Het eerste regeringslustrum van
H.M. Koningin Juliana
Een ambtelijk en justitieel
onderzoek gaande
dulles'verklaring Adenauer werkt oud voorstel
aan Westelijken uit
Zuid-Slavië gaat nu dreigen
Eenvoud en krachtsieren haar
Vijf jaar
Rel
wekt beroering
Radio-Moskou dreigt
West-Duitsland
Overleg over de a.s.
loonsvorming
Naar Lugano
Zaterdag 5 Sept. 1953 VERENIGDE NOORDHOLLANDSE DAGBLADEN 78e Jaargang No. 1233
Dagblad voor Den Helder, Koegras, Texel, Wieringen en Anna Paulowna
Vijf jaar zegenrijk bewind
Italië voelt zich in de
Veiligheidspact van EVG met Sovjetblok
steek gelaten
Rustig Septemberweer
WEERBERICHT
Baby bleef bij de
burgemeester
Ingeloste belofte
Voortijdige publicatie Rijksbegroting
Cijfers deels juist,
deels onjuist
Italië moet militaire
betogingen staken
Europees buizennet voor
vliegtuigbrandstof
Uitnodiging voor China en
Noord-Korea
Directie:
j, BIJUSMA en C. KRAK
Hoofdredacteur:
H. M. KOEMANS
Bureau:
Koningstraat 62—64
Oen Helder
Postgironummer 449041
Telefoon 2345
UB «UI
TARIEVEN:
Advertenties 16 ct p. m.m.
Kleine advertenties
(„Juttertjes") tot 15 woor
den f 1,—elk woord meer
5 cent
Abonnementen:
per kwartaal t 6.05, per
maand t 2.02 bij vooruit
betaling plus incassokosten
Weekabonnementen f 0 49
(Van onze Haagse redacteur)
„]fflE ben ik, dat ik dit doen magf'itgesproken met een warme,
sympathieke stem, klonken deze ivoorden op 6 September 1948, dus nu
vijf jaar geleden, ten aanhore van drieduizend personen door de Nieuwe
Kerk in Amsterdam. Koningin Juliana, die twee dagen te voren de
koninklijke macht en de koninklijke waardigheid van haar Moeder had
overgenomen sprak tijdens de inhuldigingsplechtigheid langzaam en
duidelijk tot haar volk ,£edert eergisteren ben ik geroepen tot een
taak, die zo zwaar is, dat niemand, die zich daarin ook maar een ogen
blik heeft ingedacht, haar zou begeren, maar ook zo mooi, dat ik alleen
maar zeggen kan; Wie ben ik, dat ik dit doen mag."
Vandaag fa het vijf jaar geleden, dat H.M. Koningin Juliana de eed
aflegde op de grondwet
THANS staan wij voor het eerste re
geringslustrum van onze jonge
vorstin. Bescheiden, getuigend van veel
zelfdiscipline, stelde zij zich in de
Nieuwe Kerk voor. Nu. na vijf jaren,
weten wij, wie Juliana is. Een vrouw
met een warm kloppend hart voor haar
gehele volk; met een innig medeleven
met de verdrukten dezer aarde, de
zwervers, de van huis en hof verstote-
nen, de om hulp en bijstand roepende
kinderen in alle uithoeken der wereld;
een goede vrouw, hunkerend naar een
harmonische samenleving der volkeren,
bereid te strijden voor de wereldvre
de; een sympathieke moeder voor haar
kinderen; een moedige helpster, als
haar volk, zoals tijdens de laatste wa
tersnoodramp, in nood verkeert.
Koningin Juliana heeft in de eerste
vijf jaren van haar bewind het hart
van het Nederlandse volk veroverd, zij
en haar man. Prins Bernhard. en haar
vier dochters. Haar democratische op
vattingen, haar eenvoud, haar onge
kunsteld optreden, haar warme belang-
ITITERAARD heeft de verklaring van
de Amerikaanse minister Dulles,
waarvan wjj gisteren melding hebben
gemaakt, nog al wat beroering veroor
zaakt wel bet meest in Italië, waar
men zich min of meer in de steek ge
laten voelt. Inzonderheid in de pers is
scherp gereageerd. De bladen achten
de verklaring van Dulles aangaande
Triëst een bewüs te meer van het pijn
lijk ontbreken van een vaste politiek
in de VS: de vaagheid ervan maakt het
onmogelijk, haar ten gunste van een
der partijen uit te leggen. Italiaanse
diplomatieke kringen z(jn daarentegen
van mening, dat de verklaring geldig
blijft; zij is steeds weer bevestigd en
nooit in twijfel getrokken. Niettemin
wordt zij niet uitgevoerd en om rede
nen, die niet geheel en al afhangen van
de wil der geallieerden, zo zegt men.
