schoonheid van de oude schouwen
Noord-Holland bleef
nog veel bewaard
sloper, antiquair en toerist
vormen bedreiging
Ter overdenking
Hebt geloof in God
Boerenkamer vormt een
uniek museum
ZATERDAG 26 SEPTEMBER 1953
„WIJ LEVEN in een bezeten wereld",
schreef eens prof. Huizinga. Dit
woord is nog altijd actueel, omdat wij
drgelijks nog geconfronteerd worden
met allerlei spanningen en vrees, wan
trouwen en verdeeldheid, onrecht en
rechteloosheid. Een steeds groeiende
bezorgdheid om dit alles doet de
vraag bij velen oprijzen: hoelang zal
dit nog kunnen voortgaan en waar zal
dit uiteindelijk op uitlopen? Hoe is
het toch mogelijk, dat wij zo hardleers
zijn en dait de pogingen van vele edele
geesten om de wereld en mensheid tot
een hoger plan, een hechter eenheid
en een menslievender samenleving op
te voeren, telkens weer door schijn
baar sterkere tegenkrachten worden
gedwarsboomd of teniet gedaan? Lijkt
het er niet op, dat ondanks al het
streven naar technische vooruitgang en
volmaaktheid de wereld de chaos te-
gemoetsnelt? Wie of wat zal haar in
haar vaart stuiten? Wie zal haar van
de ondergang redden? In wat zullen
we nog vertrouwen, aan wat zullen
we ons vastgrijpen?
IIEBT geloof in God!
Geen actueler woord voor ons men
sen in deze tijd dan dit woord van
Jezus, want daardoor worden wij ge
confronteerd met onze geestelijke nood,
worden wij op ons eigen tekort terug
geworpen. Immers, als men zijn oor
scherp te luisteren legt en zijn ogen
de kost geeft, komt men tot de ont
dekking dat ondanks alle technische,
sociale en materiële vooruitgang een
ontzaglijk tekort aan de dag treedt, dat
van geestelijke aard is, nl. een tekort
aan een werkelijk en waarachtig
geloof.
Voor deze geestelijke bloedarmoede
van ons huidig geslacht schrijft onze
Goddelijke Geneesmeester Jezus Chris
tus als enige radicale therapie voor:
Hebt geloof in God!
Mensenkind, wilt ge gelukkig zijn
in uw leven, gelooft in God! Wilt ge
een volmaakt huwelijk, gelooft in God!
Wilt ge een gelukkig volk, gelooft in
God! Wilt ge een wereld, waarin het
de moeite waard is crm te leven zonder
angst of vrees, gelooft in God!
Wie gelooft staat sterk. Wie gelooft
verzet bergen!
Geloof is echter niet, wat velen den
ken, een soort zelfsuggestie, het is geen
zelfvertrouwen, dat meent: alles willen
is alles kunnen. Neen! Geloof breekt
juist alle vertrouwen in ons zelf, in
eigen kracht en willen volkomen af.
Geloof is geen suggestie of eigen
kracht, geloof is altijd geloof in God.
Geloof is: ik kan het niet; geloof is
echter ook: ik kan alles door Hem,
die mij kracht geeft. Zulk geloof te
hebben is niet mogelijk zonder het ge
loof te hebben in Jezus Christus, de
Zoon van God. Hij heeft ons God doen
zien als de alwijze, algoede en al
machtige Vader, Die alles in deze we
reld en in ons persoonlijk leven leidt
en bestuurt naar Zijn wil, Die ons
draagt in de paim van Zijn hand en aan
Wie wjj ons volkomen mogen en
kunnen toevertrouwen, ook al zou alles
in ons eigen leven en in deze wereld
er tegen getuigen, dat Hij bestaat. Om
ons tot dit geloof te brengen is Chris
tus in de wereld gekomen en staat Hij
heden nog midden in onze wereld met
Zijn verlossend woord:
Hebt geloof in God!
Met dit woord en deze oproep gaat
Hij door onze straten, in onze huizen,
in onze kerken, in onze harten, over
de grenzen, door ijzeren gordijnen,
over de slagvelden, in de concentratie
kampen, in de conferentiezalen, in de
parlementen, kortom overal waar het
tekort aan geloof in God aan de dag
treedt.
QF ER dan geen geloof gevonden
wordt onder ons huidig geslacht? Ik
wil het niet ontkennen. Goddank. Maar
er is zoveel, wat voor geloof doorgaat
en niettemin slechts surrogaat is, om
dat het niet verankerd is in God, Die
Christus ons geopenbaard heeft, maar
berust op een god, die men zich zelf
schept, een afgod, die alleen mag re
geren bij de gratie van ons en wie wij
het vertrouwen opzeggen, als hij niet
helpt, zoals wij hem dat voorschrijven.
