1873. W. 81. Zondag 6 Julij. 31 Jaargang. Na de stembus. Uitgever A A. BAKKER Cz. Bureau: HOLENPLEIN, 163. 1 lELOËHSClli: EN NIEUWEDIEPEÏ! COURANT ttW ij huldigen het goede," Verschijnt Dinqsdaq-, Donderdag- en Zatcjbdag namiddag, ibonnementaprijs per kwartaal1.3 franco per poat 1.30. 1.65. VERTREKDAGEN DER BRIEVENMAILS Kaar Oost-lndië: via Triest 8 Julij 's avonds 6 u. 25 m. t Marseille 17 Julij, 's avonds 6 u. 25 m. t Brindisi 10 Julij 's avonds 6 u. 25 m. per Conrad 9 Julij, 's avonds 10 u. 47 m. Curagao en Suriname, 16 Julij 's morg. 6 u. 25 m. Kaap de Goede Hoop, via Southampton: 13 Julij, 's morg. 6 u. 25 m. Na de stembus! Dat wil zeggen: nu in elke gemeente Ie burgemeester de met lak besmeerde bussen weêr op jolder heeft laten brengen, nu de eerste opgewondenheid over den uitslag der verkiezingen trouwens dit jaar bij geene der partijen bijzonder groot voorbij is, nu, na de ttembus, is de tijd gekomen om de aandacht te vestigen op de wonderlijke dingen, die de verkiezingstijd ons heeft laten zien. Misschien dat die beschouwing voert tot ver betering eener wet, die eene eerste plaats inneemt onder dt rubriekonbruikbare wetten, de kieswet. De catholieken, die in dit district hunne stemmen uit- bragten op den heer van Foreest, die liberalen, die in Gorcum voor Teding van Berkhout stemden, zoovele kiezers, die hunne stemmen uitbragten op een politieken tegenstander, moeten zich toch wel eens hebben afgevraagd, welke fout in onze constitutie, welk gebrek in onze staats regeling hen dwingt, uit vreeze van erger, iemand te stemmen, en eene partij in de Kamer te helpen, die hunne sympathie niet bezit. Men hoort dikwerf beweren, dat de groote meerderheid der kiezers niet denkt, en daarmede wordt eene gemakkelijke ver-klaring van de vele anomaliën, van de vele „wonderlijke dingen", die men bij elke ver kiezing opmerkt, gegeven. Maar die verklaring is al te gemakkelijk. De verschijnselen van het politieke leven zijn zelden zoo eenvoudig, dat zij met een enkel woord, eene enkele phrase te verklaren zijn. Al te gemakkelijke oplossingen behoort men te wantrouwen, juist omdat zij zoo voor de hand liggen. Het schijnt een voldoende reden, wanneer men zegt, dat de liberaal, die Teding van Berkhout stemt en de catholiek, die van Foreest op zijn briefje invult, niet weet wat hij doet; dat hij niet nadenkt, wanneer hij dus zijn vijand laat zegevierenmaar bij eenig nadenken rijst er weldra twijfel aan de juistheid dier ligt gegeven verklaring. Zoo al niet elke kiezer zich behoorlijk rekenschap geeft van de gevolgen zijner uitgebragte stem, zoo al vele kiezers vatbaar zijn voor overreding, zich laten ompraten meer dan omkoopen, zoo al anderen eene treurige onverschillig- beid vertoonen en van hunne regten geen gebruik maken, zoo dit alles waar is, dan is daarmede misschien bewezen, dat de kiezer te veel anderen voor zich laat denken, geens zins dat de uitslag der verkiezingen het resultaat is van onnadenkendheid en onverschilligheid. Immers de dagbladen, de tijdschriften, de organen der openbare meening, die de leiders zijn van den kiezer, ontbreekt het noch aan ernst, noch aan belangstelling, en juist deze organen bewogen bij den jongsten verkiezingsstrijd partijgenooten tot het ver kenen van hun stem aan den politieken tegenstander. Om bij de reeds gekozene voorbeelden te blijven: de Nieuwe Botterdammer Courant en het Vaderland ijverden voor Teding van Berkhout, de hoofdlieden van de partij van de „Tijd" verzochten om stemmen voor mr. van Foreest. Zeker wel niet uit gebrek aan nadenken en toch! wat beeft de catholiek aan een man als van Foreest, een oud- protestant, iemand