Zou Amerika zich inderdaad niet meer
»an de verklaring houden, dan zou
Italië de toestand grondig moeten on
derzoeken.
In Engeland heeft men de verklaring
Wet een zekere verrassing ontvangen.
Men ziet er de persoonlijke mening yan
Dulles in, te meer, omdat er te dien
aanzien geen overleg tussen beiden lan
den is geweest. Ook met Frankrijk
is er niet over gesproken, zodat men
zich in Parijs zeer gereserveerd toonde.
Daarentegen is in Belgrado grote
voldoening over Dulles' uiteenzettingen
op te merken. Men ziet hierin een
steun voor de Zuidslavische opvattin
gen, volgens welke de driemogendhe-
den verklaring niet kan dienen als basis
voor onderhandelingen over Triëst.
Donderdag kondigde de herfst i
zich aan met een hier langs de
kust af en toe stormachtige wind. 1
Gisteren werd het rustiger, maar f
het bleef voor begin September
veel te koel, terwijl een kleine
storing hier en daar nog een bui
veroorzaakte. Toch is het voor
herfstweer nog erg vroeg, en zo
schijnt September er ook over te
denken. De atmosfeer komt weer
tot rust, ai kunnen kleine storin
gen nog vrij veel bewolking ver
oorzaken. De neerslag zal tijdens
het weekeinde van geen beteke
nis zijn. De wind draait naar
meer Zuidelijke richting, daar de
luchtdruk boven Frankrijk tot de
Noordzee vrij hoog blijft. De tem
peratuur, gisteren 15 d 16 graden
Celsius, zaï langzaam weer gaan
stijgen, hetgeen een geleidelijke
verbetering van het weer bete
kent, waarin de zon morgen ook
een woordje kan meespreken.
Verwachting tot hedenavond:
VRIJ ZONNIG
'n de ochtend plaatselijk mist,
overigens droog weer. Weinig
wind. Iets warmer 's middags.
Zondag: Zon op 5.50, onder 19.17.
Maan op 3.53 onder 18.26
Maandag. Zon op 6.01, onder 19.14.
Maan op 5.04. onder 10.38.
DE WESTDUITSE bondskanselier, dr Adenauer, heeft nieuwe voor
stellen openbaar gemaakt voor onderhandelingen met de Sovjet-Unie.
Hij heeft namelijk de gedachte geopperd, dat de Europese Verdedigings-
gemeenschap als regionaal verbond in het kader van een nieuw op te
richten organisatie van de Verenigde Naties een op een verdrag be
rustende relatie zal aangaan met de regionale verbonden van het
Oostelijk blok. Ook wil hij een veelomvattend ruilsysteem tot stand
brengen tussen de gemeenschappelijke Europese markt en het econo
mische gebied van de Sovjet-Unie. In Bonn hecht men aan deze voor
stellen grote betekenis.
ADENAUER vat zijn gedachten aldus
samen: de Sovjet-regering noemt de
vrees voor een aanval op haar gebied
en de zorg voor handhaving van de
vrede de drijfveren voor haar hande
len. Het is niet aan te nemen, dat Mos
kou zich door de vorming van de
Europese Verdedigingsgemeenschap
met haar twaalf Duitse divisies werke
lijk bedreigd voelt. Misschien vreest
de Sovjet-Unie de Verenigde Staten en
de invloed, die deze over de gehele we
reld uitoefenen. Wanneer er werkelijk
behoefte aan veiligheidsgarantie bij de
Sovjet-Unie bestaat, dan is het Westen
afgezien van zijn noodzaak om voor
eigen veiligheid te waken, bereid, hier
aan bevrediging te schenken.
De voorstellen zijn oorspronkelijk
gedaan aan de Westelijke ministers van
buitenlandse zaken, toen zij deze zomer
in Washington bijeen waren. In feite
geeft Adenauer thans een nadere uit
eenzetting van zijn ideeën.
Wanneer de verdragen van Bonn en
Parijs eenmaal van kracht zijn gewor
den en daardoor dus de Westduitse
staat officieel gevormd en lid van de
Euronese Verdedigingsgemeenschap ge
worden is. zal de hereniging van Oost
en West-Duitsland onmogelijk ziin ge
worden. zo heet het een verklaring
van het Russische persbureau Tass.
