UITTREKSEL uit het Verstar/ omtrent den toestand der
gemeente Helder in 1866, door Burgemeester en Wethouders
den Raad aangeboden.
"Bevolking der gemeente op 31 December 1866: 17563 personen.
Wij gaan de eerste drie hoofdstukken van dit Verslag (I. Bevol
king, II. Verkiezingen en III. Gemeentebestuur) stilzwijgend voorbij,
naardien de opgaven daarin voorkomende, hetzij in aankondigingen
van wege het Gemeentebestuur, of in gewone courant-artikelen, of
in de verslagen der zittingen van den Gemeenteraad in der tijd
reeds door ons zijn vermeld.
Hoofdstuk IV draagt tot opschrift: „Medische- en Gemeente
politie." Het bevat in de eerste plaats cene herinnering aan het
geen er in het vorige jaar is gedaan ter bevordering van een
goeden gezondheidstoestand, met het oog op de elders heerschende
cholera. Het verslag brengt daarbij lof aan de bemoeijingen van de
cholera-commissie en van de verschillende armbesturen ter dezer
plaatse, die het hunne hebben bijgedragen om de meest bchoeftigen
van behoorlijke liggingsstukken te voorzien en anderen ondersteu
ning tc verleenen.
Van het gemeente-ziekenhuis wordt vermeld, dat daarin 65
personen werden verpleegd, 30 mannelijke en 35 vrouwelijke, tot
een gezamenlijk getal van 2553 verpleegdagen. In dat gesticht
zijn overleden 7 mannelijke en 10 vrouwelijke zieken.
Bovendien werden aldaar verpleegd 16 publieke vrouwen, van
welke het gezamenlijk getal verpleegdagen was 210.
In de Gemeente-Apotheek werden gereed gemaakt 8091 recepten.
Omtrent beide inrigtingen, Ziekenhuis en Apotheek, wordt een
loffelijk getuigenis gegeven, zoodat het Gemeentebestuur bij voort
during reden heeft om zich over de oprigting van die instellingen
te verheugen.
Met betrekking tot de keurmeesters van levensmiddelen wordt
gemeld, dat die voor de keuring van het vlecsch in het afgeloopen
jaar geregeld elke week alle slagterijen bezocht en van elk hunner
bevindingen verslag gedaan hebben aan den Burgemeester. Die
maatregel werkt, naar verzekerd wordt, zeer goed.
De dienst der Politie is over het geheel met naauwgezetheid
waargenomen. Aan het Commissariaat van Politie werden de vol
gende zaken behandeld: wegens diefstal 37, laster en beleediging
18, vermoedelijke kindermoord 1, zelfmoord 1, brandstichting 2,
desertie 4, verzet tegen de politie 2, verbreking van afsluiting 1,
schennis der zeden 1. valschheid in geschrift 1, vermiste brieven 1,
valsehe munt 2, verkoop van militair goed 8.
Bij het kantongeregt werden 191 zaken aangebragt, waarvan 131
door vrijwillige betaling van het maximum der boete zijn afgemaakt.
Ter zake van dronkenschap zijn in bewaring gesteld 453 mannen
en 15 vrouwen. De waarde van ontvreemde goederen bedroeg
481.37-b, waarvan is opgespoord voor 398.85 en dc daders aan
de justitie overgeleverd.
De verordening op het brandwezen werkt gunstig. Het ver
slag gewaagt er van dat het jaar 1866, wat gevallen van brand
betreft, in vergelijking met vroegere jaren zeer ongunstig is geweest.
In 1866 is uitgegeven voor: Politie (jaarwedden) 7200,
Nachtwachtdienst 4250, Brandweer 187 5, Straatverlichting 8555.
Aan Hoofdstuk VII, Nationale Militie en Schutterij, ontleenen
wij de volgende bijzonderheden
Het aantal ingeschrevenen voor de Militie was 143, het contingent
48 man, waarvan 12 bij de land-militie en 36 bij de zee-militie
werden ingelijfd.
