N°. 45.
Zondag 13 April.
31 Jaargang.
Israëlieten.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Binnenland.
HELDERSOHE
MIEUWEDIEPER COURANT.
„Wij huldigen het goede."
Verschijnt Dingsdag-, Donderdag- en Zaturdag namiddag.
Abonnementeprije per kwartaal1.80*
M franco per post - 1.65.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
Prijs der Advertentiën Van 1—4 regels 60 cent.
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naaiplaatsruimteberekend
WmEKDAOEN DER BRIEVENMAILS
Naar Oost-Indiër via Triêst 15 April 'savonds 6 u. 25 m.
Marseille 24 April 's avonds 6 u. 25 m.
Brindisi 17 April 's avonds 6u. 25 m.
f per Willem Kroonprins der Nederlanden,
14 April, 's avonds 11 u.
v. Rotterd. p. Kingston 2 Mei 's midd.lu.40m
Curar.ao en Suriname, 16 April 's morg. 6 u. 25 m.
Achttien eeuwen geleden werd op den schandheuvel
buiten Jerusalem een doodvonnis voltrokken. De veroor
deelde was iemand uit den geringen stand, die geen vrede
bad met den godsdienstigen toestand zijner tijdgenooten.
Hij zag hen verdiept in allerlei uitwendige vormen, ge
bruiken en plechtigheden, nauwlettend wakende, dat zij
niets daarvan verzuimden, maar zonder waarachtige vroom
heid en oprechte, liefdevolle toewijding aan het Opperwezen,
dat, naar zijne overtuiging, de hoogste liefde, aller schep
selen vader moest zijn. Hy predikte aanbidding van dien
goddelijken vader in geest en in waarheid; plaats noch
tijd waren daartoe bepaald, in aller harten moest het heilig
vuur der godsdienst branden, de Gode welgevalligste
offerhande was verloochening van zich zeiven, liefde tot
God en den naaste het hoogste gebod. Hij predikte een
koningrijk der hemelen en, als eerste voorwaarde om er
deelgenoot van te worden, algeheele vernieuwing des ge-
moeds. Wat hij verkondigde, waren „nieuwigheden" voor
zijne hoorders, en de ij veraars voor de handhaving van de
leer dér vaderen, waaraan tittel noch jota mocht veranderd
worden, beschouwden hem dan ook als een gevaarlijken
nieuwigheidszoeker, die in. het belang van het algemeen,
en opk in het bijzonder belang der priesters, verdiende
uitgeworpen en voor goed dén mond gesnoerd te worden.
Hij onderging het lot van vele. hervormers, maar het door
kem gestrooide zaad ging niet met zijn smadelijken dood
verloren. Hét werd door de kléine schaar zijner vrienden
en volgers zorgvuldig gekoesterd, zijne woorden werden
overgelèverd en te boek gesteld, door mond en pen ver
spreid, zijne denkbeelden over 's menschen bestemming en
verhouding tot God en de wereld uitgewerkt en aangevuld,
onder den invloed van wijsgeerige stelsels tot een gansch
systeem vervormd, waarvan 'de verschillende deelen, als zoo
vele onomstootelijke geloofswaarheden door de oude kerk-'
vergaderingen vastgesteld, de christelijke leer en voor vele
miljoenen het essentiëele van het christendom uitmaken.
Overeenkomstig die leer hadden de joden zich aan Gods
eigen zoon, die zelf God was, vergrepen en alzoo de
snoodste daad gepleegd welke niaar denkbaar was. Geen
wonder dan ook, dat de oude christenen de verwoesting
der heilige stad Jerusalem en de verstrooiing der israë
lieten beschouwden als de gerechte straf voor het kruisigen
van den Christus, bezocht aan geheel een volk, waarvan
toch maar een zeer klein gedeelte, door blinden ijver ver
voerd, aan de gepleegde wandaad schuldig was. Maar de
onde en de middeleeuwsche christènen maakten deze reserve
niet: het joodsche volk was een door God gevloekt geslacht,
waarop ieder christen veilig een steen mocht werpen.