naar het hart van de Standaard, een fan wien Groen verklaarde, dat hij regtmatig aanspraak beeft op den steun der anti-revolutionaire partij? Wat beeft de liberaal aan Teding van Berkhout, die het niet ontveinst, dat het palladium der liberalen, het neutrale onderwerp, hem een gruwel is grooter dan alle anderen? immers niets, minder dan niets. Wanneer de dag komt en wij vreezen, dat die dag reeds opdoemt in 't ver- tclriet dat de strijders tegen de schoolwet, uittredende mt het tijdperk der agitatie, den grooten aanval zullen "ngen op ons schoolwezen, dan zal Teding van Berkhout vooraan worden gevonden in de gelederen van hen, die door de liberalen, wier stemmen hem in de Kamer bragten, vijanden worden geheeten, dan zal mr. van Foreest daarvan zijn wij zeker zich zijn verleden waardig ootoonen, en aan catholieke eischen een onwrikbaar „neen" 'egenstellen. Dat zal en moet zoo zijn. Maar dat hebben de Tijd, het Vaderland, de Nieuwe Rotterdammer, dat hebben allen geweten, die bij deze verkiezing de kiezers hebben aangeraden te transigeren met hunne overtuiging. I' het dan niet kinderachtig, om die transactiën, dat hemmen voor den tegenstander, eenvoudig te willen ver blaren uit gebrek aan nadenken? De fout schuilt dan ook veel dieper, en om die te vinden, moet men opklimmen tot de wet, die ons kiesregt regelt. Dat kiesregt is in Nederland georganiseerd op dezelfde onpractische, onbeholpene wijze, als in de meeste landen van Europa. In de praktijk van het kiesregt is men thans, in 1873, nog niet veel verder gekomen, dan het model, dat Frankrijk in het laatst der 18de eeuw ontwierp. De eerste vormelooze poging is nog steeds de norma van het Europesche volksregt. Kleine kiesdistricten, en daarin een beperkt aantal kiezers, de kiezers der min derheid in ieder district tot magtelooslieid gedoemd, ook al telt diezelfde minderheid dnizénde aanhangers in een aangelegen district; overal de minderheden aangewezen op coalitie en transactie; te zamen in staat om de meerder heid te overvleugelen, kunnen zij geen eigen candidaat de zege helpen bevechten zonder dat de andere minderheids partijen hare beginselen opofferen. Ziedaar waarom de tegenwoordige kieswet tot verloo chening van eigen overtuiging, tot modderen en schipperen met beginselen, tot de keuze tusschen twee candidaten, die beiden voor een aantal kiezers do vertegenwoordigers zijn van het nietgewenschte, de dragers van door hun veraf schuwde beginselen, dwingt. Of is het niet eene bespotting van alle eerlijkheid en goed regt, dat dit kiesdistrict een Conservatief afgevaardigde heeft? Een district, waarin de liberale partij verreweg de sterkste is, terwijl de conservativen, zelfs bij de betrekkelijk weinig talrijke ultramontaansche en anti-revolutionaire partijen vergeleken, eene onbeduidende minderheid vormen Zal niet elk gemoedelijk conservatief zelf erkennen, dat in dit district elke partij, eerder dah de zijne, regt heeft op een afgevaardigde van hare kleur? Dat zij dien afgevaar digde dan ook aan niets anders verschuldigd is, dan aan de beide andere partijen, die zelf geen eigen candidaat vermogen te stellen en die nu een-conservatief stemmen, omdat.... ja waarom? Omdat zij gëlooven, dat een conser vatief minder vast van beginselen is; omdat, in ronde woorden gezegd, zij geloovon, dat er van de magtelooze conservative partij nog altijd "VVel concessiën af te dwingen zullen zijn, die geen liberale rëgering zoude mogen toestaan. Dit is een groot kwaad. Het bevordert de keus van politieke weerhanen (zagen wij bij deze verkiezing niet een candidaat als anti-revolutionair in het ééne district en conservatief in het