1868. N°. 121.
Woensdag 7 October.
26 Jaargang.
ft
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
OMWENTELING IN SPANJÊ~
BINNENLAND.
HELDERSCHE
EX NIEUWEDIEPER COURANT.
„Wij huldigen het goede."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
M M franco per post - 1.65.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
Prijs der Advertentiën: Van 1regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent, behalve 35 cent zegelregt.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Donderdag den 8 dezer vertrekt de Oost-Indische
mail over MLarseille.
De VOORZITTER van den RAAD der Gemeente HELDER
brengt ter openbare kennis, dat DE RAAD ZAL VERGADEREN
op Vrijdag den 9 October a. s., des avonds ten zeven ure.
HelderDe Voorzitter voornoemd
den 6 October 1868. STAKMAN BOSSE.
PONTEN TER BEHANDELING
1. Rapport omtrent het onderzoek der begrooting voor 1869.
2. Voorstellen tot heffing van belastingen op verbruiksvoorwerpen.
3. Mededeeling van ingekomen stukken.
Toen voor ruim anderhalve eeuw geleden het huis van Bourbon
den Spaanscheu troon wilde bestijgen, schaarden zich de Nederlanders
aan de zijde van hen, die dat niet wilden gedoogen. De Spaausche
successie-oorlog van 1702 tot 1713 was een gevolg van het verzet
tegen die handeling van Lodewijk XIV, een verzet, waarin bijna
geheel Europa eenstemmig was tegen den Franschen Koning. Door
een samenloop van omstandigheden bleef de kleinzoon van den
heerschznchtigen Lodewijk in het rustig bezit van Spanje bevestigd,
maar bloeijend en welvarend is het anders zoo vruchtbare koningrijk
onder de heerschappij der Bourbons niet geweest. De invloed, die
Spanje in vroegeren tijd op de staatkunde van ons werelddeel uit
oefende, is onder het bestuur der vorsten uit genoemd stamhuis
steeds verminderd, ja geheel te niet gegaan.
Na verloop van ruim honderd vijftig jaren is er van de dynastie
der Bourbons jn Spanje niets anders over dan het protest van de
verjaagde Koningin Isabella, waarbij zij de plegtige verzekering aflegt
van de handelwijze des volks, dat zijne dynastie van zich afwijst en
verstoot, niet te kunnen goedkeuren.
Geen wonder dan ook, dat in ons vaderland, zoo wei als daar
buiten, van de jongste gebeurtenissen in Spanje met belangstelling
wordt kennis genomen. Aan de berigten van daar ontleenen wij
de volgende mededeelingen
PARIJS, 2 Oct. Het Mémorial des Pyrenees van 1 October,
behelst het volgende: „H. M. de Koningin van Spanje is gisteren
avond ten half zes ure te Pau aangekomeu. Terstond nadat zij de
spoortrein verlaten had, is H. M. met den Koning, den Prins van
Asturie en twee Infanten, hare dochters, in een rijtuig gestegen.
De Prinsen van het Koninklijk Huis, ten getale van acht, onder
welke men den Infant Don Sebastiaan opmerkte, namen, met de
voornaamste personen van Hr. Ms. gevolg, in zes andere rijtuigen
plaats. De Koningin heeft zich regtstreeks naar het (door Keizer
Napoleon ter harer beschikking gestelde) kasteel begeven, waar een
piket van het 85ste regement van linie haar de koninklijke eer
bewees. Na hare aankomst heeft de Koningin het bezoek van eenige
voorname Spanjaarden ontvangen. H. M. is vergezeld van een
talrijk gevolg, hetwelk in de logementen der stad gehuisvest is.
Een talrijke volksmenigte was samengevloeid om van de komst der
Koningin getuige te zijn." Volgens la France, heeft de prefect
van het departement der Beneden-Pyreneën H. M. tot op het kasteel
van Pau vergezeld. De Graaf van Girgenti is, gelijk dit blad ver
zekert, krijgsgevangen gemaakt.
PARIJS, 3 Oct. De Idoniteur zegt, dat de stand van zaken te
Madrid onveranderd is gebleven, en dat de orde aldaar gehandhaafd
wordt. Voorts bevestigt het regeriogsblad het berigt, dat de tele
grafische gemeenschap met Spanje voor particuliere personen weder
opengesteld is.
