1868. N°.95.
Vrijdag 7 Augustus.
26 Jaargang.
IH,
4
buitenland!
BINNENLAND.
Cz.
HELDËRSCHE
VOO]
>neerc
elend
12
m NIEUWEDIEPER COURANT,
„W|j huldigen het goede."
Verschijnt Dinqsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
franco per post - 1.65.
Uitgever
Bureau:
A. A. BAKKER
MOLENPLEIN, N°. 163.
Pnjs der AdvertentiënVan 14 regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent, behalve 35 cent zegelregt.
Groote letterB of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
531
49ri
401
73
74(
14+L
,?W
HELDER en NIEÜWEDIEP, 6 Augustus.
In het Vereenigd Koningrijk Groot-Brittannië en Ierland staan
de partyen vóór en tegen de Iersche Staatskerk nog even heftig
tegenover elkander als voor eenige weken, toen dit vraagstuk in
het Parlement aan de orde was. Bij de naderende verkiezingen
voor het Lagerhuis zal die quaestie zeker een groote rol spelen en
invloed oefenen op het doen der keuzen. Het is te hopen voor de
welvaart des volks, dat dit vraagstuk geen aanleiding geeft tot
oproerige tooneelen onder de Ieren. Eerst langzamerhand doet de
adel en de hooge geestelijkheid in Engeland afstand van heerlijke
en geestelijke regteneenmaal zal het wel gebeuren, dat de tegen
woordige overmagt der heerschende partij zich buigen moet voor de
uiting der volkswenschen, die aandringen op de toepassing der zoo
lang miskende eischen van regt en billijkheid.
De 40ste verjaardag van H. M. de Koningin van Zweden en
Noorwegen, oudste dochter van Prins Frederik der Nederlanden,
werd gisteren alhier op de gebruikelijke wijze gevierd.
Gisteren is weder door een aantal ingezetenen dezer gemeente
van de goedkoope reisgelegenheid op den Holl. ijzeren spoorweg
gebruik gemaakt. Het was een volkstrein naar Amsterdam.
De opbrengst van den Noorhollandschen Staatsspoorweg
HelderUitgeest was: in Mei jl. aan reizigers 13,744.35, goederen
en vee 2932.92$, diversen 40.53$. Totaal 16,717.80$in
Junij jl. aan reizigers 14,267.49, goederen en vee 2413.07$.
Totaal 16,680.56-|.
Z7 M. heeft aan den heer mr. A. F. X. Luyben, afgetreden
minister voor de zaken der Eoomsch-Catholieke Eeredienst, verleend
een pensioen ten laste van den Staat, ten bedrage van ƒ257 'sjaars.
Tot surnumerairs bij het vak der posterijen z|jn o. a. benoemd
de heeren W. H. van Eijssen te Wormerveer; P. Keg Cz. te Zaan
dam: G. Merens te Haarlem; A. N. Vellinga te Enkhuizen.
De algemeene synode der Nederd. Herv. Kerk, heeft zich bij
adres tot Z. M. den Koning gewend, met verzoek, dat het onderwijs
in de godgeleerde wetenschappen aan onze hoogeseholen behouden
moge bl|jven.
Aan het jongste verslag betreffende den aanleg van Staats
spoorwegen ontleenen wij het volgende: „De werkzaamheden aan
de sectie der Noordhollandsche lijn van Uitgeest naar Zaandam
vordereo aanmerkelijk. De onteigening is afgeloopen. De baan is
tot aan den Ydijk doorgetrokken en gemiddeld slechts 1,20 el gezakt.
De sporen zijn genoegzaam aller, gelegd. De grondbedekking is voor
het grootste gedeelte aangebragt. De wachterswoningen zijn
nagenoeg allen gereed. Slechts nog zeer geringe werkzaamheden
moeten verrigt worden en de weg is gereed. De stationsge
bouwen te Krommenie, Assendelft, Wormerveer en Koog-Zaandijk
naderen hunne voltooijing; de gebouwen en verdere iurigtingen te
Zaandam zullen met 1 Deo. e. k. gereed z|jn. Men heeft plan om
den 40 el diepen ijzeren put op het station Zaandam tot 60 el te
te verdiepen, ten einde bruikbaar water voor de locomotieven te
bekomen. De werkzaamheden tot aanleg van een toegangsweg naar
het station te Zaandam zijn aangevangen.
