Een tornado raasde over Florida In enkele seconden werd een grillige weg des doods door Geneva getrokken ANTONKARAS MAG GEEN WIJN VERKOPEN Twaalfhonderd belastingen in het Ptolemaëische Egypte Radar, vliegtuigen, olie en brandbommen in de strijd tegen wervelwinden RAMPEN die de mensheid troffen (III) Belastingdruk2000 jaar geleden Sinds 1900 alleen al in de FS 15000 doden Op het spoor der verwoesting Enige merkwaardige ontsnappingen Maar de verdediging is paraat DE grote snelheid, waarmee wervel winden zich bewegen van tachtig tot'honderdtachtig kilometer per uur en hun onberekenbare weg, maakt een verdediging uiterst moeilijk. Van tor nado's kan men nimmer zeker zijn, want zij beschrijven de vreemdste ba nen, keren terug en maken cirkels. Van één ding kan men echter altijd zeker zijn: zij draaien als de wijzers van de klok. Het is die draaiing, die de wer velwinden zo gevaarlijk maakt, want de buitenranden van de zuigtrechters hebben een snelheid van zeshonderd tot achthonderd kilometer per uur en dat verklaart hoe het komt, dat wervelwin den zulke enorme verwoestingen kun nen aanrichten. De verdediging is ech ter paraat. In Amerika is men de oor log tegen de wervelwinden in 1924 al begonnen met plaatselijke orkaanwach- ten. In 1934 stichtte de Pan American Airways de befaamde orkaanwacht, die de hele Caraïbische zee bereikte met een net van radiozenders. De Ameri kaanse kustwacht zendt vliegtuigen en schepen uit om naderende wervelwin den te melden. Vóór de oorlog zond men oorlogsschepen uit om met kanon vuur de zuigtrechters van wervelstor men stuk te schieten. Theoretisch is dat mogelijk, mits men de granaat precies in het hart van de wervelwind kan doen ontploffen. Maar helaas is dat niet Vermogens door fiscus opgesoupeerd H°E, werden de daarvoor noodzake lijke bedragen bijeengebracht? De opbrengst van de zoutmijnen en steen groeven, tol- en marktrechten en de reeds genoemde hoofdelijke omslag dekten de behoefte aan daggelden. Andere uitgaven werden volgens een vernuftig bedacht systeem bijeenge bracht. De staat schafte zich bijvoor beeld een oorlogsvloot aan op de vol gende wijze: hij zorgde voor een scheepsromp, een burger of een groop burgers moesten dan uit hun ver mogen zorgen, dat het schip zee waardig werd gemaakt. In rui] daar voor kreeg de betrokken burger ''et commando, maar hij was voor de toe stand van het schip aan de staat i ;- kenschap verschuldigd. Op dezelfde wijze werden de openbare feesten en theateropvoeringen, de uitrusting en de verblijfskosten van de deelnemers aan de nationale feestspelen van de Grieken, het onderhoud van ue gymnasia bekostigd. Een inkomsten belasting werd in geval van oorlog geheven en wel dekte de staat zijn geldbehoefte in een ommezien zoda nig, dat hij het benodigde bedrag bij vooruitbetaling de 300 rijkste burgers oplegde. Op deze wijze werden hele vermogens door belastingen opgesou peerd en er vormden zich tenslotte zogenaamde belastingcorporaties in de kringen der betrokenen. ZATERDAG 27 FEBRUARI 1954 ifER IS EEN STORMWAARSCHUWING GEGEVEN" zei Louis Overton, de directeur van het nieuwe, in aanbouw zijnde hotel in Geneva, Florida, op deze Septemberdag in 1928. „Het moet al hard waaien als Je zaak tegen de grond gaat...." zei Roy Baden, een van de opzichters. „Ik ben er niet gerust op" zei Overton, „met die wervelwinden valt niet te spotten. Jullie komen uit het Noorden en weet niets van die dingen af, maar ik heb mijn leven lang in Florida gewoond en ik kan je zeggen, dat er niet mee te spot- jen valtat