1869. Nü. 105.
27 Jaargang.
Woensdag 1 September.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
BINNENLAND.
HELDERSCHE
EN NIEUWEDIEPER COURANT,
„W ij huldigen het goed e."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
m M franco per post - 1.65.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
Prijs der Adverte utiënVan 14 regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent.
Groote letters uf vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Vocnsdng den I September vertrekt de Oost-
Indische mnil over Mnrsellle, Donderdag den
g September over Southnmphton.
Uittreksel uit het Verslag van den
toestand der provincie Noordholland, over
het jaar 1868, gedaan aan de Provin
ciale Staten van dat gewest, door de
Gedeputeerde Staten, in de Zomerver
gadering van het jaar 1869.
VIII. (Slot.)
Het algemeen karakter van de uitkomsten van het
landbouwbedrijf wordt in de eerste plaats bepaald door de
weersgesteldheid. In de eerste helft des jaars was die zeer
gunstig. Later oefende de overgroote hitte en droogte bijna
overal een ongunstigen invloed uit.
De akkerbouw leverde over het algemeen gunstige uit
komsten op; de veehouderij minder, door gebrek aan gras
en drinkwater in den zomer. De producten van den vee
stapel waren intusschen hoog in prijs. Alleen de schapen
teelt wierp minder voordeel af dan vroeger, deels door den
slechten gezondheidstoestand van de schapen, deels door de
gedrukte prijzen.
Men houde hierbij in het oog dat, gelijk altijd bij groote
droogte, de hooge gronden in den slechtsten, de laag gelegene
in den besten toestand verkeerden. Zoo worden bijv. de
uitkomsten ook van den graanbouw op Texel, in de Duin
streek en in 't Gooi ongunstig genoemd, terwijl in de lage
veenstreken en buitenlanden het grasgewas goed slaagde
en hooi van uitmuntende kwaliteit opleverde..
Omtrent den oogst der verschillende gewassen levert het
Verslag onderscheidene tabellarische opgaven, waaraan wij
deze mededeeling ontleenen.
TARWE, ROGGE, GERST,
beteelde opbrengst beteclde opbrengst bete lde opbr.
Gemeenten. bunders, in mudd. bunders, in mudd. bunders, in mndd
Texel 466 7456 43 602 54 14673
Zijpe 347 6940 245 4900 152 3800
Vieringen 140 3360 140 4200 60 2040
Winkel 135 5400 30 1440
Barsingerhorn 86 2854 37 1315
Wieringerwaard 78 2512 77 3080
Harenkarspel 56 2016 40 1400
St. Maarten 38 1634 36 1440
Heerhugowaard 38 1216 34 1224
Terschelling 75 2875 200 4000
HAVER,
bèteelde
opbrengst
Gemeenten.
bunders.
iu mudden.
Texel
105
2520
Terschelling
100
2800
Wieringen
150
9000
Helder
70
1750
Zijpe
596
17800
W ieringer waard
159
11165
Barsingerhorn
90
4525
Winkel
80
4160
Schagen
43
2271
St. Maarten
47
2820
Nieuwe Niedorp
46
2526
Harenkarspel
80
6400
Heerhugowaard
95
5700
De verbouw van Vlas neemt steeds toe. Met dit gewas
waren o. a. bezet het volgende getal bunders in de daarbij
genoemde gemeenten: Texel 25, Terschelling 10, Wie-
ringen 140, Anna Paulowna Polder 452, Wieringerwaard
25, Waard en Groet 262, de beide Niedorpen 29, Schagen
en St. Maarten 20, Callantsoog 9. De pachtprijs op Texel
bedroeg 150, elders was zij veel hooger; in den Wie
ringerwaard bijv. en in den polder Waard en Groet
350 a 360.
De opbrengst is moeijelijk op te geven,daar het gewas
hier bijna uitsluitend wordt verbouwd voor rekening van
Zuidhollandsche en Zeeuwsche vlasboeren, die de vrucht in
natura naar hunne woonplaats vervoeren. De berigten
omtrent het gewas te Terschelling luiden ongunstig; de proef,
aldaar genomen, moet als mislukt worden beschouwd. Op
Wieringen rekent men, dat er 300 kilo vezelstof en 10 mud
zaad per bunder is gewonnen.
Vee. De gezondheidstoestand van 't rundvee was bijna
zonder uitzondering zeer gunstig. In het begin des jaars
veroorzaakte eene ziekte onder de schapen nog al aan
merkelijke schade, later verbeterde de toestand aanmerkelijk.
De gewone varkens-ziekte vertoonde zich veel minder dan
vroeger.
Het aantal veeartsen in Noordholland bedraagt 32,
waarvan slechts 6 gegradueerden.
De veestapel bestond in 1868 nit 21029 paarden, 139500
runderen, 228551 schapen en 19962 varkens.
