genoegzaam hersteld 44, als verbeterd 6, als niet verbeterd 4,
terwijl overleden zijn 52 lijders. Zoowel de verschillende werk
zaamheden der lijders in de werkplaatsen, als die in de tuinen en
velden werden geregeld voortgezet. Ook de zamenkomsten der
patiënten bij de openbare godsdienstoefeningen, bij de zangver-
eenigingen, bij het onderwijs in lezen en schrijven, bij de winter
avond-voorlezingen, bij de gymnastische oefeningen, bij de verschillende
feestelijke muziekuitvoeringen en tooneelvoorstellingen, enz., hadden
even als vroeger zonder eenige stoornis plaats en oefenden door
gaans een zeer weldadigen invloed op de bevolking uit. De bibliotheek,
waarvan zeer veel gebruik wordt gemaakt, bevat 2324 banden.
In het Israëlitische krankzinuigeu-gesticht te Amsterdam werden
op 31 December 1866 verpleegd 35 mannen en 51 vrouwen, te
zamen 86 personen.
Aan Hoofdstuk V, Openbare Veiligheid, ontlcenen wij de volgende
opgaven: In 120 gemeenten van dit gewest zijn te zamen 372
brandspuiten. Onder de 13 gemeenten, waar geene brandspuiten
gevonden worden, bchoorenCallantsoog, Terschelling en Vlieland.
Te Alkmaar en Helder waren in iedere gemeente 5, te Zaandam
9 brandspuiten.
Onder de rubriek „Openbare Verlichting" vinden wij o.a. opgegeven:
Alkmaar 218 gaslantaarns. Elke lantaarn heeft gebrand 1900 ureu.
Haarlem 389 2000
Zaandam 301
Helder 187 1700
Van Zaandam wordt niet gemeld den duur van dc openbare gas
verlichting. Alleen vinden wij van die gemeente opgegeven, dat
aldaar, van de 301 lantaarns, des zomers slechts 180 werden ont
stoken. Te Alkmaar telde men nog 6, te Zaandam 7 en te Helder
4 olielantaarns; te Haarlem 33 petroleum- en 35 olielantaarns.
Strandingen hadden er plaats in 1866: te Callantsoog 1, te
Helder 2, te Terschelling 1, te Vlieland 3.
Als zuivere opbrengst van verkochte niet gereclameerde strand
vonderij-goederen is in 1S66 in 's Rijks kas gestort:
Door den burgemeester van Helder 138.07
Texel - 615.96
Terschelling- 91.09$
Vlieland - 31.43
n ii ir Wieringen - 17.57
Bij het hoofdstuk Nationale Militie en Schutterij is gevoegd een
staat, aanwijzende de beroepen der lotelingen, die zich bij dc ligtingen
van 18631867 hebben aangeboden voor de zee-militie. Daaruit
merkt men op, dat slechts ongeveer ccir derde deel van die
lotelingen zeelieden of visschers waren, terwijl de beroepen der
overigen bezwaarlijk eenigen invloed op hunne verkiezing voor de
zee-militie hebben kunnen uitoefenen. Wij treffen in dien staat
zelfs 25 landbouwers, IS timmerlieden, 7 metselaars en 11 schoen
makers aan, die zich in 1866 als zee-miliciens hebben aangegeven.
Tegen de uitspraken der militieraden zijn door 172 personen
bezwaren bij ons ingebragt, namelijk 160 wegens verleende of
geweigerde vrijstelling ter zake van ligchaamsgebreken, waarvan er
52 zijn toegestaan en 108 afgewezen, 12 wegens verleende of gewei
gerde vrijstelling om andere redenen, waarvan er 9 zijn afgewezen om
broederdienst en 1 als eenige wettige zoon, terwijl 2 reclaraen vervallen zijn.
De sterkte der Schutterij in deze provincie was op 31 Dec. jl. als volgt:
Dienstdoende Schutterij (met inbegrip der reserve) 10617 man.
Rustende 16734
Ten behoeve der Schutterij werd voor 1866 op de begrooting
der gemeente geplaatst: te Amsterdam 32296, te Haarlemƒ4050,
te Hoorn 1865, te Alkmaar 2040.
Opgave van het getal der kerkelijke gemeenten, kerkgebouwen en
dienstdoende leerarenGemeenten. Kerkgebouwen. Leeraars.
Nederduitsch Hervormden 177 210 216
Waalsch 2 3 5
Engel sch 111
Doopsgezinden 39 48 51
Evangelisch Lutherschcn 11 12 17
Hersteld Evangelisch Lutherschcn 5 5 8
Remonstranten 4 4 5
Engelseh Episcopalen 111
Christelijke Afgescheidenen 20 22 17
Moravische Broeders 11 2
Roomsch-Catholicken 106 118 188
Oud-Roomschc Klcrezy 10 11 11
Grieken 'lil
Nederduitsch Israëlieten 15 22 13
Portugeescb 14 3
Geheel 394 461 539
Te Zijpe is een nieuwe R. C. kerk in aanbouw, die voor onge
veer 17000 is aanbesteed; hiervoor is uil 's Rijks kas eene
subsidie groot 1000 verleend. Een gelijk subsidie is verleend ten
behoeve van een kerk en pastorie te Wieringen.
Aan de opgaven betreffende het onderwijs ontleenen wij de beide
volgende staten
Gesubs. Niet gesubs.
Getal scholen. Openbare, bijzondere, bijzondere. Totaal.
Voor gewoon lager onderwijs 244 3 55 302
en meer uitge
breid lager onderwijs 61 8 169 238
Getal Aaii' Aan Aan niet
onderwijzers, openb. scholen, gesubs. schol, gesubs. schol. Totaal.
