DrEuwe had winstkansmaar
sloeg verkeerde weg in
De „Utrechtse Opera" gaf
haar eerste „Carmen"
Gouden Koets op andere route
Szabo schoot levensgrote bok
Dit jaar een vroege Prinsjesdag
Stoet rijdt weg van het
Lange Voorhout
Tien pakjes pruimtabak voor
Nico de Graaff
Janus van der Zande
brak record
Courses te Duindigt
De Engelse league
Journalisten naar
Australië
DIRECTEUR VVV's
NOORD-HOLLAND
Con co urs-hippique te Rotterdam
Een halve eeuw orgelman
OokSpierpijn
oi
Minister Cals houdt
voet bij stuk
Najdorf is pessimistisch
Het leven bepint bij veertig
ook met Uw Rheumatiek!
Rheumatiscie Ri'nen
liggen op de loer
Pluimveehouder die kippen
liet verdrinken vrijgesproken
Vrouwelijke wethouder
in Bloemendaal
Commissie op onderzoek
Emigranten mogen méér
deviezen meenemen
Dit kan een evenement
worden
Paleis Noordeinde
exit
In het Opera-probleem
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1953
(Van een speciale verslaggever)
j]ET ZIET ER naar uit, dat dr Euwe zijn eerste verliespartij tegemoet
gaat. In ieder geval zit er in zijn afgebroken partij tegen Smyslov
niet veel meer dan een remise. IS'a een sensationeel verloop kreeg onze
landgenoot aanvankelijk zeer behoorlijke winstkansen, maar op de 2He
zet heeft hij zeer waarschijnlijk een verkeerde tveg ingeslagen. Hij
raakte althans in de warwinkel van complicaties, die daarna volgde,
een stuk achter, waartegen de beide pionnen die hij meer heeft geen
voldoende compensatie bieden. Sensatie was er in deze derde ronde
overigens weer ruimschoots. Szabo bijvoorbeeld maakte reeds na vijf
zetten een vergissing waardoor hij Keres een pion cadeau gaf en ook
Kotov had een zwak moment, waarvan Roleslavsky een dankbaar ge
bruik maakte om in het centrum door te breken.
VIET alleen de vraag, wie de eerste
zal worden vervolgt de deelnemers
van het candidatenschaaktornooi, maar
misschien nog wel meer. wie de laatste
zal zijn. Toen men Najdorf voor de aan
vang van de wedstrijden vroeg, wie
•volgens hem de meeste kans had om
als hekkensluiter te fungeren, ant
woordde hij: „dr Euwe, Stahlberg of
Averbach". Maar na de tweede ronde
hadden juist deze spelers de meeste
punten verzameld, en daarom vroeg
men Najdorf opnieuw, wie de laatste
zou worden. Ditmaal gaf hij het be
scheid: „Vielleicht ich". En dit ant
woord typeert momenteel wel het best
zijn stemming. Hij loopt maar een
beetje timide rond. en slechts even
viel hij tijdens de derde ronde uit de
rol. door met kennelijk genoegen aan
te kondigen, dat zowel Szabo als Kotov
volkomen van het bord geveegd dreig
den te. worden.
En inderdaad waren de vooruitzich
ten voor deze meesters verre van roos
kleurig. Szabo had reeds op de vijfde
zet een ongelooflijke bok geschoten,
waardoor zijn tegenstander Keres een
gezonde pion in de schoot werd gewor
pen. Om wat spel te verkrijgen offer
de deHongaar nog een tweede pion,
maar niets wees er op, dat hij daarna
werkelijk compensatie zou krijgen voor
deze grote materiële achterstand. Dat
is dan ook niet geschied, zodat Keres
een overwinning kon behalen. En
Kotov ging het weinig beter. In een
poging cm de strijdkrachten van Bole
slavsky terug te werpen, lokte hij juist
het tegenovergestelde uit. Er volgde
een verrassende doorbraak in het cen
trum. die Kotov noodzaakte een pion
af te staan De partij werd spoedig daar
na afgebroken. Inmiddels hadden Petro-
sian en Bronstein een nieuwe fase in dit
tornooi ingeluid. Zij besloten namelijk
reeds na 17 zetten tot remise. De eerste
van de zo beruchte grootmeesters-re
mises Najdorf en Gligoric stelden zich
buitengewoon voorzichtig op en er
ontstond al spoedig een stelling om bij
"in slaap te vallen. Om dit te voorkomen
liet het verlossende remiseaanbod ook
hier niet lang op zich wachten. Deze
partij duurde 20 zetten.