«Utl groot de woningnood is in de
gemeente Finsterwolde, werd gis
termiddag gedemonstreerd, toen bur
gemeester Tuin voor de zoveelste keer
een vrouw, die vergezeld was van haar
moeder en een paar maanden oude
baby moest teleurstellen voor een
woning. Uit protest tegen de afwijzing
besloten de vrouwen de burgemeester
de zorg voor de baby over te dragen.
Toen hij even afwezig was, schoven zij
de kleine met wagen en al de burge-
meesterskamer iu, waarna zij zich snel
verwijderden. De politie moest tegen
sluitingstijd de vrouwen thuis somme
ren de baby weg te halen.
De kleine was bij contróle van oma
drfjfnat en werd ten gemeentehuize nog
eerst van een droge luier voorzien,
waarna met de zuigeling huiswaarts
werd getogen.
die door radio-Moskou is omgeroepen.
West-Duitsland zou dan niet langer als
een vredelievende staat kunnen wor
den beschouwd. Het zou een wapen
worden in de aanvalsplannen van het
Noordatlantische blok. Uiteindelijk zon
het de weg opgaan van voorbereiding
van een nieuwe oorlog. Aldus Moskou
vlak voor de Westduitse verkiezingen.
Het lijdt geen twijfel of deze verkla
ring is bedoeld als een poging, om op
de uitslag van de stembusstrijd invloed
uit te oefenen.
Kolonel Ahmed Shawky, een der
leiders van het revolutionnaire bewind
in Egypte, heeft ontslag gevraagd en
verkregen als commandant van het gar
nizoen van Cairo. De reden is onbekend
stelling hebben haar bemind gemaakt
bij iedereen. Haar wijs beleid in staats
zaken hebben elke bewondering opge
wekt.
Een regeringsperiode van vijf jaar is
nog kort haar Moeder, Prinses Wil-
helina, vierde in 1948 haar vijftigjarig
regeringsjubileum maar lang genoeg
om met vreugde en voldoening te kun
nen constateren, dat Koningin Juliana
zich een stevige en blijvende plaats
heeft veroverd temidden an het Ne
derlandse volk.
p' 1948 droeg ons land nog in sterke
mate de sporen van de onmenselijke
oorlog, die het vijf jaar lang had ge
teisterd. De woningnood, hoewel op
het ogenblik nog lang niet gelenigd,
vervulde de regering en de bevolking
met zware zorgen; de wederopbouw
van onze fabrieken ging nog met al
lerlei materiële moeilijkheden ge
paard, de handel ondervond nog de
terugslag van een slechts langzaam op
gang komende economische ontplooi
ing: de geldsanering eiste nog de aan
dacht op; uit het Oosten dreigende ge
varen maakten nieuwe militaire pa
raatheid noodzakelijk; de oplossing van
de ingewikkelde en zo tere Indonesi
sche kwestie vroeg om veel tact en
staatsmanswijsheid.
Op velerlei gebied stonden wij nog
s! fhts aan een nieuw begin. Thans
staan wij er met onze voortdurende ar-
beidsvrede wat deze betekent, heeft
kort geleden Frankrijk te zien gege
ven met onze zich uitbreidende in
dustrie. met onze harde gulden en
deviezenreserve, met onze culturele
ontwikkeling en gunstige hygiënische
toestanden een stuk gunstiger voor. Al
zijn we nog niet van zorgen en proble
men bevrijd
(Zie vervolg pag 3'
„Ik zweer aan het Nederlandse
volk, dat ik de grondwet
steeds zal onderhouden en hand
haven. Ik zweer, dat ik de onaf
hankelijkheid en het grondgebied
van de Staat met al mijn ver
mogen zal verdedigen en bewa
ren; dat ik de algemene en bij
zondere vrijheid en de rechten
van alle Mijne onderdanen zal
beschermen, en tot instandhouding
en bevordering van de algemene
en bijzondere welvaart alle mid
delen zal aanwenden, welke de
wetten te Mijner beschikking stel
len, zoals een goed Koning schul
dig is te doen.
Zo waarlijk helpe mij God al
machtig.'"
Met verheffing van stem sprak
Koningin Juliana tijdens haar in
huldiging in de Nieuwe Kerk in
Amsterdam op 6 September 1948
deze door de grondwet voorge
schreven eedsformule uit.
Getrouwelijk komt onze Koningin,
zoals we na vijf jaar dankbaar
constateren kunnen haar eed na.
Het bestuur van de Stichting van
de Arbeid heeft, o.a. naar aanleiding
van het desbetreffende advies van a°.
Sociaal Economische Raad van Maart
jl, besloten in dc komende maanden
overleg te plegen over de toekomstige
iconvorming.