andere aanbevolen? Schrijft R. J. Schimmelpenuinck niet politieke geloofsbelijdenissen, ver schillende al naarmate den naam der kiesvereeniging, die er om vraagt, meer of min anti-revolutionair klinkt?), van mannen zonder overtuiging, van stroopoppen in de handen der leiders in en buiten de Kamers. Blijven daardoor niet de mannen uit één stuk, de mannen van initiatief, van warme overtuiging, van zeggingskracht en moed tot handelen buiten de Kamer, omdat zij nooit de mannen zijn van transigerende coalitiën, de mannen van drie partijen te gelijk, iets wat men alleen kan schijnen te zijn, als men de man van geene enkele partij is? Bij de tegenwoordige regeling der kieswet zullen de ^wakken, kleurloozen, bijna overal de zege behalen op de geprononceerde candidaten eener rigting, en de kieswet draagt een goed deel der schuld van de vele grieven, die de natie heeft tegen onze angstvallige, veelsprekende, afstemmende en afbrekende Staten-Generaal. Daarom is het hoog tijd om te denken aan eene nieuwe kieswet. Eene wet, in hoofdzaken gegrond op het stelsel van Hare, eene wet, die niemand langer dwingen mag tot onthouding of tot het stemmen van een tegenstander. Zijn eens alle kiesdistricten verdwenen, vormt geheel ons land een enkel district, zoodat geene stem, waar ook uitgebragt, verloren gaat, dan kunnen alle minderheden zeker zijn van eene vertegenwoordiging, evenredig met hare werkelijke krachten in het land. Dan eerst zal de Tweede Kamer zijn, wat zij nu slechts in theorie isde afspiegeling van de natie: en zullen de verkiezingen niet langer eene onder- afdeeling zijn der Staats-loterij, maar eene ernstige en vooral duidelijke wilsuiting des volks worden. (f) Binnenland. HELDER en NIEUWEDIEP, 5 Julij. Zr. Ms. stoomschip Bommelerwaard is den 2 dezer te Aden aangekomen om den 4den te vertrekken. Aan boord was alles wel. De mailboot Prins van Oranje, kommandant Fabritius, is in den afgeloopen nacht van Batavia alhier aangekomen. Zr. Ms. schroefstoomschip Riouw, den 4 dezer te Aden aangekomen, zou den 7den de reis voortzetten. Aan boord was alles wel. Zr. Ms. instructievaartuig Urania, onder bevel van den luit. ter zee 1ste klasse P. ten Bosch, kwam gisteren alhier aan, om Maandag a. s. de oefeningstogt voort te zetten. Prijs der Adverteutiën V«n 14 regels CO cent, elk« regel meer 15 cent. Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend. Na het afdrukken van het programma der prijzen voor den provincialen schietwedstrijd alhier, is nog bij het bestuur van 't Vrijkorps een prijs ingekomen van het eerelid, den heer C. A. Jeekel, te Leerdam. Uit Constantinopel wordt geschreven „dat Abd-ul Rahman-Effendi, buitengewoon gezant van den radjah van Atsjin, een telegram van zijn gouvernement heeft ontvangen, waarbij hij uitgenoodigd wordt zoo mogelijk naar Sumatra terug te keeren, waar zijn tegenwoordigheid onmisbaar is, daar een nieuwe aanval van de Nederlanders digt op handen is. De miliciens der ligting van 1872, die nog bij de verschillende infanteriekorpsen in activiteit zijn, zullen den 15 dezer in het genot van onbepaald verlof worden gesteld. Jl. Woensdag ochtend is jhr. C. A. van Sypesteijn, de nieuwbenoemde gouverneur van Suriname, naar zijne bestemming vertrokken. De N. Rott. Crt. verneemt uit Amsterdam, dat de leening der maatschappij Nederland niet geheel volteekend is. De gedane inschrijvingen worden aangenomen. De betaling van de Spaansche Julij-coupons is minder zeker dan de telegraaf berigtte. De middelen zullen worden gevonden uit de verpachting van tabaksplantages op de Philippijnsche eilanden. De onderhandelingen zijn reeds ver gevorderd. De algemeene