l
30 Jaargang.
1872. N°. 144.
Zondag 1 December.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
te*.
ang.
it in
it de
'ost.
8ï»
t, M,
dam
ikket,
Bot-
id, ti
kw.
;ram,
varen
met
pnji,
:n 6»
eiden
shou-
66 c.
11;
7,50.
are.
logr.
ivits-
.2,51
O
7,70,
7.
0.
a 6
Bua
291
rijzei
84 e,
i. 9i
2 de
- c,
;ran
val,
-pei
logt,
[2.51
■trijl
vraat
lieui
»mea
man.
Mar-
L463
3 es
DOO;
)O0;
200;
HELDERSCHE
EN MEI WEIHEPER COURANT
/Wij huldigen het goede."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal 1.30.
tt franco per post - 1.65.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163,
Prys der Advertentien: Van 14 regels 60 cent.
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMAILS:
Naar Oost-lndiê: via Triest 14 Dec. 's avonds 6 u. 25 m.
Marseille 5 Dec. 's'avonds 6 u. 25 m.
i, Brindisi 12 Dec. 's avonds 6u. 25 m.
■perKoning der Nederl. 7 Dec. 's av. 11 u.
West-lndië: viaSouthampton 15 Dec. 's morg. 6 u. 25 m.
Suriname via St. Nazaire 4 Dec., 's avonds 6 u. 25 m.
Kaap de Goede Hoop: 8 Dec., 's morg. 6 u. 25 m.
g via Triest 7 Dec.'s m. 6u.25m.
Binnenland.
HELDER en NIEUWEDIEP, 30'November.
Da mailboot Prins He'ndrlk is 'jl. 'Dingsdag met ge
broken machine te Port Saïd aangekomen en zal aldaar
repareeren. De schade Is 'ëchtér Van weinig belang, zoodat
de'ïëis nog deze week kan worden voortgezet.
Eergisteren avond werd in Tivoli de jaarlijksehe alge-
meene vergadering gehouden der alhier bestaande IJsclub
West Frisia. Er werd rekening en verantwoording gedaan
van het fmanciëel beheer in het afgeloopen jaar. Wegens de
geringe opkomst der leden heeft men geene besluiten kunnen
nemen; tengevolge hiervan zal later weder eene algemeene
vergadering worden bijeengeroepen, in de verwachting, dat
de aanstaande winter gunstig moge zijn voor de bemoeijingen
dezer vereeniging.
Eenigen tijd geleden werd blèr eene bijeenkomst gehouden
van de Kamer van Koophandel, van leden van den Raad,
en eenige voorname ingezetenen, tot bespreking van een
plan om onze zeehaven aanzienlijk te vergrooten. De drin
gende behoefte aan meerder ruimte tot sclieepsberging, is
linds lang algemeen erkend, en de mogelijkheid van daar-
itelling is aan geen twijfel onderhevig. Als er soms iemand
mogt zijn, die van meening is, dat er verder geen werk van
dat ,plan gemaakt is, die bedriegt zich. Voor een paar
weken toch, is er eene Commissie naar 's Hage geweest,
om óver die zaak met de bevoegde magt te spreken, en,
na naauwkeurige inzage van het plan en de teekeningen,
is der Commissie de verzekering gegeven, dat de zaak met de
meeste belangstelling zal worden onderzocht, en dat er, na goed
keuring, op krachtige ondersteuning gerekend kan worden.
Er zal natuurlijk eenigen tijd verloopen, alvorens een antwoord
verwacht kan worden, want het plan is van grooten omvang,
en tot de uitvoering is een aanzienlijk cijfer benoodigd. De
grond, die daarvoor op de kaarten is aangewezen, behoort
(zijn wij wel ingelicht) aan het rijk, die ze voor geen
beter doel zou kunnen aanwenden. Men voedt de hoop,
dat ïri een tijd waarin miTlioenen beschikbaar worden gesteld,
tot verbetering van onze zeehavens, ook in de dringende
Behoefte van het Nieuwediep zal worden voorzien. Het
algemeen belang van den groothandel staat hie rmede in
zeer naauw verband. Wij wenschen de koophandel goed
succès op haar schoone en eervolle taak.
