1873. N°. 133.
Woensdag 5 November.
31 Jaargang.
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Inenting en Herïnënting.
Binnenland.
HELDERSCHE
EN NIEUWEDIEPER COURANT.
„Wij huldigen het goede."
V«r«chijnt Dinosdao-, Domderdag- en Zatuïdaq namiddag.
jLbonnemeatsprija per kwartaalf 1-30.
franco per poat
- 1.65.
Bureau: MOLENPLEIN, N°. 163.
Prijs der Adverteatiën Van 14 regels 60 cent,
elke regel meer 15 cent.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
\£ERTREKDAGEN DER BRIEVENMAILS
Naar,( Oqst-lndiê: via Triêst 11 Nov, 's avonds 6 u.
Marseille 6 Nov., 's avonds 6 u.
„ga Brindisi 17 Nov., 's avonds 6 u.
a Curagao en Suriname, 16 Nov., 's morg. 6 u.
Kaap de Goede Hoop, via Southampton: 13 Nov.,
's morg. 6 u.
Het GEMEENTEBESTUUR van den HELDER brengt ter
voldoening aan het bepaalde bij art. 18 der wet van den 4 Dec.
1872 (Staatsblad No. 134) ter openbare kennis, dat door den
plaatselijken heelmeester, den Heer H. BITTER, op aanstaanden
Donderdag den 6 dezer, des namiddags ten drie ure, in een der
localen van de werkinrigting op de Kerkgracht, eene zitting zal
worden gehouden tot kostelooze inenting en herïnënting, en maant
belanghebbenden aan van die gelegenheid gebruik te maken.
Het Gemeentebestuur voornoemd,
Helder, STAKMAN BOSSE, Burgemeester,
den 1 November 1873. L. VERHEY, Secretaris.
HELDER en NIEUWEDIEP, 4 November.
De mailboot Prins van Oranje, kapt. F. W. Fabritius,
is den 30 Oct. des voormiddags 10 ure, van Batavia naar
hier vertrokken.
De mailboot Conrad, van Batavia naar hier, is, volgens
telegram, 31 Oct. te Suez aangekomen en heeft aldaar de
achtergebleven equipage van de Prins Hendrik geëmbarkeerd.
Voor 100 schelvisschen werd jl. Donderdag alhier
bij afslag f 45 betaald. De rog gold 99 cents per stuk.
De sociëteit Mars alhier vierde gisteren avond het
feest van 't 25jarig bestaan der grondwet. In 't midden
der zaal prijkte de grondwet nevens de beeldtenissen van
Z. M. Koning Willem III en van Neêrlands grooten.
staatsman Thorbecke. Een der aanwezigen schetste in korte
trekken de geschiedenis van Neêrlands staatsregeling in 't
algemeen, meer bijzonder die van de belangrijke wijziging
der grondwet in het veelbewogen jaar 1848, en wekte door
te wijzen op den milden, vrijzinnigen inhoud van dit wetboek
op tot meerdere waardeering van onze staatsregeling. Ten
slotte werden door de aanwezigen aangeheven het 1ste en
5de couplet van het Volkslied. De leden bragten den
avond verder genoegelijk door, terwijl toepasselijke heil
dronken werden ingesteld.
Nog iets over Cholera.
Wat waarheid is, kan niet te dikwijls gezegd worden, en er zijn
tijden waarin het pligt is te spreken. Deze beide gezegden geven
mij vrijheid de volgende dingen ter overdenking aan te bieden,
aan elk die prijs stelt op zijne gezondheid en die van het volk
waarvan hij een deel uitmaakt.
Toen eenige weken geleden de cholera wel in naburige landen
heerschte, maar onze grenspalen nog niet had overscheden, heb ik
in de Haarl. Crt. den invloed aangetoond van het drinkwater op de
verspreiding van die ziekte, blijkbaar in hetgeen in vorige epide-
mien te Haarlem was waargenomen. Thans, nu de cholera zich
ook in ons land heeft vertoond, meen ik wel te doen met aan te
toonen wat men in andere landen heeft waargenomen ten opzigte
van het verband tusschen de cholera en het drinkwater.
Over weinig dingen betreffende den algemeenen gezondheidstoe-
«tand zijn in den laatsten tijd zooveel onderzoekingen gedaan als
over het drinkwater. Ofschoon de geleerden het nog niet eens
mogen zijn over de vraag, of het drinkwater de voorbeschiktheid
voor ziekten verhoogt, dan wel of het als het voertuig, den drager
van de besmetting beschouwd moet worden, het is in elk geval
een feit, dat de verspreiding van de cholera en andere ziekten af
hankelijk is van het drinkwater. Eu ten gevolge daarvan ziet
men dan ook tegenwoordig overal, waar radicale verbeteringen van
het drinkwater ingevoerd zijn, verbetering van den algemeenen
gezondheidstoestand, vermindering van de sterfte en merkbare af-
aeming van endemische en epidemische ziekten.
