De Arabische Liga chanteert het Westen Franse staking ten einde Zal de Veiligheidsraad in de Oosterse fuik lopen? Mossadeq naar de cel Zware brand verwoestte deel van textielfabriek Prinsessen Beatrix en Irene krijgen nieuwe verzorgster Grotewohl verzoekt Westen om financiële concessies Duitse eenheid Een straaljager in het ruim van een bommenwerper Streek werd in meer veranderd Stemmen V.S. tegen weerbericht Philips wil nieuwe bedrijven vestigen Britse vakbond tegen Labour-voorstel Woensdag 26 Aug. 1953 VERENIGDE NOORDHOLLANDSE DAGBLADEN 78e Jaargang No. 1224 Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna Enige notities bij de kwestie Marokko Gezondheidstoestand is zorgwekkend Marokko en V-raad Brandweer was uren in touw Mej. Broers volgt Mej. Mees op Onzekerheid over regeringsbesluit Over naasting van twee industrieën Zoals Oost-Duitsland van Moskou kreeg Een gezamenlijke regering voor geheel Duitsland voorgesteld Inladen en lossen tijdens de vlucht Directie: j. BIJLSMA en C. KRAK Hoofdredacteur: H. M. KOEMANS Bureau: Koningstraat 62—64 Den Helder postgironummer 449041 Telefoon 2345 TARIEVEN. Advertenties 16 ct p. m.m Kleine advertenties („Juttertjes") tot 15 woor den f 1.—, elk woord meer 5 cent Abonnementen: per kwartaal 6.05, per maand t 2.02 bil vooruit betaling plus incassokosten Weekabonnementen f 0 49 (Van een medewerker) pE Arabisch-Aziatische landen spelen een gevaarlijk spel niet Ma- rokko. Zij spelen, op agitutie van de Arabische Liga tnet hoofdzetel Cairo, de zogenaamde „nationale onafhankelijkheid" van Marokko uit tegen de veiligheid van de vrije wereld. Marokko telt zeven van de grootste luchtmachtbases voor atoombommenwerpers van ons halfrond en is waarschijnlijk een nog veel machtiger bastion van dit geduchte jepresaillewapen tegen communistische aggressie dan Engeland. Dit weet de Arabische Liga. Zij weet ook, dat zij met het zogenaamde in de bres springen voor de ex-Sultan Moelai Mohammed ben Joessef rechtstreeks Moskou in de kaart speelt. De Arabische Liga is evenmin pro-commu nistisch als de ex-Sultan. Doch het is een spel van afpersing, van typisch Oosterse chantage. Gaat de Veiligheidsraad serieus op het Arabische protest in, dan vervalt men in steeds groter moeilijkheden en span ningen. Laten echter de niet-communistische leden duidelijk weten: we hebben uw chantage door heren, zij is lucht voor ons, dan gebeurt er niets. HET gebeurde in Marokko lijkt een detectiveverhaal met prijsvraagwie was de dader? Is de Pasja van Marak- kesj el Glaoei de verrader, de colla borateur of is dat de ex-sultan? In werkelijkheid is er helemaal geen klas sieke schurk aanwezig, maar voert de Arabische Liga de schertsfiguur schurk ten wereld- jtonele om in de Westerse democratische publieke opinie twee spalt te zaaien. De zeer intelligente slimmerikken van de Arabische Liga. die heel goed weten hoe ze de dingen moeten spelen, maar die daarnaast een ontstellend gebrek aan verantwoorde lijkheidsbesef hebben, roepen een niet bestaande tegenstelling op, nl. die van conservatief tegenover rogressief, waarop de Westerse publieke opinie onmiddellijk aanslaat, maar die in de Oosterse landen niet bestaat, althans niet in die betekenis, en Zeker niet in Marokko. De Westerse publieke opi nie is, als men de perscommentaren naleest, prompt op de manoeuvre van de Arabische Liga ingevlogen: zij ziet El Glaoei als de pro-Franse aartscon servatief, als de sluwe mmopolist