IETS OVER GEZONDHEIDSLEER.
Russische gouvernement Minsk, in weinig uren 192 huizen in de
asch gelegd. Aan moedwillige brandstichting valt hier niet te
twijfelen, want reeds in den nacht te voren hadden de nachtwakers
onder de daken van verscheidene huizen brandende voorwerpen
gevonden, die onmiddclijk werden verwijderd, en vele waterputten,
in de nabijheid der plaats waar dc vlammen het eerst uitbraken,
waren met stroo digtgestopt.
De kosten der begrafenis van den heer Lincoln hebben bedragen
25,000 dollars; die van den president Ilarrisou beliepen 30,000
dollars, hoewel zij minder plegtig en iudrukwekkend was.
Vervolg).
ONZE WONINGEN.
„Het staat- aan ieder viensch met alle vlijt te letten
Waar dal hij naar de kunst zijn woning heeft te zetten,
Want zoo hij zich begeeft in ongezonde lucht
Weet dal zijn' korten tijd in haast daarhenen vlugt.
yam Beverwijk, 16G3.
Lucht ver vcvsching gaat niet zoo gemakkelijk en eenvoudig als vele wel
mecnen, die zich voorstellen dat do onzuivere stinkende lucht het vertrek
verlaat zoodra men ecu venster opent. Bij verschil in temperatuur is dit wel
het geval, doch hij gelijke temperatuur binnen en huilen het vertrek, zooals
zoo dikwijls ia den zomer het geval is, blijft de lucht in evemvigt. Daarom
heeft men naar middelen oingezieu om die lucht kunstmatig voorl te bewegeu
eu daardoor de bedorven lucht af- en dc versche aan te, voeren. Men heeft
dit vroeger gedaan met door stooiu bewogen pomptocslellen zelfs door groote
blaasbalgen. Later heeft men do verwarming der vertrekken aan de ventilatie
dienstbaar gemaakt. Om dit onze lezers begrijpelijker te maken moeten wij
hen mcdcdeclen, dat bij de verbranding van elk vuur onafgebroken lucht wordt
toegevoerd. De luchtlagen in dc onmiddelijke nabijheid van het vuur worden
door dc hitte verdund en uitgezet eu stijgen daardoor naar bovcu, dc koude
zwaardere lucht dringt dan vau alle zijden naar liet vuur en bevordert daar
door nog meer het ontwijken vau dc warmere luchtlagen. In inijueii heeft
men op deze wijze versche lucht tot op groote diepte gebragt door op den
bodem groote vuren te onderhouden eu zoodoende door de schacht verseho
lucht te doen toestroomen. Op deze natuurwet berusten grootendeels alle
vcntilatic-mcthoden. Dit is in toepassing echter nog niet zoo eenvoudig als
het wel schijnt, want er wordt £>f te veel lucht aangevoerd en deze daardoor
te weinig verwarmd of dc lucht wordt anugevoerd uit plaatsen waar die reeds
onzuiver is. Dit zij echter genoeg voor ons doel. De verschillende ventilatie
stelsels aan te geven zou ons veel tc ver leiden.
De verwarming van onze vertrekken is gemakkelijker, hoewel meu eerst
langzamerhand geleerd heeft ziju vertrek doelmatig le verwarmen. Vroeger
steldo men zich tevreden op den vloar van het vertrek onder cenen ruimen
schoorsteen ceu groot houtvuur aan le leggen. In Italië en audcre warmere
lauden doet meu dit heden nog.
Iu den laterou tijd verwarmt men de vertrekken door verwarmde lucht,
door warm water of door stoom. De oudste methode was misschien wel dc
gezondste door dc groote aanvoer vau versche luchter ontstond hierdoor echter
veel togt, welke men voelde als men zich voor zulk een vuur warmde, men
werd te warm van voren, en koud aan de tegenovergestelde zijde.
Zulko venvarmings-methodeu ziju daarenboven zeer kostbaar door het groote
verbruik vau brandstof en dc weinige voortgehragtc. warmte.
Het gebruik van potten met kolen welke men soms in vertrekken plaatst,
waar geciie stookplaatsen zijn, is zeer af te keuren. Iudieu men geen zorg
draagt voor aanvoer vau versche lucht kan deze maatregel zelfs tot dood door
verstikking aanleiding geven.
Iu Frankrijk en vooral in Engeland gebruikt men meestal opene haarden.
