De onneembare waterburchten van ons gewest
Nu vervallensoms verwaarloosd en
vaak geheel verdwenen
i 11 ir L I T! i ,r beaor*de ons /,p' bettin der dertiger jaren kostelijke uren. Als
Floris de Vijfde bouwde het Muiderslot uit
en stichtte kasteel Radboud
s
Assumburgs groenten nu gedoofde schouw kwamen ons dachten zich van Floris af te maken eens een oude Karolingische sterkte ken uit het Rijksmuseum hier wer-
ZATERDAG 14 NOVEMBER 1953
Een fraaie opname van het reste
rende deel van het kasteel Radboud
bij Medemblik van de Oostzijde
gezien.
De Graaf schonk de Medeniblik-
.irrCTrp trwn/iBr r, een onzer redacteuren)
de klas link had gewerkt kwam dat wisten we de beloning: een kwartiertje voorlezen. Hij nam dan
het al stuk gelezen boek over ridder Hügo uit zijn lessenaar en las verder over de belegering van het
s oL k u a <r in i put at angstig laag kwam te staande ontmaskering van een spion en al die andere
zaken, die gebeuren als twee ridders elkaar op leven en dood nvt listen en lagen bevechten. Voor ons
jongens was zulk een voorleeskwartiertje het heerlijkste moment van de dag. Dan zat je te trillen en te
gnuiven en was je boordevol met grote emoties.
yjlJ MOESTEN daar deze week onwillekeurig gebied. Wij trokken naar de mond van de Vecht,
aan eiugdenken toen wij na bijna 700 jaar waar fier en massaal de torens van het Muider-
de wegen gingen, waai langs eens de graven van slot rijzen boven het weideland en wij weer hoor-
Holland mei statig gevolg hun paarden aan- den over de goede jaren en het kwade uur van
spoorden tot de diaf, optrekkend tegen de roven- graaf Floris de Vijfde, over Pieter Cornz. Hooft
de en brandstichtende aanranders van hun grond- en zijn Kring. Onze paarden, helaas slechts de
mechanische in de kop van de auto, brachten ons
ook naar het stille Medemblik, oudste der West-
friese steden, waar kasteel Radboud eveneens
herinnert aan die grote vorst van het graafschap
Holland. Muiderslot en kasteel Radboud, eens
indrukwekkende en schier onneembare water
burchten, twee van de weinige middeleeuwse
sterkten, die men nog in Noord-Holland bezit. Al
is er toch tussen beide burchten een verschil, een
die de poorters had verheven en de
contrast, dat ons leed deed en ons noopt straks macht van de adel ingetoomd, die
een woord van droefenis te schrijven. in West-Friesland de dijken ver-
c sterkte om land en volk te bescher-
Giaaf Plons bouwde meer versterkte punten. men tegen de watervloeden, stierf
Rondom Alkmaar, toen liggend op het eind van een onverdiende dood. Graaf Floris,
een door het mnerasrrphiprf uit dp richtinff Lim- door een bekend geschiedschrijver kers het stad- en poortrecht en bo-
een aoor net moerasgeoiea uit ae rienting um genaamd „Hollands edele gravc, den vcndien het muntrecht, waaruit
men komende zandrug, deed de graaf de kastelen goeden mensch, den verlichten blijkt dat hij het zeer goed met hen
Nieuwenburg, Middelburg en Eigenburg oprich- s^tsman d^n voorbereider van een X^vfel Toorts*" alleen DorlEchï
ten. Zij lagen in het randgebied van het graaf- dat muntrecht ten deel. Ook dit
schap en hadden ten doel de Westfriezen onder de Bijna was dit Muiderslot in hT
i i i j -r, i j i ij- ^ï.i/.^, Q0iiis.v3.ii gewest, graatscfiap eii ie~
duim te houden. Roof en brandstichting maakten vorige eeuw gesloopt. Het publiek ruimschoots gespeeld. Won-