Vastgesteld werd, dat de inhoud van
de onlangs gepubliceerde verklaring
der vier werkgeversbonden, die in het
bestuur van de Stichting van de Ar
beid werd toegelicht, geen belemme
ring behoeft op te leveren voor een
reëel overlec over het toekomstige sy
steem van loonvorming en de taak, die
de organisaties van het bedri.if'levén
daarbij zullen hebben te vervullen.
Koningin Juliana heeft gisteren ten
paleize Korte Voorhout de nieuwbe
noemde ambassadeur der Sovjet-Unie bij
ons Hof, de heer Stepan Pavlovitsj Kir-
sanov, ontvangen, ter aanbieding van
diens geloofsbrieven.
Op vragen van het Tweede Kamerlid
Van Rijckevorsel in verband met de
door het dagblad „Het Vrije Volk" ge
publiceerde gegeven over de rijksbegro
ting 1954 heeft de heer W. Drees, mi
nister-president, minister van Algemene
Zaken, mede namens de heer Van de
7UIDSLAVIE heeft doen weten, dat
het overeenkomstige maatregelen zal
moeten nemen, indien Italië voortgaat
met zün militaire betogingen langs de
grens tussen heide landen. Wat die
„overeenkomstige maatregelen" inhou
den, is overigens te Belgrado niet be
kend gemaakt. Wel is daar verklaard,
dat de Zuidslavische regering tot dus
verre geen militaire of andere maat
regelen heeft genomen, die kunnen
worden opgevat als een bedreiging, zo
als de Italiaanse regering heeft be
weerd.
Een soortgelijke gedachtengang is
vervat in een nota aan Italië. Hierin
wordt verder opgemerkt, dat het slechts
aan de grote lankmoedigheid van Zuid-
slavië te danken is geweest, dat tot
dusverre geen maatregelen van over-
Deze herfst zal waarschijnlijk een
begin worden gemaakt met de aanleg
van een drieduizend kilometer lang
net van transportleidingen voor vlieg
tuigbrandstof. Het zal ergens aan de
Atlantische kust beginnen en Frank
rijk. België, Nederland, West-Duitsland
Italië, Griekenl-nd, Turkije, Denemar
ken en Noorwegen bestrijken. De kos
ten bedragen 100 millioen dollar.
eenkomstige aard zijn genomen. Ver
wacht wordt, dat Italië de normale
toestand aan zijn grenzen zal herstellen.
Dit is de vierde nota, die Joegoslavië
deze week aan Italië heeft gezonden.
Westelijke waarnemers verwachten,
dat de spanning Zondag haar hoogte
punt zal bereiken, wanneer maarschalk
Tito een bijeenkomst van tweehonderd
duizend oudstri.iders te Okroglica, nabij
Gorizia, zal toespreken. Reeds bouwen,
volgens Tanjoeg, Italiaanse geniesolda
ten versterkingen langs de grens. Ook
zouden Italiaanse tanks en patrouilles
zijn gesignaleerd.
De Amerikaanse regering heeft in
een nota aan de Chinese regering te
Peking gevraagd of de communisten
een vredesconferentie over Korea, op
15 October te beginnen, willen bijwo
nen. Zij laat haar keuze tussen G
San Francisco en Honoloeloe als plaats
van bijeenkomst. Overigens verklaart
de Amerikaanse regering zich bereid,
communistische voorstellen voor een
andere plaats "an bijeenkomst te over
wegen zo geen der drie genoemde
plaatsen de communisten zou schikken.
Een soortgelijke nota is aan Noord-
Korea gezonden.
De Zwitserse regering zal Dinsdag
uitmaken, of Hispano-Suiza te Genève(
naar de Westduitse grenspolitie vier en
dertig stukken luchtdoelgeschut zal mo
gen uitvoeren.
Kieft, minister van Financiën, schiif-
telijk het volgende geantwoord:
1. De door het dagblad „Het Vrije
Volk" gedane mededelingen over de
Rijksbegroting-1954 zijn ten dele juist,
ten dele onjuist. Aangenomen moet
worden, dat de schrijver van het arti
kel niet de beschikking heeft gehad
over het ontwerp voor de millioenen-
nota, maar enige gegevens los heeft
gekregen, welke, in onderling verband
gebracht, hem tot zijn conclusie heb
ben geleid.
2. De regering kan bezwaarlijk een
verder gaande tegenspraak geven dan
in het antwoord op de eerste vraag
besloten ligt. Wilde zij aangeven wat
in de bekendmaking juist en wat on
juist is, dan zou zij harerzijds gege
vens uit de millioenennota moeten ver
strekken vóórdat deze bij de indiening
der begrotingswetten voor 1954 aan de
Staten-Generaal wordt overgelegd. Zij
meent daartoe niet te moeten over
gaan.