Deze hebben vele voordcelcn en zijn zeer aan te bevelcu voor hen, die minder
zuinig behoeven tc ziju op brandstof. Zij bevorderen eeue goede ventilatie en
goed ïngcrigt en niet tc digt onder den schoorsteen geplaatst gaat er niet
zooveel warmte verloren. Gebruikt meu echter haarden zoudcr pijp, direct iu
den schoorsteen geplaatst, dau verliest meu veel warmtestof. Daarenboven
hebben zij nog het nadeel dal zij zoo dikwijls rooken. Dit is gedeeltelijk toe
to schrijven aan eenc onvolkoinone verbranding der brandstoffen, maar meestal
doordat er te veel koude lucht door den schoorsteen naar het vuur stroomt en
door deze sterke luchtstroom ook dc rook tcroggedrongcu wordt, vooral wanueer
valwinden in den te ruimen of tc korten schoorsteen dit nog bevorderen.
Soms werken hier nog andere invloeden mede als gebreken in den schoorsteen,
vochtige lucht, enz. Met is voor dc gezondheid van zeer veel belang dit
zooveel mogelijk tegen te gaan. Daarom legt men in Engeland zich er meer en
meer op toe om den rook geheel te weren. (Arnott's smoke consumers.) De
Engelschc wetgever heeft zich zelf deze zaak aangetrokken.
In Nederland en het grootste deel van Duitschlaud maakt men meestal
gebruik van gesloten kagehels van de incest verschillende vorm.
Deze kagcliels zijn zeer zuinig cn geven veel warmte, maar doen weinig
dienst oin de kamer tc ventileren. Men bemerkt dit wanneer men langen tijd
in zulke vertrekken vertoeft, aan ceu onaangenaam gevoel, hoofdpijn, congcstien
enz, welke terstond voorbijgaan, indien men door het openen vau ramen of
deuren weder versche lucht aanvoert. Daarom is het zoo hoog noudig groote
vertrekken, vooral schoollocalcn, welke door groote gesloten kagehels verwarmd
worden, goed te ventileren, liet is te betreuren, dat hierop zoo weinig gelet eu
daardoor dc gezondheid van zoovele kinderen op het spel gezet wordt. De kagehels
moeten zoo ingcrigt worden, dat zij niet alleen tot verwarming maar ter lucht-
vcrverschiug geschikt zijn.
In deze "gemeente is het hij minder gegoeden ook gewoonte kagehels te ge-
bruikeu welke tevens dienen om dc spijzcu te koken. Hierdoor ondervindt meu
hctdubbcle nadeel, cn van de geringe luchtvervcrschiug, èn vau de luchtverontreiniging
door dc dampen en gassen welke zicli bij het koken ontwikkelen. Eene kleine
eenvoudige inrigting kan hier echter veel verbeteren. Men makc in den schoor
steen hoven dc kagchcl eenc klep welke men van tijd tot tijd openzet.
Wat dc verlichliug der vertrekken aangaat hierover willen wij kort zijn eu
er alleen op wijzen, dat gazverliehtiug daar af tc raden is waar geenc goede
luchtververscking is, omdat bij het bianden van gnz zich vele schadelijke gassen
ontwikkelen als koolzuur-zwavelvcrbiudiugcn en ammonia, welke vooral scha
delijk zijn voor long- cn hartlijders. Iu het voorbijgaan zij gezegd, dat gaz-
kagchcls zonder afvoerbuizen om deze reden ernstig af te keuren ziju.
De beste wijze van verlichting geschiedt door waskaarsen eu modoratcurlampcn,
meu lette echter altijd op aanvoer van versche lucht omdat de lampen zooveel
zuurstof verbruiken.
Na luchtvcrversching, verwarming eu verlichting spelen «le inriglingen, waar
door mcnschclijke uitwerpselen en vuil water afgevoerd worden, kortom dc
inrigtiugen van privaten cn riolen, eene genigtige rol, welke wij daarom aan
de dubbele opmerkzaamheid van onze lezers aanbevelen. Hiervan hangt veel af het
gezonde cn het aangename van eenc Woning vooral vau die woningen waarin zeer
vele gezinnen zamenwoneu.
