De Marker dracht is nog steeds
een lust voor het oog
Moedercum
laude
SASKIA
Voor heel kleine dametjes
DE CEINTUUR VERBANNEN
RISEAUX
A\
Waartoe dienen toch
die „bawwêtjes"?
D
Hoewel de jeugd zich er steeds meer aan onttrektworden
de costuums op hoogtijdagen graag gedragen
f - DOOR
Parijs in het kielzog van Italië
Contrasterende mouwinzet hij Fath en Balmain
Ballonmouw keert terug
Herinnert u zich bijgevolg nog
de historie van het uitvliegend
mezenjonkje, die ik u verteld heb
onder de titel: „Zo wijs als een
mees"? Zulks ter inleiding voor het
trieste levensverhaal van een onge
trouwde enige dochter, die na de
dood van haar ouders hulpeloos in
de kille maatschappij achterbleef en
prompt aan alle kanten werd ge
plukt.
m. van 80 a 90 breed voor nodig,
maar een te klein geworden jurkje
van grote zus of een paar overge
schoten lappen, die goed bij elkaar
passen, kunnen even goede dien
sten bewijzen.
U vouwt aan de rugpasjes het be-
legje naar binnen èn brengt de
knoopsluiting aan. Op de voorbaan
worden de zakjes gezet, waarna u
de bovenkanten inrimpelt en de
pasjes opstikt. Zij- en schoudernaden
sluiten. De twéé kraagdeeltjes van
dubbele stof naait u onder een
schuin biesje in de halsopening. De
onderkant van de mouw wordt van
AFGEPASTE GLASGORDIJNEN
(Advertentie, Ing. Med.)
ZATERDAG 81 OCTOBER 1958
pADELIJK toen we voet aan wal zetten op
het eiland Marken, werd ons door de befaamde
gytje Boes gevraagd: „Are you Americans?" Toen
We in onvervalst Nederlands antwoordden, dat
we uit zuivere belangstelling voor het Markense
costuum kwamen, werden we zakebjk en vrien
delijk naar haar zuster Jannetje Boes verwezen.
We troffen Jannetje op het vroege ochtenduur de
boel keurig aan de kant in haar huisje vol an
tiek. dat geheel volgens oude traditie:; is inge
richt. Traditie speelt trouwens een belangrijke rol
bij Jannetje Boes. Haar grote liefde voor de kle
derdracht komt duidelijk tot uiting als ze met
grote zorg en toewijding de verschillende kle
dingstukken laat zien.
In het begin duizelt het me, als ik al die soor
ten borduursels zie die allemaal een aparte bete
kenis hebben en ik kijk mijn metgezel ongelukkig
aan. Maar Jannetje gaat onverstoorbaar verder.
Haar knappe, strenge gezicht onder de mooie witte
muts, die uit twaalf delen bestaat en met behulp
van dertig spelden wordt opgezet, kijkt me ern
stig aan als ze zegt: „En denkt u er om geen
onzin in de krant hoor!"
We houden hier van de zuivere waarheid, want
di Markers mogen zich niet ergeren aan de kran
tenartikelen en ergeren doen ze zich als er ge
schreven wordt, dat de gordijntjes open zijn als
de man uit is en dicht als hij thuis is. Niks van
aan mevrouw, allemaql leugens (overigens geen
onaardig idee!) Dan glijden haar handen liefko
zend over een van de mooiste costuums van het
eiland: „Het antieke bruidscostuum". Want ook
op Marken doet de vernieuwing zich gelden en
kent men er antiek en modern.
EZE antieke kledingstukken gaan
van moeder op dochter over en
worden bij bijzondere gelegenheden
zoals bruiloften aan vrienden en
kennissen uitgeleend.
Bij dit bruidscostuum. ook wel
het zeven-rozetten-rijglijf genoemd,
bestaat het liifie uit changeantkleu-
rige bruine of blauwe zijde. Ook de
bruidsmeisjes dragen ditzelfde jak,
dat door hun voorouders met veel
liefde en kunde geborduurd is. De
mooie rozetten worden op de rug
zijde gedragen en in tegenstelling
met de gewone rijglijven zijn deze
rozetten dan ook zichtbaar. Vroeger
droeg de bruid een rood baaien rok
die met een speciale veter was om
zoomd: een „essese" noemt Jannetje
dit.
