Buitenland.
Door prof. Tyndall is een proef genomen met zamen
geperste lucht. Toen hij ze tot 8 atmospheren had zamen-
geperst, liet hij ze ontsnappen en constateerde nu, dat da
hierdoor veroorzaakte koude zóó groot was, dat de vocht
in het vertrek tot sneeuwvlokken overging, terwijl zich aan
den mond van de buis, waaruit de lucht stroomde, ijskegels
vormden.
Nu de komst van den Shach van Perzië in Europa
met zooveel ophef wordt aangekondigd, is het niet zonder
belang te achten, eenige bijzonderheden te weten omtrent
land, volk en dynastie van Perzië.
De dynastie der Radjars, die op 't oogenblik in Perzië
regeert, heeft tot stichter gehad Aga-Mohammed-Khan,
die in 1796 vermoord werd. Zijne opvolgers waren: Feth-
Ali-Shah, 17961834; Mohammed-Shah, 1834—1848;
Nasser-ed-Din-Shah, zoon van den vorigen, die sedert '48
regeert, is de Souvereiu, die ons met praal en luister zal
komen bezoeken.
Hij is geboren in 1829 en heeft dus den ouderdom van
44 jaren bereikt.
Van zijne drie zonen is Muzaffer-ed-Din de oudste en
bijgevolg de erfprins; Jimin beveelt over Chiraz en Djilal
heeft Méchedh onder zijn beheer.
Bovendien heeft de Shach vijf broeders en zusters.
De Perzische vlag vertoont een slapenden leeuw, waar
achter een opgaande zon.
De bevolking van het rijk telt 8 i 9 millioen zielen.
De staatsinkomsten bedragen honderd millioen frs. en de
oppervlakte van het grondgebied is ongeveer 1,500,000
vierk. kilometers groot.
Ispahan telt 180,000, Tauris 160,000, Teheran 120,000
en Mechedh 100,000 inwoners.
Zoo Bolivia niet het ideaal is der republikeinen, dit
heeft het althans voor, dat het korte wetten maakt. Een
telegram uit New-York leert het ons, zegt de Arnh. Crt.
De president, generaal A. Morales, bedreigt de Vertegen
woordiging en daarmede de republiek. Onmiddelijk schiet
men hem dood. Kieschheidshalve wordt deze teedere taak
aan zijn bloedverwant opgedragen, of mogelijk heeft deze
er zich vrijwillig mede belast, als eene eigenaardige, nieuwe
toepassing van de oude leer, quil jaut laver son linge sale
en familie.
Heeft de eerste regel van het telegram in Spartaanschen
stijl de misdaad, de tweede de straf vermeld, de derde is niet
minder veelbeteekenend door zijne kortheid: de nieuwe
president is gekozen.
Dit noemt men in het Hollandsch: geen gras er over
laten groeijen. Naauwelijks is de hoogste overheidspersoon
doodgeschoten, of dezelfde bedienden die de dépêche naar
het telegraafbureau brengt, krijgt het berigt mede, dat men
zich over het lot van Bolivia niet behoeft te verontrusten,
dat reeds een ander op den nog niet koud geworden presi
dentszetel plaats heeft genomen.
Het geheele bloedige politieke drama schijnt afgeloopen
in minder tijd, dan men in een schouwburg van een
provincie-stadje noodig heeft om een nastukje te spelen.
Leve de republiek! Leve de republiek van Bolivia!
Aan de rubriek getiteld: Brieven uit de Oost," voor
komende in het Nieuwsblad gewijd aan Nederl. Oost-Indië
„Insulinde," ontleenen wij de volgende regelen
„De Indische maatschappij laat zich gevoegelijk in twee
deelen scheiden: 1. De maatschappij der Europeanen;
2. die der Inlanders.
Beiden verschillen natuurlijk hemelsbreed.
