„Windwijzer" tien jaar ouder dan
jubilerend K.N.M.I.
Reepte
De Waterstaat nam het initiatief tot
stichting van Observatorium
Instrumentarium werd vrijwel
ieder jaar uitgebreid
Wat de theaters brengen
„De Meid" door het
gouden Tavenu
TESO: twee diensten
Fa. J. Beemsierboer
Wat een vergeeld album ons vertelde
Uit de raadsportefeuille
C. van der Sterr:
eerste opzichter
WITTE
„Meisjes van de grote stad"
TIVOLI
„Sergeant Friederike"
Keizerstraat 15 Tel. 2626
Bezichtiging van nieuwe
Prins Bernhardschool
plaatsen van een zelfregistrerend peil-
werktuig. De werkzaamheden, waar
mee reeds in Juli 1846 een begin werd
gemaakt, kwamen op 12 September
1850 gereed. Van die dag af konden
de niveau-verschillen van het zeewa
ter nauwkeurig worden bijgehouden.
Zo werden in de periode voor 31
Januari 1854 nog verscheidene aanvul
lingen en verbeteringen in het instru
mentarium aangebracht. Geen wonder,
dat het Helderse observatorium van
meet af aan een der hoofdstations
van het KNMI is geweest. Ook thans
nog behoort „Meteo Den Helder" tot
de voornaamste inlichtingenbronnen
van „De Bilt".
OP ONZE TAFEL LIGT een fraai „Album der bezoekers van het
Meteorologisch Observatorium te Helder", een keurig gebonden
boekwerk, verguld-op-snee, een tikkeltje vergeeld weliswaar, maar
toch nog bijzonder duidelijk leesbaar. Met een fijne hand geschreven
etaat op de eerste pagina het volgende: „Anno 1843. In het Observa
torium te Helder, gelegen op 52° 57' 42" Noorderbreedte en 0° 8' 14'
bewesten de Meridiaan, gaande over de Westertoren van Amsterdam,
zijn onder leiding van den Opzichten- van den Waterstaat C. van der
Sterr, en onder medewerking der Heeren Hoofdingenieur en Inge
nieurs van den Waterstaat, in de maand Julij 1843 de navolgende werk
tuigen geplaatst: eene kwik-barometer, eene psychrometer, eene
maxima- en minima-thermometer, eene regenmeter en eene uitdam-
pingsmeter."
Meer dan honderd jaar oud is deze
tekening van de „Windwijzer", die
toen wel voor de bewoners van de
Oude Helder een centrum van ge
heimzinnige verrichtingen moet zijn
geweest.
Toen naderde een ander werk zijn
voltooiinghet maken van een put,
door middel van buizen in verbinding
staande met het Marsdiep, voor het
Vanavond brengt „Tavenu" ter gele
genheid van het vijftigjarig bestaan een
oud stuk van Herman F.eyermans ten
tonele, „De Meid" genaamd, onder re
gie van de heer P. Fiege uit Velsen.
Door omstandigheden van financiële
aard moest ditmaal van een officiële
viering worden afgezien. In de loop van
de avond zal echter de gelegenheid tot
gelukwensen worden geboden.
Onvoorziene omstandigheden voorbe
houden voert de TESO ook vandaag
weer twee diensten naar en van Texel
uit. De vertrektijden zijn, zowel van
Oudeschild als van Den Helder, twaalf
uur en twee uur.
De agenda voor de Dinsdagavond te
houden raadsvergadering is inmiddels
uitgebreid tot veertig punten. Eén der
voorstellen heeft betrekking op de
voorgenomen bouw van dertig etage
woningen, door de heer S. Dobber te
Purmerend.
Voorgesteld wordt, een terrein aan
de Spuistraat te verkopen aan de R.K.
Spaarbank „Sint Antonius van Padua",
die ter plaatse drie woonhuizen wil
bouwen.
Een ander voorstel betreft een grond-
transactie in verband met de bouw van
vier woningen aan de Brouwerstraat.
Deze woningen worden in opdracht van
drie particulieren gebouwd door de
aannemer A. Cuperus te Den Helder.
Ter voorziening in de vacature vap
de heer J. van Es stellen B. en W. voor,
de heer M. Slof te Langezwaag te be
noemen tot onderwijzer aan de open
bare lagere school nr. 14 (Weststraat).
Een crediet van f 2350 wordt gevraagd
voor het aanleggen van een proefveld
bij de gemeentelijke Lagere Landbouw
school te Julianadorp.