Waar zij toegelaten werden, moesten de joden in afzonder
lijke wijken wonen en zich met de meest verachte betrek
kingen vergenoegen; wisten zij door zuinigheid en vlijt
Mig verihogen te verwerven, dan stonden zij aan afpersing
•f verbeurdverklaring hunner bezittingen bloot. Troffen
grodte rampen stad of land, de joden hadden het gedaan;
ontstonden doodelijke epidemiën, de joden hadden de fon
teinen vergiftigd, en gruwelijk werd dan door de verbitterde
menigte tegen de ongelukkige ballingen gewoed. Den joden
pf men na, christen-kinderen te stelen en bij hunne
feesten te offeren, gewijde hostiën te stelen en met dolk-
Heken te doorborenen niets was zeker meer geschikt om
ket fanatismus gaande te maken en de uitgezochtste marte
lingen te bedenken voor de ongeloovigOn, wien het niet
genoeg was den zoon Gods eens gekruisigd te hebben.
Kan het ons bevreemden, dat onder zulke omstandig
heden het jeódsche volkskarakter eene min gunstige plooi
ontving, even als het griöksche o'ndek de turksche over-
heerscning, dat list tegen geweld gesteld en verachting
W haat beantwoord werd?
Die tijden van vervolging zijn in het beschaafde Europa
toorbij (iioumanië mag daartoe kwalijk gerekend worden),
fochts enkele malen komen hier en daar uitbarstingen der
oude onverdraagzaamheid voor. De israëlieten zijn meer
meer in welstand gestegen, staatkundige rechten zijn
foor hen verkregen, gewichtige en eervolle betrekkingen
*orden door hen bekleed. En heeft nu ook, hij het veld
manen van humaniteit en beschaving, de oude jodenhaat
fo christenen verlaten en hoort men een verachtelijk woord
hen alleen onder het ruwe en laagste gemeen?
Clerikale bladen hebben sints lang hunne spijt betuigd,
dat de joden, dank zij hunne rijkdommen en bekwaamheden,
een groot deel der dagbladpers vermeesterd hebben. Daar
door oefenen zij een gewichtigen invloed uit, welke in
zonderheid strékt tot benadeeling van het christendom en
aankweeking der ongeloovige richting van den tegenwoor-
digen tijd. Zij leiden de openbare meening in een verkeerd
spoor, door hun meesterschap in de kunst beheerschen zij
ons gevoel, door hun overwicht voor de balie en hun
aanleg voor de rechtsgeleerde en staatswetenschappen be
heerschen zij onze belangen en onze wetgeving, zij zijn
de mannen van de beurs, van de pers, ja, van wat niet
al, zij dringen zich overal in, vermeesteren bezittingen en
betrekkingen en verjoodschen onze geheele maatschappij,
waarin zij den hoogsten toon voeren.
't Wageningsch Weekblad was dit alles nog niet genoeg;
men had verzuimd er deze gevolgtrekking uit te maken,
dat het eigenlijk niet aanging om in een christelijk land
staatkundige rechten aan de israëlieten te verleenen; toe
laten, dulden, ja, dat kon wel niet anders in een land,
dat van oudsher de reputatie had van het toevluchtsoord
voor vervolgden om het geloof te zijn; maar om de toe-
gelatenen nu over het paard te gooien, dat was al te erg;
hen gelijk te stellen met de christelijke landskinderen, hen,
de vreemdelingen en vaderlandloozen, invloed op 's lands
zaken te geven, neen, dat kon er in 't geheel niet door.
Ongelukkig nu voor het Wageningsche blad is Neder
land niet wettelijk een christelijke Staat en is het neder-
landerschap niet afhankelijk, maar volkomen onafhankelijk
van de godsdienst der inwoners. De israëlieten onder
scheiden zich zeker van andere vreemdelingen, die zich in
ons vaderland vestigen, daardoor, dat zij zich niet met de
inheemsche bevolking vermengen, en een eigen groote
familie blijven vormen; maar hunne hier geboren kinderen
zijn evenzeer Nederlanders als die van de duizenden Duit-
schers, die zich hier te lande gevestigd hebben.