MADRID, 2 Oet. Hier ter stede heerscht rust. De in Andalnsië
vereenigde troepen zullen herwaarts terug keeren. De verkiezingen
voor de Madridsche Junta zijn afgeloopen in eenige districten is
de uitkomst echter nog niet bekend. Men weet nog niet, waar de
Graaf van Cheste zich bevindt.
BRUSSEL, 2 Oct. In een schrijven uit Madrid aan Vindépendance
wordt verzekerd, dat den Markies de Novaliches in het gevecht bij
Alcola een zijner kaken is weggeschoten. Vóór den aanvang van
het gevecht was eene gansche brigade van het koninklijk leger,
omstreeks 4000 man sterk, naar de opstandelingen overgeloopen,
die de brug over de Guadalquivir bij Alcola met 26 vuurmonden
verdedigd hadden. Volgens dezen berigtgever, bestond de revoluti
onaire Junta uit mannen, wier namen een waarborg opleverden,
dat de revolutie zich door geene daden van geweld zou bezoedelen.
Niet elke ongeregeldheid had men echter kunnen voorkomen. Behalve
dat op een aantal plaatsen de koninklijke wapenborden verbrijzeld
waren geworden, had men eenige portretten der Koningin in het
openbaar verbrand, en waren volkslioopen in het paleis binnen
gedrongen, waar zij het ameublemeut van de vertrekken der Koningin,
hare kroon en haren zetel vernield hadden; terwijl men te gelijker
tijd een groot bord aan den ingang van het koninklijk verblijf had
aangeslagen, waarop te lezen stond: „Een paleis te huur." Bij
het uitdeelen der wapenen aan het volk in het arsenaal heeft, ten
gevolge van het vallen van vonken van eene sigaar, eene kruid-
ontplofling plaats gehad, waardoor 20 menschen gedood en 40 gekwetst
zijn geworden.
MADRID, 3 Oct. Generaal Serraoo is hier aangekomen en werd
aan het spoorwegstation outvangen door de leden van het voorloopig
bewind en eene deputatie uit de bevolking. Hij deed zijne intogt
te paard en was vergezeld van zeven generaals. De geestdrift was
onbeschrijfelijk en de stoet zag zich genoodzaakt stapvoets voort te
gaan. De dames wuifden jnet de zakdoeken. Serrano verscheen op
het balkon van het ministerie van binnenlandsche zaken en hield
eene toespraak tot de vergaderde menigte. Hij zeide, twee depêches
aan Espartero te hebben gezonden, houdende uitnoodiging om zich
met Prim en de andere generaals te zijner beschikking te stellen.
Hij voegde er bij, dat zijn wensch naar eenheid zóó groot was, dat,
indien het in zijne magt stond, hij Rivero (ultra-demokraat) naast
zich als minister zou plaatsen. Prim bevindt zich te Barcelona.
Bij de feestviering der burgerij is eene wapenschouwing over het
garnizoen gehouden. De nationale garde en de militie hebben voor
de" regeringsjunta en generaal Ros de Olano gedefileerd. Na het
défilé kwam Serrano aan. Er heerschte veel geestdrift. Alle huizen
waren versierd. De nationale garde had eene banier met het op
schrift: „Weg met de Bourbons! Leve de souvereiniteit des volks,
de vrijheid van godsdienst en onderwijs!" Eene deputatie uit de
studenten is door de juuta ontvangeo, die door de troepen krachtig
werd toegejuicht. Alles verkeert in de beste orde.
PARIJS, 5 Oct. De Moniteur meldt met betrekking tot de
gebeurtenissen in Spanje het volgende: „Per telegraaf wordt uit
Madrid berigt, dat de revolutionaire juuta aldaar Serrano tot
opperbevelhebber van het Spaansche leger, en Escalante, van de
democratische partij, tot kommandaut der gewapende burgerwacht
in de hoofdstad benoemd heeft. Koningin Christina, die zich te
Goyon bevindt, heeft aanvraag gedaan om een schip, ten einde
Spanje te verlaten, en onverwijld zyn ter harer beschikking gesteld
door de Engelsche regering het fregat Terrible, door de Fransche
regering het adviesjagt Bouyainville. Aan boord van dezen bodem
heeft Christina zich ingescheept.
ROME, 3 Oct. Men verzekert, dat de Paus het Quirinal ter
beschikking zal stellen van Koningin Isabella, indien deze te Rome
komt. De Koningin van Napels is hier aangekomen.
