Vroede vrouwen oefenen een beroep uit
dat zo oud is als de wereld
Ideale taille van Dior
alleen met hongeren
te bereiken
Grasse: tovertuin der geuren
Ook in de huidige maatschappij
zeer belangrijke taak
Chiffon steeds meer
op de voorgrond
Franse parfums worden geboren uit zon, mist, stoom en vet
Schenkkurk voor
kren ten wegers
Reeds in zeventiende eeuw vaardigden stedelijke overheden
ordonnantiën uit tegen ingeslopen misbruiken
Nederland bezit thans
drie opleidingsscholen
Binnenhalen van oogst onderworpen aan strenge regels
Werk voor 20.000
mensen
J1NSDAG 10 NOVEMBER 1953
\)E BELANGRIJKSTE levensverrichting, de ge
boorte, die bij de dieren vrijwel steeds in afzonde
ring plaats vindt, is bij de mens vanaf de oudste
tijden er een geweest, waarbij vrouwen hulp verleen
den. Was deze hulp oorspronkelijk een incidentele,
gegeven door buurvrouwen of familieleden, reeds zeer
vroeg werd zij het monopolie van wijze (vroede)
vrouwen, die voor hun assistentie werden beloond.
Bij het doorkijken van oude prenten, op de kraam
betrekking hebbende, valt ons dan ook direct op, dat
daarop meestal alleen maar vrouwen afgebeeld zijn.
Hoogstens is er één man aanwezig in de vorm van de
nieuwbakken vader, maar verder zijn het de vroed
vrouw, de baker, vrouwelijke familieleden en niet te
vergeten de moeder, die het beeld vullen.
Vroedvrouw en baker zijn begrippen, welke wij niet
moeten verwarren, want, in tegenstelling tot de veel
voorkomende mening, hielp de baker alleen bij de
verzorging tijdens en na de bevalling, dus wat thans
onze kraamverpleegsters doen, terwijl voor de ver
lossing zelf de vroedvrouw gehaald werd. Zo was ten-
minste het voorschrift, hoewel de bakers bij wijze van
bijverdienste of bij gebrek aan een vroedvrouw op een
klein dorp de verlossing dikwijls zelf ook
deden
maar
Kraamkamer in Zwitserland, naar een houtsnede uit de -
werken van Jacob Rueff, een Zwitserse arts uit de 16e
eeuw. Up bijna alle oude prenten van kraamkamers komt
een vrouw voor, die het kind wast; dikwijls heeft zij
een voet in het water om de temperatuur te bepalen.
De menselijke voet is een veel gevoeliger thermometer
dan de hand.
"70ALS DIT vaak is gegaan bij het
voortschrijden der maatschappe
lijke ontwikkeling, gepaard aan de
groei van de steden, in de eenvou
dige en eerlijke instelling, welke de
vroedvrouw was slopen van liever
lede de meest funeste misbruiken
binnen. Deze dames kregen, op een
enkele uitzondering na, bijzonder
vreemde begrippen over plichtsgevoel
en humaniteit. Zo lieten zij, als dat
zo uitkwam, een moeilijk geval on
der een of ander voorwendsel in de
steek, omdat het hun reputatie scha
den zou wanneer b.v. de kraamvrouw
overleed, en in oude boeken over dit
onderwerp vinden wij zelfs meer
malen gevallen vermeld, dat een
vroedvrouw in kennelijke staat aan
het kraambed verscheen of door het
roeren van haar boosaardige tong
de kraamvrouw in staat van grote
nervositeit bracht. Om dergelijke
toestanden tegen te gaan vaardigden
reeds in de 17e eeuw vele steden
der republiek reglementen uit.