Ter markt werden gebragt in 1868
Paarden. Runderen. Kalveren. Schapen. Lammeren
te Alkmaar 971 7244 5534 22036 4865
Schagen 450 4256 854 23703 9925
Texel 7 38 57 400
Kaas en Boter werden in genoemd jaar ter markt
gebragt
KAAS. BOTER.
te Alkmaar 3713680 pond 53170 pond
Schagen 4420 35920
In laatstgenoemde gemeente werden 125200 kip-eijeren
en 27750 eend-eijeren verkocht.
In de afdeeling Vissclierij vinden we o. a. de volgende
opgaven vermeld.
Het visschen naar haring en geep op den Hors te Texel
leverde aan enkele visschers van den Hoorn ongeveer 300tal
haringen op, verkocht voor 2 het tal, en 200tal geep,
verkocht voor 8 het tal.
Door eenige bewoners van Oude Schild en den Hoorn
werd met fuiken langs de zeeweringen, aan de zuidoostzijde
van Texel voor ruim 5000 zeepaling gevangen.
Aande Heldersche zeewering leverde de vangst van zeevisch
1500 pond paling, 200tal geep en 300tal haring.
Langs het strand bezuiden Kijkduin, op den zandhoek
Onrust en op den Hors te Texel werd verder nog gevangen
1300 tal haring en 1000 tal geep.
Het aantal visscherspinken van Terschelling bedroeg,
gelijk in het vorige jaar, 15. Van de 32 vaartuigen te
Texel te huis behoorende, werd slechts door 2 de visscherij
in de Noordzee uitgeoefend, de overige werden voor de
oester-, schelp- en zeegrasvisscherij gebezigd.
Te Helder werd door vreemde visschers aangebragt
11061 stuks kabeljaauw, 186393 stuks schelvisch, 21351
stuks tong, 6361 stuks rog en 1336 stuks schol. De
gezamenlijke opbrengst was 51000, d. i. f 7000 meer
dan in 1867.
De visschers van Oosterend en Oost (op Texel) ver
zamelden in 1868 ongeveer 300000 oesters op de Waarden,
welke door hen afgeleverd zijn tegen 30 de 1000 stuks.
Zij bezigden daartoe 30 vaartuigen, bemand ieder met 2
koppen. Uit Schotland werden aangevoerd 700000 oesters,
op de Waarden bij Texel gespeend, en voor 30 de 1000
stuks afgeleverd. Sommige visschers ter genoemder plaatse
verzamelden ook alikruiken en mosselen, welke naar Enge
land werden uitgevoerd. Dit bedrijf leverde hun ongeveer
f 5000 op. Nog anderen hielden zich bezig met het korven
van zeesterren en andere slijmdieren, om te dienen tot be
mesting van gronden; uithoofde van den droogen zomer
heeft echter de opbrengst daarvan slechts 1000 bedragen.
Op Texel werden 350000 ponden gedroogd wier afge
leverd tegen 2,25 de 100 pond. Op de Waarden zijn
880,000 ponden wier afgemaaid, die, ververscht en ge
droogd, ƒ5 a 5,50 de 100 pond hebben opgebragt.
Aan de Heldersche zeewering zijn gevischt en gedroogd
7000 ponden wier, verkocht voor f 2.25 de 100 ponden.
De schelpenvisscherij leverde min gunstige uitkomsten op.
Er werden verzameld: te Texel ongeveer 30,000 kub. el,
te Huisduinen 26, te Callantsoog 30, te Petten 140, te
Castricum 1000, te Velsen 490 en te Egmond 4160 kub. el.
Het getal vaartuigen met hunnen tonneninhoud, bestemd
voor de binnenlandsche vaart, doch niet behoorende tot de
openbare middelen van vervoer, was in 1868 als volgt:
VAARTUIGEN,
beneden 10 ton. boven 10 ton. Tonnen.
Alkmaar 61 42 1439
Amsterdam 115 415 21013
Haarlem 66 90 2903
Helder 25 79 4522
Zaandam 165 97 3645
Overige gemeenten 548 671 22544
Geheel 980 1394 56066
In 1868 werden door het Noordhollandsch kanaal ge
sleept naar het Nieuwediep 259 schepen en naar de zijde
van Amsterdam 441 schepen.
Aan sluisgelden werd ontvangen:
Aan die tegenover Amsterdam 36246,31
de koopvaarderssluis - 89775,00|
De geheele opbrengst was 126021,311
In 1867 bedroeg die - 89683,93|
Alzoo in 1868 meer 36337,38
Ter uiterste wacht Helder zijn in 1868 ingeklaard 1574
zeil- en 446 stoomschepen, te Vlieland 402 zeil- en 94
stoomschepen en te Terschelling 338 zeil- en 96 stoom
schepen.
Uitgeklaard zijn te Helder 1419 zeil- en 428 stoomschepen,
te Vlieland 370 zeil- en 48 stoomschepen en te Terschelling
398 zeil- en 35 stoomschepen.
Te Helder zijn de haven binnengeloopen 389 zeil- en
36 stoomschepen en vertrokken 392 zeil- en 36 stoom
schepen. (Men houde bij deze laatste opgaven in 't oog,
dat hier alleen bedoeld worden de vaartuigen, die uitsluitend
bestemd zijn naar hier en van hier vertrekken. De schepen
naar Amsterdam beslemd, zijn hieronder niet begrepen.)
