1871. N". 142.
Zondag 26 November.
29 Jaargang.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
llureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
B I E A' L A D.
HELDERSCHE
EN NIEIIWEDIEPER COURANT.
i,Wjj huldigen het goede.'
Verschijnt Dingsdaq-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaalf 1.30.
franco per post - 1.65.
Prijs der Advertentiën: Van 14 regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMALEN
Naar Oost-Indiëvia Triest Dingsdag 28 Nov. 's av. 6 u. 30m.
h Brindisi, Vrijdag 1 Dec. 's av. 6 u. 30m.
h West-lndie: viaSfNazaire,Dingsdag 5Dec. 'sav.6 u.30m.
<So?<f/iam/5(o)iWoensd.29Nov.'sm.(ni.25m.
de Kust van Guinea: Maandag 27 Nov. 'sm. 6 u. 25 m.
Kaap de Goede HoopDonderdag 7Dec. 's m. 6 u. 25m.
over Frankrijk en Vrijdag 8 Dec. 's m. 6 u. 25 m.
HELDER en NIEUWEDIEP, 25 November.
In ons vorig nommer hebben we reeds in onze buiten-
landsche nieuwstijdingen eene en andere bijzonderheid mede
gedeeld omtrent de volksdemonstratiën te Brussel, tenge
volge van de interpellatie door den heer Bara in de Kamer
der volksvertegenwoordigers tot de regering gerigt. Thans
kunnen we daaromtrent nog mededeelen, dat de lieer
Nothomb, belioorende tot de clericale partij en medebe
stuurder der instellingen van Langrand-Dumonceau,
nadrukkelijk is opgekomen tegen de rede van den heer
Bara, terwijl hij de regering met klem heeft verdedigd.
De motie Bara, houdende afkeuring der benoeming des
heeren de Decker tot gouverneur van Limburg, is daarop
met 66 tegen 44 stemmen verworpen. Sterke afdeelingen
politie en schutterij waren op de been, om het in de
straten en voor het paleis der natie talrijk verzamelde
volk in bedwang te houden. De ministers hielden vóór
de zitting der Kamer een langdurige bijeenkomst, die ook
door den burgemeester der hoofdstad werd bijgewoond.
Deze gaf in die zitting te kennen, dat er eene diepe
gemoedsbeweging onder het volk bestond, zoowel te Brussel,
als bij alle eerlijke lieden in het geheele land. Hij weigerde de
hulp der troepen en achtte de schutterij genoegzaam in
staat om de orde te handhaven. De burgemeester bestreed
de meening van een der ministers, dat de manifestatie des
volks kunstmatig opgewekt was.
Uit Parijs wordt berigt, dat de commissie van gratie
bijeenkomsten houdt, naar wier besluiten met groote belang
stelling niet slechts door belanghebbenden wordt uitgezien.
De aanhoudende regtspraken en veroordeelingen beginnen,
gelijk een der advocaten voor den krijgsraad te Versailles
teregt zeide, van lieverlede afkeer te verwekken, 't Wordt
tijd dat men in Frankrijk eens aan verzoening begint te
denken, vooral ook met het oog op de duizenden, die zich
in voorarrest bevinden op de pontons en in de gevangenissen.
Ofschoon in den regel verontrustende tijdingen op staat
kundig gebied nadeelig werken op den stand der staats
fondsen, is juist het tegendeel gebleken bij de jongste
berigten uit Mexico, die blijken geven van groote verwar
ring, onrust en binnenlandschen krijg. Meer en meer
Brieven nit liet Noorderkwartier.