Met zulk geloof zijn wij noch de wereld
gebaat.
Redding voor mens en wereld ligt
alleen in het geloof, waarin wij ener
zijds alles van God verwachten, maar
anderzijds God ook alles van ons ver
wacht. In deze dubbele spanning leeft
de mens, die gelooft:
„Als ge gelooft in Gcrd, zult gij
bergen verzetten".
PASTOOR F. WIJKER,
DEN HELDER.
UET INTERIEUR van de West-
friese kamer in de boerderij
van de heer Glas te Hoogwoud.
Deze kamer is enig in West-Fries
land en er heerst nog volkomen de
nn de voorstelling van ruiterfiguren.
liet interieur van deze kamer is
kennelijk uit de 18e eeuw en is dus
niet zo oud als de boerderij zelf.
Wat hier al meer van te vertellen?
In de*e stille kamer, die door het
aanbrengen van een erker nauwelijks
werd ontsierd, zien de eeuwen op ons
neer. Het interieur moge dan al niet
zo oud zijn als de boerderij zelf, schoon
is het in ieder geval. Er mogen enkele
van de oorspronkelijke oudheden in
vroeger jaren zijn verkocht, het porce-
leln, dat er staat, is nog altijd waard
te worden bezien. De familie Glas heeft
gevoel voor deze dingen en bij haar
zijn ze in ieder geval goed bewaard.
Inderdaad een merkwaardige boerde
rij, een van de weinige, die hier nog
resten uit de tijd, waarin de Jonge West-
Friezen uit deze contreien nog de zeeën
bevoeren. Hierop wijst ook de walvis
kaak, welke op het melkbon als schuur-
paal Is geplaatst.
rtP EEN paar kilometer afstand van
deze boerderij ligt de dijk, die de
grens vormt tussen het nieuwe en het
oude land. Aan gene zijde heeft men
de Wieringermeer met haar nieuwe,
moderne en comfortabele boerderijen
en aan deze zijde wordt men gecon
fronteerd met het leven van ons voor
geslacht.. Dat is niet alleen te Hoog
woud zo, maar ook op Wieringen en
in Medemblik. Wieringen heeft zijn
bescheiden museu 1 en in de Rad-
boudveste is het de oude boerderij
van de familie Schouten, welke van
wege haar interieur een zekere ver
maardheid kreeg.
Wat wij nu beogen Is dit: Wij wil
len met alle waardering voor het
nieuwe, dat zich baan breekt en dat
zich aanpast aan de eisen van deze
tijd de belangstelling levendig houden
voor het oude, voor wat herinnert aan
het leven en werken van het voorge
slacht.
Er is van dit oude nog slechts zo
weinig over: de klederdrachten, die
eens het cachet gqiven aan een be
paalde streek, treft men nog slechts
sporadisch aan en^ vele zeden en ge
bruiken, die eens een belangrijke rol
speelden in de samenleving, zijn in
on-eer geraakt. Slechts op folkloris
tische feesten woirdt het deksel nog
eens van de oude doos gehaald en
kan het publiek zich vermeien in de
zwier en gratie van weleer.
Het is begrijpelijk en aanvaardbaar
dat het zo gaat. Alles heeft zijn tijd
en het zou nie|t goed zijn te blijven
stilstaan bij wai eens is geweest.
Maar wel mogen we blijvende
belangstelling en eerbied hebben
voor de uitingen op het gebied
van kunst en cultuur uit de
eeuwen, wel^e aan ons verlichte
tijdperk zijri voorafgegaan en
daar ontbreekt bet nog wel eens
aan. Vele tastbare herinneringen
aan wat door eerdere generaties
werd geschapen zijn reeds vaak
door onachtzaamheid verloren
gegaan. Toch is er in Noord-Hol
land nog veel gebleven, dat van
vroegere tijden spreekt en daar
onder nemen de schouwen in zo
menige boerderij een belangrijke
plaats im. Daarom mogen wij ze in
ere houjden, ook in de jaren die
vóór ons liggen en die ook in dit
opzicht, ongetwijfeld offers van het
oude "zullen vragen. Laten wij
daarbij niet aantasten wat van
blijvende waarde is.
Dei bij dit artikel geplaatste
foto'ls werden welwillend afgestaan
door de burgemeester van Hoog-
woiid, de heer D. Breebaart.