De zwendelarij der Dachauer Banken te Munchen.
OVer dit merkwaardige sociale vérschijnsel, dat thans de aandacht
van zoovelen gespannen houdt, en waarover wij reeds eenige malen
bijzonderheden hebben medegedeeld, ontleent de Amst. Crt. aan
een brief uit Munchen in de Neue Freie Presse de volgende inte
ressante bijzonderheden
„Van de gansehe verzameling 'der woeker-inrigtingen, die onder
de benaming „Daehauer banken"'door het voorspiegelen van hooge
rente tracht aan de'minder met aardsche goederen bedeelde klasse
geld af te zetten, is eigenlijk slechts diegene interessant, welke
men als de model-instelling der anderen kan beschouwen, nl. de
bank van mejufvrouw Adèle Spitzeder.
Deze Adèle Spitzeder, vroeger een toOneelspeelster van middel
matig - gehalte, heeft, naar mén zegt, reeds van oudsher een bij
zondere vaardigheid aan den dag gelegd in de kunst van „geld
leenen." Men verhaalt ten minste, dat op alle plaatsen, welke zij
vroeger begunstigde met bare tafénten als tooneèlspeelster, de her
innering daarvan' minder bij de vereerders der kunst, dan wel bij
de kooplieden en winkeliers is bewaard gebleven. Bekend is het
dat, vóór drie jaar ongeveer, mejufvr. Adèle te Munchen in zeer
kommervolle omstandigheden verkeerde, en blijkens advertentien in
de aldaar verschijnende bladen geld poogde op te nemen tegen
booge rente. Daar nu te Munchen, even als ïn iedere andere
grooteStad, een knassa 'eerzame lieden gevonden worden, die er
hunne kostwinning van maken met op bóogfe reiiten géld 'te leehén,
zoo werden aan de dame véél grootere sommen aangebodén, dan
zij zeiyen verlangde. Het; is niet onmogelijk, dat zij hierdoor op
bet denkbeeld van hare latere „bank"-zaken is gekomen. In het
kort, zij accepteerde de baar aangeboden geldsommen, gaf daarvoor
wissels uit, adverteerde óp nieüw en kreeg nieuwe aanbiedingen.
Van lieverlede Breidden bare „zaken" zich uit en legden zij den
grondslag tot den toeloop, dien naderhand hare bank verwierf. Zij
gaf'ongehoorde rente, die, op hetzelfde oogenblik dat men "bij haar
bét geld deponeerde, én in klinkende munt werd uitbetaald. Toén
ben te Mnnehen voor 4j- pCt. in het jaar bij anderen geld op
hypotheek kon krijgen, waar iedere bank slechts 5 pCt. 's jaars
rekende, gaf Spitzeder „maandelijks" 10 percent. Bragt iemand
baar derhalve 100 florijnen voor een jaar, dan keerde zy dadelijk
In 1871 is in ons land 1 persoon op 230 aan pokziekte
overleden. De sterfteverhouding was 1 op 31.78, in 1870
stechts 1 op 36.49 inwoners.
Beroepen te Barsingerhorn c. a. ds. J. W. van der
Linden, pred. te Krommenie.
Bedankt voor het beroep naar Leiden door ds. E. F.
Kruijff, te Velp.
Door het prov. bestuur van Noordholland is jl. Don
derdag aanbesteed: Het driejarig onderhouden van het
Grroot-Noordhollandsch Kanaal, in zeven perceelen. Daarvoor
waren de minste inschrijvers: 1ste perceel, de heer H. R.