De sterkte der Schutterij in deze gemeente was: actief 97,
reserve 150, totaal 247 man.
Hoofdstuk VIII, Kerkelijke zaken, bevat geene bijzonderheden,
die eene afzonderlijke vermelding behoevende opgave der bevol
king naar de onderscheidene godsdienstige gezindheden is reeds
vroeger door ons vermeld.
Hoofdstuk IX, Onderwijs, enz., bevat opgaven omtrent het aan
tal leerlingen op de openbare en bijzondere scholen, volgens de
dricmnandelijksche tabellen, die daarvan worden opgemaakt. Wij
berekenen daaruit, dat het aantal leerlingen op de zes openbare
scholen gemiddeld was 1968 en op de vijf bijzondere scholen 329.
Omtrent de Lagere Industrieschool alhier wordt in het verslag
medegedeeld, „dat de werking dezer school in het belang van den
toekomstigen ambachtsman zeer gunstig is." Van de Plaatselijke
Toekenschool wordt mede een gunstig getuigenis afgelegd. De
Lagere Industrieschool werd in Oetober 1866* bezocht door 62, de
Toekenschool op het einde van dat jaar door 33 leerlingen. De
Gymnastiek-school telde 50 leerlingen.
Hoofdstuk X, Armwezen, vangt aan met de vermelding, dat de
toestand der behoeftige klasse, vergeleken met dien van een jaar
te voren, minder gunstig mogt hecten. De oorzaak ligt voor
namelijk in mindere gelegenheden tot bekoming van voortdurciulen
arbeid voor den ambachtsman en werkman, zoomede in stijgende
duurte der levensmiddelen.
Door het Burgerlijk Armbestuur werden in 1866 onafgebroken
bedeeld 91 huisgezinnen of afzonderlijk levende personen en 234
eens of meermalen. Het aantal weezen in het Algemeen Weeshuis
verpleegd wordende, of tot hetzelve behoorende, bedroeg op 1 Jan.
1866 73 en op 31 Dec. van dat jaar 99.
Voor de verpleging van 220 elders armlastigen werd in IS66
voorgeschoten de som van 3550, waarop in dat jaar werd ten
ontvangen 1500. Voor de verpleging van 80 armlastige
buiten de gemeente werd in 1866 terugbetaald de som van 180
In de Bank van Leening werden in 1866 beleend of de beleenii
vernieuwd 23,851. gelost 22,233 en verkocht 193 panden. Op
beleende panden werd voorgeschoten 54,971.55, voor afgelos
panden terugbetaald 58,844 en voor verkochte panden ontvangc
776.75. Omtrent het beheer dezer instelling werd bij h
Gemeentebestuur geen enkele klagt ingediend. Het ingesteld onde
zoek was zeer bevredigend.
De Spaarbank in deze gemeente telde 164 deelnemers. Aan
deelnemers werd in 1866 terugbetaald ƒ9523.181, het bedrag de
inlagen was ƒ7372.45. liet kapitaal der bank bedroeg 17,549.1
en liet door haar verschuldigde 15,678.31. De werking die
instelling mag zeer gunstig worden genoemd.
Hoofdstuk XI, Landbouw cn Veeteelt. Dc nlgcmcene toestan
van dc landbouw en de veeteelt was in hel. vorige jaar gunstige
dan in 1865. De koop- en huurwaarde der landerijen wisseld
zich af naar mate van de meerdere of mindere waarde, die d
landerijen bezaten. De koopwaarde was van ƒ1200 tot 300
of ïueer per bunder. De huurwaarde van ƒ100 tot ƒ160 pe
bunder. - Lr bestaat alhier cene afdceling van de Ilollandsch
Maatschappij van Landbouw, wier ledental in het laatst des vorigci
jaars is geklommen van 22 tot 115.