en als de veile collaborateur tegenover de ex-Sultan, de zachtzinnige idealist en de progressieve en vaderlandslie vende vrijheidsstrijder; óf ook: El Glaoei als de flinke „anti-rooie" politie ke leider tegenover de landsverrader- lijke met de communisten handje-plak spelende Sultan. Al naar gelang van iemand's politieke instelling. QM door de sluiers van Oosters spel te kunnen heen kijken, moeten we twee belangrijke feiten onder ogen zien. Het eerste feit is, dat de bewoners van Marokko leven in een wereld van meer dan duizend jaren terug. I iet al leen in het uiterlijke van kleding en behuizing, maar ook en vooral in den ken en doen, kortom, in ethische en sociale opvattingen. Beiden, El Glaoei en de ex-sultan, zijn Oosterse autocra ten, die handelen zoals lut hun goed dunkt; die hun onderdanen, die hun niet aanstaan, zonder een woord zullen laten opknopen, in diepe putten laten werpen of ook laten vierendelen, al naar het in hun kraam te pas komt, precies als hun voorvaderen duizend jaar geleden gjlie'den te doen. Het enige verschil tussen .-n en nu is, dat thans de Westerlingen, ï.c. de Fransen, hen controleren opdat het niet al te bar wordt. Voorts zijn beid.n concurrerende grootzakenlieden, die evenmin aanleiding vinden omheen verschil te zien tussen zwarte en légale handel als hun verre voorvaderen. Be stond er duizend jaar geleden een ver schil tussen handel in olijven en saf fraan of die in slavinnen en verdoven de middelen? Nu moeten ze de laatste soorten handel zwart drijvenEn de concurrerende concerns van El Glaoei en de Sultan hebben hun net van (zwarte) handelsagenten over heel Ma rokko, ja tot ver in de Sahara. De Marokkaan vindt dit heel gewoon, hij weet niet anders en beziet iedere wij ziging in gewoonten met felle vijan digheid. Het tweede feit is, dat de Marok' »- nen geen natie vormen. Er zijn stam men en er is het centrale gouverne ment. In de stammen zijn de pasja's en de kaids de alleenheersers en het gouvernement is de Sultan. Het „natio naal" besef gaat niet hoger dan het stambesef en de Sultan zien de bewo ners van Marokko dan ook eerder als een vreemde heerser dan als een na tionale vorst. Dit is de duizendjarige politieke tegenstelling van het Bled-es- Siba (het land der stammen) en het Bled-el-Makhsen (het land van het gou vernement, van de Sultan dus). De stammen bestaan vrijwel geheel uit Berbers, terwijl in de kuststeden Ara bieren wonen, die overigens ook weer met Berbers of soms met negers zijn vermengd. DE enige band die de Sultan dan ook verbindt met de bevolking, is dat hij sjerief, d.w.z. afstammeling van Mohammed zou zijn. De greep van de Sultan op zijn onderdanen zit alleen in de religieuze band en in de militaire macht. Aangezien de pasja's en kaids óók over militaire macht beschikken, blijft er practisch alleen de religeuze band over. De stammen zijn echter on derling zeer verdeeld, behalve wanneer zij gemeenschappelijk tegen de centrale regering kunnen optreden, indien hun iets niet zint. De pasja's en de kaids van de stammen vormen daarom zulk een macht in Marokko, omdat zij op treden en handelen op bevel van de zaoeya's en de broederschappen, een soort van geheime genootschappen. (Zie vervolg elders in dit blad) Jn het hartje van het Rif macht Abd-el-Krim's oude paleisje MAAR GISTEREN te Teheran ver luidde, zou Mossadeq worden over- gebracht van de officiersclub naar de ziekenzaal van een gevangenis. Zijn toestand werd