Zo ziet de Windwijzer er tegenwoordig uit. Het vaantje wijst naar de
koude hoek, die ons naast de ijspret ook vele ongemakken brengt.
J-JET IS AARDIG van deze feiten
kennis te nemen, nu het honderd
jarig bestaan van het Koninklijk Ne
derlands Meteorologisch Instituut te
De Bilt wordt gevierd. Wij wijdden
reeds een artikel aan deze uitermate
nuttige instelling, die op initiatief van
Koning Willem II werd gesticht op
31 Januari 1854. De wereldberoemde
professor Buijs Ballot een straat in
Den Helder is naar hem genoemd
werd er directeur van.
Ten onrechte zou men kunnen ver
onderstellen, dat het Meteorologisch
Observatorium te Den Helder pas
werd gevestigd na de oprichting van
het KNMI, maar uit de aanhef blijkt
reeds, dat onze „Windwijzer" nog
ruim 10 jaar ouder is. Het was toen
nog een Waterstaats-aangelegenheid,
die in de hoogste kringen veel be
langstelling trok. Het album vermeldt
de namen en handtekeningen van tal
loze autoriteiten, waaronder buiten
landse deskundigen.
De man, die met grote zorgvuldig
heid het boek heeft bijgehouden, no
teerde telkens trouw, wanneer de in
ventaris werd uitgebreid. Zo werd
in de maand Juni 1845 het „zelfregi-
strerende windrichtingwijzende werk-
Het bezoekersboek van de Wind
wijzer bevat de namen en hand
tekeningen van vele hooggeplaat
ste personen. Op 11 Juli 1854:
Prins Willem van Oranje, luite
nant ter zee der tweede klasse,
te 's-Gravenhage. Op 11 Juni 1861:
S. van Heemstra, minister van
Binnenlandse Zaken, te 's-Gra-
venhage. Op 11 September 1861:
W. J. C. van Katttendijke, minis
ter van Marine, te 's-Gravenhage.
Op 15 September 1870: Prins Hen
drik der Nederlanden, luitenant
admiraal, woonplaats 's-Graven
hage. Op 11 Juli 1878: Prins Oscdr
van Zweden, adelborst bij de
Zweedse marine. En nog vele
anderen
tuig gemaakt en geplaatst". Dat is
vermoedelijk de omvangrijke windwij
zer geweest, waaraan het observato
rium zijn nog altijd geldende bijnaam
„De Windwijzer" te danken heeft. Een
uit 1845 daterende tekening, die wij
hierbij afdrukken, geeft een beeld van
de toenmalige situatie.
In Juni 1846 werd aan de Zuidzijde
van het woonhuis een psychrometer
geplaatst, „teneinde ook aan die kant
de dampdrukking en betrekkelijke
vochtigheid op te nemen". Aan dezelf
de zijde werd in April 1847 een maxi
mum- en minimum-thermometer aan
gebracht. Eind 1849 werd in een kast
op de Zeedijk een zelfregistrerende
winddrukmeter opgesteld.
(Advertentie, Xng. Med.)
In de Witte-bioscoop wordt tot en
met Maandagavond de aandacht ge
vraagd voor de Amerikaanse film
„Meisjes van de grote stad", een boei
end verhaal van misdaad. Men moet
zich niet blind staren op de titel, want
deze rolprent had voor het zelfde geld
„Jongens van de grote stad" kunnen
heten, of, als ge wilt: „Hoe vang ik een
moordenaar".
De titel doet er dus niets toe. Er is
sprake van een viertal jonge mensen,
die hogere idealen hebben dan de slop
pen waarin zij leven. De kansen voor
hen zijn gering en zij dreigen zelfs ge
heel verloren te gaan, wanneer hun de
moord op een oude, blinde man in de
schoenen schijnt te worden geschoven.
De wijze, waarop dit onderwerp in
beeld is gebracht, laat weinig te wen
sen over. Doch wellicht had men een
even knappe geschiedenis kunnen ma
ken zonder juist kleine prikkelende
fragmenten en enkele allesbehalve
„menselijke" scènes. Nochtans bewon
dering voor het spel van een zestal
jeugdige Amerikanen van wie Jaclynne
Green uitmuntte als de „lelijke" Vera.
