NU DE DIJ KEN WEER DICHT ZIJN
Dr DreesWIJ STAAN ONZE MAN
Ruim elfduizend man
werken aan herstel
MINISTER ALGERA: grote taak werd
tot goed einde gebracht
Diepe eerbied voor wilskracht van allen die
door ramp getroffen zijn
De zee moest
weer terug
Dichting laatste gat historisch moment
in verbitterde slag tegen de zee
Ontzagwekkende hoeveelheden zand. klei
steen, rijshout, asfalt en beton
Met moed der wanhoop gevoerd gevecht
bereikte maximaal mogelijke
had^et^e Td^r &JSSÏÏJb£W ArSTUS
IMPOSANTE CIJFERREEKS
Volk sprong het water
naar de keel
Totaal werden 67gaten
en honderden bressen
gedicht
f» j-H. *,<-«« stsssjü sas, saraas
MUM^rrnrii
KRIMPtNCR WAAR,
MllNBÜRG
2 FEBR.
VOORNC
IJa FEBR
15 FEBR.
PUTTtH
ir-r^v^-V HotKscRt^
f v> WAARD
vVyF/EWSEV.^
[7 FEBR.
M.rrdijk
owtrtAi
tPHtUPSLANO
N.MVeLANtï-
thqien
WAlCHtRtN
|1Q MAART
[7 FEBR.
rwo-ieviLANO
ZCCUWSCH VLjJÜDZRtH
ZATERDAG NOVEMBER 1953
(Van onze speciale verslaggever)
DIT OGENBLIK, ivaarop het laatste gat, tijdens de Februariramp in
de Nederlandse dijken geslagen, wordt gesloten, beschouw ik als
een historisch moment in de geschiedenis van ons volk. Voor wat het
terugwerpen van de vijand betreft, betekent dit immers het einde van
de vreselijke catastrophe, die ons getroffen heeft. Er zijn wonden ge
slagen, die nimmer geheeld kunnen worden. En er wacht nog een bijna
bovenmenselijke taak: het herstel van de grond, de opbouw van wo
ningen en boerderijen. Maar DIT is het grote ogenblik: de beslissing
is gevallen in een van de verbitterdste slagen, die ons volk ooit heeft
moeten leveren tegen de zee
Aldus schetst in het rustige bureau van de Nederlandse minister
president aan het Plein 1813 te Den Haag dr W. Drees in een exclu
sief interview, dat hij ons toestond, de betekenis van het ogenblik,
waarop het dijkgat bij Ouwerkerk dicht gaat.
BOVEN: De dichting van het laatste
dijkgat in het rampgebied, nl. bij
Ouwerkerk op Schouw en-Duive-
land nadert nu snel. Langzaam tor
sen de sleepboten met een der
zware caissons naar de plaats in
het resterende stroomgat, waar ze
tot zinken worden gebracht.
(Van onze Haagse redactie)
HOEWEI het zeer moeilijk is reeds in dit stadium concrete cijfers
betreffende het dijkherstel op te geven, is hieronder toch getracht
een overzicht te geven van de hoeveelheid materialen e.d.. welke sinds
de rampnacht verwerkt zijn. Daarbij moet rekening worden gehou
den met het feit. dat deze cijfers geenszins definitief zijn. De hier
onder vermelde data en cijfers hebben alleen betrekking op Zuid-
Holland en Zeeland en, afzonderlijk, het zwaar getroffen eiland
S.-houwen-Duiveland. De provincie Noord-Brabant is bij een en ander
dus niet betrokken.
ONDER: Dag en nacht wordt ge
werkt aan het grootste karwei om
de laatste caisson voor Vrijdag
avond in gereedheid te brengen.