aan het bestaan dezer burchten dra een eind. ooc derliike verhalen doen de ronde over
D u 1 L M W :c werd in 1825 voor afbraak aan- de strijd tegen de befaamde Grote
Behalve het Muiderslot en Radboud is het slot Pier en' het feest, dat Leicester hier
Assumburg bij Heemskerk hier slechts in tact ge- geooaen. Maar aai was veie jn op zyn zwerftochten door
bleven. Het enige Sterke Huis, dat zwijgend ge- vooraanstaanden in den lande te het Noorderkwartier aanrichtte,
tuigt van wat zich in die verre, vreemde Middel- bar. De nu nog bestaande Mui-
eeuwen afspeelde in ons gewest en dat waren Hprclotpnmmicsip wprH tnpn op- 1700 werd in de ridderzaal kerk ge-
dikwerf ruige, bloedige tonelen.... Wie van de derslotcommissie ™erd J°en ge h d Later vonden krijgsraad en
11 J t SÜcht o.a. door medewerking van schutterij er een onderdak. Tenslotte
graven, welke der ridders stieif een natuurlijke kwam het in verval. In de negen-
dood? Graaf Willem de Tweede, die in 1254 bij Jacob van Lennep. Koning WH- tiende eeuw liet men zich aan de
Alkmaar de Torenburg bouwde en de poorters lem I op de zaak attent gemaakt, „jg" galgen" ligg%hCkV1848dewer^en
vele rechten schonk, werd, op een strafexpeditie stak een spaak in het sloperrij- enkele bouwvallige torens en muur
bij Hoogwoud verdwaald door de Westfriezen wid Van 18g5 tot igog volgde ^X'w^
doodgeslagen. Willems vader Floris de Vierde Wmiratip Fn nu kin* van de Westfriese zeedijk....
kwam om door een verraderlijke daad tijdens een een §role lestauiatie. En nu Geiukkjg besloot het Rijk in 1889
tornooi te Clermont. De laffe wijze, waarop Floris staat daar het slot als een ju- ^°etnere^at4eerf3e
de Vijfde werd omgebracht is een ieder bekend, weel van Middeleeuwse kaste- ontsierd door oude huizen en een
En wat is tenslotte gebleven van het kasteel lenbouw, dat bv. dit jaar door vSeeiftens°oulTn nu" kan n?en
van de heren van Brederode, van het grote slot bij gnn nspn wprH bezocht bet overgrote deel van Floris' veste,
Egmond a. d. Hoef en het kasteel in Schagen? door een gracht °m™ng.dv zien zoals
Een ingevallen toren, opgemetselde fundamenten TTIJ KEREN TERUG naar het ver- rensen" kaMelen^de d&tedermu-
ziin hier het enige, dat de fantasie" Steunt bij Het deden als we de klopper-taten rëti geven een indruk van de kracht
J. .tij- j t i,vallen op de deur van kasteel Rad- Van het kasteel Eigenaardig in dit
peinzen over grootse feestdissen in de met kaar- boud aan de oostkant van het bij- beeld zijn de hoge vilrkantè schoor-
sen verlichte ridderzaal opgeluisterd met de zang kans lege haventje van Medemblik. stenen van het hoofdgebouw.
van een vedelaar, over op paarden dansenden ^Xw^ardlr leidde om do^r" dl Via het portaal komt ge in de
blinkende harnassen, schone jonkvrouwen en op- zalen, torens en kelders van het nog voormalige burchtzaal, deels nog ge-
bewaard gebleven en in het eind meubeId in imitatie oude stijl uit
der vorige eeuw uitstekend gerestau-
reerde deel van het slot, waarvan "e twintiger jaren toen het kanton-
de werkelijkegeschiedenis bekend gerecht hier zitting had. De 17 me-
is, sinds Floris de Vijfde het na de ter lange en 9 meter brede ridder
onderwerping der Westfriezen in
1287 bouwde als „dwangburcht". zaa' ls belaas zeer Pover ingericht.