Veel meer strijd was er in de overige
partijen. Dr Euwe pakte Smyslov nog
al fors aan en toen deze toch tegen
spel op de damevleugel dreigde te
krijgen, offerde onze landgenoot zonder
blikken of blozen de kwaliteit. Daar
bij kwam de partij in een buitenge
woon kritiek stadium.
Reshevskv week geen ogenblik van
^ijn bord. Kennelijk had hij het vaste
voornemen om fel op winst te spelen.
Maar voorlopig kon Averbach de klei
ne Amerikaan met allerlei kleine drei
gingen bezig houden, zodat Reshevskv
genoodzaakt was een soort loopgraven-
gevecht te aanvaarden.
In de partij Stahlberg-Geller koos de
eerste een precieze opstelling, die de
tegenstander de gelegenheid gaf om
reeds vroegtijdig ten aanval te trekken.
Natuurlijk maakte Geiler, die altijd op
aanval speelt, van deze gelegenheid
gebruik. Het gelukte hem enig positio-
neelvoordeel in handen te krijgen, spe
ciaal door het bezit van een prachtig
opgesteld loperpaar
Maar Stahlberg staat bekend als een
uitstekend verdediger, en hij slaagde
er in om de ergste gevaren af te wen
den. Toen de partij werd afgebroken
hielden de kansen zich bijna in even
wicht.
De partij Averbach-Reshevsky was
inmiddels in remisi geëindigd maar Ko
tov staat tegen Boleslavsky nog steeds
een pion achter.
Euwe (wit) Smyslov (zwart)
1. d2d4 Pg8—f6
2. c2C4 g7—g6
3. g2g3 Lf8—g7
4. Lflg2 d7d5
5. c4xd5 Pf6xd5
6. e2—e4 Pd5—b6
7. Pgl—e2 c7c5
8. d4d5 e7—e6
9. 0—0 0—0
10. a2a4 Pb8a6
11. Pbl—a3 e6xd5
12. e4xd5 Lc8f5
13 Pe2c3
Dit is een zeer scherpe voortzetting:
waarschijnlijk had dr Euwe reeds hier
het later volgende kwaliteitsoffer voor
ogen.
Pa6b4
Ta8c8
Lf5d3
18. Kglxfl
19. Pa3c4
20. Pc4xe5
21. Le3xc5
22. Lc5—e3
23. Pc3e4
Pb6d7
Pd7e5
Lg7 x e5
Dd8a5
Tf8d8
Le5xd6
13
14. Lel—e3
15. d5d6
16. Lg2xb7
Leidt in ieder
verwikkelingen,
echter niet te voorspellen is
16Tc8 b8
17. Lb7-g2 Ld3xfl
geval tot levendige
waarvan de afloop
Heem U in acht - neem Krusehen
Regelmatig! De zes minerale zouten
van Krusehen stimuleren Uw bloed
zuiverende organen. Zolang die naai
krachtig blijven werken, worden ""ijn-
verwekVende onzuiverheden op na
tuurlijke wijze (gevoerd en hebt U
van rheumatiek geen weet....
Een kleine, maar belangrijke finesse
want op 24. Pxd6 volgt nu Da6 schaak.
24. Pe4—f6 schaak Kg8h8
25. Le3d4 Ld6—e5
26. Pf6d7 f7—f6
27. Ld4xe5 f6xe5
28. Ddld2?
Iedereen verwachtte hier: 28. Dd6V,
waarna niet te zien is hoe Smyslov aan
nadeel had kunnen ontkomen.
28Tb8c8
Kflgl Da5c5
30. Lg2k3 Dc5e7
31. Dd2—e2 Td8xd7
32. De2xe5 schaak Kh8g8
33. De2xe5 schaak Kh8—g8
34. De5e4 a7—a5
35. h2h4 Dd7—d5
36. De4g4 Tc8—f8
37. Tal—dl Dd5—f3
38. Dg4c4 schaak Df3f7
39. Dc4c5 Df7—f5
40. Dc5c4 schaak Df5f7
41. Dc4c5
De laatste zetten gebeurden van bei
de zijden in hevige tijdnood. Na de zet
van dr Euwe werd de partij afgebro
ken.