Met name In Dordrecht was reeds
voor 1650 iemand belast met het
examen afnemen der „aankomende
chirurgijns, pestmeesters en vroed
vrouwen". En niet alleen moesten
deze laatsten voldoende kennis van
hun beroep hebben, ook moreel
moesten zij op een behoorlijk peil
staan. Zo werd voorgeschreven, dat
de analphabeten plaats zouden ma
ken voor vrouwen, die niet alleen
lezen, maar ook schrijven konden
en het werd verboden zich „gedu
rende of na de verlossing te bedrin
ken, weg te lopen van een vrouw,
wanneer men er geen raad mee wist
en meende door haar de reeds ver
kregen reputatie te kunnen verspe
len, rijk boven arm te trekken of om
consulten te weigeren",
IN EEN reglement van de stad Am-
1 sterdam, n.1. „Reglement ofte or
donnantie Voor de Professor Ana
tomie, waar na hy hem zal hebben
te reguleren, omtrent het instrueren
van de Vroedvrouwen hier ter Ste
de; als meede waar na dezelve
Vroedvrouwen haar, omtrent haar
Ampt en Bedieninge, zullen hebben
te gedragen", opgemaakt in 1703,
vinden wy o.a.
„Men sal niet admitteren tot het
Vroedvrouws-ampt personen die te
grove en te dikke handen ofte te
korte vingeren hebben: En sullen de
reeds aangenomen wel hebben te letten
dat de Nagels altoos kort van de
Vingeren zyn gesneden...."
waaruit blijkt, hoe uitgebreid de
voorschriften waren. Toch nog niet uit
gebreid genoeg blijkbaar, want de
vroede vrouwen zagen nog kans ze op
allerlei manieren te ontduiken, vooral
wat het aannemen en inschakelen van
leerlingen betrof. Daarom hebben de
Heren Burgemeestaren verschillende
amendementen op de eerste reglemen
ten moeten maken, zo in 1786:
Iedere Leervrouw zal haare leerling
vlytig ter lesse zenden moeten en be-
hoorlyk onderrigten; van 't begin der
leerjaaren zo dikwerf mogelyk is by
baarende Vrouwen mede neemen van
t.Vd tot tyd althans na de eerste twee
jaaren Verlossingen in haare tegen
woordigheid laaten doen maar nooit
dezelve alleen of in haare plaats zen
den mogen of als dan aanspraakelyk
zijn voor de gevolgen en daar door
haar Vroedvrouwschap verbeuren en
haar Bordje voor altoos moeten intrek
ken. Indien de leerling echter voor den
verscheenen leertijd de vereischte zes
tien Verlossingen mocht gedaan hebben
/zal de Leervrouw zulks aan het Colle
gium Obstreticum aangeeven en als
dan naar bevinding van omstandig
heden aan den leerling kunnen wor
den toegestaan haare Leervrouw in de
laatste twee ja aren in 't beroep te adsis-
teeren; edoch zy gene Verlossing doen
mogen voor dezelve dan waar zy door
de Leervrouw zelve in haar plaats ge
zonden wordt en dus niet voor eigen
reekeningblyvende geduurende den
leertyd alles ter verantwoording van
de Leervrouw en de leerling onder
worpen aan de daarop gestelde boeten
en verbeuring".
DE OPLEIDING der vroedvrouwen
bestond dus uit het volgen van
door doctoren gegeven lessen, hoe
veel vermeldt de historie niet, en een
leerlingschap van zes jaar bij een
gevestigde vroedvrouw, waar zij
door het bijwonen van en meehelpen
aan bevallingen de nodige praktijk
opdeden.
De vroedvrouwen mochten niet
meer dan één leerling tegelijkertijd
aannemen, tenzij déze haar eigen of
aangetrouwde dochters waren.
Opmerkelijk is het, dat een regle
ment van 1786 wat humaner is t.o.v.
de ongehuwde kraamvrouwen dan
vroegere. Mochten volgens de oude
bepalingen de vroedvrouwen deze
arme vrouwen niet helpen tenzij
deze de naam van de vader opga
ven, met welke wetenschap gewa
pend de vroedvrouwen dan aangifte
moesten doen bij de overheid, na
1786 mogen zij moeder en kind niet
meer in gevaar brengen door hulp
te weigeren.