Voor de sectie Zaandam-Amsterdam, worden maatregelen beraamd
tot minnelijken aankoop der eigendommen, benoodigd voor het
gedeelte spoorweg van den Noorder-Ydijk te Zaandam tot en met
het aan de Voorzaan ontworpen goederen-station. Het bestek voor dit
gedeelte is gereed; de aanbesteding wacht op het verkrijgen der
noodige eigendommen. De zaak der verbinding van de spoorwegen
te Amsterdam is sedert het vorige verslag niet gevorderd. Men
gaat voort met het uitwerken der plans voor deze verbinding.
Jl. Zondag werd de heer Ph. Hulst, notaris te Zuidscharwoude,
bij gelegenheid zijner 25jarige ambtsbediening, verrast door treffende
blijken van deelneming. Uit al de huizen wapperde de driekleur.
Inzonderheid door toedoen der leden van Aurora, was de woning
van den jubilaris smaakvol versierd, en de Langendijksche Scherp-
sehuttersvereenigiug, bijgestaan door het muziekkorps der Schutterij
van de stad Alkmaar, en de in die en naburige gemeenten,
Noordscharwoude en Oudkar9pel, bestaande liedertafel en rede
rijkersgezelschappen droegen het hunne bij om aao het feest luister
bjj te zetten. Des avonds werden verschillende vuurwerken afge
stoken. De algemeene deelneming aan het feest leverde een biijk
van de achting, welke de ingezetenen der gemeente den jubilaris
en zijne echtgenoot toedragen.
Jl. Maandag avond werd in het Tolhuis aan de overz|jde van
het Y te Amsterdam, de bijeenkomst geopend van de Broederschap
der Notarissen in Nederland, welke het feest viert van haar 25jarig
bestaan. De notaris B. Tideman hield eeue rede tot verwelkoming,
waarin het een en ander, het verledene betreffende, in herinnering
werd gebragt. Dingsdag vond de vergadering der broederschap
plaats, waarna de opgekoraenen zich aan een broederlijken maaltijd
vereenigden. Woensdag bragten de notarissen een bezoek aan de
werken der doorgraving van Holland op z|jn Smalst.
Op de in de nabijheid van Delft aangelegde nieuwe begraaf
plaats, welke den naam van Jaffa (de schoone) heeft ontvangen, is
in het aan den ingang aangebragt gebouw het vertrek aanwezig,
alwaar de lijken eenigen tijd worden neergezet van hen, wier spoe
dige verwijdering ter voorkoming van besmetting, vooral in tijden
van epidemie, wordt noodzakelijk geacht. Door eene vernuftige
toepassing der electriciteit zal gezorgd worden, dat, voor het geval
er zich een seh|jndoode mogt bevinden, de geringste beweging van
het ligchaam eene bel doet overgaan, ter waarschuwing van den
opzigter, terwijl de in dergelijke gevallen aan te wenden genees
middelen 9teeds voorhanden zullen z|jn.
In geene jaren is de rogge te Ambt-Hardenberg zoo voor
treffelijk tot gebruik geweest als de oogst van dit jaar. De zwaarte
is ook uitnemend, als men weet, dat ze van 155 tot 160 halve Nederl.
ponden per mud weegt. De kwantiteit kan ruim een Nederl. mud
per vim (104 bossen) bedragen.
Trots de groote droogte, moet een landbouwer in de nabijheid
van Harlingen erkennen, dat hij gedurende z|jn leven slechts nog
één jaar gekend heeft, dat het koolzaad zoo zwaar was uitgevallen.
Ook met de granen is het best, maar de melkerij lijdt er onder;
er wordt een derde minder gemaakt dan anders.
In de voorafgaande week begaf zich de pred. der Christelijke
Afgescheidene Gemeente te Ulrum, P. Woudsma, naar het naburige
Friesland, ten einde aldaar eene hem toekomende erfenis, ten bedrage
van 400, in ontvangst te nemen. Over zijn lang uitblijven ver
ontrust, stelden zijne huisgenooten de noodige pogingen in het werk
om iets aangaande den verdwenene te weten te komen. Zij werden
onderrigt, dat Woudsma, na z|jne zaken te hebben afgedaan, de
terugreis per spoor had aangenomen. Donderdag 11. had men hem
nog te Gr|jpskerk en mede iets later te Kommerzijl gezien. Verder
was elk spoor verdwenen, tot dat de persoon van Huizinga, onder
de gemeente Oldehove, in de boot, waarin hij gewoon is personen
over te zetten, een hoed ontdekte, terwijl later nog op eenigen afstand
van daar aan den publieken weg een ledig valies werd gevonden,
welke beide voorwerpen bij nader onderzoek, bleken aan den
vermisten predikant te hebben toebehoord. Men moet dus tot het
vermoeden geraken, dat hier een verschrikkelijke misdaad is gepleegd.