synode van de Ned. Herv. Kerk heeft jl. Woensdag hare zittingen te 's Hage geopend. Beroepen te Utrecht ds. A. H. de Hartog, pred. te Rotterdam. Tot predikant te Oosterend is door floreenpligtigen benoemd: dr. Muller te Dirkshorn. Van onderscheidene zijden echter is protest tegen die benoeming aangeteekend. Beroepen bij de Doopsgez. gemeente te Bolsward de heer S. Kutsch Lojenga, pred. te de Rijp; te Meeden, Midwolde en Beerta ds. J. Bakker, te Zuid-Zijpe. Door de Oud-Catholieke geestelijkheid van het bisdom van Haarlem is in haar vergadering van den 30 Junij jl. met meerderheid van stemmen tot haar bisschop verkozen de heer Casparus Johannes Rinkel, Oud-Catholiek pastoor te Krommenie, die de keuze heeft aangenomen. Men meldt aan de N. R. Ct. uit Sloterdijk: Ten gevolge van de werkzaamheden in en aan het IJ, in verband staande met de werken der Kanaalmaatschappij, heeft zich reeds een groote verandering voorgedaan. Kon vroeger bij Noordwestenwind het water geweldig spoken, zoodat het buiten zijn bedding trad en met een vruchtbare slib de buitendijksche landerijen bedekte, thans is door de afsluiting te Schellingwoude die toestand geheel voorbij. Het IJ is een bijkans stilstaand meer, ja op sommige plaatsen een moeras geworden, en heeft een kwijnend aanzien gekregen. Wegens de ondiepte zijn de booten en schepen genoodzaakt in bepaalde geulen te varen, willen zij niet geheel vastraken. De liefhebbers van baden en zwemmen vinden geen geschikte plaats meer, waar zij zich te water begeven kunnen om verfrissching in de golven te zoeken. Ook met de vischvangst is het zoo goed als gedaan. Bij halfweg Haarlem is het IJ reeds geheel droog, en daardoor het (vroegere) eiland Ruigoord met den vasten wal verbonden. Niet lang meer en geheel het IJ is een zwarte, doodsche, moerassige vlakte geworden. Maar ook die toestand gaat voorbij. Nu reeds heerscht op sommige punten groote levendigheid door de werkzaamheden aan de spoorbaan, die van Zaandam door het IJ naar Amsterdam wordt gelegd. Van hier uit is in ongelooflijk korten tijd een groot gedeelte van die baan boven den waterspiegel verrezen. Op het punt, waar de baan zich met den vasten wal vereenigt, heeft zich een kolonie van arbeiders gevestigd, meerendeels in rieten keeten gehuisvest, die behalve door het gezin, ook nog door eenige „thuisleggers" bewoond worden, en door haar gebrekkige inrigting weinig in staat zijn om huise lijke genoegens aan te kweeken. Als eens de spoorfluit zich over de uitgestrekte vlakte doet hooren, als „het glimmend kouter door de klont" van den vetten kleigrond snijden zal, of de akkers met golvend graan zijn bedekt, zal voor het IJ een tijd van nieuwe bedrijvigheid zijn aangebroken. Vele schilderachtige vergezigten zullen we moeten missen, maar ook het graanveld heeft zijn poëzie. Zoo nu maar de grond niet tegenvalt! DocJi velen, die met de gesteldheid van den bodem bekend zijn, verzekeren ons, dat het ook hier zijn zal: „goud uit schuim," en ,aren uit baren." Ter aanvulling van het vroeger medegedeelde berigt over de te Haarlem voorgenomen viering van het 25jarig bestaan der Hollandsche Maatschappij van Landbouw (af- deeling Haarlem en omstreken) kan thans gemeld worden, dat de feesten zullen bestaan uit eene landbouw-tentoon- stelling en bloemen-tentoonstelling, beiden in de Hertenkamp en eene harddraverij op den Dreef. De bloemen-tentoon stelling zal gedurende de feestdagen, van 2 tot 5 Aug., geopend zijn; de landbouw-tentoonstelling en de harddraverij zullen Maandag den 4 Aug. gehouden worden. Op Zondag

Kranten Regionaal Archief Alkmaar

Heldersche en Nieuwedieper Courant | 1873 | | pagina 1