1873. N°. 3.
Zondag 5 Januarij.
31 Jaargang.
18 7 2.
Uitgever
Bureau:
A. A. BAKKER Cz.
1 Groote letters of vignetten worden naar plaatsruïmtcberekend
HELDERSCHE
E\ N1EUWEDIEPER COURANT
„Wij huldigen het goede."
- Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1.30.
franco per post - 1.65.
MOLENPLEIN, N°. 163.
Prijs der Advertentiën Van 14 regels 60 cent.
elke regel meer 15 cènt.
VERTREKDAGEN DER BRIEVENMAILS:
Naar Oost-lndië: via Triest 7 Jan. 's avonds 6 n. 25 m.
Marseille 16 Jan. 's avonds 6 u. 25 m.
Brindisi 9 Jan. 's avonds 6u. 25 m.
West-lndië: visiSouthampton 15 Jan.'s morg. 6u. 25m.
Suriname via St. Nazaire 4 Febr., 's avonds 6 u. 25 m.
Kaap de Goede Hoop: 8 Jan., 's morg. 6 u. 25 m.
„na a via Triest 7 Jan.'sm. 6u.25m.
II.
In het jaar 1872 werden tusschen de beschaafde natiën
geene oorlogen gevoerd en evenmin dreigden deze te zullen
ontstaan. Nochtans was geheel Europa bedacht op ver
sterking en verbetering van legers, vloten en vestingen,
en werden de budgetten van alle Staten bovenmate door
krijgsuitgaven gedrukt, waardoor miljoenen schats aan de
werken des vredes onttrokken moesten blijven. Frankrijk
ging voort, zijn zoo geteisterd leger te reorganiseeren en op
aanzienlijke sterkte te brengen, niet verbloemende hoe het
hoopt, de verloren provinciën eenmaal te zullen herwinnen.
Andere mogendheden, door de machtsvergrooting vanDuitsch-
land beducht geworden, of door de nieuwe uitvindingen
op krijgskundig gebied daartoe gedreven, zagen zich mede
tot legerhervorming gedrongenin Engeland werd de strijd
voortgezet tusschen het zwaarste geschut en de dikste
pantserplaat, een strijd welke ten nadeele der laatste schijnt
beslist te zullen worden, en misschien weder eene totale
verandering ten opzichte van den in de laatste jaren ge
volgden bouw van oorlogschepen zal veroorzaken. Bij al
die krijgstoerustingen deden zich niettemin eenige bemoedi
gende verschijnselen voor. Het Geneefsche scheidsgericht
tot beslissing der Amerikaansche eischen, wegens de door
de Alabama en andere tijdens den burgeroorlog uitgeruste
kaperschepen toegebrachte verliezen, verklaarde, datgenoemd
Rijk niet behoorlijk voor het in acht nemen der onzijdig
heid gewaakt had, en veroordeelde het tot eene aanzienlijke
schadevergoeding, eene uitspraak waaraan het machtige
Albion zich met de meeste loyauteit onderwierp. Evenzeer
nam het vrede met de beslissing van den Duitschen Keizer
in het San-Juan-geschil, en het werkte daardoor mede tot
het uit den weg ruimen van netelige kwestiën, die de
goede verstandhouding tusschen twee groote natiën be
dreigden, en tot het ingang doen vinden van een middel
ter beslechting van geschillen, zonder geweld van wapenen.
Als een tweede gelukkig verschijnsel voor het behoud
Praatjes over Landbouw.
IV.
Wij zouden elkaar vergeten, waarde lezer! 't Is een half jaar
geleden, dat ik in mijn derde opstel uwe aandacht heb gevraagd
voor een belangrijk onderwerp in ons vak. Het betrof de ligging
van een stuk bouwland. Toen besprak ik de middelen, die, naar
ik meende, dienstig waren om tot eene goede ligging van het land
te kunnen geraken, en beloofde daarbij later die ligging zelve te
bespreken. Ik moet er u verschooning voor vragen, dat ik dat
«later" zoo onbehoorlijk gerekt heb. Maar ik had het druk met
de zorg voor de ligging van het land in werkelijkheid, en dat gaat
vóór het praatjes maken daarover.