Wel zijn er Inlandsche grooten, die gedeeltelijk eene
Europesche kleeding hebben aangenomen, hunne huizen
met dito meubelen hebben versierd en, als de gelegenheid
het medebrengt, een glas wijn drinken en Deensche asperges
eten, maar daarbij bepaalt zich dan ook de overeenkomst
en deze verdwijnt onmiddelijk, zoodra men de oogen slaat
op het volk in lageren zin.
Vergun mij, lezer, u van beide het een en ander mede
te deelen en laat ons beginnen met de Europesche
maatschappij.
Onmiddelijk merkt men een karakteristiek verschil, als
men ten haren opzigte het Oosten tegenover het Westen
plaatst.
Bij u praedomineert de burger, hier de ambtenaar.
Op de hoofdplaatsen bespeurt meu dat minder, maar op
kleinere plaatsen is dit sterk in 't oog vallend.
Yan daar ook dat hier van public spirit nog weinig of
geen kwestie kan wezen.
Zij die geen ambtenaren zijn, noemen zich eigenaardig
particulieren nu deze laatsten doen, zoo al niet in aantal,
dan toch zeker onder in magt en invloedik bedoel hier
niet, wat aangaat de uitvoering en handhaving der wetten
en bepalingen, daarvoor zijn overal ter wereld de ambte
naren de aangewezen personen, maar ik meen de magt om
hèt sociale leven naar hun keus te fatsoeneeren, ik bedoel
den invloed op het gezellig verkeer in ruime beteekenis.
De particulier heeft hier ook in andere opzigten niets te
vertellen. Hij wordt geen lid van den gemeenteraad, want
die bestaat niet; hij gaat niet als kiezer naar de stembus,
tenzij bij eene vacature in een sociteits-directie; Provinciale
Staten of Kamers zijn hier niet te vinden.
De geneesheeren zijn ambtenaren, evenals de geestelijken,
de onderwijzers en de notenkalkers die speciaal op Banda
te huis Tehooren; alleen aan de Kamers van Koophandel
kan men eenigen invloed op den gang van zaken toeschrijven.
Doch zij hebben uit den aard der zaak een afgebakend
terrein van bemoeijenis.
Ik wensch dien toestand niet te beoordeelen; ik consta
teer hem eenvoudig en meen overigens, dat hij een onver
mijdelijk gevolg is van onze eigenaardige positie in Indië
en dat met zijne oplossing in een democratie, Nederland
„de Oost" wel kan afschrijven.
Vade retro Satanas politicus!
Van de particulieren en hun leven in Indië, dan van de
ambtenaren en ten slotte van de militairen worde in deze
brieven gewag gemaakt.
Het leven van de particulieren hangt voor een goeddeel
af van hun werkkring.
De koopman, bij voorbeeld, woont op een hoofdplaats,
heeft daar zijn sociëteit, zijn vriendenkring, keus van con
versatie en in algemeenen zin oneindig meer materiëel en
intellectueel genot, dan hij die diep in het binnenland van
het gouvernement een perceel woeste gronden in huur
kreeg en dat tracht in cultuur te brengen.
De koopman heeft meer zijne Europeesche gewoonten
behouden.
Bij hem is in zijne huishoudelijke omgeving een comfort
op te merken, die de binnenlander meestal mist.
Den dag wijdt de eerste aan zijn zaken; zijn kantoor
ziet hem bezig van af 10 uur 's morgens tot 4 uur 's middags
dan komt zijn siësta en daarna de avond en een gedeelte
van den nacht voor gezelligen kout.
De man, die woeste gronden ontgint, is meer matineus
met de zon komt hij kijken op de velden en met de zon
heeft hij iederen dag afgedaanhij gaat vroeg naar bed,
omdat hij vroeg is opgestaanhij leeft meestal eenzaam en
zijne eenige conversatie in weken is dikwijls niets anders,
dan het uitdeelen van bevelen aan opzigters en werkvolk.
De koopman is niet zoo tijdig bij de hand.
Ik spreek natuurlijk in het algemeen, want er zijn steun
pilaren van den handel, die reeds 's morgens ten 6 ure op
Sydney-paarden door Batavia's buitenwijken draven, maar
die uitzonderingen kunnen alleen dienen, om den regel te
bevestigen.