moeten de mensen dan doen?'' vroeg Baden. „Vluchten en dekking zoeken, als die zwarte slurf van de wervelwind op je afkamt, plat gaan liggen en je aan iets stevigs vastgrijpen...." „We zullen er om denken! zei Baden. Weinig kon hij vermoeden, hoe de raad van Overton hem een uur later te pas zou komen. Op straat gekomen zag Overton hoe winkeliers de grote stormvaste luiken voor },Un ramen aanbrachten. Hier en daar spoedden mannen met oliejassen aan en zuidwesters op, de gele band met orkaanwacht om de arm, zich naar hun verzamelpunten. „Ze nemen geen risico" dacht Over ton en reed naar de strandboulevard. Er was niets tc zien, dan een onbetekenend wolkje aan de horizon. He zee zond nog onvermoeid haar azuurblauwe rollers het witte strand op, maar het strand was al ver laten. De horizon werd nu donkerder. Het was plotseling of er een siddering door de natuur ging. Vogels brijsten en vlogen op. Toen werd het stil. In de verte klonk een dof gerommel als van een aanrollend tankleger, dat snel en met oorverdovend lawaai naderbij kwam. De zee kreeg een loodblauwe kleur en plotseling was er een windstoot, waarin de palmen aan de boulevards zwiepten en bogen. Krakend viel een oude boom om. En plotseling was de wervelwind daar. Overton zag de warrelende massa aankomen, maar hij bleef staan met zijn auto, omdat hij er toch zo ver van verwijderd was. Niettemin huilde de wind over de hele breedte zover hij kon zien, van het strand. Ramen en deuren klapperden, hier en daar rinkelde glas. Felle windstoten gierden over het strand pLOTSELUVG was het alsof een homtapijt gelegd werd en de hele stad achter hem in puin viel. Onmiddellijk daarna ging de wind wat liggen. Overton liet zijn auto staan en holde de hoofdstraat in. Wat hij daar zag leek hem een secon de een heeld uit een boze droom. Wat even tevoren een drukke winkelstraat met hotels en pensions was geweest, was nu een massa puin. De straat was be dekt met een laag glasscherven en puin. Stofwolken en wolken kalk stegen op. En pas nu steeg een eindeloos gekerm op. Het was niet te zeggen, waar dit vandaan kwam. Overton had het gevoel, dat het gekerm hem overal omgaf, dat het ongrijpbaar uit de puinhopen opsteeg en een seconde lang had hij de gruwelijke sensatie dat hij de enige overlevende was van de ramp, die in drie seconden een hele stad had weggevaagd. Maar dat bleek niet waar te zijn. Naar. mate de stofwolken optrokken, bleken er nog vele huizen en gebouwen te staan. Geheel willekeurig had de wervelwind zijn pad getrokken door de stad. QVERTON baande zich een weg door de troepen vastberaden helpers, hui lende vrouwen, door paniek geslagen mannen, krijsende kinderen en de sta pels puin. Hij wilde zien hoe het bij hem thuis was gesteld, met zijn vrouw en kinderen. Maar toen hij de straat inkwam, waar hij zijn bungalow had, zag hij, dat zijn huis er nog stond. Wel iswaar was het dak eraf gerukt, welis waar was er geen raam en geen deur meer in en flapperden de gordijnflar den naar buiten, maar zijn vrouw en kinderen zag hij al van verre staan. Ze hadden in de kelder een toevlucht ge vonden en waren er ongedeerd afgeko men. Maar zijn buurman was minder gelukkig geweest en de overburen ook. Bijna alle huizen in de straat waren weggevaagd .en de volgende dag besef te hij eerst, hoe gelukkig hij was ge weest, toen men alleen in zijn straat al honderdelf doden telde r)E WERVELWIND, die op deze Sep- temberdag Florida bestormd had, bleek een van de grootste catastrofes Een naderende wervelwind. (Van onze corespondent