De uitslagen van de derde ronde
luiden: Najdorf (Arg.)Gligoric (Z.-
Sl.) Petrosian (Rusl.)—Bron
stein (Rusl.) Vii/.; Averbach (Rusl.)
Reshevsky (Rusl.) y,Vè: Szabo
(Hong.)—Keres (Rusl.) 01; Euwe
(Ned.)Smyslov (Rusl.) afgebroken:
Stahlberg (Zweden)—Gelier (Rusl.) af
gebroken; Boleslavsky (Rusl.)— Koiov
'Rusl.) afgebroken; Taimanov (Rusl.)
had vrij.
In het kader van de Deventer feest-
week is een 25 km loop gehouden,
waarbij Janus van der Zande uit Hal
steren er in slaagde het Nederlands re
cord op deze afstand te verbeteren en
te brengen op 1 uur 23 min. en 18 sec.
Het oude record stond eveneens op zijn
naam met 1 uur 24 min. 42 sec., ge
maakt te Den Haag op 26 October 1952.
De uitslagen waren: 1. Janus van der
Zande (Olympia '47, Halsteren) 1 uur
23 min. 18 sec. (nieuw Ned. record):
2. Slegt (Daventria, Deventer) 1.2706
(nieuw Oostelijk record); 3. C. van der
Zande (Olympia '47, Halsteren) 1.72.56;
4. Prinsen (Daventria, Deventer) 1.28.
18; 5. Van Ginkel (Hilversum) 1.30.19;
6. Schikhof (Minerva. R'dam) 1.30.25;
7. De Jong (GSC, Hilversum) 1.32.04;
8. Piet Slijkhuis (KNAU, Zutphen)
1.32.45; 9. Frederiks (Daventria. Deven
ter) 1.32.56; 10. Heerons (Zaanland,
Zaandam) 1.34.55.
De uitslagen van de gehouden dra
verijen en rennen te Duindigt luiden:
Agaatprijs: 1. Spencer Hollandia (W.
H. Geersen) k.m.tijd: 1.30.5; 2. Sir
Hollo; 3. Sonja Zora. W. 1.50, P.
1.40, 2.—. K. 5.60, CC. 3.70.
Amethystprijs: 1. Royal Heny (W.
B. van Overeem) k.m.tijd: 1.33.1; 2.
Patrijs S.3. Rudolf G. W. 5.70;
P. 1.80, 3.—, 1.90. K. 10.80,
CC. 6.20.
Bergkristalprijs: 1. Quite Heny (W.
B. van Overeem) k.m.tijd: 1.28.8; 2.
Paul B.; 3. Pepsi Cola. ƒ2.30. P. ƒ1.70,
2.90. K. 8.70, CC. 3.70.
Granaatprijs: 1. Petulance K. (F. A.
Bosveld) k.m.tijd: 1.26.1; 2. Peter
Spencer; 3. Octavianus K. W. 11.—,
P. 3.80, 1.60. K. 13.30. CC. 5.60.
Saffierprijs: 1. Louis Axkit (M. Ver
gay) k.m.tijd: 1.27.1; 2. Prinses Zora;
3. Guy Hanover. W. 3.P. 1-70,
3.50, 2.90. K. 3.10, CC. 7.—.
Opaalprijs: 1. Sagita (A. W. van
Dijk); 2. Boekanier; 3. Dicky. W.
5.60, P. 3.20, 6.30. K. 51.90,
CC. 7.30.
Barnsteenprijs: 1. Corrida (A. Mon-
tane); 2. Wiribi; 3. La Potiche. W.
4.10, P. 1.10, 1.10. K. 8.-.
CC. 3.
Totale omzet 42.092.
Voor de Engelse league werden de
volgende wedstrijden gespeeld: Car-
diff City—Huddersfield Town 2—1;
Manchester City—Aston Villa 0—1;
Middlesbrough—Bolton Wanderers 3-2;
Newcastle United-Liverpool 4-0; Ports-
mouth—Chelsea 3-2; Sheffield Weddos-
day—Preston North End 42; West
Brnmwich Albion—Manchester United
2—0.
Het Haagse gerechtshof heeft giste
ren de pluimveehouder iVh J. G. uit
Klaaswaal vrijgesproken, die in eerste
aanleg te Dordrecht was veroordeeld
tot één maand gevangenisstraf wegens
dierenmishandeling
G had tiidens de watersnood nage
laten zijn kippen tijdig in veiligheid
te brengen omdat hij vreesde dat zn
dan van de leg zouden raken. Ver
dachte werd vrijgesproken omdat niet
bewezen' werd geacht wat G. ten laste
was gelegd.