Als nicu aanneemt, dat de uitwerpselen vau een volwassen mensch dagelijks
p. m. twee en een half u drie en een half pond bedragen, dan begrijpt men
ligt, dat dit in een jaar in groote steden duizcude centenaars bedraagt. Het
komt er nu maai- op aan om deze kostbare mestspceic voor dc landbouw dienst
baar cn voor de gezondheid onschadelijk tc maken. De wijze waarop een volk
deze stoffen afvoert, kan men in zeker opzigt aanmerken als eenen goeden
maatstaf zijner bescbaviug. Een dier tu de viijl latuuislual verblijft uf slaapt
nooit in «le nabijheid zijner uitwerpselen. Ditzelfde ziet men ook bij de wilde
volken. Mozes verbood ook streng het. op die wijze verontreinigen van den
grond in de nabijheid der woningen. De zeer beschaafde meuschen vau onzen
tijd dulden dit eeliter zelfs iu hunne oumiddclijke nabijheid.
In ons land worden die uitwerpselen verzameld in putten, tc zninen gesteld
uit op elkander gestapelde steenen. Dc vloeistoffen dringen daardoor in den
grond, zoodat deze verontreinigd wordt, en daaruit voor du gezondheid nadeelige
dauipen opstijgen. Dit. heelt nog duurenboven het nadeel, dat de welputten
meestal bedorven worden. De vaste stollen blijven terug cn daarom moeten die
putten van tijd tot tijd geledigd worden.
In het bouw reglement van Utrecht is, waarschijnlijk in navolging van dat
van Gent of van Berlijn, bepaald, dat die putten vvaterdïgt gemaakt moeteu
vvordeu. Dc kosten hiervan zijn niet groot en worden rijkelijk vergoed door
de meerdere opbrengst van de drekstoffen. Om het dikwijls ledigen dat hierdoor
noodzakelijk geworden is tc voorkomen heeft inen daartoe tc Parijs vele eenvou
dige doch doelmatige inrigtiugcu uitgedacht, waarvan het wenschelijk ware, dat
zij ook hier te lande werden ingevoerd.
Alvorens deze putten te ledigen is het noodig, zooals ook tc Utrecht ge
schiedt, deze reukeloos tc maken (desinfecteren) door bijvoeging van chloorkalk,
ijzervitriool, metselkalk, gips, creosoot, enz. Bij hel openen is liet zaak ook
zeer voorzigtïg tc zijn, daar dc ontsnappende stikstof liet leven der arbeiders in
gevaar kan brengen.
Het beste is iu de privaten waterclosets te plaatsen, zooals tegenwoordig vrij
algemeen in Engeland eu Amerika geschiedt en in ons land ook op enkele
plaatsen navolging begint te ondervinden. Is het mogelijk deze met water
pijpen in verbinding te brengen ter bevordering van dc reinheid, dun kan men
aanspraak maken op de lofspraak dat men eeue verbetering heeft tot stand
gebragt.
Het vuile huiswater der keukens enz. moet door wnterdigtc buizen naar het
straatriool afgevoerd worden. Deze ontlasten hunne stoffen iu liet hoofdriool
waardoor hot ten laatsto in stroomend water gevoerd wordt. Hierdoor gaat wel
eene kostbare mestspceie verloren, doeh men kan op goeden grond verwachten,
dat het middel zal gevonden worden, om de dunne vloeistof welke de riolen
aanvoeren van het overtollige water te scheiden en dit iu genoegzaam verdikte
staat tc brengen, geschikt om het tc kunnen vervoeren eu voor den landbouw
aau te wenden.
CORRESPONDENTIE.
In dank aau don geëerden schrijver van „iets over de gezond
heidsleer", plaatsen wij thans het laatste der tot lieden toe door
hem ingezonden artikelen, onder het opschrift: „onze woningen"
We bevelen ons blad verder aau tot plaatsing van meerdere zoo
belangrijke stukken over zulk een gewigtig onderwerp en uiten den
wensch, dat hij lijd en lust moge hebben om den aangevangen
arbeid voort te zetten, ten nutte der ingezetenen dezer gemeente.
De Redactie.
257ste STAATS LOTERIJ.
V IJ F D E KLASSE,
DERTIENDE LIJST.
N°. 2156, 3671, 10214 en 17476 ieder 1000, N°. 1188,
10767 en 15349 ieder ƒ400; N°. 7536,15349, 17690, 18476
en 18632 ieder 200; N°. 890, 4517, 4529, 6804, 9132,
12905, 13109, 15525, 16380, 16710 en 19280 ieder/100.
MAEKTBERIGTEN.
ALKMAAR, 29 Julij.