3. De regering heeft opdracht gege
ven zowel een intern ambtelijk als een
justitieel onderzoek in te stellen. De
resultaten daarvan moet zij afwachten
alvorens een oordeel uit te spreken als
wordt gevraagd.
pISTEREN was het vijf jaar geleden,
dat Juliana het koningschap aan
vaardde; morgen, dat Koningin Juliana
in een verenigde vergadering van beide
Kamers der Staten-Generaal in de
Nieuwe Kerk in Amsterdam werd in
gehuldigd. Er is alle reden om bij dit
lustrum even stil te staan, want het ge
luk een landsvrouwe te bezitten, dia
wijsheid paart aan grote menselijkheid,
kan niet hoog genoeg worden aange
slagen.
Ons land kent dat geluk reeds vele
jaren. De regeringsperiode van Konin
gin Wilhelmina is een zegenrijke en
een veelbewogene tegelijk geweest.
Deze grijze Prinses heeft de grondslag
gelegd voor de opbouw van Nederland
na de bevrijding. Na het slaan van de
fundamenten heeft Wilhelmina de 'en-
uitvoerlegging van deze taak aan haar
dochter overgedragen.
Dat was ook reëel de taak van een
jongere generatie, hetgeen op lang niet
alle gebieden door de ouderen wordt
ingezien. Juliana is een typische mo
derne vorstin, die niettemin de binding
met een roemrijk verleden weet te De-
waren. De wijze, waarop zij haar huis
houden voert; de manier, waarop P.nns
Bernhard zich in het maatschappelijke
leven beweegt; de paedagogische toon,
die op de jonge prinsessen wordt toe
gepast, zijn er dagelijks waarneembare
bewijzen voor.
Binnen de geest van Koningin Juliana
liggen derhalve moderniteit en conti
nuïteit. twee fenomenen, waarvan net
belang in de woeling van onze dagen
duidelijk is.
Het Nederlandse volk is gelukkig met
zijn Koningin. Naar wij hopen en ook
wel weten is de Koningin gelukkig met
haar volk.
In de afgelopen periode, van vijf jaar
hebben wij Juliana in vele gedaanten
aanschouwd. Zij was altijd de eerste,
de belangstellendste en vriende
lijkste. Om deze redenen leeft er
in ons een diepe erkentelijkheid.
T"\E gebeurtenissen rond de Utrechtse
Opera beginnen langzamerhand de
vorm van een klucht aan te nemen, in
dien zij anderzijds niet zo treurig wa
ren. De Nederlandse Opera, die per jaar
meer dan een millioen gulden tekort
komt en daarvoor subsidie krijgt toe
gewezen, maakt chicanes over de op
voering van Carmen door een ambi
tieus gezelschap, dat in de tijd van zijn
bestaan zonder subsidie 40.000 gulden
tekort heeft.
Wij vragen ons af of er nu in ons
gereglementeerde Nederland geen en
kele instantie is, die Amsterdam duide
lijk maakt, dat het indruist tegen de
gewone wetten van de menselijke sa
menleving om een ander het leven zuur
te maken.
Het ontbreekt er nog maar aan, dat
Utrecht zijn knokploegen uit Wijk C
voortreffelijke troepen, die in de be
zettingsjaren haar sporen hebben ver
diend mobiliseert om het optreden
van „zijn" opera mogelijk te maken.
Ieder, die het met de kunst goed meent,
zal zich van deze rel afkeren, maar
men bedenke, dat niets gevaarlijker is
dan het losslaan van chauvinistisch-
stedelijke gevoelens als waarvan thans
sprake is. Men begrijpe ons goed: wij
hebben niets tegen de Nederlandse
Opera (behalve misschien, dat zij blik
sems duur is), maar zij zou wellicht
voordeel kunnen trekken van het on
baatzuchtige enthousiasme, waarmee de
Utrechters hebben gewerkt. Men nan
er iets van leren, dachten wij.
Zodra geüniformeerde politie in een
kunsttempel moet verschijnen, ver
dwijnt de muze van de inspiratie door
de achterdeur. De rol van de
Nederlandse Opera wordt er
bepaald niet sympathieker op.
De Zwitserse plaats Lugano
wordt genoemd als het punt,
waar de Grote Vier in October
zullen bijeenkomen. Inzet: de
vier ministers, die elkaar dan
zullen ontmoeten, nl. Foster
Dulles (VS), Eden (Eng.), Mo-
lotof (Rusl.) en Bidault (Fr.).