Weer was het Melis Stoke, die in Bovendien is het merkwaardige hoog
zijn rijmkroniek sprak over de rijzende plafond aan het oog ont-
trokken door een afgedekt betonnen
Rondom de figuur van koning Rad-
wat doezelig worden, dan diende schap aangegaan met Philips de boud zijn talloze sagen verweven, zoldering er aangebracht toen bij
VU blntat hot wnfpr in een soort wekker aan het spit om Schone. Koning Edward van Enge- doch het is zeer onwaarschijnlijk, dat het begin van de oorlog Rembrandts
iltl KlUlol IICI ivuiei ui h te waarschuwen als het wild- land vertrouwde daarom zijn oude de Friese vorst dit Huis heeft ge- Nachtwacht en andere kostbare doe-
A braad gereed was. Staande bij de vriend Floris niet meer. De edelen sticht Mogelijk stond op deze pfek £acniwacni en anaere KosiDare doe
de helaas niet werkelijke geuren door hem Edward in handen te spe- Van het toen gebruikelijke ronde den opgeborgen. Waarom wordt die
LOTBEWAARDER Geuzebroek van het gebraden vlees in de neus len. Vast staat, dat men op dat mo- type. Daarvan is in elk geval niets lelijke zoldering niet verwijderd?
1 ontving ons op een stille middag en wjj dachten aan de feesten, die ment er niet aan dacht de graaf te teruggevonden. Het slot van Floris waarnm „nit hpoi «ut ka«f»pi mpt
in het Muiderslot toen de zware eens de zeventiende eeuwse bewo- doden. Het plan voor de ontvoering kwam sterk overeen met zijn kasteel aarom OOK ,s neel au Kas"''eel
deur van de vierkante brugpoort ners hier hielden en waarover lekte uit. Het volk van West-Fries- aan de Vecht. Komt men' de brug z,Jn fraaie ruimten, waarvan er een
achter ons was dichtgevallen. Hij een kroniekschrijver gewaagt met land (van vijand vriend geworden), van Radboud over, dan ziet ge nog dienst doet als lokaal voor een
bracht ons in de grote ridderzaal, de woorden: „Men leefde er met de Kennemers en de Waterlanders de opgemetselde fundamenten, die avondtekenschooi, naar zelfs eens een
i i. i I. 1 n 1irt 1 inrtönPnt Jnn l/iiorö TY10 O L' T D n 7inn at\ Am rfenof nOP V* «4 v. J
zeer fraaie huizen en gevels, die
jammer genoeg aan verwaarlozing
en verval zijn overgeleverd. En dat
moet toch eigenlijk ook het goede
Westfriese hart leed, veel leed
doen
DE GESCHIEDENIS van de be
roemde Abdij bij Egmond en die
van het Slot op de Hoef van de he
ren Van Egmond is nauw met elkaar
verbonden. Nadat eerst een waar
schijnlijk houten gebouw aan de
Hoef was opgericht, bouwde Wouter
van Egmond er zijn stenen slot.
Stropende Westfriezen staken het in
brand. Weer werd het opgebouwd,
doch had een zeer wisselvallig be
staan. Omstreeks 1800 werd het
resterende deel van het vervallen
slot afgebroken. Tot in de dertiger
jaren de fundamenten van het in
1325 gestichte kasteel, alsmede die
van het rondeel, eens door Wouter-
gebouwd, werden gevonden en deels
opgebouwd. De grachten zijn uitge
diept en nu kan men zich een dui
delijk beeld vormen van deze voor
malige kastelen. Doch waar in 1573
de Abdij ten onder ging, ontstond in
deze eeuw een nieuwe Abdij. Het
Slot op de Hoef herrees niet meer
Dit bedenkende blijkt opnieuw de
energie van de geest, van het boven
aardse groter veerkracht te bezit
ten, dan het zuiver aardse
Assumburg tenslotte bij Heems
kerk. waar thans jaarlijks 15.000
De Oostelijke van de beide nog resterende hoektorens
van het Slot in Schagen, waarin sinds enige tijd door de
Vereniging „Oud Schagen" een streekmuseum is ingericht.