Natuurlijk volgen de employés den chef en het is nog
bijzondere takt en er behoort eenige calculatie voor hem
toe, om niet later dan de bazen, maar toch ook vooral niet
veel te vroeg op het kantoor te zijn.
Een employé is in den regel niet getrouwd.
Hij leidt daarom een soort van Nomadenleven.
Als hij geboren Europeaan is en pas aankomt, is een
logement zijn voorland. Van daar uit rigten zich zijne
eerste schreden naar familie of kennissen of kennissen van
kennissen.
Is hij in betrekking, dan rijdt hij te Batavia geregeld
2 maal daags in de tram of in den waggonte Samarang
en te Soerabaija is een rijtuig op vier of twee wielen, van
zijn logement naar het kantoor en vice versa.
Het eentoonige van zijn logies brengt hem spoedig in
den waan, dat het in een ander hötel beter is. Dienten
gevolge gaat hij van het een naar het ander, zonder dat
het hem ergens goed bevalt, terwijl hij dikwijls tot zijn
eerste terug keert."
Gasfabriek in het klein. Het Tijdschrift, uitgegeven
door de Nederlandsche Maatschappij ter bevordering van
Nijverheid, deelt onder bovenstaand opschrift mede, dat de
kwestie om een toestel te vervaardigen tot bereiding van
lichtgas voor slechts weinig vlammen b. v. op eene buiten
plaats, door den heer S. Marcus te Weenen opgelost schijnt
te zijn, en wel in dezer voege, dat het gas om het aldus
uit te drukken geheel langs kouden weg wordt bereid,
zoodat brandgevaar vermeden wordt. De bereiding van
het gas geschiedt door persing van lucht door een metalen
cylinder, gevuld met gas-olié, en de geheele in het Tijdschrift
nader omschreven toestel, waaruit het lichtgas verder door
eene gewone gasbuizenleiding door het geheele huis geleid
kan worden, bestaat uit pen houten kastje, 80 cM. hoog
en 30 cM. breed en diep, zoodat het gemakkelijk overal
geplaatst kan worden.
Er heeft zich te Darmstadt eene fabriek gevestigd onder
den naam van „die erste deutsche Astral-Gas Anstalt,"
welke dergelijke toestellen in verschillende afmetingen
levert, alsmede de gas-olie en de voor dit lichtgas ge
schikte branders. Een toestel voor 5 lichten kost 90
thalers, voor 10 lichten 110 thalers. De verlichting met
dit „astral-gas" komt op ongeveer 3 gulden per 1000
kub. voeten gas te staan, waarbij in aanmerking genomen
moet worden, dat 2 astraal-gasvlammen in lichtsterkte gelijk
staan met 3 steenkolen-gasvlammen. Het uurwerk, hetwelk
de blaasbalgen in beweging brengt, die de lucht in den
bovenbedoelden cylinder persen, moet dagelijks opgewonden
worden; de cylinder zelf behoeft slechts twee a drie malen
per maand met gas-olie gevuld te worden, al naarmate er
meer of minder verbrand wordt.
Benoeming-en, enz.
De luits. ter zee 2de kl. E. J. Hoos en J. G. B. van Doorn,
de off. van gez. 2de kl. J. C. D. Steendijk en de off. van gez.
3de kl. W. T. Clous en M. Steensma, allen behoord hebbende tot
het eseader in Oost-Indië en van daar, de 4 eerstgenoemden den
30sten en de laatstgenoemde den 81 l)ec. 11. in Nederland terug
gekomen, zijn met die datums op non-act. gesteld.
België.
