STATKX-GEXËRAAL.
Buitenland.
Engeland.
werk, ruim f 100 maken, maar elk gezin in Lossarie
slechts f 2.50, schoon daar het aantal hoornen veel grooter
was. Zoo verdiende in het voordeelige koffiejaar 1869 elk
gezin in Passaroean dagelijks 56 cents, hoezeer aldaar 2/3
der koffie de weinig werk vorderende boschkoffie is, en in
Banjoemaas 2| cent! Slechts in enkele van de meest winst
gevende districten is het dagloon voldoende om de rijst te
betalen, welke de arbeiders gedurende hunnen werktijd tot
voedsel behoeven.
De minister vleit zich, dat, wordt de druk der verplichte
koffiecultuur „van lieverlede geheel weggenomen, na verloop
van eenigen tijd de verplichte teelt slechts in naam zal
bestaan en in werkelijkheid een vrije volkscultuur zal zijn
geworden, mits de bevolking voor de geleverde koffie eene
betaling ontvange, die de voordeelen der cultuur voor haar
tastbaar maakt." Zoete hoop, welke, bij nog dikwerf
herhaalde prijsverhooging, misschien in enkele der beste
districten vervuld zal worden, vooral in zulke waar nu het
loon reeds redelijk is en het door de verhoogiug met f 1
per picol nog beter zal worden. Maar in de minder
bevoorrechte districten, wat baat daar f 1 per picol bij de
geringe oogsten, gevolg van ongeschikte gronden?
Dit bezwaar werd in de Kamer dan ook degelijk ter
spraak gebracht; waar een zeer ongelijke druk bestond,
meende men, dat een algemeene maatregel, eene gelijke
verhooging, niet de gewenschte verbetering kon aanbrengen;
maar men bleef in gebreke, practische middelen aan te
geven, waardoor billijker verdeeling van druk, meer gelijk
matige betaling zou worden verkregen. Dit gaf dan ook
den minister, die de gemaakte bedenkingen gaaf toegaf, de
beste gelegenheid om zijn voorstel te verdedigen als eene
poging om het plantloon der koffie iets meer te doen
naderen aan den [driemaal grooteren] marktprijs. Aan los
lating der cultuur viel niet te denken. Voor alsnog was
hem geen middel bekend om de uitgaven in Indië te dekken
door eene andere inkomst, die de bevolking minder drukt
dan die door de koffie verkregen. Hij verloor het précaire
van den toestand niet uit het oog, maar zou der waarheid
te kort doen, zoo hij verklaarde binnen een kort tijdperk
verandering mogelijk te achten. Hij gaf door deze verkla
ring te gelijker tijd een démenti aan hen, die hem het
voornemen toeschrijven om de verplichte koffiecultuur op
te heffen en alzoo roekeloos en ontijdig een middel prijs
te geven, dat en voor Indië en, helaas, voor het moeder
land onmisbaar is het blijft nog altijd waar, dat de
koffie de kurk is waarop beider financiën drijven.
Amendementen van de heeren Bredius, om de zaak in
afwachting van de gevolgen der koffie-enquête in statu
quo te laten en de verhooging van de begrooting te nemen,
en Moens om het plantloon met f 2 in plaats van met f 1
te verhoogen, werden met groote meerderheid verworpen
en het regeeringsvoorstel daarna onveranderd goedgekeurd.
Binnenland.
HELDER en NIEÜWEDIEP, 11 November.
Spaarbank voor den Helder, 3de kwartaal 1873:
Saldo op 1 Julij 1873 f 44943.59
Ingebragt, en renten gedurende het3ekw.l873 5700.09
f 50643.68
Uitbetaald gedurende het 3de kw. 1873 3036.185
Saldo op 1 October 1873 f 47607.495
Aantal deelhebbers op 1 Julij 1873. 362.
yl October 1873. 371.
Bij de op jl. Zondag gehouden verkiezing van vier
notabelen der hervormde gemeente alhier zijn de heeren
J. Goedkoop, P. A. C. Hugenholtz, C. J. Blok en B.
Wereridlijn Smit herkozen.
De mailboot Holland is Zondag alhier van Engeland
aangekomen en zal waarschijnlijk den 16 dezer van hier
naar Batavia vertrekken.
Volgens een bij het departement van Marine ont
vangen telegram, is Zr. Ms. schroefstoomschip Deli, onder
bevel van den luit. ter zee 1ste klasse P. Zwaan, op zijne
reis naar Oóst-Indië, den 9 dezer te Lissabon aangekomen.
Aan boord was alles wel.
H. M. de Koningin is Zondag avond jl. van H.D.
buitenlandsche reis in de residentie teruggekomen.
Beroepen bij de Vlaamsch Evangelische gemeente te
Brussel ds. J. G. Knottnerus, pred. te Dordrecht.