zorgwekkend genoema en de ex-premier dreigde met een hongerstaking, tvanneer de behande ling in de gevangenis onterend mocht worden. Werd aanvankelijk Diamsjid- dieh als zijn toekomstige verblijfplaats genoemd, later werd medegedeeld, dat de plaats, waarheen hij zal worden overgebracht, niet zal worden bekend gemaakt. Het garnizoen van Tehpran is de laatste dagen nog aanzienlijk ver sterkt. Bataljons infanterie en pantser wagens zijn uit de provinciën in de stad samengetrokken. In verschillende belangrijke steden, zoals Teheran. Te- bris en Abadan, maakt de politie thans jacht op leden van de communistische Toedeh-partij. Reeds zijn meer dan honderd communisten gevangen geno men. Dit hangt waarschijnlijk samen met het feit, dat in schuilplaatsen van deze beweging duizenden postzegels zijn gevonden met het opschrift „Iraanse Republiek". Men heeft hieruit afgeleid, dat Mossadeq van plan was, de republiek uit te roepen. De nieuwe Perzische regering is niet van plan, de wet van Mossadeqs kabi net te verlengen, .olgens welke de Perzische olie wordt verkocht voor de helft van de olieprijs op de wereld markt. De rivieren Sittang, Pegoe en Kyiik- kyi in Birma, die door buitensporige re genval buiten haar oevers zijn getreden hebben een bewoonde streek ter lengte van 150 km in een meer veranderd. Men weet niets omtrent het lot van honderden mensen. Militairen zijn in gezet om het leven van duizenden, die ingesloten zijn door het water, te red den. Het aantal slachtoffers is nog niet te schatten. Naar in Parijs van gezaghebbende zijde is vernomen, heeft Cabot Lodge, de Amerikarnse afgevaardigde in de Veiligheidsraad, verklaard te zullen stemmen tegen inwilliging van het ver zoek aer Arabiscn-Aziatiscne tanden om de kwwtie-Marokko op de agenda van de Veiligheidsraad te plaatsen. Generaal Rafael Garcia Valino, de Hoge Commissaris van Spaans Marok ko, heeft critiek geleverd op Frank rijk, omdat het niet met Spanje over legd heeft voordat het tot verwijdering van de Sultan van Marokko overging. In een rede te Tetoean zeide Valino, dat Spanje en Frankrijk in alle aspec ten van de Marokkaanse evolutie ge zamenlijk stappen dienden te doen. In het gigantische fabriekscomplex van de N.V. Stoomspinnerijen en weve rijen vb S. J. Spanjaard aan de Stati onsstraat te Borne, is gisteravond om- Mejuffrouw E. F. Mees, hist. dr, d:e In 1952 tijdelijk werd aangesteld als verzorgster van de prinsessen, zal in September haar functie verlr.ten, om haar vroegere werkzaamheden aan het secretariaat van dr Albert Schweitzer 'n de Elzas te hervatten. In haar plaats zal eveneens tijdelijk worden be noemd mejuffrouw A. A. Broers te Amsterdam. Mej Broers is vele jaren werkzaam Beweest als onderwij :eres aan de Fraus- Nederlandse ..Julianasi hooi" te Clarens- Montreux in Zwitserland Na de oorlog was zij werkzaam "O een van de tijde* Verwachting tot Woensdagavond AFNEMENDE WIND Wisselend bewolkt mei nootdza kelijk in het Noorden van het land plaatselijk enkele outen Overwegend matige in het Zut den later zwakke wind uit Wes lelijke richtingen. Ongeveer de zelfde temperaturen als gis'eren Donderdag: Zon op 5 43. ondei 19 39. Maar op 2013 onder 9 27 lijke afdelingen van de Nederlandsche Bank N.V. Mej. Broers heeft gedurende 13 jaar op de Julianaschool in Zwitser land Nederla- 4se ki.ideren uit den vreemde onderwijs g geven. Ook tij dens de laatste wereldoorlog werd dit onderwijs voortgezet, toen de school