De nachtelijke werkzaamheden aan
het enorme gevaarte.
woonbaar waren, weer ging bewo
nen, hoe men t werk hervatte.... dan
werd ik daar dikwijls stil van. Daar
was een zeldzame energie en een
MERKWAARDIG, vervolgt dr Drees,
- vele maanden zijn wij het bangst weergaloze draagkracht voor nodig.
geweest voor het gat bij de Schelp- Ons volk heeft op de ramp gerea-
hoek. Daar scheen het moeilijkste geerd als een groot volk. Dat geeft
sluitmgsprableem te liggen. Maar het j i
is Ouwerkerk geweest, met de volko- mopd voor ae toekomst.
men onverwachte tegenslag, waarop
wij uiteindelijk alle inspanning hebben r)R DREES gleed daarna in het ge
moeten concentreren. Ook hier echter ^Sprek over naar de hulp, die door
is de zegepraal aan ons. het buitenland en ook door eigen volk
minister-president laat even zijn verleend werd en legde nogmaals de
gedachten de vrije loop. Zij keren te- na^uk 0p de dankbaarheid daarvoor,
rug naar de noodlotsuren.
die in Nederland algemeen is.
Weet li, wat ik buitengewoon ge
waardeerd heb? vroeg de minister
president en hij beantwoordde de
vraag ogenblikkelijk zelf: Dat de ver
goeding van de huisraadschade zo goed
is verlopen. Van den beginne af aan
heb ik gemeend, dat het het beste was
het Kampen Fonds de huisraadschade
te laten vergoeden. Er stroomde zo
veel geld binnen: honderd dertig mil
lioen voor het Rampenfonds en 60
millioen voor het Rode Kruis, dat er
ruim vergoed kon worden, ruimer dan
het Rijk ooit van belastinggelden had
kunnen doen.
kerk er eens niet geweest waren. Dan
waren we belangrijk eerder klaar ge
weest. Maar waar men elders reke
nen en berekenen kon, daar stond men
bü Ouwerkerk en bij de Schelphoek
machteloos.
JN TOTAAL zijn er ongeveer
17.000.000 zandzakken gebruikt. De
provincie Zeeland heeft er 7.400.000
voor haar rekening genomen en Schou-
wen-Duiveland alleen al 3.000.000.
Op Schouwen-Duiveland is 7.000.000
m.3 zand gestort. in Zuid-Holland
5.000.0000 m3 en in Zeeland 5.370,000
m3. Tevens is in Zuid-Holland en Zee
land resp. 300.000 m3 en 900.000 m3
klei verwerkt.
Een belangrijk hulpmiddel bfj de
dijkbouw zijn de zinkstukken. Op
Schouwen-Duiveland is een total» hoe
veelheid van 450.000 m2, in Zeeland
33.500 m2 en In Zuid-Holland 20.000 m2
gezonken. Voor de vervaardiging hier
van zijn op Schouwen-Duiveland 3
millioen bossen rijshout gebruikt.
Zinkstukken moeten echter ver
zwaard worden met stortsteen. Hier
voor was op Schouwen-Duiveland
700.000 ton, in Zeeland 169.400 ton en in
Zuid-Holland 50.000 ton nodig. Tevens
is in Zuid-Holland nog 40.000 ton zet
steen gebruikt.
Van de totale dijkslengte van 1080
km in Zuid-westelijk Nederland wer
den rond 480 km beschadigd. Omdat
op Goeree-Overflakkee niet voldoende
klei aanwezig was voor bekleding van
de dijksbelopen. werd hier asfalt ge
bruikt. Hiervoor was nodig: 170.000 ton
zandasfalt. 100.000 ton asfaltbeton en
30.000 ton gietasfalt. Op Schouwen-
Duiveland werden voorts nog 500.000
bossen riet verwerkt.