Het water, dat als regen, hagel, sneeuw enz. op de aarde valt,
loopt gedeeltelijk van de hoogten naar de laagten en kuilen van
den grond, in den vorm van beken en rivieren. Doch het grootste
gedeelte van het uit de lucht vallende water dringt in den grond;
Oen noemt het dan grondwater. Door in den grond te dringen,
loet het water de bestanddeelen van den bodem op. Alle stoffen
van de aarde, die voor oplossing in water vatbaar zijn, worden
het grondwater aangetroffen. Al het water, dat als bron- of
Putwater uit den grond komt, bevat dus altijd grootere of kleinere
aoeveelheden onbewerktuigde en bewerktuigde stoffen. Het spreekt
'an zelf, dat de hoeveelheden van die stoffen moeten verschillen
aaar den aard van den bodem, waarin het water dringt, en daarom
reeds PliniusTales tunt aquae, quales terraeper quas fluunt,
<lat isde wateren zijn zooals de aarden zijn, waardoor zij vloeijen.
Het is hier de plaats niet de verschillende bewerktuigde en on-
Naar men verneemt, heeft het Z. M. den Koning
behaagd, den naam van het thans in aanbouw zijnde
oorlogsvaartuig Etna te veranderen in dien van Alkmaar.
Naar bet U. D. verneemt, zal voor de stoomvaart
maatschappij Nederland een stoomschip op de werf van de
heeren Blackwood en Gordon te Glasgow gebouwd worden,
zóó groot en prachtig, als er nog geen in de vaart is.
Het Prov. geregtshof in Noordholland heeft jl. Vrijdag
uitspraak gedaan in de zaak van Adrianus en Cornelis
Sengers en Jan Komen, allen van Heiloo, beschuldigd de
eerste en tweede van bedriegelijke bankbreuk en de derde
van valschheid in geschrifte. Het hof heeft hen schuldig
verklaard aan de hun ten laste gelegde feiten en hen ver
oordeeld: den eersten beschuldigde tot negen, den tweeden
tot drie en den derden tot twaalf maanden cellulaire
gevangenisstraf.
Men schrijft ons van Texel, dd. 3 dezer:
„Tot groot genoegen van de ingezetenen te Oude Schild,
heeft de geachte hoofdonderwijzer Muller beloofd, dat al
mogt zijn naam, op de voordragt van hoofdonderwijzer aan
den Burg zijn geplaatst, hij in geen geval zijn tegenwoordige
standplaats zou verlaten.
Reeds vóór genoemden heer aan het vergelijkend examen
deelnam, dat in de vorige week ten raadhuize werd gehouden,
heeft hij dit aan sommigen bepaald beloofd.
Wij meenen dit blijk van verknochtheid niet onvermeld
te mogen laten, daar men, waar onderwijzer en ouders zoo
zamenwerken, van het onderwijs niet dan zegenrijke vruchten
kan wachten."
„Gisteren namiddag is een Grieksche brik, naam onbekend,
bij de slufters verzeild geraakt. Het schijnt dat men het
baken achter de Koog, voor het landmerk bij Callantsoog
moet hebben aangezien, dat bij de heijigheid der lucht zeer
wel mogelijk kan geweest zijn.
't Schip was geladen met zwavel en zat korten tijd na
de stranding reeds vol water. De ekwipage bevindt zich
hier aan wal. Met de berging van den inventaris is men druk
bezig; de lading zal echter vermoedelijk verloren zijn."
Jl. Vrijdag nacht zijn vijf schapen, aan verschillende
veefokkers toebehoorende, op de weide gedood. Naar de
wond te oordeelen zou het feit met een kort zakmes
bedreven zijn. De dader is tot nog toe onbekend, doch
de politie doet ijverig onderzoek.
Men schrijft ons van Alkmaar, dd. 3 November:
„Op de groote Najaars-Veemarkt alhier waren aangevoerd
5200 stuks. De handel was eenigzins stug en daardoor
de prijzen, hoewel hoog, toch gedrukt.