talrijke vluchtelingen uit Nederland en andere landen herbergde. Mej. Broers was bij dit onderwijs een de leidende figuren. Naar mej. Broers mededeelde, geldt naar benoeming uisluitend de verzor ging van de prinsessen Beatrix en Irene Ue N.V Philips te Eindhovc: koes- tort plannen voor vestiging van twee nieuwe bedrijven, waarvan het ene nij het Maas-Waalkanaal in Nijmegen moet komen en het andere In Zwolle. Vanavond zal de Nijmeegse raad over de grondaankoop beslissen. Met de t,e- meente Zwolle zijn de onderhandelin gen over Je aankoop van een industrie terrein nog gaande. Ir Nijmegen zullen als alles gaat zoals men hoopt - reeds eind volgend jaar een aantal rionlae- -ateliers en i-*Wria in ge bruik kunnen worden genomen. Welke nieuwe industrie er in Zwolle zal ko men, is nog niet bekend. streeks acht uur brand uitgebroken. Men ontdekte de brand eerst, toen er in het inwendige van de fabriek reeds een ware vlammenzee was ontstaan. Kort na het eerste alarm braken de vlammen onder veel geraas door het dak van de zgn. appreteerderij, een fahrleksruimte die bijna 200 meter lang en 150 meter diep is. Vermoedelijk ont stond de brand in een spanmachitic, welke in deze ruimte was opgesteld. Boven geheel Borne hingen weldra dikke roodwolken en een ware vonken regen daalde op de huizen van de stad neer. Behalve de brandweer van Borne, traden ook de brandweren van Hengelo, Enschede en Almelo op. Met dertig stra len werd het vuur aangepakt, doch na anderhalf uur spuiten scheen het vuur nog niet in kracht en omvang te zijn verminderd. Tot ver in de omgeving van Borne was de vuurzee te zien. Eerst om tien uur kreeg men vat op het vuur. Naar mate de rode gloed minderde nam echter de rookontwikkeling toe, zodat het blussingswerk zeer moeilijk was. Om elf uur waren de vlammen zo goed als bedwongen. Toen bleek, dat waarschijnlijk, behalve de appreteerd;»- rij, ook de ruwerij was uitgebrand. De kalanderij en de papmakerij kregen aanzienlijke waterschade. Tot laat in de moreen bleef men met de nablussing bezig. Van de tweeduizend arbeiders der fabriek, zullen er vele op wacht geld moeten worden gesteld. De schade door het vuur en het wa ter veroorzaakt zou meer dan een millioen gulden bedragen. De verlo ren gegane machines waren nl. zeer kostbaar. De brandweren nebben voor de watervoorziening kunnen beschikken over de waterleiding en een groot bassin dat zich op het fabrieksterrein bevindt. Duizenden kubieke meters water konden daardoor in het vuur worden gestort. PLANNEN VOOR EEN VEEMARKT IN MIDDELBURG B. en W. van Middelburg hebben de raad van de gemeente voorgesteld om over te> gaan tot de instelling van een veemarkt. Reeds enkele jaren geleden is de wenselijkheid hiervan gebleken. pRAXKRIJK heeft weer /.(jn gewone aanzien gekregen, na de grote ver warring, die door de stakingen bijna drie weken heeft geduurd. De spoor wegen maakten bekend, dat vandaag het verkeer op alle lijnen zal zijn her steld. Zowel de communistische als niet-communistisehe vakverenigingen hebben de spoorwegarbeiders opgeroe pen het werk te hervatten. Vrijwel alle PTT-ambtcnaren zijn eveneens naar hun werk teruggekeerd, en het ministerie van posterijen heeft, aangekondigd, dat alle post, die door de stakingen is vertraagd, binnen 48 uur zal zijn besteld. Daar nu ook de communistische vakorganisaties haar leden bij de Pa- rijse vervoersbedrijven heeft opgedra gen het werk ter hervatten, is het verkeer bij de