te Wenen) „AAN het wijnhuis „Zum Dritten Mann", ter attentie van de heer Anton Karas, Sievering/ Wenen, Oostenrijk" zo staat het adres op de vele brieven, die Toni Karas de laatste weken overal ontvangt. Vrien den uit de hele wereld leven met~ hem mee en spreken er hun veront waardiging over uit, dat de stad Wenen haar be roemde zoon niet eens een vergunning wil ge ven tot het openen van een restaurant. Het ont breekt niet aan voorstel len om de componist van de „Derde Man" over te halen naar En geland of Amerika te komen. Maar Toni Karas is nu eenmaal een oude iWeaner" en dol op zijn geboortestad. Ook al zijn er onder zijn post wel eens brieven, waarin staat„wegens overtre ding van paragraaf.... tot een geldboete van 1000 Schillings subs. acht dagen hechtenis veroor deeld.... daar zonder bedrijfsvergunning wijn uitgeschonken en gebra den kippetjes geres- veerdToni Karas is 1° langzamerhand vel het een en ander ge wend. „Ik krijg ze toch Wel, die vergunning", *egt hij, „anders sla ik de „Derde Man" kort jn klein". Ja, zo gaat het dus, als men „beroemd" wordt. Een gelukkig to-- val bracht de slechts in de „Heurigen" bekende citerspeler Toni Karas met zijn fascinerende Welodie op het witte doek en maakte zijn ge- schiedenis over de hele wereld bekend. Maar To ni Karas zag al spoedig n, dat hij op deze po pulariteit alleen peen •estaan kon opbouwen. Van het geld, dat hij met zijn getokkel bij eengebracht had, bouwde hij een luxe wijnlokaal en kreeg hiervoor ook, dit leek tenminste zo, een vergunning. Doch deze vergunning van 30 September 1953 was slechts verleend door het gemeentebestuur, dat zijn toestem ming o.a. als volgt mo tiveerde: „dat Anton Karas een in het buiten land zeer bekende fi guur is, die een grote kring vereerders bezit en Kort geleden speelde Toni Karas, de wereld beroemde Harry Lime- componist, nog met zijn citer voor de Engelse Koning en de Paus. Toen was zijn geboorteland trots op hem. Thans wei gert zfjn eigen stad, We nen, hem de vergunning wljp en „Backhendl" te verkopen. Morgen, zo dreigt men hem van overheidszijde, gaat hij de gevangenis in, als hfj niet een bijzondere gasten- kring aantrekt, die voor de bestaande zaken a priori niet in aanmer king komt". Maar de concurrentie dacht er anders ovc Nauwelijks had Karas zijn wijnhuis „Zum Drit ten Mann" op 1 Octoh - 1953 geopend, nauwelijk. waren inderdaad, zoals verwacht, uit de hele wereld gasten aangeko men, vaak zelfs in zul ke drommen, dat de „Derde Man" geen plaats genoeg meer had, of de vakgroep van Weense café- en restaurantbe drijven nam wraak Ze protesteerde bij het mi nisterie van Handel en Nijverheid tegen de toe wijzing van een vergun ning aan Toni Karas en bracht hierbij haar ver wondering tot uitdruk king, dat de populariteit van de heer Karas moeit dienen om een vergun ningsaanvrage te moti veren. „We hebben tal rijke populaire acteurs en voetballers", staat er in het protest, „als die allemaal, wanneer hun roem begint te verble ken, hun redding zien in het cafè-restaurantbe- drijf, dan kan men de wettelijke regeling wel opheffen.... Evenals het bezoek van zijn buiten landse concerten ver minderd is, zullen ook de gasten van Karas' wijnhuis op de duur wegblijven". Nu dit was duidelijke taal. En hét einde van deze moderne Harry Lime- variatie? Een proces, waarbij de rechter nu het laatste woord moet spreken. Voorlopig ver koopt Toni Karas nog zijn wijn en zijn „Back hendl", op grond van zijn eerste vergunning en 's avonds telt hij de strafbeschikkingen, die inmiddels