Bennink, te Vreeswijk, voor ƒ29,300; 2de perceel, de heer
Schepeler Ambagsheer, te Amsterdam, voor 14,800; 3de
perceël, dezelfde, vóór 11,900; 4de perceel, deheerC.de
Ruitër, te HardinXvéld, voor ƒ8300; 5de pérceel, dezelfde,
vóór ƒ11,690; 6de perceel, de heer B. Swets Az., te Helder,
voor 13,3297de perceel, de heeren Vós en Duinker,
idem, voor 21,115: alles per jaar.
Men meldt uit Behagen, dd. 21 November. Gisteren
morgen omstreeks 71 ure ontdekte men van hier in de
rigting van het O. N. O. eën zwaren brand; later ontving
men het berigt, dat de boerenplaats met huizinge en bergplaats,
met den oogst van granen, hooi enz. en een aanzienlijke
partij wol, aan den Walingsweg in Wieringerwaard, toebe-
hoorende aan en bewoond door den landman D. Wayboer,
een prooi der vlammen is geworden en tot den grond
schijnt afgebrand te zijn. Men gelooft, dat het vee uit de
stallen gered is behalve drie varkens. Door den feilen wind
nam de brand zoo snel toe, dat er voorts niets gered kon
worden. De brand schijnt door onvoorzigtigheid ontstaan
te zijn. De vlam van een in den stal hangende lamp heeft,
meent men, de zoldering geraakt. Men twijfelt of de eigenaar
wel verwaarborgd was, zoodat zijne schade zeer groot zal zijn.
Men meldt uit Schagerbrug, dd. 28 dezer:
„Een inwoner dezer gemeente heeft op treurige wijze
den dood gevonden. Als koetsier bij een logementhouder
alhier geplaatst, had hij met een der reizigers per rijtuig
de omliggende gemeenten bezocht. Bij hun terugtogt 's avonds
zijn zij van een hoogen dijk naar beneden gestort en in
het water geraakt. De reiziger kwam met een ligte kneuzing
vrij, maar de koetsier geraakte onder het rijtuig, en voor
dat men hem kon bevrijden was hij reeds een lijk. Hij laat
een arme weduwe met zes kinderen achter."
Jl. Maandag heeft te Amsterdam een zeldzame en
hoogst eigenaardige feestviering plaats gehad, zooals ër zeer
waarschijnlijk nog geen gevierd is. Niet minder dan 43
doofstommen uit Alkmaar, Gouda, Rotterdam en Utrecht
hadden zich vereenigd ter herdenking van den geboortedag
des heeren Guyot, den menschlievenden oprigter van het
gesticht voor doofstommen te Groningen. De merkwaardige
bijeenkomst werd geleid door den evangelist voor doofstommen
te Gouda.
Een huisvader te Haarlemmermeer, dezer dagen met
bij anticipatie 30 florijnen, 10 pCt. rente voor drie maanden uit.
Na verloop van drie maanden betaalde zij nogmaals 30 florijnen,
zoodat de gelukkige geldleener na één jaar reeds 120 florijnen
aan rente ontvangen en buitendien in portefeuille had een der
wissels van jufvrouw Spitzeder, die tot dusver altijd werden geho
noreerd. Op den eersten aanblik schijnt het, dat dergelijke manier
van zaken doen niet lang kon duren en zeer spoedig in duigen
moest vallen. Maar, het is slechts schijnbaar, want men moet op
twee dingen letten, die het bestaan eener zoodanige rentebetaling,
natuurlijk door de rente van de hoofdsom af te nemen, gedurende
vele jaren verzekeren en wel vooreerst de voortdurende toestrooming
van nieuw kapitaal, en ten tweede, het feit dat de renten bij Spit
zeder geïnd, dadelijk weder als nieuw rentegevend kapitaal werden
belegd. Zoo verhaalt men dat onlangs eene gewezen tooneelspeelster
bij haar kwam bedelengetroffen door de ellende, waarin deze ex-
kunstzuster verkeerde, gaf zij haar 200 florijnen. De andere ging,
nadat zij met de som den salon der banquière verlaten had, naar
het kantoor, belegde daar de 200 fl. en verwijderde zieb met den
voórhitbetaalden interest.