Daarvan onderrigt, hebben zich reeds in den vroegen morgen de
officier van justitie en de regter-commi9saris met den griffier van
daar naar gemelde plaats begeven en een naauwkeurig onderzoek
in het werk gesteld, welk onderzoek nog wordt voortgezet. Behalve
het valies droeg de vermiste mede een gouden horologie en een
zilveren tabaksdoos bij zich.
Koningin Victoria wordt heden te Vlissingen verwacht, van
waar zjj over Arnhem naar Duitschland zal vertrekken.
De boter-productie is wegens de aanhoudende droogte meer
dan een derde gedeelte verminderd, zoodat de aanvoer op de
onderscheidene markten te Meppel en elders belangrijk afneemt.
UITTREKSEL uit het Verslag van den toestand
der provincie Noordholland over het jaar 1867,
gedaan aan de Provinciale Staten van dat gewest,
door de Gedeputeerde Staten, in de zomervergadering
van het jaar 1868. (Vervolg van N°."94).
Hoofdstuk VIII behandelt onderwijs, kunsten en wetenschappen.
Wij deelen daaruit mede, dat het getal openbare scholen voor ge
woon lager onderwijs bedroeg 243 en dat voor meer uitgebreid
lager onderwijs 63. Het getal gesubsidieerde bijzondere scholen van
beide categoriën bedroeg 12, en het getal niet gesubsidieerde bij
zondere scholen 219, waarvan 55 voor gewoon en 164 voor meer
uitgebreid lager onderwijs. Aan deze scholen waren werkzaam 451
hoofd- en 708 hulp-onderwijzers, 92 hoofd- en 211 hulp-onder
wijzeressen, benevens 398 kweekelingen en 88 jonge juffers. Eene
vergelijking van deze statistiek met die van vroegere jaren doet
on9 zien dat het openbaar onderwijs veld wint.
Waar dit hoofdstuk de inrigtingen bespreekt tot opleiding van
onderwijzers en onderwijzeressen, wordt ook melding gemaakt van
de normaalschool in deze gemeente en medegedeeld dat daaraan 3
rijks- en 2 particuliere kweekelingen onderwijs ontvangen, terwijl
in den loop van dit jaar 3 gemeente-kweekelingen van deze inrig-
ting eene acte van bekwaamheid als hulponderwijzer hebben verkregen.
Onder den titel „scholen voor middelbaar onderwijs" wordt ge
waagd van de plaatselijke teeken9chool en de lagere industrieschool
in deze gemeente, waarvan de eerste werd bezocht door 39 leer
lingen, van welke 8 voorbereidend onderwijs, 16 onderwijs met het
oog op het beroep en 15 tot aankweeking van kun9t ontvangen.
De laatstgenoemde inrigting werd door 37 leerlingen bezocht.
Tevens deelen wij nog mede dat blijkens dit verslag de zeevaart
kundige school van den heer A. J. Lejjer alhier in dit jaar werd
bezocht door 15 leerlingen, waarvan 5 een diploma als opper-, 1
als tweede en 3 als derde stuurman verkregen. Omtrent eene der
gelijke inrigting op Vlieland, waarvan wij hierboven reeds hebben
gesproken, vermelden wij nog dat zij in het afgeloopen jaar 23
leerlingen telde, welke zich meest allen op het loodswezen toeleggen.
Twee van hen zijn in het afgeloopen jaar op de loodsbooten
geplaatst.
Wij stippen nog aan het verslag over de gymnastiekschool alhier
die, naar wij hier lezen, bezocht werd door 81 leerlingen, waarvan
2 orthopsedisch behandeld werden.
Hoofdstak IX (armenwet) begint met eene klagt'over de ongunstige
werking der armenwet. Over het algemeen is in den toestand van
de mindere klassen in dit jaar weinig verandering gekomen, terwijl
in enkele gemeenten de slechte vischvangst, in andere de ziekte
onder de varkens en in den omtrek van Holland op zijn Smalst
de staking der werkzaamheden hunnen nadeeligen invloed hebben
doen gevoelen. Ten gevolge van verandering in de statistiek van
het armwezen, waardoor de opgaven omtrent de werking en inrig
ting der instellingen van weldadigheid eerst in Augustus aan
Gedeputeerde Staten geworden, bevat het verslag de gebruikelijke
opgaven omtrent die instellingen niet, en bepaalt zich het hier
omtrent medegedeelde tot enkele dier inrigtingen te Amsterdam en
Haarlem. Het verslag noemt als middel ter voorkoming van
armoede in de eerste plaats teregt deugdelijk onderwijs, tot welks
uitbreiding dan ook blijkens de opgaven niet alleen door het open
baar gezag maar ook door vele kerkelijke en bijzondere instellingen
wordt medegewerkt.