Het kasteel werd in het begin van de vijftiende eeuw
gebouwd door Willem, bastaardzoon van hertog Albrecht
van Beieren, en was het middelpunt van de heerlijkheid
Schagen. Het slot bleef vele eeuwen door in stand doch
werd in opdracht van de toen in België wonende
eigenaars in 1820 gesloopt. Vele archiefstukken, schilde
rijen en andere delen van het interieur verdwenen over
de grens
windende jachtpartijen.
„„w.v BS gr
evenals het gehele kasteel ingericht goeden sier, men danste en kuste maakten zich op om hun graaf „der het vierkante poortgebouw en de
in zeventiende eeuwse stijl, waar- en men klonk er met Rijnschen keerlen god" te bevrijdèn. De edelen daarmede door muren verbonden caienouaer zijn tenten opsloeg (nota
mee de sfeer wordt benaderd van Roemer en Fransche Fluit aan de voelden zich bedreigd. Hun gevan- ronde hoektorens aan weerszijden bene in de Ridderzaal!!) niet in
de tijd toen Hooft het slot bewoon- overvloedige disch. Lachend, zin- gene zou beter bewaard zijn op het aanduiden. gericht als bv. het Muiderslot. op-
de. Öe dichter Hooft en graaf Flo- gend, dansend won men zich de on- nabije slot Cronenburgh. Op 27 Juni t
ris de Vijfde zijn de grote figuren, sterflijkheid. Hier kende men het onderweg daarheen zagen zij hun .^aai j?''or^ heer Hugo van aat net weer iets van zijn oufle
raaimnntpn die de oohoim Hpr wellevenskunst wee versricrd door het volk en Van Assenaeitt __aan als alotvoqgd o£ waardigheid terugkrijgt? Ons dunkt,
de historische raakpunten, die de geheim der „wellevenskunst. weg versperd door het volk en Van Kastelein wérd ook de zore -
geschiedenis van dit Huis voor de via een wenteltrap in de Ooster- Velsen stak de op zijn paard ge- Xpiféouwd voor het. nieuw nnlf dat deze zaak eens mct Srote ernst
bezoeker doen herleven, Deze.nd- toren .betraden we de studeerkamer bonden graaf neerrichtewat^chapvandeV^ Noo?- om^r ogen moet worden gezien. Er
derzaal, waarin eens Hooft, de plaag- van Hooft, die in de eerste helft der
zieke Huygens en de diepernstige zeventiende eeuw het slot als Drost
Vondel onder de indruk kwamen Van Muiden en Baljuw van Gooiland
van de charme van Maria Tessel- bewoonde. Hier in deze ronde kamer
schade en de zang van Francisca vond de zoon van een van Amster-
Duarte, deze plaats, waar ook nu dams burgemeesteren de sfeer en de
weer culturele manifestaties plaats rust om met de ganzepen zijn lief-
vinden (declameerde Jan Musch er lijke dichtregelen en historische stu-
dezer dagen niet ter ere van ome dies op papier te zetten, staande aan
Jan van Zutfen?), vormt met de zijn hoge lessenaar.
RStSr ffi sleTdaflater w« o„ „p
Floris weid vereroot en versterkt, Jes. waar eens ook de Drost heeft
waardoor rfe hérrht Het thans nog Et ten dromen en zagen door de glas-
bestaande alnzien kreeg in-(oorf ruitjes het stille gele riet in
De. taande aanzien kreeg. slotgracht beneden ons. Vyf schapen
beschermervan het kasteel en al liepen achter elkaar aan de overzijde
hp IE kJ? nn hpvat neem- op de groene wallen van Mrnden en
de ons bii een liter bezo'ek Se daarachter lap grijs de zee onder de
dichtregels van mIhs Stoke. welke ^ej^ermistje ondergaande
Een van Hollands grootste graven, der Koggen.
zijn in Medemblik voorts nog andere
huis'^van de*uVéchtsë'bisschoppen wij nauwelijks konden geloven, dat het
groot maakte: werkelijkheid was.