Al de dagbladen te Madrid, die onder de gevallen regering
geschorst of verboden waren, zijn weder in het licht verschenen, en
al de dagbladschrijvers, die gekerkerd waren, zijn op vrije voeten
gesteld. Onder hen bevindt zich de hoofdredacteur van de Democracia
die, moest hij al de vonnissen ondergaan over hem uitgesproken,
een straftijd van niet minder dan 102 jaren zou gehad hebben!
In Cadix heeft de junta de jezuïten verjaagd en sluiting van hun
huis gelast; ook heeft zij het bisschoppelijk seminarie opgeheven en,
ter vervanging van deze inrigting, in hetzelfde gebouw, de ambacht
school hersteld. De kardinaal-aartsbisschop van Sevilla is door die
junta aangeschreven geworden, last te geven tot het staken der
gebeden voor de ex-koningin en haar gezin. De monnikenkloosters,
in den laatsten tijd in verscheidene provinciën opgerigt, zullen
gesloten worden. Het koninklijk geregtshof te Madrid, alle kamers
vereenigd, heeft jl. Woensdag een plegtige openbare zitting gehouden,
en, na het portret der Koningin uit de zaal te hebben doen ver
wijderen, verklaard voortaan te zullen regt spreken in naam der
natie. Het berigt, dat de Koningin de kroonjuweelen heeft mede
genomen, is onwaarop het paleis, dat niet door het volk is
geplunderd, heeft men alles gevonden wat daar voorhanden moet zijn.
Naar men verzekert, heeft de ex-Koningin van Spanje, behalve haar
particulier vermogen, ook 23 millioen realen medegenomen, welke zij
zich door haren gedienstige minister uit de schatkist liet
voorschieten.
Aan de behoeftigen van Madrid worden gedurende zes dagen
dagelijks 1000 ponden brood geschonken.
Onderscheidene namen van pleinen zijn veranderd. De pleinen
St.-Anne, Isabella II en dat der Infanten heeten voortaan deTopede-,
Prim- en de Dulee-pleinen. Ook het „Koninginneplein" is in den
naam van „Prim-plein" veranderd.
De Times berigt dat de definitieve Junta van Madrid zal zijn
zamengesteld uit 14 progessisten, 9 unionisten en 7 demoeraten.
Le Constitutionnel zegt dat het niet hoopt, dat Isabella uit de
haar in Frankrijk verleende gastvrijheid iets zal afleiden, hetwelk in
strijd zou zijn met de volstrekte onzijdigheid, die de keizerlijke regering
zich ten opzigte der Spaansehe aangelegenheden heeft voorgenomen.
HELDER en NIEÜWEDIEP, 6 October.
Het stormachtige najaarsweder heeft jl. Zaturdag ernstige ongelukken
teweeg gebragt. Een turfschuit, schipper Snijders, alhier te huis
behoorende, is op de Zuiderzee nabij Wieringen, verongelukt. De
schipper, zijn zoon en kneeht, hebben zich in een bootje gered tot
Een schippersknecht geraakte door het stormweder jl. Zaturdag
over boord van een schuit, die het Noord-Hollandsch kanaal ter
hoogte van de Spoorwegbrug in het Koegras bevoer. De pogingen
om hem te redden waren vruchteloos.
Men verneemt, dat Z. M. de Koning aan het Haagsehe
scherpschutterscorps den titel verleend heeft van Koninklijk scherp
schutterscorps. De Koning heeft voorts, ter aanmoedigiog van de
gewone schietoefeningen aan het genoemde corps een gouden horologie
als prijs geschonken.
De begrooting voor den arbeid der gevangenen voor 1869
bedraagt 243,455. Uit eca bijgevoegde statistiek blijkt dat de
bevolking der gevangenissen op l Julij jl. 3680 bedroeg, tegen
respectivelijk 3707, 3444, 3438 en 3577 in hetzelfde tijdvak van
de jaren 1864, 1865, 1866 en 1867. Gedurende de laat9te 5 jaren
is alleen het cijfer der correctioneel veroordeelden en dat der jongens
en meisjes, opgesloten krachtens art. 66 van het wetboek van
strafregt, toegenomen.