De Indépendance Beige geeft, in een brief van een
harer Parijsche correspondenten, een breed verslag van eene
godsdienstige bijeenkomst te Parijs, als ware het een
bidstond tot vereeniging der Christenen. Zij werd gehouden
in de Protestantsche kerk in de rue de Provence, en de
toevloed was zóó groot, dat de Notre-Dame eene betere
plaats zou zijn geweest, zoo men het mirakel mogt verwachten
dat de aartsbisschop van Parijs ze er voor afstond. Na een
gezang, begeleid door orgeltoonen, aan welken zang door
allen werd deelgenomen, verklaarde een predikant in korte,
eenvoudige woorden, dat bij eenige nederige zendelingen
in de landen van de Hymalaya het denkbeeld was opgekomen
om een biddag te houden in alie kerken der Christenheid,
teneinde van den Hemel de vereeniging der Christenen af te
smeekendit denkbeeld had in Europa wortel gevat en de
eerste week van Januarij was daarvoor bepaald. De eerste
spreker was de bekende vroegere pater Hyacinthe, de heer
C. Loyson en deze werd opgevolgd door den heer de
Pressensé. Met het grootste genoegen werden beiden
gehoord, en de levendige handdrukken (waaronder, naar
men zegt, ook Cath. priesters) door een aantal der hoorders
bij het einde aan beide redenaars gebragt, gaven duidelijk
daarvan blijk.
Frankrijk.
Op de staatsbegrooting voor 1873 wordt de lucifers
belasting geraamd op het bedrag van niet minder dan 15
millioen francs, of 7,125,000, en de accijns op sterke
dranken op bijna 351 millioen francs, of 166 millioen gulden.
Met belangstelling ziet men den afloop tegemoet van een
duel tusschen den heer Rank, het eenige bestuurslid der
Commune, dat om eene of andere geheimzinnige reden
deswege niet vervolgd is, en Paul de Cassagnac, den jeug
digen vriend der ex-Keizerin. Beide tegenstanders zijn zeer
goede schermers en door een zamenloop van omstandigheden
moet een der beide kampioenen in het gevecht blijven
't is om den dood van een van beiden te doen. Intusschen
kan Frankrijk den uitslag met tamelijke onverschilligheid
aanzien, het wint er altijd bij.
Parijs zal ook dit jaar, evenals het vorige, van den
potsierlijken optogt van den vetten os verstoken blijven.
Het ministerie heeft volstrekt geen lust om de gewoonlijk
voor die plegtigheid uitgeloofde som toe te staan en de
gemeenteraad wil er nog minder iets van hooren.
De nieuwste Parijsche mode voor tafeltoilet is een
kleed van blaauwe zijde, geen 'ordinair blaauw echter. Of
het ook in betrekking kan staan tot de zuurzoete lachjes
aan tafel na huiselijke stormen?
Engeland.
Omtrent de zonderlinge en belangwekkende zamen-
komst, welke op Vrijdag den 3 dezer te Londen heeft
plaats gehad, naar aanleiding van een maaltijd door den
vroeger ten criminele veroordeelden maar bekeerden persoon
Ned Wriglit aan een aantal mannelijke misdadigers aan
geboden, lezen wij nog het volgende: Niemand werd als
gast toegelaten, tenzij hij minstens eenmaal crimineel ver
oordeeld was, en ten einde er voor te waken dat geene
onwaardige personen, noch dezulken, wier tegenwoordigheid
onaangenaam of niet wenschelijk zou kunnen zijn, binnen
drongen, waren de door den gastheer uitgedeelde toe
gangskaarten uitsluitend persoonlijk. Een goede maaltijd
van brood en soep was toegezegd, en als een aanloksel
om tot het einde de toespraken, die daarop volgen zouden,
te blijven bijwonen, was aangekondigd, dat bij het uiteen
gaan een uitdeeling van eetwaren zou gehouden worden.
Ongeveer 100 misdadigers meldden zich aan in de afgelegen
en kleine, maar nette kapel, in wier nabijheid men gezorgd
had, dat zich geen spionnen of politie-agenten bevonden.