De goede ligging dan van een stuk bouwland komt, geloof ik,
voor gedraineerd zoowel als voor ongedraineerd land in den regel
tamelijk wel overeen. Het leggen in akkers van tien of twaalf
meters breed, en eene ovaalronde ligging over die breedte, is voor
gedraineerd land even onontbeerlijk als voor dat wat in greppels
ligt, vooral op de minder doorlatende gronden; want, al is het
waar dat het water op goed gedraineerd land dadelijk de diepte
zoekt, en schijnbaar dus geene voorzorgen behoeft om het water
op de gewone wijze door diepe ploegvorens of greppels naar de
slooten te voeren, 't is niet te ontkenneu, en de praktijk leert het,
dat de minder doorlatende gronden bij zware en plotseling vallende
regens geen capaciteit genoeg bezitten om het water spoedig genoeg
doortogt naar de in den grond liggende draineerbuizen te ver
schaffen. In zulke gevallen is dan de gewone goede ligging en
zijn flinke open ploegvoren, die in de slooten uitloopen, ook voor
gedraineerd land onmisbaar. Het is van 't meeste belang, dat de
bovenlaag van den bouwgrond steeds zoo spoedig mogelijk van het
overvloedige water bevrijd worde, en daarom hebben wij bij de
ligging van het land ook te rekenen met hetgeen de winter ons
aanbrengt, namelijk afwisseling van vorst en van dooiweder. Als,
tengevolge danrvan, het water zich voor een korteren of langeren
tijd geen uitweg kan banen naar de diepte, moet het gelegenheid
vinden om op andere wijze naar de slooten te vloeijen, wil de
bovenlaag niet verpligt zijn om het tot groote schade te bewaren
tot de hal geheel uit den grond is. Met het oog hierop acht ik
het ook zelfs voor gedraineerd land, dat doorlatend van aard is,
noodzakelijk, om althans gedurende den winter akkers en open
voren te bevatten.
Akkers dus van hoogstens twaalf meters breedte, die op onge
draineerd land bij de greppels en op gedraineerd land in ruime
open ploegvoren eindigen, en in beide omstandigheden zoo zuiver j
mogelijk ovaalrond liggen over de breedte, ziedaar op dit punt
van den vrede werd beschouwd de samenkomst der Keizers
van Rusland, Oostenrijk en Duitschland te Berlijn. De
beide laatsten gaven hierdoor blijk, dat zij de veten van
1865 geheel vergeten en eene goede verstandhouding tusschen
het Duitsche Rijk en het daarbuiten geworpen Oostenrijk
wilden, de twee eersten, dat de sedert den Krim-oorlog
tusschen Rusland ,en Oostenrijk bestaande stroefheid ge
weken was. Al werd dan ook het vorstelijk samenzijn
voornamelijk door militaire schouwspelen opgeluisterd, de
goede verstandhouding dezer machtige potentaten gaf reden
tot geruststelling.
Eene derde gewichtige gebeurtenis, de opening van den
tunnel door den Mont-Cenis en der spoorweggemeenschap
tusschen Frankrijk en Italië, mocht als den aanvang be
schouwd worden van menigvuldiger en inniger betrekkingen
tusschen beidé Staten, door allen, die het verdwijnen van
den oorlog hopen door het toenemen van het handels
verkeer, en van de steeds grooter belangen die door het
verstoren er van bedreigd worden. En toch, de verbittering
der Italianen tegen het volk, dat hun Rome zoolang ont
houden had, verminderde niet, ten gevolge van het drijven
der Fransche royalisten, die, der republiek vijandig, het
hetstel van het Koningschap, en daarmede van de wereld
lijke macht des Pausen, verlangden. Menigvuldige bede
vaarten werden door de legitimistisch-clerikale partij in
Frankrijk op het touw gezet, om de goddelijke tusschen-
komst in te roepen voor het vernederd vaderland, maar
waarbij niet verzwegen werd, dat de pretendent Hendrik V
de door de Voorzienigheid aangewezen redder behoorde te
zijn. Deze, de graaf van Chambord, hield die veronder
stelling levendig door brieven en manifesten, waarin hij
echter verklaarde van de witte vlag geen afstand te kunnen
doen, eene verklaring, welke de tot fusie geneigde Orlea-
nistische partij zich van hem terugtrekken en zijne kansen
verminderen deed. Na een kort verblijf in Frankrijk ver
toefde hij eenige dagen te Antwerpen, waar de menigte
hem zoozeer op der geestelijkheid vijandige kreten ont
haalde, dat hij zich genoopt vond, zich op Nederlandsch
gebied te begeven.
Het werk der wedergeboorte van Frankrijk stond in
verband met de herstelling der Bourbons in Spanje, dat
door een langdurigen Carlistischen opstand beroerd werd.
Al verscheen de hertog van Madrid persoonlijk in de
opgestane, gewesten, zijn aanhang werd gedurig verslagen
en hij zelf verdween eensklaps, zonder iets meer van zich
te laten hooren. De woeligsten onder de republikeinen
ondernamen mede een spoedig onderdrukten opstand, welke
door de meer bedaarden afgekeurd werd. Laatstgenoemden
mijn ideaal. Eene uitzondering echter maak ik hierop. Op bepaald
doorlatende gronden namelijk, die in 't late voorjaar met een of
ander zomergewas bezaaid worden, kan men met eene platte lig
ging van den akker of van het geheele veld volstaan, omdat gedu
rende den zomer dat soort van gronden wel bij magte is om het
in dien tijd vallende regenwater spoedig genoeg af te voeren.