De geheele zwendelarij zou echter waarschijnlijk nooit die onge
hoorde uitbreiding hebben gekregen, welke de oorzaak van de
instorting is, die bijna een nationale ramp schijnt, indien niet
jufvrouw Spitzeder op waarlijk talentvolle wijze de kunst had ver
staan voor zich en hare zaken reclame te maken.
Dat zij zelve een dagblad oprigtte, bovendien twee andere bla
den aankocht en zich daarin op waarlijk onfatsoenlijke manier liet
béwierooken bijna elk nommer dezer schandbtaden bevat arm
zalige „gedichtén," gewijd aan de „goede fée," aan de „moeder
der armen," enz. enz. is nog niet zoo merkwaardig: anderen
hebben het vóór haar gedaan. Hoogst opmerkelijk is echter de
sluwheid, 'waarmede zij zich vooreerst de sympathie der ultramon-
tanen en daarna die der sociaal-democraten wist te verzekeren, en
Wel in die mate, dat zij thans, nu de bank gesprongen is, van
beide zijden als het slagtoffer Van het liberalisme wordt aangemerkt.
De ultramontaansche partij werd door de sluwe tooneelspeelster
gewonnen, eerst door aanzienlijke sommen, die zij beschikbaar
stelde voor den bouw van kerken, voor de oprigting van Catholieke
gestichten en waarschijnlijk ook tot het subsidiëren van zuiver
Catholieke bladen, maar bovendien bediende zij zich van eenige
zijne kinderen spelende, wierp om hen te vermaken een
weinig kruid in den kagchel en de kinderen hadden veel
schik in de dan volgende ontploffing. Maar toen de vader
zich een oogenblik verwijderd had, wierpen de kinderen
den geheelen gevulden kruidhoorn in den kagchel, tengevolge
waarvan deze uit elkander sprong en de kleederen van een
der kinderen in brand geraakten. De buren, die op den
slag toeschoten, hebben het brandende kind in het water
gedompeld om het vuur te blusschen en gelukkig is het
er met eenige brandwonden afgekomen.
Door den heer J. L. Kikkert, te Haarlem, en 20
anderen is een adres gerigt aan de Tweede Kamer der
Staten Generaal. Adressanten zijn houders van obligatiën
groot per resto 52,500, gevestigd op de haven beoosten
het Oude Schild op het eiland Texel. Zij geven te kennen,
dat zij sedert den jare jare 1852 geene interest meer hebben
genoten van de eenmaal door hen tenvolle gestortte gelden.
Dit is veroorzaakt door de in 1851 bevolen opheffing van
het lastgeld, dat sedert 1778 was geheven van ieder binnen
komend en uitgaand koopvaardijschip. Zij herinneren aan
de verwerping door de Kamer in 1856 van het voorstel
om die schuld voor 50 pCt. af te doen, terwijl deze zaak
sinds is hangende gebleven. In dit uitvoerig adres met
bijgevoegde memorie van toelichting wordt het verzoek
om de afdoening dezer zaak wel te willen bevorderen,
reeds vroeger gedaan, herhaald, In het belang van adressanten
waaronder zelfs armlastige burgers, die het bedrag zeer
noodig zouden kunnen gebruiken.
De sergeant-tamboer en een der tamboers van deDelftsche
dd. schutterij, B. en F., zijn jl. Donderdag door de Arrond.-
Regtbank te 's Hage veroordeeld, de eerste tot een jaar,
de tweede tot zes maanden cellulaire gevangenisstraf,
wegens eenvoudigen diefstal.