De joden hebben de hun verleende gastvrijheid nooit
misbruikt of met ondank beloond, integendeel, zij hebben
hun tweede vaderland lief gekregen, zij hangen ons
Koningshuis aan, eerbiedigen de wetten en gedragen zich
als rustige burgers. Voor het hun onthouden van staat
kundige gelijkheid kan geen andere reden genoemd worden,
dan dat zij in godsdienstig geloof van de meerderheid der
bevolking verschillen, iets, wat hun geweten betreft en
waar de Staat niets mede te maken heeft. Indien het
geloof als criterium voor de uitoefening van staatkundige
rechten moest dienen, dan zou er in Nederland menigeen
die zich christen noemt onwaardig gekeurd worden, de
mogelijkheid n.1. aangenomen, dat de zeer christelijke
jodenhaters het eens konden worden over de voor het
kerkelijk-politiek examen te stellen eischen.
De israëlieten hebben aan hun langdurig verblijf in
Nederland en aan hun verkeer met de christen-bevolking
veel te danken; 't zou zeker de moeite loonen, als eens
werd nagegaan, wat wederkeerig aan hen te danken is.
Lieden, die door hun natuurlijken aanleg, hun aangeboren
schranderheid, doorgaans uitnemend slagen en dikwerf uit
munten, zoodra zij zich op eenig vak van kunst of weten
schap toeleggen, kunnen niet zonder invloed blijven op de
maatschappij waarin zij zich bewegen. Toch heeft onze
maatschappij voor hare zedelijkheid en dit is een
hoofdpunt van den israëlietischen invloed niet te vreezen:
onkuischheid en onmatigheid komen zeer zeldzaam onder
de joden voor, het huisgezin staat bij hen hoog in eere.
Hunne oostersche levendigheid en breedsprakigheid zullen
niemand deren, onze westersche koelheid moge er wat door
verminderen. De joden vormen schakels in onze samen
leving, welke er niet uit kunnen verwijderd worden zonder
haar gemis duchtig te doen gevoelen.
Daar, waar geene geloofspunten op den voorgrond staan
of besproken worden, kunnen en moeten wij met de israë
liéten als onze landgenooten en medeburgers omgaan; zij
verdienen door ons geschat te worden, niet naar hunne
godsdienstige meeningen, maar naar hunnen handel en
wandel. Christenen, die de israëlieten slecht gezind zijn
en daarvan door hatelijkheid blijk geven, zijn gewis nog
weinig doorgedrongen in den geest der schoone gelijkenis
van hunnen grooten voorganger, waardoor hij deed gevoe
len, dat de liefde tot den naaste sterker moet zijn dan de
door verschil van landaard of van kerkelijke begrippen
bestaande afscheiding.
HELDER en NIEUWEDIEP, 12 April.
Volgens telegram is de mailboot Koning der Nederlanden,
van Batavia naar hier, den 8 dezer te Pórt Saïd aange
komen, en zou den volgenden dag des avonds de reis
voortzetten.
In de op jl. Donderdag gehouden vergadering van
het bestuur over 't Algemeen Weeshuis alhier werd de
heer L. Verheij geluk gewenscht met de 25jarige ambtsver
vulling als secretaris van dat collegie.
De Goede Vrijdag is gisteren bij de Hervormde
Gemeente alhier weder als een kerkelijken feestdag gevierd.
Des voormiddags werden in de Nieuwe en in de Huisduiner
kerk nieuwe lidmaten bevestigd, terwijl des avonds in de
Wester- en Nieuwe kerk avondmaalsviering plaats had.
Deze onderscheidene godsdienstoefeningen werden zeer tal
rijk bijgewoond.
Op de Haaks is gestrand een vaartuig met schol.
De lading is zooveel mogelijk gelost.
Het gerucht loopt, dat bij het hoofdcomité van het Roode
Kruis het plan bestaat, om bij de expeditie naar Atsjin
denzelfden menschlievenden ijver aan den dag te leggen
voor onze militairen, die zoo belangloos ten voordeele van
(Fransche en Duitsche soldaten bewezen werd. Men zou
wenschen dat met de mailboot Conrad der Maatschappij
Nederland een lid van het bestuur naar Indië vertrok, om
de komst eener ambulance voor te bereiden, waarbij eenige
jonge dokters en dames zich dan ook zouden aansluiten.