Van den Hollandschen IJzeren Spoorweg wordt ver
meld, dat de opbrengst, gerekend per baanvak van Amster
dam—Helder, is geweest als volgt:
in 1868 680,153,061
1867 - 596,943,931
meerder in 1868 83,209,13
In 1868 hebben geloopen 19 volkstreinen, waarvan 13
tusschen Amsterdam en Rotterdam, 2 tusschen Helder en
den Haag en 4 tusschen Rotterdam en Helder. Hiermede
zijn vervoerd 19847 personen. Bovendien zijn aan 1923
personen met gewone treinen volkstrein-billetten afgegeven
tusschen Amsterdam en Helder.
De opbrengst der Posterijen was in 1868:
te Helder 22885,821, in 1867 22099,23
Schagen - 5649,19 - 4544,17
Texel - 5385,29 - 5490,63
Het getal telegraphische berigten, verzonden langs de
lijnen van den Hollandschen Spoorweg, was aan de vol
gende stations alduste Noord-Scharwoude 445, te Schagen
531, te Anna Paulowna 355 en te Helder 3009.
HELDER en NIEUWEDIEP, 31 Augustus.
De Keizerin van Frankrijk, zich op reis begevende naar
de plek waar Napoleon I het eerste levenslicht aanschouwde,
juist eene eeuw nadat die beroemde man daar geboren
werd, toont toch meer liefde voor de geschiedkundige
wetenschap te bezitten, zou men zoo zeggen dan de
Keizer van Rusland aan den dag legt luidens een zijner jongste
besluiten. Dat besluit houdt in, dat in Polen alle nationale
herinneringen zooveel mogelijk moeten worden vernietigd
inschriften en zinnebeelden, die op de Poolsche geschiedenis
betrekking hebben, ingebijtelde historische tafereelen in
museums en de onderscheidene voorwerpen uit den ouden
tijd, moeten of dadelijk vernietigd, öf naar Moskau opge
zonden worden. Nu moge het al zoo zijn, dat Frankrijk's
Keizerin in hare gunstige gezindheid jegens de vroegere
gebeurtenissen den roem van hare familie gadeslaat en dat
de Russische Keizer het belang zijner overheersching door
geene geschiedkundige herinneringen wil bedorven zien,
zeker is het dat men weinig reden heeft om laatstgenoemden
het eerelidmaatschap van een oudheidkundig genootschap
op te dragen. Overigens is deze Keizer van Rusland niet
van de kwaadste. Zijne voorgangers waren steeds werkzaam
om Siberië telkens op nieuw met ongelukkige bannelingen
te bevolken, deze monarch schijnt het plan te hebben op
gevat om die deportatiën voor goed te doen ophouden. Het
cellulair gevangenisstelsel zal nu waarschijnlijk ook in
Rusland worden ingevoerd. De straf, welke de Sultan
van Turkije aan den weinig gehoorzamen Khédive van
Egypte heeft toegedacht, bestaat noch in deportatie noch
in cellulaire opsluiting, maar in de toekenning van den
titel van Khédive aan nog andere hooge personen. Het
was niet mogelijk den bedoelden titel aan den titularis
te ontnemen; door bedoeld besluit echter zou de waarde
van den titel aanmerkelijk verlaagd en de Onderkoning
gevoelig worden gestraft.
Men herinnert zich voorzeker nog de jammer- en nood
kreten, die er in Engeland en Ierland door de conservatieve
partij werden aangeheven, ten dage toen de Iersche kerkwet
bij het Parlement aan de orde was. Als de Protestantsche
kerk in Ierland ophield staatskerk te zijn, dan was de val
dier eerwaardige kerkgemeenschap zoo goed als zeker. En
of nu de liberalen al verzekerden het zal zoo erg niet zijn,
en wie weet of de opheffing dier verouderde instelling niet
strekt om de innerlijke kracht van dat kerkgenootschap te
bevorderen, het mogt niet baten; men was hevig ver
ontrust, men wanhoopte voor de toekomst. Thans reeds,
zoo kort na de aanneming der wet, blijkt de voortreffelijk
heid harer werking. Eene kerkvergadering is bijeengeroepen,
waarop geestelijken en leeken gelijkelijk zullen zijn vertegen
woordigd. Zelve zal de kerk thans hare leerstellingen
bepalen, hare gelden besteden, hare zaken besturen, geheel
naar eigen goedvinden en zonder eenige inmenging der
regering, Op die wijze zal de scheiding, die er door de
genoemde wet tusschen kerk en staat is in het leven ge
roepen, krachtig bijdragen tot den bloei en de ontwikkeling
van de kerkgemeente. De profecyen der bisschoppen in
hunne hevige verbolgenheid uitgesproken, zijn dus voor
's hands nog niet vervuld, daar er door den genomen maat
regel nieuw leven is gewekt. Nieuw leven gewekt,