busdiensten en de „metro" eveneens weer normaal. Slechts bij de gas- en electriciteits- bedi' ven wordt nog gestaakt, maar dank zij de noodmaatregelen, die de regering heeft genomen, is er geen stagnatie in de gas- en electriciteits- voorziening. Het bestuur van het Britse vakver bond heeft zich in een rapport tegen stander verklaard van de door de La bourparty voorgestelde naastig van be paalde belangrijke industrieën, zoals vliegtuigbouw en de chemische Indu strie. Het beval voorzichtigheid en een nieuw onderzoek van de problemen van deze naastingen aan. In de kringen der vakbeweging heerst op het ogenblik onzekerheid over de vraag, of de regering inder daad nog maatregelen zal nemen tegen hen. die aan de stakingen hebben deelgenomen. Het feit, dat een restric tie is gemaakt ten aanzien van hen die gewelddaden of sabotage zouden heb ben gepleegd, heeft de onzekerheid nog groter doen worden. De vakbon den zijn van oordeel, dat er geen maatregelen zullen worden genomen CR zijn in de wereld van vandaag twee concrete wrijfpunten tussen Oost en West: Duitsland en Korea; of liever voor wat het laatste punt betreft; de situatie in geheel Azië. Het is op zichzelf volkomen begrij pelijk, dat de liberale houding van de Sovjet-Unie tegenover haar bezette ge bied in Oost-Duitsland duidelijker wordt naarmate de datum van de verkiezin gen in West-Duitsland nadert. Wij hebben tijdens ons bezoek aan Berlijn geschreven, dat er nauwelijks één Duitser te vinden is, die niet speelt met de gedachte aan een „heropstan ding van een herenigd Duitsland". Maar wij mogen wel vaststellen, dat er van een hereniging nimmer sprake zal zijn. zolang Westen en Oosten Duitsland nodig hebben als stuk op het politieke schaakbord. Hoe opvallend de mildere houding van de communistische macht hebbers in het Kremlin ten opzichte van Oost-Duitsland ook mag zijn, het lijkt uitgesloten dat er één West-Duitser is die op grond van deze mildheid zou willen vaststellen, dat de tijd van her eniging nabij is. Wij geloven eerder, dat hij verderaf is dan ooit. Want terwijl de Sovjet-Unie nimmer zal gedogen, dat Oost-Duitsland politiek en econo misch onderdak vindt in het democra tische Westen, kan Amerika nooit toe- staan dat West-Duitsland, terwille van deze mogelijke hereniging, zijn positie in Westeuropees verband in een neu trale wijzigen zal. Hoeveel bezwaren er mogen zijn te gen de militaire wederopstanding van het Duitsland van Adenauer, Frankrijk noch de overige landen van het Westen zullen kunnen vergeten dat bij een eventueel gewapend conflict, het West- Duitse grondgebied het eerste door de strijdende legers zal worden betreden. Dit is van de andere kant het offer, dat Duitsland moet brengen op grond van het feit dat het een oorlog verlo ren heeft. Hoewel Amerika, naar ons voorkomt, de positie van West-Duitsland zeer dui delijk ziet, heeft het minder gevoel voor de bezwaren die in het westen leven. De definitieve totstandkoming van een Westeuropese samenwerking zal naar onze mening worden verhaast, indien de Amerikaanse buitenlandse politiek openlijk duidelijker Hiet de bezwaren van dit westen rekening houdt. Wij hebben de indruk, dat Adenauer'3 standpunt door het Duitse volk op 0 September zal worden bekrachtigd. De socialist Ollenhauer met zijn aanhang speelt dan ook een ontzaglijk gevaarlijk spel. Het zal evenwel de eerste taak van het Westen blijven een weg te zoe ken, waarop Duitsland als ongevaar