„Sergeant Friederike", geannonceerd
als een muzikaal blijspel, is weer een
bewijs van de liefde, die onze Ooster
buren voor de operette koesteren. Frie
derike is een meisje met jongensallures
en haalt in het begin allerlei streken
uit zoals Pietje Bell ten onzent. Vooral
haar belevenissen in de kostschool le
veren menige grappige scène. De pret
begint pas goed als „Fritz" terecht
komt bij de „Sonnenschein Armée",
een super-leger, waarin de mannen een
sprookjesachtige verzorging genieten.
In de kazerne ontmoet zij opnieuw de
man, die reeds op kostschool haar pad
had gekruist. Maar Friederike blijft in
haar rol van sergeant en dat brengt
allerlei verwikkelingen mee. Een bij
zonder komische situatie ontstaat als
de familie komt opdagen van de man,
die zijn papieren aan Friederike over
deed. Dan snelt de film naar het einde,
het meisje Friederike (Liselotte Pul
ver in de arraren van kapitein Henry
(Albert Lieven Deze onder regie van
Geza von Bolvary vervaardigde aar
dige Duitse film wordt tot en met
Maandagavond in het Tivoli-theater
vertoond.
2 JAAR VERZEKERD TEGEN VERLIES EN DIEFSTAL
(Advertentie, Ing. Med.)
De nieuwe Prins Bernhardschool aan
de Lombokstraat, de school voor voort
gezet gewoon lager onderwijs van de
vereniging „Laat de Kinderkens tot Mij
Komen", die vanmiddag om half drie
officieel wordt geopend door burge
meester mr G. D. Rehorst, kan van
avond tussen zeven en negen uur wor
den bezichtigd door de ouders der
leerlingen en verdere belangstellenden.
:.::V ■-
',v v
HMMBMHHMWBBBMMHëlHIBMewTlWihfinii
„hsprvaicren In het midden de heer A.
Een kijkje in het domein v"n. u n een ba rograaf, die binnenkort
Tabeling bij een der oudste^^vangeTrechts9 de' heer Dijkshoorn
door een modern exemplaar. ^^ZrJeter.
WIJNJA
HET zou te ver voeren, dit
stukje op te dragen aan
de heer H. Wijnja uit Huis
duinen, die gistermiddag
schaatskampioen is gewor
den van het Helderse ge-
meentepersoneel, maar wel
wil Gradus zijn grote be
wondering voor hem uit
spreken. Deze man, vrien
den, snelt als een razende
over het ijs, zo hard, dat
zelfs politieman R einders
hem niet kon bijhouden!
Het was gezellig rond de
Singel. Er was sfeer en
zelfs was er een versterker,
die op kundige wijze door
de heer G. Heeringa werd
bediend. Er waren ook vrij
veel toeschouwers, want op
het laatste moment was
nog afgekomen, dat
het personeel, dat niet mee
reed, van half vier af
mocht gaan kijken. Alles
zat mee; alleen het ijs was
niet zo best. doch daarvan
heeft men zich weinig aan
getrokken.
Bij de dames is mej.
Slikker als eerste geëindigd.
Hulde voor haar, en ook
voor mej. Geerlings (2) en
mej. Joons (3). In de heren-
„junioren"-klasse was de
eerste plaats voor Reinders,
en na hem kwamen in deze
tijdritten: 2. Doeksen, 3.
Vos, 4. Groot, 5. Sikkink.
Als ge het nog niet wist:
dit vijftal maakt deel uit
van het Helderse politie
korps, dat dus wel bijzon
der goed voor de dag kwam!
In de seniorenklasse (he
ren boven de zes en dertig
jaar) zegevierde dus Wijn-
ja. Hem is reeds de uiterste
lof toegezwaaid. Achter
hem werden geplaatst: 2.
Brandsma, 3. Haisma, 4.
Jongman en 5. Groeneveld.
Daarmee was men niet te
vreden, want men wenste
nog uitgemaakt te zien, wie
sneller zou zijn: Reinders
of Wijnja. Ge wéét het al:
de heer Wijnja bleef de
baas, maar niet dan na
hevige en schone strijd.
Overigens dient uw Gra
dus ook de heer Haisma met
ere te noemen; deze pres
teerde het. als oudste deel
nemer, beslag te leggen op
de derde prijs; geen klei
nigheid! Men had voorts
een prijs voor de „grootste"
pechvogel; die was voor de
heer Draaijer, die zonder
deze pech onbetwist in de
ere-prij-.en zou zijn gevallen
Om ongeveer zes uur
heeft weth. J. J. Landmna
op het gemeentehuis de
prijzen uitgereikt, welke
met gulheid aan het organi
serende ..Comité Sportbeoe
fening Gemeentepersoneel
waren geschonken. De heer
Landman sprak in de geest
van de vorige spreker, de
heer Heringa. Beiden wezen
op de zeer belangrijke ach
tergrond: de saamhorigheid
onder het gemeentenerso-
neel te bevorderen. En dat
bereikt men inderdaad
mede door dergelijke con
tacten. daarvan is ook uw
stukjesschrijver overtuigd.
