogelijk na de belichting ge beurde dat per auto en vliegtuig. Om te voorkomen, dat het vocht het cel luloid zou aanvreten, verzonden we da rollen in trommels met een vochtaan- trekkend poeder. De negerbevolking van Accra aan de Goudkust de haven zonder kra nen en ook die van Adjapoma ver der het binnenland in, heeft zeer in telligent op onze aanwyzingen gerea geerd. Eén van hen, die Engels sprak en daarom ook optreedt als tussenper soon by de aankoop van de bonenoogst van de bevolking, fungeerde als tolk. Verder hebben we veel steun gehad van de United Africa Cy., welke maat schappy koper is van de oogsten. Ia de dorpen, waar we kwamen was elec- triciteit, zodat het ons geen bijzonders moeite kostte, de typische negermu- ziek op grammofoonplaten vast te leg gen. Tegenslag door ziekte hebben we nagenoeg niet gehad. Alleen onze chauf feur-technicus, P. Gons, moest zes da gen in een ziekenhuis worden opgeno men voor een heftige aanval van dys» senterie." OOK MET DE productieleider Louis A. van Gasteren Jr. hadden we hierna nog een kort gesprek. Diens vrouw maakte de reis naar Accra ook mee. Louis vertelde ons zoveel materiaal aan Afrika's Goudkust te hebben ver zameld, dat hy naast „Bruin Goud" nog een filmpje maakte. 11 y gaf het de titel „Haven zonder kranen". Het is juist gereed gekomen en uitgekozen om Nederland te vertegenwoordigen by de filmfestivals in Venetië en Edin- burg. Het zal daar verschynen als een No va-Nederland-filmproduct. De verto» ningsduur is tien minuten. Zyn jongste filmwerk is een op dracht van het Radio-therapeutisch In stituut te Rotterdam, waar dr J. G. Kaaien een methode onwikkelde om exact de radiumdosering te bepalen in de strijd tegen de kanker. Op het Inter nationale Kankercongres eind van deze maand in Kopenhagen, zal dit filmpje vertoond worden om naar buiten te laten blyken, welke bydrage Nederland levert in de stryd tegen deze gevrees de ziekte. !^\\\\\\\\\\VCCVi (AUverlcutio, h)g ,\lc4^

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1953 | | pagina 9