Hoewel de jeugd zich op velerlei
wijze aan de oude klederdracht ont
trekt en ook de haarmode verandert,
leeft er ook onder die jeugd een
zeer sterk gevoel voor traditie.
Zo houdt men vast aan de gewoon
te om voor het huwelijk de uitzet
te wassen en dit zichtbaar op te
hangen opdat de goegemeente zich
ervan overtuigen kan, dat dit in
orde is.
De prachtig uitgesneden klompen
vindt men er nog wel, maar de brui
degom neemt niet meer als in vroe
ger jaren de moeite om zijn bruid
met zo'n staaltje van houtsnijkunst
te verrassen.
AP MARKEN dragen de kinderen
jongens en meisjes tot hun
zesde jaar dezelfde kleren. De arge
loze tourist ziet alleen maar kleine
meisjes, met witte mutsjes, waar
over heen het bonte kapje en lange
Het bruidsmeisjesjak en het bruidsjak (beide antiek)
gemaakt is, is het veel zwaarder en
stugger en heeft het veel invloed
gehad op de vervormingen van het
jonge meisje.
Het ideaal van de Markense jonk
vrouw van vroeger moet wel zijn
geweest om haar figuur zo plat als
een dubbeltje te maken.
DIT RIJGLIJF, dat vroeger tot hun
achttiende jaar door de meisjes
werd gedragen (nu tot hun veertien
de a vijftiende) wordt van achteren
dichtgeregen. Van achteren is ook
op de hoogte van de schouderbla
den het twee rozetten-motief aange
bracht. Van voren zijn bij het kin
derrijglijf tussen saai en voering
(van rood flanel) verticaal een aan
tal baleinen aangebracht, die met
kleurige sajet-wol aan de voering
met kleine steekjes is vastgezet.
Prachtig van kleur zijn deze ro
zetten-motieven; zelfs de vetergaat
jes, waardoor de rode of blauwe
rijgveter getrokken wordt zijn in
het motief opgenomen. U zult be
grijpen, dat wanneer men het cos
tuum zo nauwkeurig kan bekijken,
men verbaasd is over de liefde voor
het handwerk, die zich in deze kle
derdrachten uit. Want ook nu nog
borduren de Marker vrouwen zelf
hun jakken en mutsen.
Deze mutsen zijn ook ware staal
tjes van handwerkkunst en hebben
kleine stukjes handgekloste kant aan
de voorkant en beeldige geborduur
de stukjes zijn onder het fijne
batist verborgen.
Eén ding is me niet recht duide
lijk. Waarom wordt dat mooie bor
duursel verborgen? Is dit een soort
Het Pinkster-rijglijf met witte
mouwtjes zonder bawwêtje, dat op
de pantoffelparade wordt gedragen.
van Ingetogenheid? Want ook het
mooie borduursel van het vrouwen
rijglijf komt zelden te zien. De
Marker vrouwen houden hun rijglijf,
dat vijf rozetten op de rug vertoont
en van voren wordt dichtgeregen,
verborgen onder het „bawwêtje".
Dit bawwêtje is een soort van boléro
van rood baai en changeant zijde.
De voorkant van het rijglijf ver
toont weer dezelfde mooie bonte
rijen borduursel; naar gelang de leef
tijd is die rij bonter of stemmiger.
De weduwvrouw, die levenslang
in de rouw gaat, tenzij ze weer
hertrouwt, neemt het stiksel van het
rijglijf groen en het bawwêtje van
bonte chintz maakt plaats voor een
stemmig zwart, men kan als inge
wijde aan de klederdracht de levens
staat van de draagster bepalen.
TOCH DOEN de vernieuwingen ook
hun invloed op deze klederdracht
gelden. Zo dragen de jonge vrouwen
niet meer het grote vrouwen rijg
lijf, maar hebben zij dit verwisseld
voor een korter corsetje, dat tot de
buste reikt en wèl het kleurige
borduursel rond de baleinen heeft,
maar het rozetten-motief mist.