VISBUITRT
He speeltuinvereniging „Vis-
buurt" schijnt nog kaar
ten over te hebben voor
haar feestavond, die op
Maandag 8 Februari in Ca
sino wordt gegeven. Men
verzekerde Gradus. dat er
een aardig programma
wordt gebracht, verzorgd
door het cabaretgezelschap
AMSTERDAM
Qnlangs vertelde uw stuk
jesschrijver over de lan
delijke spelregeltest voor
voetbalscheidsrechters. Men
zal zich herinneren, dat na
veel spanning de strijd tus
sen Schagen, Den Helder en
Alkmaar door de Schage-
naars werd gewonnen. De
zer dagen kwamen zij uit
tegen Amsterdam, dat had
gezegevierd over Haarlem
en Zaandam.
Vrienden, de Amsterdam
mers hebben wederom aan
het langste eind getrokken.
Schagen werd met 207 te
gen 194 punten verslagen.
De hoofdstedelingen waren
daarmee kampioen van
Noord-Holland. Voor hen
betekent thans de volgende
stap een ontmoeting met de
kampioen van Zuid-Holland,
's-Gravenhage.
Dat deze spelregeltest-
wedstrijden in de smaak
vallen, is bewezen, nu is be
sloten, dat de finale door
de radio wordt uitgezonden.
Men fluisterde Gradus in
het oor, dat het publiek die
avond (wanneer is nog niet
bekend) maar eens goed
moet luisteren. Men zou er,
zei deze zegsman, véél van
kunnen leren....
Deze zegsman is scheids
rechter.
IJSPRET
Van de week is al bericht,
dat Watervogels. onze
plaatselijke vierde klasser,
voor leden en donateurs
schaatswedstrijden organi
seert, die Zondag hun be
slag moeten krijgen. Om
tien uur begint de strijd
voor junioren en adspiran-
ten. om twee uur voor de
senioren. En het geheel, zo
weet Gradus nu. vindt
plaats op de Singel.
SCHAATSEN
Qok de Werf-, Sport- en
Ontspanningsvereniging
organiseert voor haar leden
sahaatswedstrijderu; van
middag om half drie, op de
Singel-baan, waar gisteren
het personeel van de ge
meente op de ijzers zijn
vaardigheid heeft getoond.
Naar Gradus vernam, ligt
het in de bedoeling, deze
middag tevens een wed
strijd in schoonrijden te
houden. Dat zou een attrac
tie op zichzélf zijn!
DIEREN
J-Joewel gij, waarde Gradi-
anen, natuurlijk reeds
uw beste beentje hebt vóór-
gezet, dient toch nog even
de aandacht te worden ge
vestigd op de vogels en de
dieren. Zij hebben, nu het
zo bar koud is, onze war
me, verwarmende belang
stelling nodig. Er moet wat
te drinken zijn en te eten;
doet uw plicht.
OPGERICHT
£)e oprichting van de Per
soneelsvereniging Ma
rine Vliegkamp De Kooy,
enige tijd geleden in voor
bereiding gemeld, is thans
definitief. De officiële da
tum van oprichting is 12
Januari 1954. De vereniging
bestaat uit leden van het
militaire- en burger-perso
neel, werkzaam bij het Ma
rine Luchtvaart Technisch
Bedrijf, het Bureau Coördi
nator voor Mag. Aangel.,
het Magazijn voor Lucht
vaartartikelen, het Marine
Wakerskorps en de BA_B.
O.V.
Men berichtte Gradus, dat
de heer L. den Haan Jr.
voorzitter is, en de heer A.
B. Wapperom secretaris.
Met een gevel van de in aanbouw zijnde Rijks HBS als
achtergrond spelen deze vier kinderen, stevig ingepakt
tegen de koude, hun spel. Zij doen zo maar wat en zijn
nochtans hevig geïnteresseerd. En straks zullen zij ineens
opstappen en niet minder intensief het ijsgenoegen gaan
beleven. Zij hebben tóch niets om handen...