Verder wordt de aandacht gevestigd op de banken van leening.
Hun getal bedraagt in deze provincie 12, daar sinds 1866 die te
Enkhuizen en Medemblik zijn opgeheven.
Het getal spaarbanken bedraagt 29 met 16735 deelnemers. Het
totaal der ingebragte gelden beliep 649769,27$ en dat der uit
betaling 548297.72.
Evenzoo wordt vermeld de toestand der spaarkassen, waarvan er
4 in deze provincie bestaan met 1618 deelnemers, die 16736,98$
hebben ingebragt, waarvan weder is uitbetaald 13910,25$.
Nadere bijzonderheden over den toestand dezer inrigtingen deelt
het verslag niet mede. Wat de spaarbank in deze gemeente betreft
zijn zij onzen lezers echter reeds bekend.
Hoofdstak X (rijksmiddelen) bestaat uit den aard der zaak bijna
geheel uit c|jfers. Vergelijkende tabellen over de opbrengst van
grondbelasting, personele belasting, enz. gedurende de laatste 5 jaren
maken den inhoud er van uit. W|j zullen er slechts enkele van
mededeelen.
De opbrengst der grondbel. met de opcenten was 1,721,442,78
Het bedrag der personele belasting 66/67 met
de rijksopcenten- 1,819,252,861
De opbrengst der patentbelasting 66/67 was - 1,084,432,97
4,625,128,56$
- 1,030,988,65
26,062,41
- 6,635,704,33
-16,757,669,19
De geheele opbrengst der directe belastingen
bedroeg
De invoeren bedroegen in 1866 1,080,897,27$
u ii ii ii 1867
En de uitvoerregten in 1866 40,282,97
ii ii u ii 1867
(De vermindering bedroeg dus b|j de eerste
b|jna 5%, b|j de laatste omstreeks 80%).
De accijnsen in deze provincie bragten den
staat in het afgeloopen jaar
Terwijl de opbrengst van al de middelen in
dit jaar bedroeg
Hoofdstuk XL (waterstaat) deelt ons berigten mede omtrent zee
boezems, rivieren en vaarten. Het behelst de geschiedenis van het
Noordzeekanaal gedurende het afgeloopen jaar, merkwaardig genoeg,
maar te uitvoerig om hier ingelascht te worden. De bekleeding
der boorden van het Heldersche kanaal met Vilvoordsche steen,
het verbeteren en verbreeden van den mond van het kanaal b|j de
aansluiting met het N. H: Kanaal en het leggen van een ijzeren
draaibrug over dien mond is nieuws dat nu reeds oud is. Het
verslag is overigens wat dit onderwerp aangaat zeer uitvoerig om
trent de gemeente onzer inwoning. De werkzaamheden aan de
haven zoowel als aan het kanaal worden in al hunne bijzonderheden
medegedeeld. Wij vertrouwen onzen lezers geen ondienst te doen
met de lengte en breedte van paalwerken en d|jken voor hen te ver
zwijgen. Belangstellenden verwijzen wij naar het eerste gedeelte van
dit hoofdstuk, dat in ruim 60 bladzijden genoeg bevat wat op
hunne aandacht aanspraak kan maken.
Ook de resultaten van de waarnemingen aan het meteorologisch
observatorium te Helder zijn in dit hoofdsuk opgenomen en brengen
niet weinig tot zijne belangrijkheid toe.
W|j maken nog met een enkel woord gewag van de uitkomst
der strandmetingen in Sept. 1867 langs den vasten wal van Noord
holland gedaan. Daaruit is gebleken dat siDds Sept. 1866 de duin
voet gemiddeld 2,15 el toegenomen, doch 0,21 verlaagd is en dat
zich de laagwaterl|jn 17,76 el en de hoogwaterljjn 1,25 el land
waarts hebben verplaatst. Op Texel heeft men het tegenovergestelde
verschijnsel waargenomen. De hoogwatcrl|jn heeft zich daar 46,78
el en de laagwaterlijn 29,60 el zeewaarts verplaatst.