Door de representatiecommissie van
de Vereniging „De Nederlandse Dag
bladpers 1945" en de Federatie van
Nederlandse Journalisten is een ver
tegenwoordiging samengesteld van een
groot aantal Nederlandse dagbladen,
ten behoeve van een journalistieke
reis naar Australië, welke op 21 Sep
tember zal aanvangen. Een gezelschap
van zeven journalisten zal dan per
emigrantenvliegtuig naar Australië
vertrekken om zich een beeld te vor
men van de mogelijkheden en per
spectieven voor Nederlandse emigran
ten aldaar. De volgende journalisten
zullen van dit gezelschap deel uit
maken: M. Duijzings, R. Hagoort, D.
Hendriks, H. M. Koemans, J. M. On-
stenk, E. J. L. M. Schul en P. M.
Smedts.
In Australië zal zich nog bij hen
voegen de Nederlandse correspondent
J. D. Rempt. Bovendien zal de reis,
worden meegemaakt door mej. A.
Kamstra, die vooral aandacht zal
schenken aan de specifieke mogelijk
heden op het terrein der vrouw in
Australië.
Het initiatief tot deze reis, die twee
maanden zal duren en waaraan de
Nederlandse en de Australische rege
ring hun medewerking verlenen, is
uitgegaan van journalistieke zijde.
In de gemeente Bloemendaal is als
derde wethouder mits Gedeputeerde
Staten de derde wethouderszetel goed
keuren - gekozen mej. dr M. E. Nolte
(KVP). Zij neemt de plaats in van mr
F. T. Th. Rohling, die als gemeente
raadslid is afgetreden.
Mej. Nolte. die in Amsterdam werd
geboren op 3 Juli 1899, studeerde ge
schiedenis. Zij is lerares aan de gym
nasiumafdeling van het R.K. meisjes
lyceum Sancta Maria in Haarlem. Zij
promoveerde in 1951 in Nijmegen.
In een Woensdagavond te Alkmaar
gehouden buitengewone vergadering
van de Federatie van VVV's boven
het Noordzeekanaal werd als enige
punt behandeld de directie-aangelegen
heden en de daarmede verband hou
dende consequenties. Het bestuur
kwam met een voorstel waarover de
najaarsvergadering definitief moet
beslissen, nl. om een nieuwe directeur
aan te stellen tezamen met de VVV-
Alcmaria. Het bestuur was tot deze
mening gekomen na een onderzoek te
hebben gedaan in Hilversum en Arn
hem waar deze functies ook gecom
bineerd zijn. Door verscheidene afge
vaardigden werden bezwaren geuit
tegen deze oplossing, zij gaven de
voorkeur aan een directeur alleen
voor de federatie. Het slot was. dat
een commissie uit de afdelingen ge
vormd werd, bestaande uit de heren
Klein uit Bergen, Beekhoven uit Enk
huizen en Vriesman uit Petten, die
Uwamen met de voorzitter der Federa
tie mr D. Breebaart een nader onder
zoek zullen instellen, ook in andere
provincies. Deze commissie zal dan
van haar bevindingen rapport uit
brengen in de komende najaarsverga
dering. De ontslag-kwestie-Dinkelberg
werd heel op het einde nog aange
roerd. De heer Linkelberg had nog een
circulaire naar de afdelingen gezonden.
Nieuwe gezichtspunten kwamen echter
niet voor.
Thans wordt officieel medegedeeld,
dat met ingang van 1 September de
deviezenregeling. welke voor emigran
ten geldt, belangrijk is verruimd. Bij
vertrek kan, evenals vroeger, door het
gezinshoofd voor 1500 gulden aan de
viezen worden toegenomen. Voor elk
gezinslid is dit bedrag thans 1000 gul
den (vroeger eerste gezinslid 750 gul
den, overige gezinsleden elk 400 gulden)
Het kenmerkende verschil met de re
geling. welke tot 1 September gold is,
dat het onderscheid tussen „dollar" en
„niet-dollar" landen is vervallen en
dat dus vanaf heden naar „dollor"-lan-
den evenveel mag worden meegenomen
of overgemaakt als naar „nietdollar"
landen.
iü S
Een der hoogtepunten van het internationaal concours hippique
te Rotterdam was ongetwijfeld het optreden van de leden van de
Zwitserse militaire rijschool. Hier ziet men de Zwitsers oefenen
op het terrein van de manege.