Als we ons oog vestigen op den arbeidenden stand in ons
Noorderkwartier, dan moeten we, lettende op zijne ontwikkeling
en zijn leven, zeggen: Wat staat die stand in onze omgeving nog
op een laag standpunt! Een der oorzaken heb ik in mijn vorigen
brief aangewezen en is gelegen in de lage dagloonen, die niet in
verhouding staan tot den prijs der eerste en dringendste levens
behoeften. Dit moge éón der oorzaken zijn, zij is echter de eenige
niet. Een tweede oorzaak zal wel daarin gelegen zijn, dat onze
arbeiders zoo slecht onderwezen zijnzij stellen geen prijs op het
onderwijs. Denkt nu niet, als ik zeg: dat de arbeiders in onze
omgeving slecht onderwezen zijn, dat ik daarmede een blaam op
de onderwijzers of de gemeentebesturen werpen wil, dat zij
verreIk weet wel, alle onderwijzers zijn niet even ijverig in
hunne eerste en voornaamste betrekking; zij hebben allen niet
dezelfde gave van mededeelen, en ook onder de leden van de
plaatselijke besturen zijn, even als onder alle rangen en standen
van menschen, Hauwen. Er zijn onder de plaatselijke besturen, die
den onderwijzer geen hulp in onderwijzend personeel willen ver-
leenen, of eerst moet de wet hen daartoe noodzaken, de uiterste
grens in het gelal leerlingen moet zijn bereikt, en die de kosten
voor het onderwijs zooveel beknippen eu beknibbelen als mogelijk
is. Gelukkig, deze besturen maken een uitzondering; in den regel
ontwaart men, dat zij zich veel aan het onderwijs laten gelegen
liggen, dat zij zich moeite geven het onderwijs gemakkelijk en
kosteloos te maken, ja, er zijn besturen die ijverig middelen
beramen om het gebrekkige, dat ze ontwaren, te verbeteren, het
onderwijs nit te breiden, en zich geroepen gevoelen niet slechts de
jongens tot goede burgers op te voeden, maar ook de meisjes zóó
te vormen, dat ze eenmaal als dienstbaren, of zoo ze op lateren
leeftijd het voorrecht mogen genieten als huisvrouw en moeder in
de maatschappij op te treden, door breiden en naaijsn hare eigene
kleederen te kunnen herstellen en maken, en door breipen en
naainaald hare huishoudingen te steunen en te schragen. In den
regel is in ons Noorderkwartier wel gelegenheid om onderwijs te
genieten, maar het op prijs stellen door er een naarstig, getrouw
en langdurig gebruik van te maken, dat ontbreekt.
Als wij dan ook arbeiderswoningen binnentreden en een onder-
schijnt door dien treurigen toestand het denkbeeld te zullen
verwezenlijkt worden, dat Mexico hoe eerder hoe liever
moet worden ingelijfd bij de Vereenigdo Staten van Noord-
Amerika. Hierdoor zou aan de tegenwoordige regering
loosheid ten spoedigste een einde komen en de Mexicaan-
sche schuldbrieven zoudsn er niet weinig bij winnen.
Naar men ons verzekert, heeft het geregtelijk onderzoek
omtrent het verdwijnen van den loods aan boord van de
Manuelita A. geen termen opgeleverd om geloof te hechten
aan de vermoedens, tegen de bemanning van dat schip gerezen.
Genoemd wrak, zittende op het strand nabij Kaaphoofd,
werd jl. Donderdag met de zich daarin bevindende lading
rogge verkocht ad 4500 aan den heer M. L. van Gelder.
Door het provinciaal bestuur van Noordholland is
eergisteren aanbesteed, het leveren en inheijen van 15
meerpalen aan het Noordhollandsch Kanaal. Minste in
schrijver de heer B. Swets, alhier, voor 1132.
Het Prov. Geregtshof van Noordholland heeft in zijne
zitting van jl. Dingsdag de zaak behandeld van J. C.
Camphuynder, uit Haarlem, beschuldigd van diefstal hij
nacht in een bewoond huis, door ten nadeele der gas
fabriek aldaar door middel van een compositiebuis een
verbinding aan de in zijn woning wegens wanbetaling af
gesloten hoofdbuis te hebben gemaakt en daardoor gas te
hebben verbruikt. De beschuldigde ontkent dit en beweert
door een chemische bereiding (zijn geheim) gas te hebben
gemaakt.
Beroepen te Gorinchem, de heer H. V. Hogerzeil,
pred. te Driebergen; te Broek op Langedijk ds. G. J.
de Hoest, pred. te Amerongen.
Drietal te Haarlem: ds. Mossel te Renkum, Hoger
zeil te Driebergen en Roozemeijer te Middelburg.
Men schrijft ons van Texel, dd. 24 November:
„De boer G. Dros, aan de Waal, slagtte dezer dagen
zijn varken, dat het enorme gewigt van 492 halve KG. had.
Ook het vorige jaar is door dien heer een varken van
buitengewone zwaarte gemest."
;(Het werkend personeel van de sociëteit Neptunus, te
Oude Schild, gaf jl. Dingsdag eene tooneelvoorstelling en
voerde bij die gelegenheid op: Het Godsgerigt, Jocrisse de
vondeling en Een studenten soiree.
Alle drie stukken werden flink afgespeeld en boeiden
gestaag het publiek, dat juist niet talrijk was.
Men hoopt dat eerlang deze voorstelling nog eens zal
worden herhaald en dan bepaald op een Zondag avond
opdat ieder daarvan dan beter zal kunnen profiteren.