(Wordt vervolgd.)
BENOEMINGEN EN VERPLAATSINGEN BIJ MARINE EN LEGER.
Aan den heer G. A. Oskamp, doctor in de wis- en natuurkunde te Leiden,
is de tijdelijke waarneming opgedragen der betrekking van leeraar in de wis-
en natuurkunde bij het Kon. lostituot voor de Marine te Willemsoord.
De luits. ter zee 2de kl. F. J. Stokhuijsen, J. H. de Bru|jo, A. A. Escher
en P. D. A. Fraokamp, de off. van gez. 1ste kl. J. G. Arend, de off. van gez.
2de kl. J. C. van Doorcmaal, de off. van gez. 3de kl. J. F. Manikus en de
adj.-adm. H. Horneer, J. W. Groeneijk en Fabius, allen dienende op het
transportschip met stoomvermogeo Javs, worden met den 15 dezer op non
activiteit gebragt. Op dat transportschip worden geplaatst de luits. ter zee
2de kl. J. W. Visser, F. K. Engelhrccht, W. J. van Hoogenhuijze en E. Haitama
Muiier, de off. van gez. 3de kl. \V. Scboondermark en de scheepsklerken J. J.
van Diemen en W. A. Ie Rutte. Tevens worden de luits, ter zee 2de kl.
W. C. Böthliogk en L. Backer Overbeek geplaatst, eerstgenoemde op de drijvende
batterij Neptunus en laatstgemelde op het wachtschip te Willemsoord.
Op ooo-activitcit is gesteld, op zijn verzoek, de majoor plaatselijke-commandant
3de kl. te Helder W. F. G. L. Driessen, in afwachting, dat nader omtrent hem
zal worden beschikt, terwijl in zijne plaats aldaar benoemd is de kapt. late kl.
A. E. J. Charlier, van het 5de reg. Infanterie.
Bij net wapen der Infanterie is benoemd tot kapt. 3de kl. (naar ouderdom
vao raog): de lste luit. J. A. de Graaf, van het wapen, thans voor vijf jaren
gedetacheerd bij het leger in Oost-lndië; bij het 4de reg. de lste luit. A. M.
van der Heidt, van het reg. Grenadiers en Jagers; bij het 5de reg. de lsto
luit.—adj. J. L. Mulder, vau het 2de reg.; en in zijoen rang overgeplaatst
bij het reg. Grenadiers en Jagers de kapt. H. F. C. Hardenberg, van het 4de
reg. Infanterie.
Het te Antwerpen onthulde standbeeld van Koning Leopold I,
stelt den Koning voor te paard, terw|jl hij om het volk te groeten
zijn paard plotseling inhoudt. De beweging waarmede het dier de
achterpooten buigt bij het plotseling inhouden, wordt als zeer natuurlijk
geprezen. Het voet9tuk, van gehouwen steen, draagt aan twee z|jden
het opschrift, in het Fransch en het Vlaamsch. „De Antwerpsche
handel en bevolking aan Leopold, eersten Koning van het onaf
hankelijke België, volgens besluit van 1856 en 1868." De beide
andere z|jden van het voetstuk geven enkele beroemde gezegden
des Konings te lezen.
In het buitenland hebben ook b|j de groote droogte talrijke
branden gewoed. Te Lessines (in Henegouwen) is jl. Maandag de
groote, niet verzekerde lucifers-fabriek van de gebr. Jouret in de
asch gelegd. Den vorigen nacht waren te Verviers verscheidene
fabrieken en magazijnen door een brand vernield, waarvan de schade
op ruim 400,000 fiancs wordt geschat. Het dorp Sainte Marie
(in Belgisch Luxemburg) is mede in deze week voor een groot
gedeelte eene prooi der vlammen geworden; van de ongeveer 50 ver
brande woningen waren slechts 28 verzekerd. In Frankrijk z|jn bij
een brand te Feignies een oude vrouw en haar 22jarige dochter
verbrand. In de provincie Soria (Spanje) dnurt eene brand in de
pijnbosschen reeds weken.
De departementsprefecten in Frankrijk zijn door den minister
van binnenlaudsche zaken aangeschreven om zich met de kerkelijke
en de militaire overheden te verstaan tot luisterrijke viering van
's Keizers verjaardag op 15 dezer. „De bevolking des keizerrijks -
zegt de minister in die aanschrijving - is gedachtig aan de jaren
van nationalen roem en van binnenlandschen vrede, die nu ver-