(Van onze Haagse redacteur)
£EN GROTE „50", een plakkaat „Nico de Graaff, uw orgelman" en veel
bloemen sierden het 1400 kg zware pierement, dat zich gistermorgen
bij het stadhuis op het Kerkplein posteerde en dat grote belangstelling
trok. Niet alleen van toevallige voorbijgangers en niet alleen van de velen,
die naar het Haagse Kerkplein gekomen waren om er het orgel en zijn
trouwe baas Nico de Graaff te zien, maar ook van burgemeester Schokking,
die met al zijn gemeentenaren meeleeft en dus óók met Nico de Graaff.
Vijftig jaar orgelman uit roeping. En zijn trouwe medewerker Huib
Netten al veertig jaar. Dat is zeker een openbare huldiging waard. De
Graaff ij als bouwvakarbeider eens van een steiger gevallen; daarna was
hij voor het bouwvak ongeschikt. Huib Netten was oorspronkelijk bij de
uissery. Hij was er niet tegen opgewassen. Als orgelmannen zijn zij verder
samen door het leven gegaan.
Een leven mei muziek erin, zou men zeggen. Doch een zwaar leven. sr
moet hara gewerkt en gesjouwd worden om aan de kost te komen. 1 ijdens
de huldiging bij het Haagse Stadhuis werd lustig gedraaid en ging het
busje rond: zaken zijn zaken.
Een halve eeuw orgelman is een zeldzaam jubileum. Althans merkwaardig
genoeg voor burgemeester Schokking om aan Nico de Graaf behalve een
hartelijke gelukwens, ook een enveloppe met inhoud aan te bieden, be
nevens tien pakjes pruimtabak.
fllET veel genoegen heeft Georges
Bizet gehad van de opera's -
„CarmeiT' inbegrepen die hij
heeft geschreven. Al die werken,
die Bizets voorkeur tonen voor uit
heemse milieu,s vaak het Oos
ten, zoals in De Parelvissers en in
Djamileli konden tijdens zijn
leven het publiek niet pakken.
Wèl anders is het na Bizets dood
gegaan en als men tegenwoordig
over het begrip Opera spreekt, zul
len velen als eerste verduidelijking
van dat begrip „Carmen" noemen.
Er zijn in zekere zin twee Carmens,
één met geheel gezongen tekst,
waarbij dus ook de dialogen wor
den gezongen, en één met gespro
ken dialoog. De laatste lezing is de
oorspronkelijke, zoals Bizet haar
heeft gewenst.
Nu een conflict tussen twee opera
gezelschappen in ons land gaande is,
waarbij „Carmen" de inzet vormt, is
de aandacht weer eens extra gericht
op dit explosieve muzikale drama van
Bizet. Twee mensen zijn hier de voort-
gedrevenen, speelgoed van het Lot:
Carmen en de eigenlijke hoofdfiguur
D6n José, al gaf deze dan ook niet zijn
naam aan de opera. Hun tragiek is
door Bizet in felle contouren in
klank verteld. Emoties rond twee
mensen, die van en naar elkaar
worden getrokken en, in een mo
ment dat bloed vloeit, alle twee hun
leven verloren zien, trillen door een
muziek, waarin van het begin af een
geluid, een geschiedenis van romanti
sche geladenheid, en een aangewak-
kerd-realistische verhouding van de
componist tegenover het gebeuren, ver
oorzaken in „Carmen' dat schrijnend
gevoel van het ontzettende. In de mu
ziek verschijnt ons een feitelijk slappe
-n rheumatlsche pijnen
wrjjft U weg met
(Advertentie, tng. Med.)
(Van onze Haagse redacteur)
De derde Dinsdag van September, dat is doordat
September direct al op een Dinsdag viel, dit jaar al
op de 15de, dus heel vroeg, zal Den Haag weer zijn
Prinsjesdag beleven. Voor het eerst na een lange reeks
van jaren zal deze Prinsjesdag, wat het sprookje van de
gouden koets betreft de centrale gebeurtenis voor het
kijklustige publick afwijken van de vroegere Prinsjes
dagen.