Typisch is echter, dat op de twee
kledinghoogtijdagen van het jaar, de
tweede Pinksterdag en de Zondag na
Pasen, de Marker meisjes nog graag
het oude rijglijf dragen. Ook de klei
ne kinderen dragen dan het mooie
changeant rijglijf, waarbij de ene
keer de mouwtjes rood zijn en de
volgende keer de mouwtjes wit.
Dan lopen deze meisjes in de
Pinkster pantoffelparade „een slag-
gie om" en genieten zichtbaar van
nun mooie costuums.
Overtuigd, dat we een stukje echte
schilderachtige volkskunst hadden
gezien, roerden we stil in onze koffie,
doch Jannetje, onvermoeibaar, liet
de klerenkast zien. Alle kleren lig
gen daar als harmonica's (door de
baleintjes) opgevouwen. Klerenhan
gers zijn hier onbekend en in de
oude ovale spanen dozen worden
de kostbaarste stukken bewaard.
Het is te hopen, dat hoe men ook
uit hygiënische overwegingen dit
fiigliif beoordeelt, dit zeldzame deel
van de Marker klederdracht zal be
waard blijven.
HENDRINE.
PUBOL doet wonderen!
Puur geneeskracht, gezondheid
en zuiverheid voor Uw huid
(Advertentie, Ing. Med.)
(Advertentie, Ing. Med.)
zijn vleugeltjes wel leren uitslaan,
en als die poes hem niet te pakken
krijgt redt hij zich wel, maar voor
mensenkinderen vind ik het gezin
toch altijd nog het veiligste plekje".
Ik wil de schrijfster voor geen geld
ter wereld haar gemoedsrust ontne
men, want op haar leeftijd van bijna
zestig is het niet geraden zich te
veel in de ware zin van het leven
te verdiepen. Maar wel wil ik even
bij dit schrijven aantekenen dat zij
zich verraadt met dat ene woord:
veiligste.
Voor haar is het grote doel in het
leven: veiligheid. Zu heeft zich van
jongsaf veilig gevoeld in het hoog-
staand gezelschap, de vitale warmte
en de practische zin van deze uit
zonderlijke moeder. Zij had aan
haar gezelligheid, conversatie, vriend
schap en begrijpen voldoende; zij
heeft er zelfs nooit aan gedacht, op
zichzelf te gaan wonen: „dan was ik
helemaal alleen geweest, want enige
kinderen sluiten zich nooit zo ge
makkelijk aan als kinderen uit grote
gezinnen".
Inderdaad maar daarom is het
juist de dure plicht, vooral van de
moeders van enige dochters, haar
dat aansluiten bij anderen al vroeg
te leren. Niet alleen om haar te
harden in een vaak vijandige we
reld, om haar zelfstandigheid en
objectiviteit te leren (niet alle moe
ders worden negentig!), maar ook
omdat de stekelige puntjes van een
karakter nooit zo goed bijgeslepen
worden als door de omgang met an
deren.
De opvoeding moet nooit gericht
zijn op „veiligheid", maar op „zelf
standigheid". Planten worden niet
sterk en levenskrachtig in een broei
kas, maar in de vrije natuur. Ook al
is deze lezeres door haar flinke
moeder de nodige practische red
zaamheid bijgebracht, zakelijk zo
wel als huiselijk zij heeft nimmer
geleerd die moeilijke en noodzake
lijke kunst: omgang met anderen.
Hopelijk zal zij zich financiëel
geen zorgen behoeven te maken
maar zo'n uitzonderingsgeval mag
geen enkele moeder stijven in de
waan, dat een ongetrouwde dochter
nergens beter is dan bij moeder
thuis.
NA DEZE KIJK van dochterskant
volgde er een van moederskant,
die hetzelfde refrein zingt. „Ten
slotte hebben we hier allemaal een
taak, en u zult het wel met me eens
zijn, dat die voor de een ver weg
lijgt en voor de ander dichtbij. Alle
meisjes trouwen nu eenmaal niet, en
er gebeurt niets bij toeval. Zodat dit
meisje of die vrouw over wie u
schreef wel terdege deze taak moest
vervullen, zoals zovele anderen. Ik
ken echter in mijn omgeving en
van verre vele alleenstaande vrou
wen die zich dat niet aantrekken,
en toch een nuttig en blij leven
hebben".