Aangevoerd: 3 Paarden f 40 a 70. S Koeijen f 110 a 1S0. 543 Schapen
f 10 a 2G. 50 Lammeren fG a 12. 60 magere Varkens f10 a 1G. 19 Big
gen f 6 a 10. 5 Geiten f 4 a 7. Boter 77 a S75 c. per kop.
HOORN, 29 Julij.
Prijzen ilcr Granen, enz.: Garst fG a 4,75, Haver f4,-40, vale Erwten f 13,
Mosterdzaad f 18, Karucizaad f 16 a 15.
Aangevoerd: 23 Paarden, f 35 a 240. 1G Kalveren, f 5,50 a 10. 59 Scha
pen, flS a 25. 45 Varkens, f 5,75 a 19. G Zeugen, flG a 3G. 210 Biggen,
f3 a 5. 245 Kippen, f 0,25 a 1,25. 9100 Kip-Eijereu, f 2,10 a 2,25 cu
3500 Eend-Eijeren, f2,70 a 2,80 per 100 stuk?. 2150 kop Boter, G?5 a
725 c. per kop. 790 mud Aardappelen, fl,G0 a 2,25. 225 manden Peren,
f4 a 5 per mand. 9150 N. p. roode Aalbezién, f 10 a 11 eu 1700 N. pond
zwarte dito, f 12 a 13 per 100 N. p.
PUUMERENDE, 1 Augustus.
Aangevoerd: 92 Runderen, Koeijen tot lioogc prijzen, later iets flaauwcr.
179 vette Kalveren 55 a 70 c. per N. p., handel minder ving. 30 nuchtere
Kalveren f 9 a IS, handel vlug. 32 vette Varkens 38 a 44 c. per N. p
handel ving. 4 magere Varkens f 15 a 23 eu 42 Biggen f 6 u S, handel
matig vlug. 90S Schapen en Leinmcrcn, Schapen lioogc prijzen, matig vlugge
handel. 1 GS stapels Kleine Kaas f 2S.75 eu 7 siapels Middelbare dito f28 per
50 N. p, redelijke voorraad, vlug en duur verkocht. Boter f 1,15 a 1,25 per
X. p. Ivip-Eijcren f 2,40 en Eend-Eijeren f 2,80 per 100 stuks. 3 mud
Peren f G,50 per mud.
LEIDEN, 29 Julij.
Borer 1ste kwal. f 1,30 a 1,40. 2de kwal. f 1,17s o 1,275 per N. p.
SCHIEDAM, 31 Julij.
Jenkvkr f 10,75 a 11,25 per vat contant bij partij. Moutwijn f 7.75.
LEEUWARDEN, 2S Julij.
Boter f 50,50.
LONDEN, 31 Julij.
Heden waren ter Vuis-markt aangevoerd: 5940 Runderen, 22950 Schapen.
429 Kalveren en 450 Varkens, De prijs der Runderen was 5 sh. 6 d., van
Schapen 6 sh. 4 d., van Kalveren 5 sh. 4 U. cn van Varkens 4 sh. 10 d.
Dc prijzen der laatste markt waren;
Runderen 5 sh. 6 d.. Schapen G sh. 4 <L, Kalveren 4 sh. 4 d. en
Varkens 4 sh. 10 d.
BURGERLIJKE STAND VAN DE GEMEENTE WIERINGERWAARD
vax 1 tot 31 Julij 1SG5.
ONDERTROUWD.- Gcene.
GEHUWD: Pieter Kamp en Nceltje Slikker.
GEBORENPieter, zoon van Jan Ott en Ajeutjc Vroom. Cornelis, zoon
van Jan Kosscn en Maartje Blaaubocr. Gccrtruidu Johanua, dochter van J.
M. Koelman cu Catharina Kruijer. Maria, dochter van Dk. Waiboer en Neeltjo
Zulphen. Jan, zoon van Jb. Visser eu llcnricttc Bult. Grietje, dochter vau
Ju. Visser en Autje Kruitcu. Joannis, zoon van Jb. Kooij en Jausjc Spaander.
Pictcrtje, dochter van KI. Ilakof en Aagje Wittcbol.
OVERLEDEN: Cornelis Kosseu, (1 dag).
CARGALIJST.
Aangekomen van 29 Julij2 Aug. ter losplaats HELDER, om aldaar te lossen,
dc volgende schepen, gekomen van
NEWCASTLE. Marsden, J.Paton. 145ckalilronsSteei)kolcu. C.Berghuijs, lellelder.
SEAHAM. Times, J. Robinson. 239 tons Steenkolen.