Al deze regelingen zijn natuurlijk
niet zonder strijd tot stand gekomen:
Een strijd welke niet te scheiden
is van de brandende kwestie der
mannelijke kraamhulp. Het voort
schrijden der medische wetenschap
in de zeventiende, achttiende en ne
gentiende eeuw en het voor man
nen gemonopoliseerde doktersambt,
brachten noodzakelijkerwijs mee, dat
de man zich op het geheiligde ter
rein der vroedvrouw ging begeven.
Overal in Europa bestreden voor- en
tegenstanders van de „mannelijke
vroedvrouw" elkaar in pamfletten.
Hierbij kwamen ook verscheidene
leken in het geweer, die het doen
van een normale verlossing door een
arts en vooral de periodieke voor
onderzoeken als een inbreuk op de
goede zeden beschouwden en heftig
daartegen tekeer gingen. Heel wat
van deze geschriften zijn bewaard
gebleven en zij munten over het al
gemeen nu niet bepaald uit door
fijnheid van gedachte en bloemrijke
taal.
(Aflvertentie ing. Meel.)
WONDERLIJK genoeg is de mode
zich door artsen te laten bijstaan
niet in adellijke of hof-krinken be
gonnen, doch in de middenstand der
burgerij, terwijl de armere burgers
zich de hulp van een arts niet kon
den veroorloven en op de vroed
vrouwen aangewezen bleven. Deze
ontwikkeling heeft er toe bijgedra
gen dat, helaas ook thans nog, ten
onrechte het beroep en de kundig
heden van de vroedvrouw in brede
kring niet bijzonder hoog aange
schreven staan.
Toch ligt de zaak in onze maat
schappij heel anders. De sociale voor
zieningen maken het voor iedere
zwangere vrouw mogelijk door mid
del van de ziekenfondsen de nodige
hulp en aanwijzingen te krijgen, zo
nodig behandeling door een specia
list of opneming in een ziekenhuis.
Natuurlijk is het niet mogelijk iede
re bevalling in een ziekenhuis te
doen plaats vinden, en dit is ook
niet nodig. Niet alleen omdat de ca
paciteit van onze ziekenhuizen daar
bij lange na niet op berekend is,
maar ook omdat het voor het ge
zin vaak goed is wanneer de moeder
thuis blijft. Het gevoel van saam
horigheid kan er door versterkt wor
den, wanneer deze belangrijke ge
beurtenis door alle gezinsleden, al
naar hun leeftijd, in meerdere of
mindere mate meebeleefd wordt.
Zouden de artsen met hun vaak
over-drukke praktijken Iedere a.s.
moeder regelmatig met bijzondere
aandacht moeten onderzoeken, dan
zouden velen hun werk niet meer
aan kunnen. Hier is dan ook een be
langrijk terrein voor de vroedvrouw,
die, daar bij haar opleiding volle
dig op voorbereid, een groot gedeel
te van deze werkzaamheden kan
overnemen. Constateert zij afwij
kingen, dan volgt onmiddellijk een
verwijzing naar de arts.
VOOR DIT prachtige beroep, dat
aan zijn beoefenaren dezelfde
hoge eisen stelt als dat van medi
cus, d.w.z. verantwoordelijkheidsbe
sef, nauwgezetheid en het kunnen
wegcijferen van eigen persoon ten
behoeve van de patiënt, bestaan in
ons land op het ogenblik drie spe
ciale scholen. Deze drie Kweekscho
len voor Vroedvrouwen (te'Rotter
dam, Amsterdam en Heerlen), zijn
Rijks of semi-Rijks, doch de hier
onder genoemde bepalingen gelden
voor alie drie. De adspirant-vroed-
vrouw is gedurende de drie jaar,
welke de opleiding duurt, er intern
en moet als tegemoetkoming in de
kosten van onderhoud en opleiding
een bedrag van 200.per jaar be
talen. Voor zij echter op de school
van haar keuze kan worden toege
laten, moet zy zich onderwerpen aan
een toelatingsexamen (mondeling en
schriftelijk). Dit is een vergelijkend
examen, gezien het feit, dat een
groot aantal candidaten zich jaar
lijks aanmeldt.