Op de gaanderij bevonden zich eenige toeschouwers, waaronder
de alderman sir Robert Calden, die zeer veel ter verbetering
van misdadigers gedaan heeft, en voorts meerendeels vrouwen
en kinderen. Nadat een gebed gedaan was, werden omstreeks
360 liters boonensoep en oneindig veel brood aan de gasten
rondgedeeld. Deze waren voor het grootste gedeelte slecht
in de kleederen en uitgehongerd, en deden onder luide
gesprekken en herhaalde kreten van herkenning, eer aan
het maal, na afloop waarvan Ned Wright een lied rond
deelde, waarvan op zijn verzoek het eerste couplet door
het publiek op de gaanderij, en de overige coupletten door
allen zeer goed gezongen werden. Daarna sprak Ned Wricht
de gasten kortelijk toe. Hij zeide onder anderen, dat zijn
doel en dat zijner mede-arbeiders enkel was het heil hunner
zielen te bevorderen, en ofschoon hij wel niet verlangde
harde en onvriendelijke dingen te zeggen, zou hij eerlijk
en opregt zijn en geene onaangename onderwerpen onder
bloemrijke taal verbergen. Hij smeekte zijne hoorders om
toch terug te komen van het denkbeeld, hetwelk hij wist
dat zij koesterden, dat de hand van allen tegen hen was,
en hij verhaalde, hoe hij aanvankelijk wraak gezworen had
tegen den regter, die hem had veroordeeld, maar later tot
andere gedachten was gekomen. Daarna las hij het hoofd
stuk uit het Evangelie van Lukas, waarin de gelijkenissen
van het verloren schaap, van den verloren penning en van
den verloren zoon voorkomen, en verhaalde hij hun, hoe
hij, nadat hij drie maanden gevangenschap in de gevangenis
te Wandsworth ondergaan had en meende dat iedereen
hem in dien tijd zou hebben vergeten, bij zijne bevrijding
door zijnen ouden vader werd opgewacht, die hem een
spiksplinternieuw pak kleederen gaf. Na hem sprak zekere
heer Brodie de misdadigers op zeer indrukwekkende wijze
toe, en nadat andermaal eenige liederen gezongen waren,
heeft Ned Wright nog eenige woorden gesproken over den
tekst: „Zoekt eerst het Koningrijk Gods en zijne geregtig-
heid, en alle dingen zullen u toegeworpen worden." Hij
wist, zeide hij, dat het zijnen gasten, waaronder hij vele
oude bekenden opmerkte, veel moeite moest kosten om
hunne leefwijze vaarwel te zeggen, daar zij hunnen goeden
naam verloren hadden en als patrijzen door de straten der
stad werden nagespoord, maar hij smeekte hun de proef
te nemen, en hij verzekerde hun, naar aanleiding zijner eigene
ondervinding, dat het hun nooit zou berouwen. Het was
nu negen jaren geleden dat hij bekeerd was, en hij en zijn
gezin hadden nooit geweten wat armoede was. Na een
kort gebed liet Ned Wright zijne gasten vertrekken. Bij
het heengaan ontving elk eene zak koek en beschuit.
Alles liep in de beste orde af. Eenige der misdadigers
bleven achter, ten einde hunnen gastheer te raadplegen.
Volgens een oud gebruik der Engelschen heeft er op
Kersdag-morgen een wedstrijd voor zwemmen plaats gehad
in de rivier Serpentine van Hyde Park, te Londen. 51
zwemmers hebben er aan deelgenomende afstand was 100
yards. Verscheidene zwemmers konden den afstand niet
afleggen, doordien het koude water hen verlamde. Na den
wedstrijd hebben de zwemmers rhum en melk op de gezond
heid der koningin gedronken. De toeschouwers waren zeer
talrijk.
Het berigt omtrent den ongelooflijk hoogen ouderdom
van een inwoner van Rio Janeiro de man is 178 jaren
oud en heeft 204 nakomelingen wordt door den Brazili-
aansclien consul te Liverpool bevestigd.
Duitschland en Oostenrijk.
Das Neue Blatt deelt het volgende staaltje mede van
wraakzucht eener kat. Op een dorp in het voormalig
hertogdom Toscane, leefde een oude priester in groote
afzondering. Hij had een kat, waaraan hij zeer gehecht