't Geen ik gezegd heb komt u, waarde lezer! vrij eenvoudig en
bekend voor. Gij hebt gelijk, 't is zeker geen nieuwtje wat ik u
vertel. Maar hoe komt het dan, dat het u en mij zulk eene in
spanning kost om vóór den winter ons bouwland die eenvoudige
en gewenschte ligging te geven en 'dat wij, als die inspanning
achter den rug is, nog dikwijls bij eene wandeling door ons
bouwland ons zeiven beschuldigen, dat de ligging lang niet
geheel met het ons voorgestelde ideaal overeenkomt? Dat komt
daardoor, dunkt mij, dat wij onze maatregelen in tijds niet goed
hebben genomen, en niet voldoende op de hoogte zijn of in aan
merking nemen de krachten onzer ploegen. Waarom zouden wij
het kwaad niet bij haren naam noemen? Wij bedrijven het tusschen-
beide immers allen meer of minder? Wij hebben soms te weinig
zorg voor, of belangstelling in onze zaken. Of gebeurt het ons
niet dikwijls, dat wij, als een stuk bouwland van de schoof ont
daan is, tot de ploegers zeggen«Ga naar dat stuk en loop de
stoppels dunnetjes om," zonder er ons voor dat oogenblik om te
bekommeren, hoe na herhaalde ploegingen dat land eindelijk tot
de gewenschte ligging zal kunnen komen. Zeg niet: „Een goede
ploegknecht zal dat zelf bedenken;" neen, zelfs de zoodanigen
berekenen in den regel slechts wat er voor 't oogenblik te doen
valt en zien niet verder dan hun neus lang is, zoo als men het
noemt. En zelfs al heeft men een bouwknecht, die hierop eene
uitzondering maakt, dan behoort onze belangstelling nog mede te
brengen, dat wij zelf onze voorzorgen nemen, zij het dan ook in
overleg met hem. Het gebeurt ook, ik stem het u toe, dat met
de meeste zorg en belangstelling onze berekeningen falen, 'tzij ten
gevolge van het weder, dat ons soms belet om het land zooveel
aantal keeren te ploegen, als wij ons voorgesteld hadden'tzij dat
ops overleg ons bijwijlen parten speelt. Daarom, wij zullen elkan
der niet hard vallen, en dat is mijn doel dan ook geenszins. Doch
door al ditgebabbel zou ik vergeten om mijne meening op te
helderen betreffende de noodzakelijkheid om vooraf een plan te
maken voor de bewerking van een stuk land, voor zoolang die
bewerking duurt.
Laat ik trachten het door een voorbeeld op te helderen, zoo
eenvoudig .'mogelijk maar. Wij stellen ons dan namelijk voor een stuk
bouwland, dat, van de schoof ontbloot zijnde, zóó ligt, dat wij het
na herhaalde bewerking gedurende den herfst, aan 't einde gaarne
neigden meer tot ondersteuning der regeering, toen het
conservatieve ministerie-Sagasta moest plaats maken voor
het ultra-liberale ministerie-Zorilla, dat thans alleen in
staat schijnt, het gezag van Koning Amadeus staande te
houden. De opstand op Cuba nam in hevigheid af, maar
vverd nog niet geheel onderdrukt.
Wij spraken reeds met een enkel woord over Frankrijk.
De Nationale Vergadering voteerde een aantal belasting
wetten, welke het mogelijk moesten maken, de hoog gestegen
lasten des lands te bestrijden. Het een na het ander werd
aan belasting onderworpen, waarbij het onder het keizerrijk
ingevoerde vrijhandels-systeem geducht gehavend werd, en
zelfs, onder de pressie van den president Thiers, de grond
stoffen der nijverheid belast werden. De waarschuwingen
van vaderlandslievende mannen, dat op deze wijze de
bronnen van welvaart zouden verstoppen en alzoo het te
boven komen der financiëele bezwaren des te moeilijker
zou worden, mochten niet baten; de president dreef met
hardnekkigheid zijne plannen door, de handelstractaten
werden opgezegd en onderhandelingen geopend over nieuw
te sluiten verdragen in overeenstemming met de ingevoerde
rechten, eene lastige taak, welke vermoedelijk tot eene
wijziging van sommige der opgelegde belastingen leiden
zal. In weerwil hiervan, toonde Frankrijk hoe groote
veerkracht het bezat; nijverheid en handel loken weder
op, en het crediet des lands herstelde zich dermate, dat
eene leening van 3500 miljoen francs uitgeschreven en 12
malen kon volgeteekend worden, waardoor de afbetaling
der oorlogsschuld aan de Duitschers verzekerd en de ont
ruiming der bezette gewesten bespoedigd werd, zoodat nu
nog slechts enkele departementen door de vreemdelingen
bezet zijn. Eene poging om vrijwillig een bedrag van 500
miljoen als bijdrage ter bevrijding van het vaderland bijeen
te brengen, vond aanvankelijk veel bijval, maar werd ge
staakt toen de regeering van het middel van leening ver
langde gebruik te maken.