Voorts is er sprake van het beschikbaar stellen van eene
som van 10,000 voor de verpleging van zieken en gewonden
bij de expeditie naar Atsjin. (U. D.)
De schade, veroorzaakt door den jl. Donderdag te
Krommenie gewoed hebbenden brand, bedraagt f 40,000 k
f 50,000.
Door de Nederl. Handelmaatschappij zijn bevracht
voor Amsterdam de schepenLiberaal en Jan Pietersz. Koen.
De directie der Nederlandsche Stoombootmaatschappij
te Amsterdam heeft besloten haar mailbooten, dienstdoende
tusschen Nieuwediep en Ned. O-Indië, in het vervolg te
Southampton te doen aanleggen, te beginnen met de Prins
Hendrik, die Southampton den 12 Mei zal verlaten met
bestemming naar Batavia, door het Suez-Kanaal met
aanlegging te Point de Galle.
Jl. Donderdag is aan de werf van de koninklijke
fabriek van stoom- en andere werktuigen te Amsterdam
met goed gevolg te water gelaten, het schroefstoomschip
4de kl. Deli, aldaar gebouwd ten behoeve van het departement
van Koloniën, en bestemd voor de dienst in Nederl.-Indië.
De heer Victor Driessens is pachter geworden van
den stads-schouwburg te Amsterdam.
Onder de lidmaten der Hervormde kerk, die dezer
dagen te 's Hage bevestigd werden, was eene Javaansche
vrouw, aan wie de gebruikelijke vragen in de Javaansche
taal gedaan werden door den zendeling Kruijt, die thans
te 's Hage verblijf houdt.
Als een bijzonderheid wordt uit Zwijndrecht gemeld,
dat bij A. v. JB. aldaar van een broeisel van 23 kippen
eieren, er 22 zijn uitgekomen.
In een particulier schrijven uit Amerika aan de Arnh. C.
leest men het volgende
De New-York-Presbyterian-kerk te Brooklijn is met een
ontzaglijken slag ingestort en, wat het merkwaardigste is,
de omstandigheden in aanmerking nemende, zonder onge
lukken te veroorzaken. De koster, die met zijne familie
het achterste gedeelte van het onderhuis bewoonde, had
juist zijne huisdeur geopend om 3 kleine meisjes, een jongen
en twee mannen binnen te laten, toen zij een oorverdoovend
gedruisch hoorden en het naar beneden vallende dak de
voormuren aan beide zijden in de straten nederwierp. In
de vertrekken van den koster bevonden zich op dat oogen-
blik eene dame en hare twee kinderen, en in de daaraan
grenzende leeskamer verscheidene mannen, vrouwen en twee
of drie kinderen. De buren haastten zich om de binnen
zijnden te verlossen, toen juist twee mannen uit het zijvenster
in de Houstonstreet klauterden en de koster met de drie
kleine meisjes uit de voordeur ontvlugtten. Niemand was
gelukkig ernstig gewond. Het brandalarm werd gegeven
en weldra verschenen de brandweer en de politie ter plaatse.
Het gerucht liep, dat er nog drie personen onder het puin
bedolven lagen. De brandweer en de politie gingen terstond
aan het wegruimen en werden na twee uren hard werken
overtuigd, dat het een valsch alarm was geweest. De
dominé had juist het gebouw verlaten en was nog geen
halve straat ver, toen de kerk instortte. Ongeveer 250
personen hadden den ochtenddienst bijgewoond en wat
merkwaardig is, de predikant had juist voor.tekst gehad:
„Vlugt voor uw leven." Vijf zware boomen, verscheidene
straatlantaarns en een wagen, die in Thompsonstreet stond,
werden geheel verbrijaeld, terwijl beide straten door het
puin versperd waren. De kerk was ongeveer 40 jaar
geleden gebouwd, maar het dak verkeerde sedert geruimen
tijd in zeer slechten staat. In plaats echter van een nieuw
te bouwen, had men het aanhoudend hersteld. Uit het
onderzoek van den hoofd-ingenieur bleek, dat de balken
verrot en door de zwaarte van de 's ochtends gevallen
sneeuw bezweken waren.