Uit het verslag aan den Koning van de bevindingen
en handelingen van het geneeskundig staatstoezigt in het
jaar 1872, dat dezer dagen het licht zag, blijkt, dat de
sterfte in Nederland geringer was dan in 1871. In dat
jaar was 1 inwoner op 31,78 gestorven; in 1872 1 op
35,69. Bij eene bevolking van 3,627,285 stierven in 1872
in het geheele rijk 101,907, daaronder begrepen 7313 leven
loos aangegevenen. Dit laatste getal is bijna gelijk aan dat
in 1871.
In 1872 was het aantal geneeskundigen met 40 vermin
derd, dat der vroedvrouwen daarentegen vermeerderd met
5, terwijl dat der apothekers met 25 verminderde. Op 31
Dec. 1872 bedroeg het aantal geneeskundigen voor het
geheele rijk 2162. Nog steeds wordt het verlies van
plattelands- en stedelijke heelmeesters niet opgewogen door
eene evenredige vermeerdering van het aantal artsen ot
medicinae doctores. Intusschen mag niet voorbijgezien
worden, dat, terwijl het aantal doctores met beperkte bevoegd
heid afneemt, dat der doctoren met algemeene bevoegdheid
jaarlijks toeneemt.
Over het algemeen is de aardappelenoogst op Texel
niet voordeelig. Het natte weder heeft de knol verminderd
van kwaliteit. Puike aardappelen gelden f 3.25 per mud.
De mangelwortel (veevoeder) daarentegen levert een goeden
oogst op. Een landbouwer rooide 3 wortels, welke te zamen
24 kilogram zwaar waren.
Men schrijft ons van Hoorn, dd. 10 dezer:
«De aanvoer van vee op de gehouden veemarkt van
heden wordt geschat op ongeveer 6500 stuks; men besteedde
voor geldekoeijen f 150 a 325, voor melkkoeijen f 120 a 290,
in jong vee was de handel stug en de prijs zeer uiteen-
loopend, zoodat het wel een derde minder in prijs was.
De handel was in het beste vee vlug en men besteedde
zeer goede prijzen daar er veel voor buitenlandsche rekening
werd opgekochtde mindere soorten kon men niet zoo
vlug van de hand zetten, daar de prijzen eenigzins minder
waren, bleef er nog al vee onverkocht."
De jaarwedde van den hoofdonderwijzer aan de open
bare school voor gewoon en meer uitgebreid lager onderwijs te
Medemblik is onlangs door den Raad verhoogd met f100,
waardoor zij is gebragt op f 950.
De Raad der gemeente Schermerhom, heeft in zijne
vergadering van 4 dezer besloten tot verhooging der jaar
wedde van den hoofdonderwijzer aan de openbare lagere
school aldaar met f 175, zoodat die nu zal bedragen f 1000.
Bij L. G. Post, te Purmerende, is verschenen het
eerste nummer van een Weekblad voor het jonge Nederland.
De redactie de heeren D. Dekker en H. C. van der
Heide stelt zich voor, eene courant te leveren voor het
opkomend geslacht, voor jongelieden van 1217 jaar-
De geschiedenis van den tegenwoordigen tijd zal op eene
wijze behandeld worden, dat zij ook begrepen kan worden
door hen, voor wie de berigten van andere couranten zonder
nadere verklaring dikwijls niet duidelijk genoeg zijn. Het
blad zal trachten aan alle rigtingen regt te laten weder
varen en voor geene daarvan partij kiezen.
Op de eerste najaars-veemarkt te Yelsen waren onge
veer 1700 runderen aan de lijn. De handel was tamelijk
levendig en de prijzen over het algemeen beter dan men
verwacht had.
De heer W. P. de Chavonnes Vrugt, vroeger
hofkamerzanger van Z. M. en als zoodanig algemeen bekend,
is op 76jarigen ouderdom, jl. Zondag middag buiten Haarlem
op de Brouwersvaart, waar hij eenige jaren woonde,
overleden.
Bij de jl. Dingsdag te Weesp plaats gehad hebbende
aanbesteding van het verbeteren van het fort Uitermeeris,
onder nadere goedkeuring, aannemer geworden de heer
K. van Spanje, te Sliedrecht, voor de som van f 133,600.
Een schandelijk feit moet, volgens de H. N., te
Leiden hebben plaats gehad. Een kind zou gedurende 4
jaren door eene stiefmoeder opgesloten zijn gehouden, en
door haar op de ruwste manier mishandeld zijn, tengevolge
waarvan het geheel gekromd is en als het ware uitgeteerd
zoude zijn. Zeker is het, dat het kind naar 't academisch
ziekenhuis is vervoerd, de zaak in handen der justitie is,
en de ouders, naar men zegt, de stad met de noorderzon
hebben verlaten. Het huis van de schuldigen is gedurende
dag en nacht door de politie bewaakt, om te zorgen, dat
het volk niet zijn eigen regter zou worden.