Een dankbaar gebruik is gemaakt
van de zogenaamde .blokkendooscais
sons. Hiervan zijn er 493 vervaardigd
van 11 m lengte. 7.5 m en 3.75 m breed
te en 2 tot 6 m hoogte. Het aantal in
Nederland vervaardigde manchetten
(caissons zonder bodem) bedraagt 203
Er is uiteraard ook zeer veel mate
rieel ingezet. Resp. voor Schouwen-
Daar deed het water wat het wilde. Duiveland Zeeland en Zuid-Holland
Maar dank zij de prachtige samen-
waren dat onder meer: zand- en pers
werking tussen Waterstaat, aannemers ™'^rs' ^3. 21 en 25; overslagkranen:
29 (tevens nog 17 drijvende kranen),
7 en 3; draglines: 105, 120 en 120;
en arbeiders, dank zij het samenbun
delen van alle energie door iedereen,
(Van onze speciale verslaggever) terstaat en gezocht worden naar de van hooS tot ,aaS. gaat na de Scheip-
FR ZIT IETS onwerkelijks in dit juiste mensen voor de juiste plaatsen., hoek thans toch ook Ouwerker.. dicht.
praten over een ramp, die negen Hier hebt u het eerste opbouwpro- ,k vi?d dat bewonderenswaardig. U
i. maanden geleden plaats greep en vanaf gramma nog, dat geformuleerd werd: zu11 zich de namen wel herinneren uit
dat ogenblik eigenlijk heel ons doen 1. Zo spoedig mogelijk een noodwet, die d,e dagen van hoogspanning. Operatie brujkte vaartuigen en werktuigen te
en denken beheerst heeft, aldus open- centrale regeling van het dijkher- Wanhoop, Operatie Waanzin, Operatie noernpn
de de minister van Verkeer en Water- stel mogelijk maakt; Guillotine, Operatie Levensstrijd! Men
staat, mr J. Algera het interview, dat 2. Onmiddellijk aanvangen van het begon dingen, waarvan men wist, dat
hij ons toestond in verband met de herstel; de kans van slagen wanhopig klein
dichting van het laatste dijkgat, het 3. Zo nodig het tempo van de uitvoe- was> maar die als ze slaagden ons stuk
pat bij Ouwerkerk. En er zat iets on- ring der Zuiderzeewerken vertra- ken vooruit brachten. En men deed
Bovendien behoefden Rampen Fonds "werkelijks in. Uit de werkkamer van gen;
T-» i ijraa 1i - A rl o monet/j- a a r)
(bulldozers: 9, 10 en 40.
UITERAARD is dit niet al het inge
schakelde materieel. Het zou echter
te ver voeren de cijfers van alle ge-
noemen.
Op Schouwen-Duiveland werken aan
het dijkherstel 5000 arbeiders, in Zee
land 2815 en in Zuid-Holland 3500.
Hier volgen nog enkele ciifers be
en Roode Kruis niet ambtelijk te wer
ken, zij waren vrijer dan het rijk. En
al is er critiek geweest op deze „werk
verdeling", het stemde uitermate pret
tig, dat juist in de rampgebieden zelf
het eerst erkend werd, dat het Ram
pen Fonds uitstekend werk deed.
DR DREES
dankbaar en trots
het rimpelloze water, de meeuwen 5. Organiseren voor de toekomst van
schreven sierlijke figuren tegen de waarschuwing en hulpverlening.