CEN DER mooiste tegelschouwen trof men aan in de boerderij van G. van
C St raaien te H&er-Hugowaard. Helaas is deze boerderij enkele jaren
geleden door de bliksem getroffen en geheel verloren gegaan.
zij zijn niet de oudste en dus ook niet
de kostbaarste. Deze treft men aan
onder de exemplaren, die reeds twee
a drie eeuwen de woonvertrekken
van de boerderijen hebben gesierd.
Bij een tocht door de provincie heb
ben we vele van deze fraaie schou
wen gezien en daarbij stemt het tot
voldoening, dat de meeste in ere
worden gehouden en ook bewaard
zullen blijven voor het nageslacht.
,Want wanneer men maar even speurt,
biykt, dat er toch nog tamelijk veel van
deze schouwen zijn. In Obdam bij de
families Blauw en Spaander, aan de
Bobeldjjk bij de familie Nobel, In de
Schermer, in de Beemstcr en in feite
over de gehele provincie verspreid. Wat
er niet aan schoons in vele oude boer
derijen schuilt, is ongelofelijk, hier is
het een zeldzame schouw, daar een
antiek kabinet en ginds weer een ver
zameling echt Delfts blauw, die aan
de wanden prijkt of wel in de pronk-
kast staat uitgestald.
Meestal betreft het hier een familie
bezit, dat van generatie op generatie
is overgegaan als een kostbaar erfstuk,
waarvan de waarde niet in geld wordt
uitgedrukt. Zelfs zijn er boerinnen, die
de gouden kap en de bloedkoralen van
grootmoeder nog trouw hebben be
waard, ook al zouden zij er niet aan
denken, zelf nog eens te verschijnen in
deze oude Westfriese tooi. De tijdgeest
heeft men niet willen en kunnen ke
ren, het bedrijf is vaak gemoderniseerd
en gemechaniseerd, maar aan deze tijd
geest werd een halt toegeroepen bij de
deur van de pronkkamer: dit was het
domein, waar het nieuwe geen toegang
I ATEN wij het allereerst hebben
E over die oude schouwen in Noord-
Holland, die echte pronkjuweeltjes
zijn. Men vindt ze nog wijd en zijd,
hoewel er vele in de loop der tijden
verloren zijn gegaan of in verval zijn
geraakt. Hier werd een boerderij door
het hemelvuur getroffen en brandde
tot de grond toe af; er verrees een
nieuwe riante plaats, volgens mo
derne opvattingen gebouwd en uiter
aard was de oude schouw verloren,
voor nu en altijd. Daar weer raakte
een boerenhuis in verval en de slo
per kwam, die ook geen pardon kende
voor de prachtige schouw, die in losse
tegeltjes uiteenviel, welke dan moge
lijk door de liefhebber» nog naarstig
werden bewaard.
Ook geviel het, dat er zij het bij
uitzondering zo'n zogenaamde
schoorsteenmantel werd verkocht.
Immers, de antiquairs boden goed
geld en zo in de dertiger jaren reeds
was het geen uitzondering, wanneer
er voor een in goede staat verkeren
de schouw een bedrag van duizend
galden werd geboden.
Edoch de boeren, die de rijke
bezitters waren, maalden over het al
gemeen niet om dit geld. Daar kwam
nog bij, dat de mantel zorgvuldig, cn
vakkundig moest worden afgebroken
en dat er toch weer andere maatrege
len moesten worden getroffen ter
voorziening in het hiaat, waardoor er
tenslotte van dit geld niet eens zo
heel veel overbleef.
Nu in de na-oorlogse jaren, ver
nemen wijtonen de Amerikanen veel
belangstelling: onder de touristen
bevinden zich jagers op curiosia en in
gevallen, waarin de dollars geen rol
spelen, doet men een grof bod, never
wind o/ het nu wat meer of minder
zal moeten kosten. Toch hebben wij
niet de indruk ,dat zij enige zaken van
betekenis hebben gedaan. Kochten zij
rpT FRAAIE tegeltableau troffen wij aan in de schouw op de boerderij van
K. Modder aan de Jan Glijnisweg. Jammer genoeg verkeert de schoor
steenmantel in staat van verval en is hij door betimmering gedeeltelijk aan
het oog onttrokken.
al eens een antieke schouw op, dan is
dit ongetwijfeld een uitzonderings
geval.
Hoe oud deze schouwen wel zijn?