lijke partner mede voort kan gaan. En het is vooral Engeland dat de vrees van de Westeuropese landen kan wegnemen buitenkant, met Europa te ver- r~p. door zich meer, dan maar aan de binden. QROTEWOHL, de Oostduitse minister-president, heeft gisteren in de Volkskammer, waar hij verslag uitbracht over de Oostduits-Russische onderhandelingen, het Westen gevraagd om besnoeiing van de Duitse oorlogsschulden, bezettingskosten en herstelbetalingen op dezelfde wijze als de Sovjet-Unie dat had gedaan. Zoals hekend, hebben de Russen de bezettingskosten besnoeid, zullen zij met ingang van 1 Januari de her stelbetalingen kwijtschelden en 33 fabrieken aan de Ooslduitsers over- dragen. Het zou, volgens Grotewohl, wenselijk zijn, dat de Amerikanen een dergelijke beslissing vóór de algemene verkiezingen van 6 Septem ber bekend maken. LIET is een belediging, aldus ging Grotewohl voort, te zeggen, dat de Sovjet-Unie Oost-Duitsland wil bols- jeviseren. Het Duitse volk zou er over beslissen zonder buitenlandse tus senkomst hoe Duitsland er in de toekomst uit ziet. Ue Amerikaanse luchtmacht be schikt over een bommenwerper die een straaljager in zijn bommenruim kan meevoeren, hem in de vlucht kan loslaten en hem, eveneens in de vlucht weer kan opp'kken, aldus bleek uit gisteren door de Amerikaanse luchtmacht gepubliceerde foto's. De bommenwerper is een B-36. uit gerust met zes zuigermotoren en vier straalmotoren. De straaljager is een F-84 „Thunderjet". Op de foto's wordt een Thunderjet in het bommenruim van een B-36 af gebeeld. Op andere foto's wordt ge toond hoe de straaljager de bommen werper nadert en op welke wijze hel toestel in de vlucht in het bommen ruim wordt opgetrokken Voor de motor van de „Thunderjet' wordt aangezet, laat men het toestel eerst onder de romp van de bommen werper zakken. Het Amerikaanse departement van Defensie deelde indertijd mede, dat zowel de B-36 als de F-84 de atoom bom kunnen meevoeren. Ook zijn beidt toestellen uitgerust voor het tanker tijdens de vlucht. Sprekend over de jongste Sovjet nota over Duitsland, zeide Grotewohl, dat zijn regering bereid is tezamen met de Westduitse regering een voor lopige regering voor geheel Duitsland te vormen ter voorbereiding van een vredesverdag. Ook wilde de Oostduitse regering wel een gezamenlijke rege ring met beperkte taken, zoals het voorbereiden van verkiezingen in ge heel Duitsland, accepteren. Grotewohl deelde mede, dat de ex ploitatie van de uraniummijnen in Oost-Duitsland, die tot dusver door de Sovjet-Unie alleen geschiedde, voort aan in handen van de Russen en de Duitsers gezamenlijk op „basis van gelijkheid" zou zijn. Vice-premler Otto Nuschke zeide, dat de Russische mededeling in 195p, dat de Sovjet-Unie slechts krijgsgevan genen vasthoudt, die wegens oorlogs misdaden veroordeeld zijn, 'volkomen juist' was. Volgens de mededeling was het aantal 13.000. Nuschke noemde andere cijfers van Westduitse zijde, die het aantal krijgsgevangenen in de Sovjet-Unie op minstens 100.000 vast stellen, „leugens". DOLITIEKE waarnemers in Oost-Ber- lijn waren van mening, dat de uitlatingen van Grotewohl met betrek king tot de vrije beslissing van het Duitse volk over zijn toekomst en de ontkenning van de bolsjevisering van Oost-Duitsland de terugkeer betekenen van door meer burgerlijke politici aangehangen opvattingen over de poli tiek in Oost-Duitsland.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1953 | | pagina 1