Hoofdonderwijzers 294 6 156 456
Hulponderwijzers 376 6 309 691
Kweekelingen (M.) 286 142 42S
Hoofdonderwijzeressen 7 5 78 90
Hulponderwijzeressen 37 7 169 213
Kweekelingen (Vr.) 10 1 68 79
Geheel 1010 25 922- 1957
Onder de gemeenten, aan wie uit de Rijks en provinciale fondsen
subsidiën zijn toegestaan ten behoeve van het lager ondewijs, worden
genoemd: Texel, Vlieland en Terschelling.
Ten aanzien van dc inrigtingen tot opleiding van onderwijzers en
onderwijzeressen, wordt van de normaalschool te Helder gewag gemaakt,
alsmede van cenc inrigtiug aldaar, waarin lessen worden gegeven
aan hulponderwijzers, die zich voor het examen voor hoofdonder
wijzer wenschen te bekwamen. A'an gccnc andere inrigting van
dezen aard vinden wij in het verslag melding gemaakt.
Onder de opgaven van scholen voor de zeevaart worden die
tc Helder ente Vlieland vermeld. Elk dezer scholen telde in
1866 15 leerlingen.
Zangscholen worden o. a. genoemd tc Terschelling en te Helder.
Hoofdstuk IX, Armwezen, vermeldt een mingunstigen toestand.
Dc cholcra-epidemie wordt als eene der oorzaken daarvan genoemd.
Ook de duurte der eerste levensbehoeften werkte daartoe mede. In
de gemeenten Terschelling, Texel, 1'rk en Zandvoort wordt de
vermeerdering van armoede voornamelijk loegcschrevcn aan de slechte
vischvangst.
Als van eene bijzondere inrigting wordt in het verslag melding
gemaakt van het patronaat voor behoeftige herstelde krankzinnigen
in Noordholland. Deze instelling voldoet aan de verwachtingen. Zij
heeft hare zorgen reeds over 43 personen uitgestrekt, 15 hiervan
ontvangen nog onderstand. Aan giften werd in het afgeloopen jaar
ontvangen 7, aan contributiün 2006, aan renten 580.
Onder het opschrift: „Havens," vinden wij ten aanzien van
het Nieuwediep opgegeven, dat de gemiddelde diepte dezer haven
8.88 el beneden Jaagwater, dat 1.10 cl beneden volzee ligt; in
1865 bedroeg die diepte S.75 el, zoodat dc haven gedurende het
laatste jaar gemiddeld 0.13 el verdiept is. „De toestand der haven
is gunstig."
Van de haven beoosten liet Oudc-Schild op Texel wordt
gemeld, dat aan dc werken aldaar in 1866 geene belangrijke
stormschade is ontstaan, dat de ondiepte voor den mond der haven
niet is vermeerderd en dat de haven zelve in een gunstigen toestand
verkeert.
De diepte der haven te Terschelling wordt bij voortduring door
de vloed- en ebstroomen goed onderhouden.
Dc toestand der haven te Vlieland is door de aldaar uitge
voerde werken nog maar weinig verbeterd. Baggering blijft daar
bestendig nog noodig, ter opruiming van de belangrijke hoeveel
heid vaste stoffen, die het voorbij de haven stroomende water daar
aanbrengt.
De afneming en verlaging van het strand aan het Ilorntjc te
Texel blijft voortduren.
Van de opgaven betrekkelijk liet provinciaal observatorium tc
Helder, vermelden wij deze bijzonderheid: Eene belangrijke hoe
veelheid regen is in 1S66 gevallen en de uitdamping was daaren
tegen betrekkelijk gering. In het geheel viel 962.4 mm. dat is
28S.2 ram. meer dan de normaal te Helder, en nog S7.7 mm.
meer dan in 1852, welk jaar sedert 1845, toen de waarnemingen
te Helder aanvingen, den meesten regen gaf. Dc uitdamping bedroeg
627.8 mm., dat is 108.1 mm. minder dan de normaal tc Helder.
Opbrengst der verpachte duingronden. De duinen, valleijen en
mientgronden op Texel hebben in 1866 opgeleverd: 1600 mudden
aardappelen, 20 mudden rogge, 10 mudden haver, 24 mudden
erwten, 3 mudden boonen, 7 mudden gerst. Overigens werden in
deze duinen beweid 1500 schapen, ,60 koeijen, 14 paarden en
100 geiten. Dc duinen cn valleijen tusschcn Kijkduin en Callantsoog
zijn beweid met schapen cn klein vee.
Op Texel zijn de konijnen in dc provinciale duinen belangrijk
verminderd, aan den vasten wal benoorden Callantsoog zijn zij
bijna geheel uitgeroeid. In dc duinen van Callantsoog zijn ze
echter nog sterk vertegenwoordigd.
Van de opbrengst der granen teekenen wij aan, dat die dit jaar
beneden het middelmatige was. De rogge en gerst bleven, wat
dc opbrengst betreft, beneden het peil van 1865.
Beteehl werden (opgave in bunders):
Tarwe, ltoegc. Garst, Jlavcr. Erwten. Boonen. AnrJapp.
Te Texel 348 43 37 274 216 9G
Zijpe 270 280 480 82 60
Wieringen 3 20 120 120
Wieringerwaard 78 146 23
Terschelling 100 200 20 100
Te Zijpe was de opbrengst van erwten en boonen veel hooger
dan in JS65.
Te Texel werden 195 bunders klaver geteeld men schat de opbrengst
der eerste snede op 3200, die der tweede op 4000 Ncd. pond per
bunder. Ook vond men daar 19 bunders koolrapen.
Vervolg en slot hierna.]
Totaal
305 11 224 540
Snelpersdruk van A. A. BAKKER Cz. Nieuwediep.