Het werkend personeel, dat steeds lust en ijver aan den
dag legt en kosten noch moeite spaart om de voorstellingen
te doen gelukken, verdient dan ook aller ondersteuning en
medewerking."
zoek instellen hoe de arbeiders lezen en schrijven, waarlijk dan
slaan wij de handen in elkaar, dat bij zooveel gelegenheid zoo
weinig gebruik van het onderwijs is gemaakt. Bijkans niemand
kan vlug en met oordeel lezen en dragelijk zijn naam zetten. Ware
het nu, dat zulke menschen hun gemis gevoelden, zij zouden zich
beijveren aan hunne kinderen te geven, wat door hen zoo jam
merlijk verzuimd is. Maar neen, dat gevoelen ze niet, zoo laag staat
de arbeidersstand, dat hij zijn gemis niet eens gevoelt en daarom
dan ook geene middelen aanwendt, dat zijne kinderen beter ouder
wezen worden.
Want hoe is het met de kinderen van de arbeiders gelegen?
Het is waarlijk mooi, zoo een jongen van een arbeider tot zijn
twaalfde jaar de school bezoekt. Met een enkelen slechts zal dit
plaats hebben. Op dien leeftijd, is hij al „een jongen in den pot,"
en moet dus zijne krachten beginnen te besteden om zijn eigen
brood te eten. liet kind verlaat dus de school op een leeftijd als
het oordeel zich begint te ontwikkelen en met het geheugen samen
begint te werken otn eenige kennis voor het leven op te doen.
Het vroeg verlaten der school is in onze omgeving zoo sterk, dat
zelfs meisjes, die twaalf jaar zijn geworden, zich schamen op de
schoolbanken te zitten en de moeders aan het hoofd saniken om
ook van school te gaan, omdat ze nu toch waarlijk te groot zijn
langer school te loopen. En wat de zaak nu nog treuriger maakt
is ditdat aan het eenmaal geleerde volstrekt de hand niet meer
wordt gehouden. Kocht men voor enkele centen eenige schrijf
boeken om dagelijks een schrift te schrijven en alzoo het schrijven
te onderhoudentrachtte men boeken te erlangen opdat men leereu
zou vlugger en met meer oordeel te lezenbezocht men in den
wiuter, wanneer voor jongens van twaalf en dertien jaren het
landwerk toch gestaakt is, de dagschool, maakten ook de grootereu
getrouw gebruik van de herhalingschool, men zou nog eenige
vorderingen in redelijke kennis en maatschappelijke ontwikkeling
kunnen maken, en de onderwijzers, gewaar wordende dat hun
arbeid op prijs wordt gesteld, zouden in hun ijver worden aange
vuurd. Besteedde men de heerlijke winteravonden met het lezen
van goede en nuttige boeken, die voor den arbeidenden stand om
niet te verkrijgen zijn, dan zou men daardoor nog eenige vergoe
ding geven voor het kortstondige en gebrekkige onderwijs, dat
men in zijn jeugd heeft genoten. Maar neen, niets van dat alles J
geschiedt; die heerlijke winteravonden, zoo geschikt tot zelfontwik
keling, worden bij de kooltjes in ledigheid weggedroomd, of dik- J
Als een navolgenswaardig voorbeeld deelen wij mede,
dat kerkvoogden te Noordscbarwoude wederom het tracte-
ment van den predikant aldaar met 50 hebben verhoogd.
Te Winkel wordt het kerkgebouw der Hcrv. gemeente
des winters mot twee flinke kagchels behoorlijk verwarmd.
De gemeenteraad van Amsterdam heeft in zijne
jl. Woensdag gehouden vergadering, waarin slechts 1 lid
ontbrak, na uitvoerige discussie, met 31 tegen 6 stemmen,
het voorstel van B. en W. aangenomen, hetwelk strekt om
in zake de Amsterdamsche Kanaal-Maatschappij den minister
van Binnenlandsche Zaken te antwoorden, dat de gemeente
Amsterdam niet treden kan in het door den minister
gedane voorstel, om de Amsterdamsche Kanaal-Maatschappij
te hulp te komen in hare behoefte aan geld, o. a. door
reeds dadelijk ter beschikking van de Maatschappij te stellen
de 3 millioen inschrijving op het Grootboek der 4 pCt.
Nat. Schuld. De tegen het voorstel van den minister aan
gevoerde bezwaren vonden voornamelijk hunnen grond in
de voorwaarden, waarop indertijd de leening is aangegaan.
De laatste spanning der spoorwegbrug over het
Hollandsch Diep is jl. Donderdag met goed gevolg over
de peilers geplaatst. Aan de voortvarendheid van de aan
nemers is liet te danken, dat dit gewigtig werk vijf maanden
vroeger dan bij bestek bepaald was, tot stand zal gekomen
zijn. Daardoor zal het mogelijk zijn nog dezen winter
Dordrecht met het spoorwegnet te verbinden.