Tot dusver vertrok de kleurrijke stoet namelijk altijd
van het Koninklijk Paleis aan het Noordcinde. Hij trok
dan door de lleulstraat, over de Kneuterdijk, het Lange
Voorhout en de Korte Vijverberg en door het poortje bij
liet Mauritshuis naar het Binnenhof en nam, nadat de
Koningin ter opening van de gewone zitting der Staten-
Gcncraal in de Ridderzaal de troonrede had uitgesproken,
dezelfde weg terug.
UET paleis aan het Noord-
einde is evenwei al lang
niet meer als Koninklijk
Paleis in gebruik. Koningin
Juliana en Prins Bernhard
hebben er de voorkeur aan
gegeven in het grote witte
paleis in Soestdijk te gaan
wonen. Een waarlijk vorste
lijk gebouw kon het paleis
aan het Noordeinde in Den
Haag in de laatste jaren ook
nauwelijks meer genoemd
worden.
Inmiddels heeft er het In-
stitute of Social Studies
Het Internationaal Acade
misch Instituut zijn in
trek genomen. Het paleis
is inwendig wat verbouwd
en aangepast aan zijn nieu
we bestemming. De grote
tuin achter het paleis, gren
zende aan de Prinsessewal,
is voor het wandelgrage pu
bliek opengesteld.
Een klein gedeelte van
net paleis bleef tot verleden
iaar zijn representatieve be
stemming behouden, zodat
de stoet, waarin de gouden
koets het hoofdevenement
vormt, in 1952 nog van het
Noordeinde kon vertrek
ken. Het Internationaal
Academisch Instituut eiste
echter steeds meer ruimte
op, met het gevolg, dat de
Koningin thans de wens te
kennen gegeven heeft, van
het paleis op het Lange
Voorhout te vertrekken.
Daarmede komt aan een
lange traditie een einde.
Nu ligt dit paleisje aan
het gedeelte van het Lange
Voorhout, dat zich uitstrekt
van het Korte Voorhout (bij
de Koninklijke Schouwburg)
tot de Vos in tuinstraat
(overgaande in de Denne-
weg) en dus in de onmid
dellijke nabijheid van de
Korte Vijverberg en het
Binnenhof.
Wanneer de stoet op 15
September de kortste weg
zou nemen .dan zouden zeer
velen het sprookje moeten
missen. Vandaar, dat Hare
Majesteit besloten heeft
eerst het gehele Lange
Voorhout over te rijden
(het beroemde schelpen
pad). vervolgens de Kneu
terdijk en dan de Lange
Vijverberg en het Binnen
hof. Terug volgt de stoet
dezelfde route.
Deze weg is zelfs iets
langer dan de tot nu toe
gevolgde, waardoor meer
mensen dan vroeger de gou
den koets kunnen bewonde
ren. Bij „Diligentia" op het
Lange Voorhout en bij het
Mauritshuis worden tribu
nes opgesteld. Het aantal
militairen, dat langs de weg
wordt gepost, blijft gelijk,
zodat de soldaten iets ver
der van elkaar zullen staan.
UET Koninklijk Paleis op
het Lange Voorhout is
een architectonisch prachtig
gebouw. Er gaat, mede door
de twee ervoor geplaatste
witte schildwachthuisjes
(met gouden strepen) en
door de kleine steentjes met
de hardstenen paaltjes, sfeer
van uit. Dit paaltjes zijn in
tussen weggehaald, teneinde
meer bewegingsvrijheid te
hebben voor de rijtuigen.
Het paleisje is nooit als
zodanig gebouwd. In 1760
liet een der rijke bewind
hebbers der Oostindische
Compagnie het als woonhuis
zetten door de bouwmees
ter Pieter de Swart, die zijn
sporen op het gebied der
bouwkunst ruimschoots ver
diend had.
Na de Franse tijd ging het
in handen der Oranjes over.
Het meest heeft het paleis
bekendheid verworven,
doordat Koningin Emma
de moeder van Prinses Wil-
helmina er van 1901 tot
haar dood in 1934 in ge
woond heeft.
Op 15 September. Prins
jesdag, za] het weer in het
midde'punt der belangstel
ling staan!
figuur, die van Don José. Hij geeft ons
het voorbeeld van de weinig persoon
lijke man, een willoos aan de hartstocht
overgeleverde, die in omstandigheden
is gesleept, waardoor hij tot wanhoops-
moed komt.