Wijders waren heden aangevoerd: 23 vette kalveren
f 42 a 106, 1 nuchtere kalf f 18, 194 schapen f 32 a 40,
10 vette varkens 56 a 62 c. per kilogram."
bewerktuigde stoffen te bespreken, die in het grondwater voor
komen. Hoe onreiner de bodem is, des te onzuiverder zal natuurlijk
ook het water zijn, dat uit dien bodem komt. Dat de grond,
waarop sedert duizenden van jaren menschen wonen, natuurlijk
zeer onzuiver moet zijn, dat is: vervuld moet zijn met bewerktuigde
stoffen, is zoo duidelijk, dat het haast niet behoeft gezegd te worden.
De bodem der steden vooral is vol van rottende stoffen, en over
de oorzaak van die verontreiniging van den grond kan wel geen
twijfel bestaan. Honderdduizend menschen brengen jaarlijks voort
ongeveer 3,300,000 kilogram drekstoffen en 44,000,000 liter urine
in onze stad worden dus in het jaar voortgebragt meer dan
1,000,000 kilogram drekstoffen en 14,000,000 liter urine. Een
gedeelte van de vloeibare uitwerpselen komt met het waschwater,
het water dat tot keukengebruik heeft gediend, met water uit
fabrieken en werkplaatsen, vooral uit looijerijen, brouwerijen, slag-
terijen enz. in de straatgoten, of het wordt door geulen en riolen
in de grachten gevoerd; maar in elk geval dringt het voor een
groot gedeelte in den grond. De overige vloeibare en bijna alle
vaste uitwerpselen worden, zooals bekend is, in secreetkuiien ver
zameld, die nooit volkomen digt zijn, of zij gaan door de riolen
in de grachten, maar in elk geval dringen er groote hoeveelheden
in den grond. Volgens de onderzoekingen van von Pettenkofer
dringen er 0.9 van alle uitwerpselen in den bodem van Munchen,
en volgens die van Reioh 0.7 in den bodem van Berlijn. Rekent
men dooreengenomen slechts 0.5 of de helft, en rekent men daarbij
den afval uit keukens en werkplaatsen, de uitwerpselen van dieren,
enz., dan dringen er in den grond van eene stad van 100,000
inwoners meer dan 50,000,000 kilogram stoffen, die min of meer
in verrotting zijn. En in den grond komen die stoffen in aanra
king met het grondwater, dat water neemt hen op, en met het
water komen zij weer uit den grond, of wel zij komen in den
grond onder den invloed van verrottings-organismen (bacteriën),
en zij vormen dan met de zuurstof van de lucht koolzuur, ammo
niak, salpeterig zuur, enz. Als deze stoffen in het drinkwater
voorkomen, leveren zij dus het zekerste bewijs, dat zulk water
uitwerpselen van menschen en dieren heeft opgenomen.
Het bovenstaande moge genoeg zijn om aan te toonen, hoe het
grondwater in de steden onzuiver wordt. Laat ons nu zien, wat
zulk grondwater, als drinkwater gebruikt, doet op de gezondheid
van den mensch.
Het menschelijk ligchaam bestaat voor ongeveer 70 ten honderd
uit water. In den vorm van urine, zweet, enz. wordt dat water
Jl Zondag vierde de gemeente Oost-en Westerblokker,
in de avondgodsdienstoefening, gedachtenis van haar drie
honderdjarig bestaan. Voor een talrijke schare, ook van
elders aangekomen, sprak ds. J. van den Bergh Jr., de
feestrede uit; terwijl de gemeente aan het einde der gods
dienstoefening een feestlied aanhief, vervaardigd door den
verdienstelijken onderwijzer van Oosterblokker, den heer P.
van Kassei.
De tentoonstelling van voortbrengselen der heden-
daagsche kunstindustrie en fabrieks- en handwerksnijverheid,
die op initiatief van den heer C. A. J. Geesink in den
loop der maanden Dec. en Jan. in het Paleis voor Volksvlijt
te Amsterdam zal worden gehouden, zal de volgende groepen
bevatten: a. 1. Weverij, kant- en borduurwerk, vrouwen
arbeid; 2. kristal, glas, aardewerk, porselein; 3. goud- en
zilversmidswerken, met inbegrip van émail, niëllo, enz,
4. ijzer-industrie; 5. brons en andere onedele metalen; 6.
geweren en wapenen; 7. meubelmakerij en houtsnijkunst;
8. mozaïk, hout en lederwerk; papeterie; 9. graphiek (boek-,
steen- en plaatdruk, chromographie, enz.)10. muur-, hed
en vloerbekleedsels; decoratief; 11. tapisserie en behangers-
werk; b. voedingstoffen en delicatessen; c. chemische industrie.
Te Amsterdam is gisteren een schipper, liggende met
zijn schip in het Westerdok, aan Aziatische cholera overleden.