De jager van den heer van S., te Gendringen, die
voor eenigen tijd het ongeluk had, bij het schieten op een
patrijs, twee kinderen te treffen, waarvan het één terstond
gedood en het andere ernstig gewond werd (hetwelk thans
beterende is), is jl. Dingsdag bij vonnis van de Arrond.-
Regtbank te Zutphen veroordeeld tot zes maanden cellulaire
gevangenisstraf benevens twee geldboeten, van 25 en 8.
Te Scliindeld is een ambtenaar van de belastingen,
de heer Knibbeler, vreeselijk verminkt op den weg gevonden.
De Kamer van Koophandel te Vlissingen heeft in
een adres aan de Tweede Kamer hare ingenomenheid
betuigd met het ontwerp van wet tot vervanging van het
patentregt door een inkomsten-belasting. Zij heeft ook een
adres aan den minister van Binnenl. Zaken gerigt, waarin
wordt aangedrongen op eene bespoediging van de verbinding
van het locaal-station van den spoorweg met de bestaande
havens.
Jl. Woensdag had te Doetinchem een treffend ongeluk
plaats. De heer H. was bezig zijn revolver te laden, toen
zijn 9jarig zoontje voor hem kwam staan en door een toeval
het schot afging, zoodat het kind getroffen werd en de kogel
ter zijde van de borst binnendrong. Ofschoon men de kogel
nog niet uit de wond heeft kunnen halen, hoopt men toch
het kind te zullen behouden.
wijls op een nog slechter en duurder wijze doorgebracht.
Dat de arbeider in ons Noorderkwartier op zulk een lang stand
punt vau zedelijke ontwikkeling staat, is hij daarvan alleen de
schuld? Ik geloof het niet. Mijne overtuiging is, dat de werk
gevers even schuldig zijn, als de arbeiders. Ik meen daarvoor
bewijzen te hebben. Vooreersthoeveleu onder de werkgevers zijn
er, die zeiven geen lust hebben aan meerdere zedelijke ontwikke
ling. Dat dit een waarheid is, wordt getoond, want ook onder
hen wordt het onderwijs niet op prijs gesteld. Immers, de werk
gever en de arbeider, beiden nemen hunne kinderen even ontijdig
van de school. Alles moet in den tegenwoordigen duren tijd
productief worden gemaakt, zoowel eigen kinderen, als de kinderen
van den arbeider. Omdat er nu, ten tweede, werkgevers zijn,
daarom worden de scholen ontvolkt. Eu in dat kinderen in dienst
nemen, zit daar geen zelfzucht achter? Aan kinderen wordt min
der loon dan aan grooten betaald en bij het landwerk is er veel,
dat even goed, misschien nog wel beter door kinderen dan door
grooten verricht kan worden. Kinderen zijn dichter bij den grond,
kunnen beter bukken (en bukken, elk huismoeder weet het bij
hare dienstbaren, is een zwaar werk), terwijl een kindervoet tevens
kleiner is, en dus bij het wieden minder vertreedt.
Zulk handelen nu, is dat billijk, is het redelijk, is het bestaan
baar met echte menschelijkheid Werkgeverswat verlangt gij
van uwe arbeiders? Gaarne ziet ge uwe arbeiders tot goede werklui
gevormd, die uwe zaak tot de hunne maken, die hart hebben voor
het werk, dat zij in uwen dienst verrichten. Verlangt gij dit?
Dan moeten zij ook onderwezen zijn, dan moeten zij door het
ontvangen onderwijs kennis hebben opgedaan van hunne maat
schappelijke verplichtingen, ook tegenover hunne werkgevers. Dan
behoort gij (als werkgevers een hoogeren trap in het maatschappe
lijk leven beklcedende) door redelijke en zedelijke drangmiddelen
uwe arbeiders te overtuigen, dat zij hunne kinderen getrouw en
langdurig ter schole zenden, cn dat dit uwe overtuiging is moet
gij toonen door zelve uwe kinderen daarin te laten voorgaan, en
door nimmer kinderen in uwen dienst te nemen. Als kindereu
maar geen werkgevers kunnen vinden, waarlijk, dan is er reeds
veel gewonnen. Hierdoor zult gij aan de maatschappij een grooten
dienst bewijzen en u en uwe kinderen voor groote schade bewaren;
want de tegenwoordige toestand kan niet bestendig zijn, er moet
iets gebeuren.
(Slot volgt.)