Men schrijft ons nit Oude Schild dd. 5 Oct:
„Gepasseerde week heeft men te Oosterend eene vreemdsoortige
duif gevangen, afkomstig van de onlangs door eenige Belgische
vereenigiugen te Havre gehouden duivenwedstrijd. Bij nadere be
schouwing las men op de slagpennen het volgende L schaets-Aert
place St. Jacqu.es, Gand. Journal l,Epercier Bruxelles 420. Exposition
Hdore, n°. 420, 84
„Heden was het langs ons dorp zoo vol met zwarte vliegjes, dat
menigeen een pijp tabak moest rooken om van deze lastige diertjes
bevrijd te zijn.
„Gisteren is alhier aangebragt een praam, beladen met turf, welke
verlaten in zee i9 gevonden."
In den avond van 3 dezer zijn te Amsterdam aangekomen en
aan het Amstel-Hótel afgestapt: HH. KK. HH. Hussein-pacha en
Hassan-pacha, zonen van Z. M. den onderkoning van Egypte;
met hun gevolg.
De 294ste verjaardag van Leidens ontzet werd den 3 dezer
aldaar feestelijk gevierd.
Z. K. H. Prins Lodewijk van Beijeren en HDs. gemalin
Aartshertogin Maria Theresia van Oostenrijk, vergezeld van baron
vou Malzen en gravin von Dürckheim, en verder gevolg, zijn gisteren
namiddag in de residentie aangekomen en hebben in het hotel de
Bellevue hun intrek genomen.
Jl. Zondag avond heeft op het gemeente-badhuis te Scheveningen
de sluiting van de openbare vermakelijkheden plaats gehad. Het
badsaisoen is evenwel nog niet gesloten. De afgeloopen zomer
eu het grootste deel van het najaar zijn voor deze inrigting, gelijk
voor Scheveningen in het algemeen, zeer gunstig, en het bezoek
zelfs zonder voorbeeld talrijk geweest. Men berekent, dat er aan
het badhnis ruim 40,000 baden gebruikt zijn, terwijl het getal
baden van 185860 gemiddeld slechts de helft bedroeg. Ook de
table d'hóte werd ongemeen druk bezocht; men kan het getal couverts
dit saizoen wel op 20,000 stellen.
De Staompost bevat het berigt, dat door een Engelschman
voorloopig concessie is gevraagd voor den aanleg van een haven
hoofd aan het 9trand te Scheveningen vóór het Badhuis.
Het blad voegt daarbij de volgende bijzonderheden
„Het hoofd zou op ijzeren schroefpalen worden geconstrueerdde
geheele lengte is genomen op omstreeks 429 el uit den voet van
het duin of ongeveer 280 el uit de laagwaterlijn, aanvangende bjj
het worteleind tegen het duin in het verlengde van de loodlijn op
de as, die door het midden van het Badhuis (het hoofdgebouw)
kan getrokken worden.
De kosten van het werk worden geraamd op 26,000 pond sterling.
Het hoofd schijnt voornamelijk bestemd voor uitspanningsoord en
zeewandeling, en zou tevens strekken tot het gemakkelijk aanleggen
en ontschepen van pleizierbooten en jagten. Te Blackpool in Lan-
cashire, eene plaats van ongeveer gelijke bevolking als Scheveningen,
zou door een dergelijk hoofd zooveel levendigheid zjjn aangebragt,
dat het vervoer met den spoorweg sedert den aanleg van het hoofd
meer dan verdrievoudigd zou zijn."
De tentoonstelling te Arnhem, is gedurende de 88 dagen, welke
zij geopend is geweest, bezocht geworden door 64,606 of gemiddeld
per dag door ongeveer 734 personen.
Ten gevolge eener tijdelijke verwijdering van twee weesmeisjes
uit het Gereformeerd Armenweeshuis te Kampen, welke zieh, naar
men zegt, aan groven laster hadden schuldig gemaakt, hebben in
dezen week aldaar eenige zameuscholiugen plaats gehad, die voor
de rust en veiligheid der ingezetenen dreigend werden, en bij heeren
regenten van genoemd weeshuis werden eenige glasruiten ingeslagen
en meer baldadigheden gepleegd. Onmiddelijk zijn maatregelen ver
ordend, die tot een gewenscht resultaat hebben geleid, daar tot heden
de rust niet verder is gestoord. De polieie heeft eenige aanstokers
gevat, waar tegen proces-verbaal is opgemaakt.