Oók de vrouwen die levenslang,
bjj wijze van spreken, haar jaren
slijten in de dienst en de schaduw
van een vader of moeder, die ook
in de volwassen vrouw altijd „mijn
kind" blijft zien en haar als zodanig
behandelt?
Ik weet voor deze moeder geen
beter antwoord dan de derde brief:
„Ik ben zo getroffen door „Zo wijs
als een mees", dat ik niet kan na
laten, u te schrijven. Ik gaf name
lijk de volle medewerking om mijn
enig kind de vrijheid te geven als
verpleegster de stad uit te gaan.
Sinds elf jaar zijn we door 't over
lijden van mijn man altijd op elkaar
ingesteld geweest, als kameraden;
een lief en flink kind had ik aan
haar. Maar een kind dat door haar
levenslustige natuur ruimte moest
hebben, dat constateerde ik meer
malen. Haar doel was: verpleegster.
Hoewel mijn dochter om mij in de
stad wilde blijven, drong ik op die
andere stad aan. Saskia, ik voorzag
de steeds maar opofferende taak die
zij zou voelen. Elk uur dat ze vrij
zou zijn in eigen stad, zou ze voor
haar gevoel thuis door moeten bren
gen. Het zijn juist de gevoelige na
turen die offeren. Het klinkt wel
mooi: ze offerde alles voor haar
moeder, want Saskia, ik ben gedeel
telijk invalide en heb altijd pijn. En
hoewel ik gelukkig een vrolijke na
tuur heb, lukt het toch niet altijd
die lasten te verbergen. Juist omdat
ze enig kind is en zorgzaam, plus
mijn overtuiging dat ze nog zelf
standiger worden moest en gemeen
schapszin krijgen drong ik aan
op die andere plaats. Haar vrije
dagen, thuis doorgebracht, zijn hoog
tijdagen voor ons. Ze komt met groot
verlangen, maar gaat met plezier
weer terug, en zo is het goed.
Toen ik uw praatje las, was het
als werd een arm om mijn schouder
gelegd en gezegd: Het was goed wat
je deed. Want altijd handel je ook
als vader: het is wel eens moeilijk
alleen te beslissen. Het kind vinden
ze misschien wel harteloos en daar
om verdedig ik het altijd sterk.
Elk woord commentaar hierbij zou
teveel zijn. Alleen: Waarom, o waar
om krijgt Rita Hayworth wèl ko
lommen wereldaandacht en nooit
eens een prachtexemplaar als deze
moeder?
ZO'N RUIM JURKJE aan een glad
schouderpasje staat alle kleine
meiskes alleraardigst. En wat al mo
gelijkheden biedt zo'n simpel pa
troontje nog! We kunnen het in een
of in tweeèrlgi stof maken, ruitjes
of streepjes in verschillende rich
tingen gebruiken, het garneren met
knoopjes, leuke borduurmotiefjes, en
wat al niet. Maakt u het geheel uit
dezelfde stof, dan heeft u er ca. 1.40
een splitje voorzien en ingerifnpeld
tussen een 2 cm. breed boordje op
polswijdte gestikt. Over de kop in
gehouden zet u de mouwen naad op
naad vallend in het armsgat.
Wilt u zo'n grappig vestje, zoal*
bij het donkere jurkje, dan knipt u
het voorpasje langs de stippellijn
door. Desgewenst kunt u de sluiting
ook van voren nemen; in dat geval
maakt u het kraagje aan een stuk.
DE HOEDEN zjjn zoals uit bij
gaande illustraties overduidelijk
blijkt bijzonder klein gehouden
en recht op het hoofd geplaatst.