Zowel de maatschappelijke ontred
dering van Don José als zijn verbon
denheid met een vrouw, die hem in
razende wilsoverheersing, onredelijk en
in grillige luim de baas is, dringen uit
Bizets mu:iek in ons bewustzijn. Sons
voert het werk ons echter naar een ge
heel andere stemming, naar die van
liefelijke landelijke schildering of
smartelijk heimwee naar een verloren
vrede. Daar treft ons de zin voor dra
matische tegenstellingen in de compo
nist Bizet, die in het raam van het ge
heel met zuiver overleg momenten
heeft weten te plaatsen zoals de nog
al becritiseqrde inleiding tot het derda
bedrijf (de smokkelaarstocht in de ber
gen), die aantonen hoezeer hij de func
tie van zulke fragmenten had over
dacht.
De Utrechtse Opera, die Dinsdag
avond in de stadsschouwburg te
Utrecht haar landelijke première van
„Carmen" gaf in de lezing met de ge
zongen dialoog (dus met de door
Guiraud gecomponeerde recitatieven)
heeft zich met groot succes op de weg
van de opera-met-groot-vertoon be
geven. Eenmaal ontwassen aan de on
effenheden, die zo dikwijls een eerstj
opvoering aankleven, kan deze
„Utrechtse" Carmen een evenement
worden. Want ze vertoont vele eigen
schappen die haar in het spoor van de
■rasechte -opera-sfeer- brengen.. ®ie on
effenheden waren in het eerste en
tweede bedrijf vooral de ernstige
schommelingen tussen koor en orkest.
Ze bezorgden de toehoorders wel eens
benauwde ogenblikken. Later kwam
een veel beter contact tot stand, en
het eigen orkest der Utrechtse Opera
zal zich in de woeling van het bedrijf
wel grotere slagvaardigheid eigen ma
ken. Alle medewerkenden hebben,
dwars door vele conflictspanningen
heen, een energie ontplooid, die uit
mondde in een prestatie, welke voor
een jong opera-instituut eerbied af
dwingt.
Het is toch maar mogelijk gebleken
om een grote opera in Nederland naast
de Nederlandse Opera ten tonele te
brengen en om een werk als Carmen
te monteren, heeft men een volledige
bezetting kunnen recruteren uit in den
lande aanwezige, niet elders bij een
opera-bedrijf geëmployeerde krachten.
Arthur Hoogveld zong de Don José,
krachtig, maar niet met een altijd even
vol geluid. Als acteur vooral is hij een
aanwinst voor het muziekdramatisch
toneel. Mimi Aarden heeft wel het tem
perament voor Car.nen en haar timbre
is zeer geëigend voor deze figuur. Haar
uitbeelding ging echter dikwijls niet
verder dan het coquet-verleideiijke en
kon het demonisch-gevaarlijke niet be
reiken. Anton Eldering schiep een in
menig opzicht uitnemende Escamillo.
Zal na deze opvoering, die na afloop
een voor Utrecht sensationele ovatie,
een wolkbreuk van sympathiserend
applaus ontketende, de Utrechtse
Opera met „Carmen" de provincie kun
nen intrekken? Zal de provincie ook
haar volwaardige Carmen door Joris
Diels de regisseur op de been ge
zet, kunnen hebben? Duizenden pope
len, dat het antwoord op deze vraag
bevestigend zal uitvallen. E.B.
De minister van Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen en de secretaris-ge
neraal hebben gedurende ruim twee
uren een onderhoud gevoerd met de
heer De Ranitz, burgemeester van Ut
recht en de heer Fentener van Vlissin-
gen. voorzitter van de Raad van Be
heer van de Utrechtse Opera, betref
fende de situatie van de Utrechtse
Opera.
De minister handhaaft zijn standpunt
dat voor het seizoen 1953—1954 niet een
rijkssubsidie van aanzienlijke omvang
voor de Utrechtse Opera beschikbaar
kan worden gesteld. Hij blijft bereid
een overleg te bevorderen tussen do
Nederlandse Opera en de Utrechtse
Opera, teneinde zo mogelijk tot een
taakverdeling te komen.
Van Utrechtse zijde wordt hieraan
toegevoegd, dat in afwachting van het
resultaat van het overleg, met mede
weten van de minister gepoogd zal
worden om andere publiel: rechtelijke
organen (provinciën en gemeenten) en
oarticuüeren te bewegen om het voort
bestaan van de Utrechtse Opera in
enigerlei vorm mogelijk te maken.