Te Venlo is jl. Donderdag een mineur uit een bovenste ven
ster van de kazerne aan de Roermondsche poort gesprongen en
werd meer dood dan levend naar het hospitaal gedragen. Men zegt,
dat hij de straf, hem opgelegd wegens losbandigheid, niet wilde
ondergaan en dan liever uit het venster 9prong.
De cholera heeft Batavia niet verlaten, doch maakt nogtans
geene verontrustende vorderingen. Dat doet ook, voor zoover bekend
is, het fanatisme op Sumatra niet, zoodat men geheel en al in het
onzekere verkeert omtrent hetgeen een welgesteld inwoner van
Palembang, van wien men niets anders weet, als dat hij voor een
ijverig aanhanger van de leer van Mohammed doorging, mag bewogen
hebben tot het plegen van een moordaanslag op den officier van
gezondheid late klasse Terné van der Heul. Huiswaarts keerende
van een bezoek bij den overste te Palembang, is de heer van der
Heul, een even braaf en bemind officier als bekwaam geneesheer,
in den avond van 26 Julq jl. onverhoeds door genoemde inlander
aangevallen, en, aan de zijde van zijn echtgenoot, met eene kris
doorstoken. Tot tweemalen toe in de borst getroffen, zonk hjj
stervend ineen. Van de verdere personen, welke hem vergezelden,
de officieren de Haas, Reif en Pordon, hebben de twee eerst-
genoemden, toen zij zich van den moordenaar meester trachten te
maken, ernstige wouden bekomen. De misdadiger i9 door de toe
geschoten wacht vau het residentiehuis op de plaats zelve afgemaakt.
Uit de door hem geslaakten kreet heeft men opgemaakt, dat hij zich
ia de keas van zijn slagtoffer vergist meende te hebben.
Aangekomen schepen te Batavia vóór 19 Sept.: Catharina
Maria, Alblasserdam, Aldebaran, Cheribon, Constance, Gelderland,
Sliedreoht, Snsanna Elisabeth en Nederland. Vertrokken: Diana,
Dordrecht, Eensgezindheid, Hendrika, Johanna Maria, Maria Elise,
Nieuwe Waterweg en Erasmus.
Den 4 dezer zijn berigten ontvangen van het eiland Java,
loopende tot 22 Aug. De gewigtigste daaronder voorkomende nieuws
tijdingen zijn die, waarin melding wordt gemaakt van onlusten op
Bali en Celebes.
In de negentiende eeuw zijn reeds vele souvereinen gevallen
„ten gevolge van valsche berekeningen, onmogelijke ondernemingen
of dom verzet." De eerste io de rij is de groote veroveraar,
Napoleon I, met zijne broeders Jeróme en Joseph, en zjjuen zwager
Murat. Pas waren de Bourbons hersteld of Spanje waggelde weder,
De overzeesche koloniën vormden zich als onafhankelijke staten,
en Ferdinand VII werd nog slechts door de Fransche expeditie
van 1823 gered. In het jaar 1824 viel Iturbide, Keizer van Mexico.
Den 3 Februarij 1830 werd Griekenland van den Porte afgenomen,
en in eene monarchie herschapen. In hetzelfde jaar verloor de Dey
van Algiers zijnen troon, en op hem volgde Karei X, door de ultra
legitimisten en clericalen weggerukt. De Koning der Nederlanden
verloor België; Hertog Karei Jan zijn hertogdom Brunswijk. In
1833 werd Don Miguël verdreven en Donna Maria tot Koningin
van Portugal uitgeroepen. Den 24 Februarij 1848 viel Lodewijk
Filips, en deu 1 December van dat jaar moest Keizer Ferdinand
van Oostenrijk over gaan tot den gedwongen afstand van den troon
ten behoeve van zijn neef Frans Joseph. Pius IX werd slechts door
Fransche bajonnetten naar Rome teruggebragt en daar gehandhaafd.
Oostenrijk verloor Hongarije, dat later echter terugkwam. In 1858
werden uit de rij der regerende Vorsten geschrapt: de Hertog van
Modena, de Hertogin vau Parma, de Groothertog van Toscanen,
en Keizer Soulouque, van Haïti. In 1860 werd Frans II, Koning
der Beide-Siciliën, onttroond. In 1862 werd Otto, Koning van
Griekenland, verdreven. In 1865 hield Kusa op Vorst van Rumanië
te ziju. In 1866 gaf Frans Joseph Venetië op en werd hij door
Pruissen overwonnen; de trooneu van Hannover, Nassau en Keur-