zijn binnen gekomen en die hem met gevangenisstraf be dreigen, als hij niet ge hoorzaamt. Zodoende bestaan er voor de „Derde Man" in Sievering drie mogelijk heden: 1. intrekken van de vergunning2. alles kort en klein slaan; 3. Backhendl met wijn. Nummer drie smaakt in ieder geval het beste. Best mogelijk, dat de hoogste instanties -n Wenen voor deze conse quentie niet ontoegan e- lijk zullen zijn. Dat hoopt tenminste nog steeds de over zijn late roem geenszins verrukte Toni Karas. te hebben veroorzaakt, die men op dit gebied ooit had geboekstaafd. Vooral in het binnenland, verder van de zee, had men er niet op gerekend dat de wind zich zo sterk zou doen gevoelen. Maar Enterprise en Leesburg, Silver Springs en Gainesville, New Troye en Chatta- hoochee waren zwaar getroffen. Tot diep in Georgia toe had de wervelwind zijn verwoestend pad getrokken. En toen men na enkele dagen de balans kon opmaken, wist men dat er meer dan vierduizend mensen het leven hadden verloren hij een ramp, die nog altijd onvergetelijk is gebleven De wervelwind is de cycloon van de zeevaarders, de tai-foen van de Chinese en Japanse zeeën, de tornado van Spaans Amerika, de windhoos van onze streken. Meestal duurt zo'n tornado maar kort, maar soms ook wordt Flori da bij voorbeeld geteisterd door hoos na hoos, die de zee tot ongekende hoog te opzweept, die het verkeer volkomen verlamt en die alles met zich meevoert, wat niet met zware betonnen muren is verankerd. Roy Baden bijvoorbeeld werd bij de wervelwind van Geneva gered, doordat hij plat op de grond ging liggen en zich stevig vasthield aan een uit de grond uitstekende stalen balk, onderdeel van het hotel dat hij hielp bouwen. Toen hij opkeek nadat de wer velwind voorbij was, was die stalen balk alles wat er nog van het in aan bouw zijnde hotel was overgebleven. Zulke ervaringen zijn geen zeldzaam heid. Sinds het jaar 1900 hebben wer velwinden in de Verenigde Staten al leen al het leven van bijna vijftiendui zend mensen geëist. In geld omgere kend was de daarnaast aangerichte schade een milliarden-bedrag. In Oc- tober 1938 vielen drie tornado's tege lijk de stad Charleston aan in Zuid- Carolina. Eén nam zijn weg door het centrum, een fweede door het Zuidelijk deel en een derde door het Westelijk deel van de Stad. In twee minuten tijds richtten deze drie wervelwinden een schade van dertien millioen dollar aan en doodden zij drieëndertig mensen. Maar in 1884 richtte een front van zes tig wervelwinden zich op Florida en toen de zon die avond onderging had den tienduizend gezinnen hun woning verloren en hadden bijna duizend men sen de dood gevonden. Zeventien jaar later werd Galveston in Texas door een gecombineerde wervelwind met springvloed getroffen, waarbij vijfdui zend mensen het leven verloren £EN WERVELWIND is het resultaat van een verstoren van het evenwicht in de atmosfeer. Een laag hete lucht wordt overstroomd door een laag koude lucht. De warme lucht stijgt en de koude lucht daalt en daardoor begint de lucht in kolkende beweging te geraken. Een tornado lijkt op een afstand wel wat op de naderende slurf van een oli fant. Het geluid is even afschrikwek kend als het uiterlijk. Zo'n slurf is een dertig tot honderd meter in doorsnede en maakt een slingerende beweging. De lengte daarvan is van een halve tot twee kilometer en binnenin ruikt men Een windstoot op de boulevard van Miami. WEINIG rampen zijn zo af schrikwekkend in hun verschij ning als de wervelwind. Zowel Japan als India, China en Mid- den-Amerika zijn door derge