herfstlucht, de blaren vielen van de Als ik nu zélf dit simpele pro-
oude bomen langs de Kneuterdijk. Wat gramma bekijk, en me herinner, hoe
herinnerde hier aan de ramp? letterlijk iedereen overrompeld werd
]K KWAM op 31 Januari uit Parijs, ik zie da,n' wat er in negen maan-
Drees het interview: Laat ons had bomen 0Ver de railsggeworpen H^ heeft getroost dan mag men toch wel
dankbaar zijn en trots. Dankbaar, was over twaalven voor ik thuis was mft het*«oden^an de
omdat vóór de winter de dijken hooPte op rustige nacljt Een
rr j 11 Paar uur later kwamen de jobstij- y
KcTn Uit wn 'k '«I dlcht Zljnons volk, dingenWIJ ZIJN uitgegaan van de gedachte,
behouwen en Dulveland gezien. Het nac[at }let onheil zich genadeloos Op dat moment veranderde het leven. aidUs vervolgde minister Algera.dat
Nergens op ons geworpen had, de innerlijke ff De S5
was het zo als daar ledereen heeft kracht vond om zlch weer op te grote taak. die je beklemde en tege- f/ meegevallen Reeds op 1 Februari
ïhfh Zf H ur" d^ooltdrooir? richten, gewond, maar niet gebro- lüke«ijd je energie prikkelde. Zondag- was de Schielandse Dijk gedicht, op 2
dat deze vrees ongegrond is gebleken. ]lerstel,J wordt, is dat het ele- meer dan de ramp. dcr g Februari de dijk bij Papen-
Wij vroegen dr Drees, of het tempo, ment, dat ons het recht geeft om Er moesten krachten gebundeld wor- drecht, na twee maanden kon aan de
waarin zich het dijkherstel voltrokken zpeepn. Er kome wat komt. den voor het herstel, er moesten plan- Kamer een verbluffende reeks van
heeft, uiteindelijk niet boven verwach- 1 ee nen gemaakt voor de toekomst, er resultaten worden voorgelegd.^
dat met de bewustheid, dat als men het treffende het te sluiten gat bij Ouwer-
de minister kijkt men uit op de Vijver- 4. Herhaling voorkomen, afsluiting 70 niet deed, als men het risico niet kerk- Te werk gestelde arbeiders; 2500
berg. De milde najaarszon spiegelde in van de zeegaten bestuderen en
nam men er nooit zou komen. Aan dit uian; de zinkstukken hebben een totale
oppervlakte van 80.000 m2; per m2
moest 700 ton steen worden gestort;
bij Ouwerkerk alleen werd ongeveer
150.000 ton stortsteen gebruikt.
In totaal waren er ca. 67 stroomga-
ten en enige honderden bressen in de
dijken. Het overstroomde gebied was
145.000 ha groot. Wanneer Schouwen
(groot 9000 ha) droogvalt zal er alleen
nog een gebied van 2500 ha (Vierban-
nenpolder) geïnundeerd blijven.
Rj UI tvlj 1 Vt C11J XV uivv 1ZV7 V VU a
ting is geweest. De minister-president maar wij staan onze man I
antwoordde;
Een ding heeft alle mensen, die
bij het dijkherstel betrokken zijn ge
weest van de eerste tot de laatste mi
nuut voor ogen gestaan: de dijken
moeten vóór de najaarsstormen dicht!
Dat bracht mede, dat wij aan Septem
ber dachten. Het heeft niet zo mogen
zijn. Er kwamen moeilijkheden, tegen
slagen.... En wij mogen ons gelukkig
prijzen, dat het desondanks Sel"kt is:
vóór de najaarsstormen, al heeft net
dan ook al aardig gespookt.
[)R DREES wachtte nu geen vragen
meer af. De herinnering greep
hem.
Na al die maanden van worstelen
tegen het water ben ik vervuld van
diepe eerbied voor allendie door
de ramp getroffen werden, zeide
hij. Ons volk heeft het bewijs ge
leverd, dat het over grote moed en
n:ct te breken veerkracht beschikt.
Er waren natuurlijk mensen, die
verpletterd teerden door persoon
lijke. onherstelbare verliezen. Maar
als ik dan zag, hoe men het water
naar de knel sprong, hoe men
terugkwam naar het verdronken
land, hoe men de huizen, die onbe-
nen
moest geconfereerd worden
met Wa-
t BruiniH» 16 APRIL
2 Rilljrd Bi'h 21 APRIL
3 Ootttrland 29 APRIL
4 Kruiningen W 9 MEI
5 SirjanHand 25MEI
6 Zitrlkzt» 4JUNI
7 Kruiningtn 0. 13 JUNI
8 Srevtn&lui» 28 JUNI
P Gtmtn» geul 19 AUG.