„Si voeren te Muden niette Grave" IT jg N^j dg j<arlierj waar graaf
"iinaJ"ise.' hi '"et slen® „7"®,, IJ Floris werd opgesloten door de
Hadde ghecocht ende doen maken opslandige edellieden nadat zij hem
Hoewel vele historici het stichten tijdens de jacht hadden overmees-
van het slot practisch geheel aan terd. Met de slotbewaarder waren
Floris toeschrijven, bestaat er een we naar de Floriskamer geklom-
Ujst met namen van slotvoogden, men in de Westertoren. Een kamer,
die teruggaat tot 1204. De juistheid afgesloten door een zware deur,
hiervan, aldus Ton Koot; is een waar de graaf, gevangene in zijn
zaak, die wij nog zullen onderzoe- eigen kasteel nu, zich met angst en
ken. Vast staat, dat er in die jaren woede moet hebben afgevraagd, wat
op dezelfde plaats (rechteroever van de heren Van Woerden, Van Aem-
de Vecht en dus nog net op het stel en Van Velsen met hem voor
gebied van het bisdom 'Utrecht) een zouden hebben. Weinig goeds, dat
tolhuis stond, dat versterkt werd stond wel vast. Had Van Woerden
teeen de aanvallen van stropende hem bij de gevangenneming met
Kennemers. bitter toegevoegd:
Wist u, zo merkte de Slotvoogd ,Uuie hoghe spronghe syn ghedaen:
op. dat het Muiderslot niet op palen, Gbi ne suit niet meerder voeren
maar op een kleiplaat is gebouwd? drjuen heer meester ghi moet
Of die klei daarheen is gebracht of buven 0nse ghevangen
ter plaatse lag, dient ook nog te T T„ t„
Worden uitgezocht. Dat was op 23 Juni 1296. In Ja-
In de keuken zagen we bij de nuari had Floris een bondgenoot-
schouw het ijzeren braadspit. Mocht
de kok door de warmte van het vuur Voorop roden.
Dit is de zg. Floriskamer in het Muiderslot, waar de graaf de laatste vier dagen van zijn leven vertoefde. Op de
achtergrond de toegang tot een wenteltrap, die met een zware deur wordt afgesloten.
Zoekend naar „het spook" in de
onderaardse gewelven van het slot
Assumburg.
jongeren op hun trektocht een ro
mantisch onderdak vinden, was in
het laatst der 13e eeuw een ver
sterkte hoeve. Het werd langzaam
het kasteel van de huidige grootte,
dat van 1328 tot in de zeventiende
eeuw behoorde aan het geslacht
Van Assendelft en heeft een be
langrijke rol gespeeld in het leven
van Midden-Kennemerland.
Het kasteel, dat van zijn oude
bosgebied is beroofd en met zijn
torens wat nors oprijst uit het don
kere grachtwater heeft op een don
kere, winderige najaarsdag zeker
iets spookachtigs. Dor herfstblad rit
selt om je heen, naargeestig loeren
de gaten in het vervallen koetshuis
en vreemd kil klotst het water er
dan onder de stenen boogbrug
Op de binnenplaats treft men nog
de oude „vierschaar", waar de bal-
juwen van Assendelft recht spraken
en ook het vonnis aan de gestraften
werd voltrokken. Sommigen werden
„mitten swaerde" gedoodAernt
Dirkxzoon werd „gebranteykent ende
een stuck van sijn oore gesneden"
alsmede voor „eewijg" uit het graaf
schap verbannen. Jeugdherbergva-
der Post maakte voor de jonge trek
kers deze Aernt tot „het spook" van
het slot, dat op zomeravonden nog
wel eens terugkeert om schrik te
brengen in de slaapzalen.
Doch als men ziet hoe een
paar kippen rustig van het plein
het marmeren kasteelportaal
binnen wandelen en ge het stem
metje hoort van een klein kind,
dat met een heerlijk oude pop
naar moeder komt, weet ge dat
dit de nu goede werkelijkheid
is en de spoken zich wel voor
altijd in de donkere kelderruim
ten hebben teruggetrokken