Hoewel de eigenaren daarover in
het algemeen maar weinig inlichtin
gen kunnen verstrekken, staat wel
vast, dat de tijd van herkomst
zeer uiteenloopt; er zijn er, die date
ren uit de Napoleontische tijd, maar
had. Deze deur bleef onverbiddelijk
gesloten, uitgezonderd dan voor de be
zoekers, die zo nu en dan eens kwa
men kijken naar deze oudheden.
I/OMEN wij nu terug op de boerderij
aan de Hoogwouder Gouw, die
door de heer L. Glas wordt bewoond.
Zoals gezegd, is het huis oud, maar
het kenmerkt zich door een soliditeit,
die men vaak bij de moderne bouw
sels vergeefs zal zoeken. Een merk
waardig huis, deze boerderij en als
de heer Glas, die sinds jaar en dag
de eigenaar is, aan het vertellen
slaat, toeven we meteen in de sfeer
van enige eeuwen terug.
De vroegere bewoners zijn blijk
baar geen boeren geweest, maar zij
hebben zich toegelegd op scheep
vaart en handel, wat nog blijkt uit
de oude gevelsteen, kennelijk de af
beelding dragend van het schip „De
Postgalei". Een zekere Jan Winkel
was hiervan de eigenaar en hij dreef
met zijn schepen handel tot heel in
het Oostzee-gebied. In een hevige
storm leed hij tenslotte schipbreuk op
de Noordzee en zijn stoffelijke resten
liggen te Wijk aan Zee begraven.
Nog vindt men in het voorportaal
van de Ned. Hervormde kerk aldaar
een grafsteen met het opschrift:
„Capitein Jan Cornelisz. Winkel van
„Twisk, ruim 3I'A jaar. In zware
„storm gebleven voor Kalensoog
„den 29 November. Alhier begraven
„30 December 1769".
Onder de verdere bewoners van de
boerderij vindt men o.m. de naam
van de heer Pijper, die nog burge
meester is geweest van de stede
Hoogwoud. Daarna ontmoet men
slechts namen van de families Zijp
(eertijds soms geschreven „Syp") en
Glas, die nauw aan elkaar geparen
teerd waren en die nu zeker een paar
eeuwen de boerderij hebben lewoond.
De grote bezienswaardigheid vormt
hier de Westfriese kamer, die inder
daad uniek mag worden genoemd.
Daar is in de eerste plaats de mag
nifieke schouw, die de aandacht trekt
en die hier nog volkomen prijkt in
een passende entourage. Men vindt
hier de wanden en de deuren van
kasten en bedsteden van een prach
tige uitheemse houtsoort, mooi ge-
0E BOERDERIJ van W. Appelman aan het Krulï "alfhufs^geZel
oorspronkelijk wei één van de oudste uit de P°l thans nog
vernieuwd, doch de oude schouw hield men in ere en deze is oo.c mans nog
volkomen intact.
vlamd en warm bruin gelakt. Daar
zijn de beroemde oude Westfriese
glazenkastjes, waarin nog de mooie
spullen staan, de prachtige serviezen,
zoals onze voorouderes die op hoogtij
dagen gebruikten, de fijne handbe-
schllderde kop en ichoteli met daar-
JO HIER EN DAAR in het Noordhollandse polderland treft men nog
Je oude boerderijen aan. In de welvarende Beemster staan ze, men
jreft ie aan in de Schermer- en Waardpolder en ook in de vele West-
dorpen in de contreien van Hoorn en Medemblik. Trotse behui-
lingen zijn het vaak, solide bouwsels, hecht en sterk door de eeuwen
heen en nog getuigend van de welstand der geslachten, die er meest van
vader op zoon hebben gewoond. In het oude land van Hoogwoud, ergens
aan de Gouwe, staat er nog een, daterende uit de tijd toen Hoogwoud
nog een s^ede was en toen handel en scheepvaart er de voornaamste
middelen van bestaan waren. Hoe oud deze boerderij reeds is? Mogen
me ons refereren aan de oude gevelsteen, die in de muur is aangebracht
en waarop een schip staat afgebeeld, dan dateert zij reeds uit 1651. Deze
behuizing moet dus wel een van de oudste uit West-Friesland zijn en
tij biedt een bezienswaardigheid, die talloze vreemdelingen trekt: een
prachtige Westfriese kamer met in deze kamer een antieke schouw, die
ongetwijfeld tot een der schoonste in de provincie mag worden ge
tekend. Deze kamer is een museum in het klein en de boerderij zelf
heeft een historie, die teruggrijpt tot de tijd, toen de mannen uit dit
gewest nog ver van huis trokken voor de walvisvaart.