lijke rampen, vaak in combina tie met een springvloed, getrof fen. Een halve eeuw geleden eiste een dergelijke combinatie in Texas vijfduizend doden en vorig jaar kwamen honderd veertig mensen om in een wer velwind, die het stadje Waco in Texas trof. Maar geen wervel wind trof wreder en onverwach ter, dan die welke op 12 Sept. 1928 Florida bestormde en die in drie seconden tijd meer dan vierduizend mensen doodde. een sterke gaslucht en ziet men vele bliksemflitsen heen en weer schieten. Hoe merkwaardig het ook mag klin ken, er zijn vele mensen, die door wer velstormen zijn gegrepen en het na kunnen vertellen. In Newburg, Alabama, naderde een wervelstorm een boerderij, waar de va der iedereen bevolen had plat te gaan liggen. Maar het jongste zoontje was ongehoorzaam en tot zijn ontzetting zag de vader hoe het kind door het raam werd weggezogen. Maar nog voor hij de deur uit kon snellen om het kind te redden, werd het door hetzelfde raam heen weer in de kamer gezet. In Min nesota zagen twee spoorwegarbeiders een wervelstorm naderen. Z(j grepen zich in liggende houding vast aan de uitstekende paal bij een seinhuis en toen zij opkeken was die paal net alles wat er van het seinhuis nog over was. Die zelfde wervelwind overviel vier andere spoorwegarbeiders op een lorrie. De mannen werden op de grasberm gewor pen maar de lorrie werd totaal ver nield. In Kirksville, Missouri, werd een dame door een wervelwind gegrepen en vier kilometer verder in een hoge hooi berg neergezet; zij beweerde hoger dan de kerktoren te zijn geweest en alleen bang te zijn geworden, toen een wit paard vlak bij haar meegevoerd werd, omdat zij vreesde dat het beangste dier haar zou trappen. In diezelfde plaats werd door die tornado het post kantoor geheel vernield, maar een schrijftafel werd opgenomen en meege voerd en tweehonderd meter verder neergezet: een inktfles stond nog recht op en er was geen druppel hit gemorst. Het radarbeeld van een tornado. dan een toeval, want hoe zal men een granaat zo precies kunnen afstellen? Maar sedert enkele jaren heeft men een ander systeem, dat grote beloften voor de toekomst in zich draagt. Men heeft de Atlantische Oceaan ingedeeld in vakken, die alle een letter en een nummer dragen, die plaats van oor sprong en richting van de tornado aan geven. Tal van vliegtuigen patrouilleren regelmatig zover uit de kust om tijdig te kunnen waarschuwen per radio als een wervelwind nadert. Radarapparaten maken het mogelijk om wervelwinden waar te nemen. Die vliegtuigen, vier motorige Boeings, zijn ware vliegende meteorologische laboratoria. Men moet het werk van deze mannen niet onder schatten, want ook als de machine de wervelwind slechts op een afstand na dert, krijgt het stoten alsof het temid den van ontploffende bommen vliegt. Men is er reeds in geslaagd het bin nenste van een wervelstorm te fotogra feren en men heeft een systeem om de wervelwinden boven zee uiteen te doen barsten met erin gespoten brandende olie of met aan valschermen omlaag ge worpen bundels brandbommen. Een hoge temperatuur, in het midden van de wervelstorm verwekt, doet deze in eenzakken als een mislukte pudding. Hoewel nog niet tegen alle eventualitei ten gewapend, is men er toch van over tuigd binnen enkele jaren een onfeil bare verdediging geschapen te hebben langs Amerika's Zuidoostkust tegen de wervelstormen. Reeds menen deskundi gen, dat grote rampen als de hiervoor beschrevene, tot de onwaarschijnlijkhe den behoren. Er> naar zij hopen zal ten minste in dat deel van de wereld bin