Bont, als garnering van een jum
per of kort jasje, ziet men veel aan
de hals toegepast. Jacques Fath
houdt van het kleine ronde bont
model en ook van melusine. Grap
pig is zijn garnering van de borst
zak, waaruit twee. ja zelfs drie
pochettes gluren. Men lette tevens
op zijn typische mouwinzet! Zeer
gedistingeerd is zijn herfstpakje van
beige wollen stof, gecombineerd met
een gladde effen donkerbruine rok.
Biberet is de bontsoort, waaraan hij
dit seizoen zijn hart verpand heeft.
Wij ook, maar de financiën doen het
voorhoofd fronsen
Wat zegt u overigens van die heer
lijk warme zebra mantel? Pierre
Balmain is de schepper er van en
toont, dat coupe bij hem alles is.
Grote opgestikte zakken met brede
klep doen het hier werkelijk aardig,
gelijk ook de a-symmetrische slui
ting. Een verborgen drukknoop zorgt
er voor, dat dat de revers over el
kaar gesloten, een warme halsbe
schutting vormen.
Een groot contrast toont deze man
tel overigens wel met Jacques Fath's
opinie o*er de mouw. De ballon
mouw keert opnieuw terug en zal
zeer zeker een model met deze uit
zonderlijke mooie coupe niet mis
staan.
Het kinder-rijglijf en het rozetten-rijglijf van de Marker vrouwen
JTALIE SCHIJNT Parijs in het
kielzog te krijgen. Reeds eer
der schreven wij, dat het land
van spaghetti de ceintuurs ver
bannen heeft. Welnu, Parijs be
veelt dit eveneens! Dat geldt
vooral voor de mantels, complets
en japonnen. Jurken, welke deel
uitmaken van een complet, heb
ben niet zelden opgeknipte rok
ken. De postuurnaden of deze
nu in de lengte dan wel in de
breedte zijn genomen vallen
vlak onder de boezem. Soms
wordt de taille van de japon
„geknepen" en dan is de cein
tuur helemaal overbodig gewor
den.
Er zijn momenteel wintercom-
plets van wollen flanel, die gaan
behoren tot het geklede genre
in Parijs. Bedrukte flanellen
stoffen vragen geen garnering,
maar wèl een perfecte coupe.
Het korte jakje zoals dit nu door
de jonge Marker vrouwen gedra
gen wordt.
rokken. De Markers echter weten,
dat het jongetje een ster op de muts
heeft en de pandjes van zijn blousie
met band zijn omzoomd en in de
rok worden gedragen, terwijl de
meisjes de niet omzoomde pandjes
hoven hun rokken laten uitwappe
ren.
Een van de meest merkwaardige
kledingstukken is wel het rijglijf of
zoals de Markers zeggen „rijlef
Hierin onderscheidt men meisjes-
en vrouwenrijglijven.
Deze jakken dienen in de eerste
Pjaats om het lijf in te rijgen en
ziin dus een soort van geborduurd
corset, dat te mooi is om het onder
de kleren te dragen. Doordat het
echter van dikke stugge stof (saai)
Op deze kolom zijn drie reacties
binnengekomen. Twee contra's tot
mijn grote vreugde: ik had er min
stens tien verwacht. Er begint dus
bij ons, vrouwen, het besef te da
gen, dat moeders schortebanden op
volwassen leeftijd wel eens tot een
worgende strop kunnen worden.
De eerste briefschrijfster is de
enige dochter van een uitzonderlijk
vitale, begaafde moeder, die eerst
onlangs op hoge leeftijd overleden is.
Deze dochter schrijft mij, dat zij
het thuis bij moeder blijven, na de
dood van vader en broertje, nooit
als een dwang heeft gevoeld, ook
niet toen zij de laatste jaren als
verpleegster moest optreden en er
voor haar van vacantie nemen geen
sprake meer was. „Neen, ik heb een
voldaan gevoel dat ik tot haar dood
Ma's steun gebleven ben. en nu ik
haar nog dagelijks mis, kan ik me
niet indenken in die hang van de
moderne jonge meisjes om alleen
te gaan wonen, liefst nog in een
andere stad.
Hoevelen maken er ook misbruik
van haar vrijheid en komen daar
door in ongewenste omstandigheden,
die haar zelf en haar ouders groot
verdriet berokkenen. Die mees zal