Voor dit toelatingsexamen worden
geen diploma's vereist, zodat het ook
voor haar, die alleen L.O. hebben
gevolgd, mogelijk is na gebleken ge
schiktheid de opleiding te volgen, al
zal men zich in vrijwel alle geval
len, ook als sinds de schooljaren al
weer enige tijd verstreken is, op de
eisen van het toelatingsexamen moe
ten voorbereiden.
Het examen wordt afgenomen door
een commissie, welke ieder jaar
daartoe door de Minister van Sociale
Zaken wordt benoemd. Deze com
missie vormt zich tijdens het examen
tevens een oordeel over de geschikt
heid van de candidate voor het vak
van vroedvrouw.
TIET BEHOEFT nauwelijks betoog,
'I dat de candidaten geneeskundig
onderzocht worden, waarbij wordt
opgemerkt, dat zij, die reeds gekuurd
hebben voor t.b.c., slechts een zeer
geringe kans op goedkeuring heb
ben.
Voor ziekenverpleegsters, in het
bezit van diploma A, is het mogelijk
het diploma voor vroedvrouw in 2
jaar te verwerven. Zij moeten ech
ter ook het vergelijkende examen
doen en hetzelfde schoolgeld beta
len als de niet-verpleegsters.
De deelneming aan het toelatings
examen en daardoor ook aan de
opleiding is aan bepaalde leeftijds
grenzen gebonden. De candidaten
mogen niet jonger zijn dan 19 jaar
en de leeftijd van 26 jaar nog niet
bereikt hebben. Aan iemand boven
de 26, doch onder de 34 jaar kan
de Minister van Sociale Zaken spe
ciale toestemming tot deelneming
aan het examen geven. Ook is dit
het geval met de leeftijd van 19 jaar.
welke echter in ieder geval bereikt
moet zijn op 1 September van het
jaar, waarin het examen wordt afge
nomen.
Al deze leerlingen krijgen op de
vroedvrouwenscholen naast de regel
matige theoretische lessen ook prac-
tische ervaring, daar zij assisteren
bij de bevallingen in de aan de scho
len verbonden klinieken. Wanneer
zij eenmaal afgestudeerd zijn werken
zy geheel zelfstandig. Wel brengen
zij van iedere verlossing verslag uit
aan de Hoofdinspecteur van de
Volksgezondheid.
Dat velen in de vroedvrouw, of
liever gezegd, in de verloskundige
nog steeds een soort „baker met ny
lonkousen" zien, steekt de beoefe-
naarsters van dit oude en bij uit
stek vrouwelijke beroep vaak. Zij
voelen zich terecht tekort gedaan in
hun kwaliteit van goed opgeleide,
capabele mensen, die in de huidige
maatschappij node gemist zouden
kunnen worden.
JJct ideaal van Dior, de vrouw
van de toekomst uit wande
len te zien gaan met een taille
van 47(!) cm., zal wel nimmer
gerealiseerd worden, wil men
niet een soort hongerstaking vol
gen om dit doel te bereiken.
Naar het rijk der fantasie willen
wij het zeker voor de Hollandse
vrouw verwijzen, indachtig de
modeshow, tijdens welke „ge
zellige" thé-complets geserveerd
worden, met practisch niets an
ders dan zoetigheid. Neen, 47
cm. zal heus wel vertweevoudigd
worden, iets wat wij aardiger
vinden, dan Diors beste manne
quin, die inderdaad over minder
dan een halve meter omvang
schijnt te beschikken. Maar
troost U, wat dit jaar gedecre
teerd wordt, is volgend jaar weer
uit den boze. Waarmee we maar
willen zeggen, dat, wilt U de on-
kosten-nota t.o.v. uw garderobe
niet aan schommelingen onder-
(Van een bijzondere correspondent).