nenkort een einde zijn gemaakt aan de terreur der wervelwinden, die al zoveel duizenden mensenlevens vergde in de •oop der jaren. (Van een medewerker) ZUCHTEND onder de druk van belastingen en accijnzen van allerlei soort Spreken wij wel eens van de „goede oude tijd", het gouden tijdperk der mensheid, toen er nog geen staatsapparaat was in de 'tegenwoórdige zin met zijn wijdvertakte bemoeiingen en plichten. Wij denken aan de Oud heid, waarvan wij ons uit de ge schiedenisles nog vaag herinneren, dat het oude Athene een grote af keer had van directe belastingen Inderdaad werden in het oude Griekenland de directe belastingen als hoofdelijke omslag geheven al leen opgelegd aan vreemdelingen en onderworpenenvoor de burgers be stonden er nóch inkomsten- nóch grondbelastingen. Alleen bij oorlogs gevaar werd dit principe tijdelijk buiten werking gesteld. Daarbij mag men echter niet vergeten, dat het hele staatsbestuur om zo te zeggen niets kostte, want daar bepaald werk 'en vrij man onwaardig was, kregen al leen de laagste ambtenaren een sa laris, als deze uitdrukking bij de geringe beloning van deze staats- slaven op zijn plaats is. De ambtena ren werden namelijk ieder jaar ver vangen, de president van de Attische republiek volgens een geraffineerd verzonnen systeem zelfs dagelijks. Ook het leger vereiste-geen hoge uit gaven, want de burgers moesten voor hun eigen kosten opkomen, als ze voor het vaderland gewapende dienst verrichtten. Pas na de invoering van de huurlingenlegers werd dit anders. De lasten van het Attische staats- huishouden, dat ons tegenwoordig als een voorbeeld van zuinigheid voor komt, kwamen echter van een geheel andere kant. Attika was het ideaal van de daggeldontvangers. Iedere dag incasseerden 5000 schepenen, die bij de thans nauwelijks meer in te den ken procedeerzucht van de Atheense burgers in niet minder dan 10 e- rechtshoven hun ambt uitoefenden, hun daggelden. Bovendien hadden alle meerderjarige burgers, die in de veertiendaagse volksvergaderingen zitting en stem hadden, recht op een vergoeding, terwijl zelfs uit de open bare kassen aan alle burgers de en- tréeprijzen voor het theater in pro centen van de gemiddelde dagver- dienste werden terugbetaald. Welge stelde lieden mochten hiervan geen afstand doen, om de democratische gelijkheid niet in gevaar te bren gen. Dat dit geweldige sommen ver slond, ligt voor de hand; men moet bedenken, dat bijvoorbeeld het Dio- nysos-theater 15.000 zitplaatsen had! Een afschrikwekkend voorbeeld geeft ook Egypte ten tijde van de Ptolemaeërs, dat niet minder dan 200 verschillende belastingen kende. De grondbelasting werd in koren gehe ven de staat had zich op deze wijze verzekerd van het graanmonopolie. Bovendien waren er echter speciale belastingen op wijn en op het houden van slaven, varkens, schapen, ezels, paarden, kamelen, er waren belastin gen op het bezit van een duiventil en een bijenkorf, op land- en huis bezit, op zout en op natron, er wa ren tolrechten en tenslotte een omzetbelasting van tien procentAl deze belastingen werden in geld ge heven. Geen wonder, dat hiervoor een geweldig ambtenarenapparaat nodig was, dat de staat moest ruïneren. De bevolking zuchtte onder de steeds toenemende last van de staatsheffin- gen, totdat tenslotte de belasting- schroef te vast was aangedraaid. De ongetemde woekering van de fis cale geesl verstikte ook hier het be drijfsleven en vernietigde de wel stand van de burgers.

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche Courant | 1954 | | pagina 7