10 Klompegeul 21 AUG
Ouwerkerk W 26 AUG
12 Schelphoek 28 AUG.
IJ SLUITING VAN HET
ALBLASSER WAARD
LAATSTE STROOMGAT
BEGIN NOVEMBER
Votfcemeer
Én als de Schelphoek en Ouwer-
|N DEZE kaart
geven wij een
overzicht van de
HERSTELDE DIJKEN
GESLOTEN STROOMGATEN
GEBIED DAT NA DE RAMP
ONDER LIEP
IIDATA WAAROP DE DIJKEN
1'EN STROOMGATEN WER-
DEN GESLOTEN
MINISTER ALGERA
kracht groeide met taak
herstelwerk
zaamheden aan
de dijken sedert
1 Februari. Er is
duidelijk te
zien hoeveel vechtcn met de moed der wanhoop Is
werk verzet het tcn slottc te danken geweest, dat
wjj het maximale bereikt hebben wat
menseiykerwys te bereiken was.
moest worden
om in deze be
trekkelijk korte
tijd de dijken en
stroomgaten
alle te sluiten.
Deze week is de
bekroning van
deze taak te
verwachten met
de sluiting van
het laatste
stroomgat bij
Ouwerkerk. Is
IJ ZIEN de komende winter met
vertrouwen tegemoet, zo beant
woordde minister Algera een desbe
treffende vraag. Laat ons hopen,
dat zich deze winter geen nieuwe ca
lamiteiten voordoen. De dijken hebben
over het algemeen een gelijk waterke
ringsvermogen als vóór de ramp, de
toestand van de dijken is niet slechter
dan vóór 1 Februari. Meer mag men
ook dit 'laatste eigenlijk niet verlangen.
gat gesloten dan - Ik weet wel, dat daarmede het
gaan al de ge- ontzaglijke leed van velen niet is weg-
malen en de genomen. Naar de getroffenen
vele hulpgema- mijn grote deernis uit.
len op volle Maar gegeven dit leed, mag
kracht
J-JIERONDER vindt men data
van de sluitingen der voor
naamste stroomgaten:
19 Februari: Adriaanpolder N.-
Beveland.
25 Februari: Sta enisse Tholen.
8 Maart: Everingenpolder Zuid-
Beveland.
10 Maart: Nieuw Annexpolder
2st. Tholen.
16 April: Gat in Oude Dijk bij
Bruinisse.
21 April: Rilland Bath.
29 AprilOosterland.
9 Mei: le gat Kruiningen.
25 Mei: Sirjansland.
4 Juni: Havendam Zierikzee
Levensstrijd
13 Juni: 2e gat Kruiningen.
24 Juli: Veerhaven Kruiningen.
28 Juli: Stevenssluis.
19 Augustus- Gemene Geul
(Schelphoek).
21 Augustus: Klompegeul
Schelphoek
26 Augustus: Westelijk gat
Ouwerkerk.
28 Augustus: Schelphoek.
6 November: Oostelijk gat
Ouwerkerk.
bij
bij
gaat
men
adres van de Volksvertegenwoordiging.
Verzuimt u vooral niet met na-
verder thans constateren, dat een grote taak druk te wijzen op de ruime bevoegd-
om 't nog over- voorlopig tot een goed einde is ge- heden die de Staten Generaal het de-
voerd. Alle gevaar is niet
tollige water uit voerd. Alle gevaar is niet geweken, partement gaven voor het nemen van
de geïnundeerde niet alle risico's zijn weggenomen, maatregelen tot herstel Ik ben daar
gebieden ten maar er is reden tot vertrouwen uitermate dankbaar voor Zonder
spoedigste te Minister Algera besloot het inter- bevoegdheden zou het oneindig
verdrijven. view met woorden van dank aan het üjker werken geweest zijn
die
moei-