Van den termijn, bij het vredestractaat gesteld voor het
kiezen der Fransche nationaliteit door de inwoners der
afgestane gewestenElzas en Lotharingen, werd door duizenden
gebruik gemaakt om voor Frankrijk te opteeren. De
Duitsche overheden erkenden deze keuze niet, tenzij de-
optanten werkelijk hunnen geboortegrond verlieten en 30000
inwoners, veelal dezulken die weinig te verliezen hadden,
emigreerden daarop naar Frankrijk, waar zich versohillende
maatschappijen vormden om deze lieden aan werk te helpen
en te ondersteunen. Te Straatsburg werd eene hoogeschool
geopend, door welke instelling de Rijksregeering de herleving
van den ouden Duitschen geest in den Elzas hoopte te bevorderen.
weder dezelfde goede ligging zouden geven, als welke wij straks
noemden, en die wij veronderstellen dat het op 't gegeven moment
heeft. Het ligt dus in tonronde akkers met flinke diepe open voren.
Wij stellen ons voor om dit land vóór den winter driemaal te
ploegen. De eerste maal natuurlijk ondiep. Wij voren natuurlijk
aan in de aanwezige open voren eD nu ligt het land uit den aard
der zaak in akkers die hol liggen. Later beginnen wij voor de
tweede keer te ploegen, doch nu verzuimen wij te berekenen of
tegen den ploeger te zeggen, dat het land nogmaals en niet te
diep naar dezelfde plaatsen toe moet geploegd worden, als waar
wij de eerste maal aangeroerd hebben. Het ligt voor de hand, dat
dan de ploeger weder aanvoert, waar hij de eerste maal is geëin
digd, en zie, daardoor ligt het ons voorgenomene plan in eens in
duigen. Want om daartoe, na deze fout, nog te kunnen komen,
is de eenige weg om het land viermaal in plaats van driemaal met
den ploeg te bewerken. Daar hebben wij niet op gerekend, en het
is dus al wat later in den herfst geworden; het weder wordt on
gunstig, wij hebben ander werk dat voorgaat, en daar ligt ods
stuk bouwland, dat, nu de tijd voor viermaal ploegen blijkt te
kort te schieten, slechts heeft te kiezen tusschen eene ondiepe en
te vroeg geëindigde bewerking in tweeën of eene hoogst ongunstige
ligging, als het voor de derde maal zijne eindbewerking ontvangt.
Bij een stuk land, dat eene bepaalde ongunstige ligging heeft,
of bij den ommekeer in de ligging van het veld, zoodra het drai
neren heeft plaats gehad, komt natuurlijk bijzondere attentie en
goed overleg te pas, om het zoo spoedig en zoo goedkoop mogelijk
de gewenschte ligging te geven. En hierbij vooral valt, geloof ik,
op te merken, dat het nuttig is dat men de capaciteit van den
ploeg niet te hoog schatte en met dat werktuig niet te ligt be
proeven moet de aarde van de eene plaats naar de andere te
brengen, die bij nader inzien blijkt, dat alleen met karren, mol-
borden of dergelijke gereedschappen op hare plaats te brengen is.
Want dan komt het in 't einde ook meestal op het slechte resul
taat neder, als 'twelk ik u in mijn voorbeeld omtrent het gewone
ploegen voorspiegelde.
Vrienden, landbouicers, wij kunnen niet te streng op ons zeiven
zijn, als het de ligging van ons land betreft. Elke voor, die niet
op haar plaats ligt, ieder plekje in de voren, waar de grond te
hoog of te laag is gestort, brengt wij weten het allen
onvermijdelijk schade aan. Eene ongunstige ligging geeft bijna
altijd een ongunstig gewas. K-uappe ploegers, en die belangstellen
in hun werk, wij moeten niet rusten tot wij zulken in onze dienst
hebben, zij het ook door geldelijke opofferingen. Want zij weten
bij voorbeeld, dat, als zij een akker om die goed te leggen op
ongelijke diepte omploegen, zij op de plaatsen waar don het diepst