Den sergeant-tamboer, die tevens magazijnknecht was
en een bezoldiging genoot van ruim 250 's jaars, belast
met het schoonhouden van het magazijn, waarin de kleeding-
stukken van het corps bewaard worden, had in den loop
van dit jaar Van de onder zijn berusting zijnde kleeding-
stukken te zijnen voordeele gebruik gemaakt. Daarvan
waren echter uitgezonderd een zestal pantalons, die hij met be
hulp van den tamboer F. had verkocht, terwijl voor de opbrengst
beiden op de laatste Delftsche kermis verteringen maakten
en zich naar den schouwburg begaven. De pantalons, die
6.50 a 7 waard waren, werden voor 1.40 a 1.50 van
de hand gedaan.
De diefstal werd door den luitenant-kwartierm. ontdekt bij
het uitdeelen van kleederen; er werden ruim 30 stuks
pantalons en uniformjassen gemist.
De Algemeene 's Gravenhaagsche Werklieden vereeni
ging zal ook dezen winter aan hare leden aardappelen
verkoopen tegen verminderde prijzen, en wel tegèn 2.10
per hectoliter.
Voor eenige maanden maakten wij melding, zegt het
leden der geestelijkheid om de faam harer vroomheid te verbreidén.
Zij zelve draagt steeds zoowel voor de regtbank als in den schouw
burg een "gouden kruis, een halven voet groot, op haren boezem
zij doet bedevaarten naar Alt-Oettinh en andere heilige plaatsen;
in iedere kamer van haar huis bevindt zich een reusachtig crusifix,
kortom dit alles is prachtig in orde. Nog belangwekkender is
wel de verhouding van deze opmerkelijke vrouw tot de sociaal
democraten. Zij koopt, - zoo als dikwijls is gebeurd - een huis,
waarin een menigte geringe lieden wonenzij roept deze bijeen en
geeft hun afslag van huur, en wel drie-vierde van de tot dusverre
betaalde som. Het spreekt van zelf dat die mensehen thans bij
haren naam zweren.
De meest geniale reclame was echter de oprigting van de eerste
„Munchener volksgaarkeuken." Jufvrouw Spitzeder kocht een oude
bekende herberg in de nabijheid van de hof bierbrouwerij en rigtte
ze in tot volksgaarkeuken, dat wil zeggen tot een publieke herberg,
waar dagelijks bepaalde spijzen voor fabelachtig geringe prijzen
werden uitgedeeld. De inrigting, zoo als zij thans bestaat, moet
bijzonder lofwaardig en doeltreffend zijnwordt een volksgaarkeuken
echter opgerigt van wege de stad of een liefdadige vereeniging, dan
zou zij een ware weldaad voor de arbeidende standen genoemd
kunnen worden. Thans echter blijven de spijzen iemand in de keel
steken, als hij bedenkt dat hier op kosten der schuldë'ischers van
Spitzeder dag aan dag duizenden worden gevoed, niet omdat jufvr.
Adèle van het beginsel uitgaat van den heiligen Krispijn, die den
rijken het leder ontstal om er den armen schoenen van te ver
vaardigen, maar alleen omdat zij daardoor reclame zoekt te maken,
dewijl ieder, die hier goedkoop eet en drinkt, van zelf de reclame
voor haar verspreidt. Men heeft nagerekend dat zij dagelijks 60
tot 100 gulden bij hare volkskeuken bijpaste, maar wat beteekende
dit, zó'olahg zij dagelijks nogëen inkomen had van 15 tot 20,000'gulden?
Wat er van déze en dergelijke zwendelbanken geworden is, weet
men: jufvrouw Spitzeder en anderen die haar voorbeeld volgden,
zitten thans achter de traliën en zullen eerlang wegens bedriegelijke
bankbreuk teregt staan.
Den 19 November jl. geschiedde de eerste -verificatie in. hét
faillissement: het aktief, de onroerende goederen er onder begrepen,
bedroe§enl,936,671 fl.; het passief, ,voor zooveel bekend, bedraagt
3,561,804 fl.; alzoo voor het oogenblik een.déficit van 1,625,233.^.