VOOR DE vele reizigers, die in hun vacantie de Franse Rivièra bezoeken,
staat meestal ook een uitstapje naar Grasse, nabij Cannes en aan de
voet van de Zee-Alpen gelegen, op het programma. De stad, die omgeven
is door een zee van bloemen en bloesems, is de geboortegrond van het
Franse parfum. Van de vroege lente tot in de herfst bloeit het ononder
broken op de brede terrassen, die zich als een bont, van maand tot maand
van kleur veranderend sprookjestapijt over de Zuidelijke hellingen van de
Mont Rocavignon uitstrekken en de stad met haar 20.000 inwoners in een
damp van geuren hullen, die uit de vele millioenen rozen, violen, anjers,
jasmijn- en lavendelbloesems stroomt.
IN GRASSE leeft de hele
bevolking- van de in
komsten, die de geuren
opbrengen: de jonge don-
kergelokte meisjes, die de
bloesems plukken, de in
witte jassen gehulde ar
beiders in de laboratoria
en fabriekshallen, de be
dienden in de kantoren,
de gcurspecialisten, die
met hun scherpe reukzin
honderden geuren van el
kaar kunnen onderschei
den de vele parfumerieën
en natuurlijk het •vreem
delingenverkeer. In de fa
brieken worden dè par
fums gemaakt, die onder
de naam Coty, d'Orsay,
Soir de Paris, Óhypre, Ha-
bamta en Chanel over de
hele wereld bekend zijn.
De rykdom van deze
kleine, voor de Franse
export zo belangrijke stad
is te danken aan de zil
vergrijze, nevelige mist
van de Middellandse Zee,
die de door donkere olij-
venbosjes omzoomde berg
hellingen tot laat in de
ochtend omhult, en aan de
brandende gloed van de
warme zon van de Riviè-
ra-hemel. De mist verhin
dert, dat de etherische
oliën in de bloesems zo
lang blootgesteld worden
aan de verschroeiende zon
nestralen, dat ze erdoor
opgezogen zouden worden
en de zon bevordert met
tropische intensiteit de
groei en bloei van de
bontgekleurde bloemen, de
rozen en de weelderig
bloeiende jasmijn- en la
vendelstruiken.
Het binnenhalen van de
bloemenoogst is onder
worpen aan vele streng ge
heiligde regels. De rozen
bijvoorbeeld moeten ge
sneden worden, zodra ze
de kelken openvouwen,
terwijl de anjers pas ge
plukt mogen worden, na
dat ze drie uur lang door
de warme zon bestraald
zijn. Want pas dan ont
plooien ze haar sterkste
geur.
VAN DE bloem tot het
flesje parfum is een
lange en gecompliceerde
weg. Het onttrekken van
de geconcentreerde bloe-
menolie, die voor de be
reiding van het parfum
nodig is, geschiedt op
twee manieren. Bij de eer
ste methode worden de
bloesems in een ongeveer
drie meter hoog, onder
stoom gehouden Koperen
vat geworpen, waarbij de
door condensatie verkre
gen olie door een speciaal
draineringssysteem van het
water wordt gescheiden,
totdat aan het einde van
het proces de olie als een
dun, welriekend straaltje
in grote doorzichtige kol
ven druppelt.
Bij de tweede methode,
de zogenaamde „défleu-
rage", worden de bloesems
met de kelk naar boven,
in een op een glazen plaat
aangebrachte vetlaag van
een halve centimeter dik
te meestal een meng
sel van talk en varkens
vet gestoken en op
deze wijze wordt in de
loop van enkele uren het
bloesemextract door ab
sorptie onttrokken. Daar
bij worden verschillende
glazen platen op elkaar
gelegd. Als het vet de geu
rende stoffen heeft opge
nomen, worden deze er hij
het volgende proces door
alcohol weer aan onttrok
ken.