Het Grondwets-feest werd ook gisteren te Amsterdam
feestelijk gevierd. De vlaggen wapperde van de openbare
gebouwen en uit zeer vele particuliere woningen. De bijeen
komst in het Park begon ten 11 ure en was ten 1 ure
afgeloopen. De groote zaal was vol; vele notabiliteiten op
elk gebied, waaronder alle ministers, behalve de heeren
Brocx en Fransen van de Putte, waren aanwezig; ook een
aantal dames vereerden de bijeenkomst met hare tegen
woordigheid. Kindergezang van 350 kinderen, allen met
den oranjestrik op de borst, voorafgegaan door eene feest-
ouverture van Reinecke, door het Parkorchest uitstekend
uitgevoerd, opende het feest. Staande werd door de aan
wezigen het Volkslied aangehoord.
Prof. Vissering hield eene rede waarin hij, na hulde te
hebben gebragt aan onzen Koning, door het publiek met
een „leve de Koning" ontvangen, een overzigt gaf van al
het goede door de grondwet gewrocht, van de groote ver
anderingen en verbeteringen door haar in het leven geroepen,
van de zegeningen door haar en de uit haar voortspruitende
wetten over het land verspreid.
De rede was in twee deelen gesplitst. Een andante van
Beethoven werd na het eerste gedeelte uitgevoerd.
Was dat eerste gedeelte gewijd aan de lichtpunten, het
tweede toonde aan dat er schaduwzijden waren, zonder die
echter op te sommen; er werd toch feest gevierd, critiek
paste daarbij niet. Maar spreker erkende dat er verbetering
bestendig uitgescheiden en inoet het dus geregeld weder opgenomen
worden, hetzij als drinkwater, hetzij in den vorm van kunstmatige
dranken, maar welker hoofdbestanddeel in elk geval water is. Het
spreekt dus van zelf, dat de aard van het drinkwater den grootsten
invloed moet oefenen op de gezondheid van den mensch.
Sedert te Cardiff goed drinkwater wordt aangevoerd, is in die
stad de sterfte van 33.2 verminderd tot 22.6; te Merthyr van
33,2 tot 26.2, en te Newport van 31.8 tot 21.6 op de 1000 inwoners.
Volgens Horneman, is de typhoïde-koorts te Kopenhagen afge
nomen, zoowel in veelvuldigheid als in hevigheid, zoowel in uit
breiding als in duur en in doodeiijkheid, nadat het nieuwe water-
verzorgingsstelsel is ingevoerd.
In de Milbank-gevangenis te Londen is sedert het drinkwater
voor de gevangenen niet meer genomen wordt nit de Theems, die
met dierlijke stoffen verontreinigd is, maar uit eene artooische
bron op Trafalgar-square, de sterfte van 6982 tot 419 op de
1000 verminderd, en typhus, dyssenterie en diarrhée zijn uit dat
gesticht verdwenen.
In een gedeelte van de stad Greifswald woedde eene hevige
typhus-epidemie. Bij onderzoek van den bodem bleek het, dat de
walgelijke inhoud van de straatgoten door eene dunne, reeds met
rottende stoffen bezwangerde aardlaag, in de putten was gedrongen.
Ballard deelt mede, dat een melkverkooper typhus in 70 huis
gezinnen gebragt heeft, doordat hij zijne melkvaten met onzuiver
putwater spoelde en misschien ook wel de melk daarmede vermengde.
Wolf somt eene groote menigte van gevallen op, waaruit met
zekerheid blijkt, dat slecht drinkwater diarrhée veroorzaakt en dat
het moeraskoorts, boord, typhus en cholera kan verspreiden. Vooral
wijst hij daarbij op het feit, dat zulk water dikwijls volkomen
helder, frisch en goed van smaak kan zijn, en dat het onderzoek
toch duidelijk eene verontreiniging met gootwater en zinkput-
inhqpd aantoont.
Lersch verhaalt van eene menigte gevallen, waarin water, 'twelk
rottende bewerktuigde stoffen bevatte, de verwekker en verspreider
van typhus, diarrhée, cbolerine, cholera en andere ziekten werd.
Volgens Lebert, is het ontwijfelbaar zeker, dat drinkwater, 'twelk
rijk is aan organische verrottings-producten, tot de verspreiding
van typhus en cholera bijdraagt. Hetzelfde zeggen Buchanan,
Wolfsteiner, Göttisheim en vele andere geleerden.
De beroemde pomp in de Broadstreet te Londen leverde drink
water aan een van de fraaiste gedeelten van het Westend. Gedu
rende de cholera-epidemie van 18481849 gaf dat putwater