Opgave omtrent den oogst in 1866: per mud
Tarwe, 11 bunder, opbrengst 15 mud per bund., prijs 12 af 1
Kogge, 32 25 u „-7a-
Zomergerst, 30 22 -
llaver, 67 n 25 - 4a-
Lrwten, 3 17 -12a-l
Aardappelen, 39 30 „-4a
Hel aantal bunders weiland bedroeg 650, dat van hooiland 65
en dat van ctgroen 600. De gemiddelde opbrengst hooi per bunde
bedroeg 2500 Nedcrl. ponden en die van dc tweede snede 1001
ponden. De toestand van de wei- en hooilanden was gunstig
Zandverstuivingen van de duinen veroorzaken bij voortduring schadi
aan landerijen in den lluisduiner polder en op het Koegras.
De toestand van den Veestapel is tot dusver naar wensch. Bi
het einde des jaars waren in de gemeente aanwezig 36 venlmcrriën
31. veulens en 255 andere paarden; 32 springstieren, 967 melk'
koeijen cn mclkvaarscn en 203 kalveren en pinken; 4720 schapci
en 56 houders van schapenkudden.
liet aantal lammeren buiten de gemeente vervoerd bedroeg 2300
Het aantal geiten cn bokken bedroeg SO en dat der varkens 200.
Omtrent het Pluimvee is de globale begrooting 700 hoenders,
150 eenden en 375 ganzen. De prijs der ganzen was van 2.50
tot 3.50 per stuk.
De mi'ddenprijs van het vee was: Paarden van 4 tot 5 jaav
200 tot 300; Runderen: kalfkpeijen 130. tot 150, gelde-
koeijen 100 tot 120, vaarsen 70 tot ƒ80, kalveren ƒ35 tot
40, schapen 12 tot 20, lammeren 10 tot ƒ12.
De middenprijs van Boter was per pond 1 tot 1,10 cn van
de Kaas per 50 ponden, in den zomer 25 tot 30 cn in het
najaar 26 tot 30.
Uit liet Xllde Hoofdstuk, Nijverheid, Handel, Scheepvaart,
deelen wij de volgende opgaven mede:
L'it dc bewaarplaats van Oesters zijn ongeveer 250.000 stuks
groote verkocht tegen den gemiddelden prijs van 33 per 1000,
ongeveer 200,000 stuks tweede soort tegen den prijs van ƒ28 per
1000 en ongeveer 500,000 kleine Oesters tegen den gemiddelden
prijs van 15 per 1000.
De waarde van de alhier ter afslag aangeboden Visch, buiten
gaats gevangen en door elders wonende visschers aangebragt.
bedroeg 29,559.90.
Het aantal Schepen in de gemeente te huis behoorende van 10
ton en meer bedraagt 54, bestemd voor de binnenlandsche vaart
en metende 1994 tonnen inhoud.
Dc alhier bestaande Beederijeu zijn de volgende:
Boekhouders de heeren van Veen en van der Meulen voor de
schepen uitsluitend bestemd voor de houtvaart. Aart en Cornet-ia,
groot 213 lasten, Gebroeders Janzen, groot 182 lasten en Ale'ula
Maria, groot 192 lasten.
Boekhouder de heer W. J. Hidde Bok voor het brikschip
Machtilda Simonetta, groot 171 lasten cn het schoonerschip Maria
I}oidina, groot 152 lasten en mejufvrouw de weduwe J. Bakker
voor het schoonerschip Zwaluw, groot 32 lasten.
De overige opgaven in dit Hoofdstuk voorkomende, waaronder
dc vermelding der ingeklaarde schepen en van den uit- en invoer,
zijn reeds door ons in dc nieuwstijdingen medegedeeld.
Z. K. II. Willem Alexander Karei Hendrik Frederik, prins
der Nederlanden, is benoemd tot lsten luit. bij het 4de reg. Huzaren,
tot lsten luit. bij het reg. rijdende Artillerie en tot luit. ter zee
van de 2de kl. a la suite.
Z. M. heeft bij het personeel van de geneeskundige dienst
der landmagt benoemd tot off. van gez. der 1ste kl. (naar ouderdom
van rang) den off. van gez. der 2de kl. N. J. Muller, van gemeld
personeel.
Snelpersdruk van A. A. BAKKER Cz. Nieuwediep.