NADAT de zo verkregen
essences door destilla
tie gereinigd zijn, begint
volgens oude beproefde
recepten de eigenlijke par
fumbereiding, waarbij de
uiterst gevoelige neuzen
van de reeds genoemde
geurspecia'isten een grote
rol spelen.
Om bij de te bereiden
parfums de nuancering te
verkrijgen, die de mode
verlangt, worden de zui
vere bloemenessences met
verschillende grondstoffen
gemengd. Bij voorbeeld
kamfer-, peper-, hars-,
amber- of muskusextrac
ten.
Onwaarschijnlijk groot
is de hoeveelheid bloe
sems, die jaarlijks in
Grasse bewerkt worden.
Alleen al ongeveer zeven
millioen rozen worden er
ieder jaar van de rozen
struiken gesneden. Eén
enkele parfumfabrikanl
gebruikt behalve de ande
re bloesems in een sei
zoen ongeveer 70.000 kilo
gram rozenbladeren, 16.000
kg jasmijnbloesems en
10.000 kg viooltjes.
De Fransen noemen
Grasse een „tovertuin der
geuren" een mooiere
naam zou men er beslist
niet voor hebben kunnen
vinden. Van de uitgestrek
te terrassen op de Franse
Zee-Alpen tot in de ver
ste uithoek van de wereld
dringt de faam van het
Franse parfum door, dat
de harten van vrouwen
steeds weer betovert.
hevig doen zijn, men zowel dit,
als volgend jaardezelfde le
venswijze kan volgen.
ENGELAND echter gaat zich enigs
zins „roeren" over de lijn van
de dames. Immers, daar kwam de
zg. „champagne-lijn" uit de bus. Men
is hiertoe besloten, om de vrouw
nu eens aan iets prettigs te doen
denken, als zij deze lijn volgt. De
champagnefles, welke inspireerde,
wordt gedemonstreerd in smalle
schouders, met even hieronder een
weinig ruimte. Soms zelfs zeer veel
ruimte, welke niet altijd wordt aan
gebracht in de mouwen, doch ook
rond de borst of over de rug!
De taille wordt natuurlijk geac
centueerd, evenals de heupen, maar
tevens vinden we rokken, die platte
of stolpplooien hebben. Dit wil nu
niet zeggen, dat smalle rokken zo
maar afgedankt zijn, integendeel,
vele modellen in dit genre vinden
nog steeds hun weg naar de koop
sters. Deze smalle rokken krijgen
zo nu en dan wat ruimte onder de
knie door middel van apart ingezet
te, al dan niet uitspringende plooi
en of plissées. De rokken zijn
Engeland doet beslist niet mee aan
verkorten door enkele ontwerpers
iets verlengd, naar voorbeeld van
hun Italiaanse collega's.
PHIFFON voor het geklede genre
G komt steeds meer op de voor
grond. Wij zagen reeds eerder de
blouse met driekwart mouw, welke
van boven wijd, naar onder strak
gesloten rond de pols eindigt. Wil
men echter een japon in zijn geheel
in chiffon zien uitgevoerd, dan diene
men wel te bedenken, dat, wil men
pletten voorkomen, deze van de
beste kwaliteit moet zijn.
Jacques Fath gebruikt uitsteken
de kwaliteiten, hetgeen te constate
ren valt uit bijgaande illustratie van
een chiffon-creatie, waarvan de prijs
niet voor de poes is.... maar ja,
het spreekwoord geldt nu eenmaal,
wie mooi wil zijn moet pijn lijden,
ook in de portemonnaie!
De andere afbeelding spreekt voor
zich en toont de laatste nouveauté's
op accessoire-gebied.
Qrote of kleine glazen zijn geen
bezwaar meer voor de bezitters
van deze schenkkurk, die voor-
zien is van n meetinslrumentje9
waarop men kan aflezen hoeveel
vocht er geschonken is.