Volgens het D. v. Z. H. loopt het gerucht, dat de mis
vorming en de onreinheid, waarin het kind zich bevond,
zouden zijn toe te schrijven aan de verwaarloozing of mis
handeling die haar ouders hebben moeten gepleegd. De
politie doet daarnaar onderzoek; maar er bestaat een ver
moeden, dat die toestand veroorzaakt is door het kousen-
breijen van den vroegen morgen tot den laten avond, voor
de behoeften van het gezin] dat daarvan leven moet, omdat
de vader als kleermakersknecht voor een koopwinkel te
weinig verdient. „Zulke voorbeelden, zegt het, zijn er meer
daar ter stede, dat meisjes ook van hooger leeftijd van 's
morgens 5 tot 's avonds 10 ure op een stoel zitten te
breijen en onder dat werk allerlei ligchaamsbuigingen maken,
die op den duur een wanstaltigheid veroorzaken, welke
welligt ook bij een abnormalen toestand der ligchaamsdeelen
verkregen wordt. Voor 's hands blijkt nog niet van mis
handeling, wel van verwaarloozing, gelijk steeds ddar, waar
de arbeid van kinderen zoo vroeg geëxploiteerd wordt in
het geldelijk voordeel der ouders." Het L. D. bevat
eene met de laatste overeenkomende lezing.
Jl. Zaturdag was de najaars-veemarkt te Utrecht
met ruim 1200 stuks vee bezet; er waren vele buiten
landsche handelaren, maar de handel was lusteloos, men
kon de gevraagde sommen niet verkrijgenvoor kalfkoeijen
was de prijs van f 180 tot f 230, vare koeijen van f 120
tot f 180, vaarzen van f 80 tot 150, melkkoeijen van f 120
tot f 200, voor vette varkens betaalde men van 45 tot 55
cents per kilogram, voor schapen van f 15 tot f 30; er is
veel vee onverkocht gebleven; de grootste aankoopen
werden nog voor het buitenland gedaan de handel voor
het binnenland was van geene beteekenis. (U. D.)
Op de gisteren gehouden veulenmarkt te Utrecht
waren 580 paarden aangebragt. De handel was voor het
binnenland lusteloos, terwijl die voor het buitenland levendig
was en er zeer hooge prijzen besteed werden.
Het Provinciaal geregtshof in Zeeland heeft P. Blomme,
oud 51 jaren, beschuldigd van eene vrouw op den open
baren weg moedwillig te hebben aangegrepen, in eene sloot
geworpen en haar met een mes bloedende wonden te hebben
toegebragt, veroordeeld tot eene gevangenisstraf van vijf
jaren en in de kosten.
Dr. H. J. Nassau, te Assen, sedert jaren inspecteur
van het lager onderwijs in Drenthe, die eenige dagen
geleden wegens ouderdom en ongesteldheid als zoodanig
zijn ontslag had aangevraagd, is jl. Zaturdag nacht in den
ouderdom van 82 jaren overleden.
Uit Meppel, meldt men van 9. Nov.
„Tengevolge van het terugloopen der veeprijzen, zijn er
in onze environs vetweiders, die dit jaar meer dan f 700
schade lijden."
Men meldt o. a. uit den zuid-oosthoek van Drenthe
aan de Gron. Crt:
„Ruim zoo veel sensatie, als't grondwet-jubilé, verwekten
hier de courant-artikelen over de hooge-hakken-kwestie,
door de doctorale thesis van den heer Hamilton in 't leven
geroepen. Och ja, ook tot in onzen vergeten achterhoek
drong, onder de dames, die Babelsclie dwaasheid door, om
grooter te willen schijnen dan men inderdaad is! Ook
hier, helaas! kan men jeugdige schoonen (die men anders
voor verstandiger aanzag,) op dat verfoeijelijk en gevaarlijk
schoeisel langs 's heeren straten zien voltigeeren en balan-
ceeren, dat men, uit bezorgdheid van ze, zóó zóó te zien
zwikken en tuimelen, onwillekeurig de handen uitsteekt,
om ze weêr op de been te helpen.... Mag ik, meneeren
van de redactie, uw geacht blad tot het vehikel maken
van een zeer dringend verzoek aan den pas gepromoveerden
doctor?....
't Zal dit zijn: dr. Hamilton, laat uw thesis achter uw
dissertatie niet een laatste woord zijn over hooge afschu
welijke hakkenVat er de pen voor op om er nog uit
voeriger tegen te schrijven, en bewerk daardoor, dat onze
jonge dames, op 't punt van haar schoeisel althans, weêr de
heerschappij van 't gezond verstand gaan erkennen en
huldigen! Menige huisvader zal er u eeuwig dankbaar
voor zijn."
Te 's Hage, Haarlem, Leiden en meer andere plaatsen
zijn de vleeschprijzen verminderd met 10 cents per kilogram,
Te Zutphen geldt het 90 cents en te Assen 70 cents.
Op de jaarmarkt te Baarle-Rixtel zijn twee paarden
verkocht, die zamen 78 jaren oud waren, door twee boeren,
die met hun beiden 160 jaren tellen.
Een berigt uit Samarang, dd. 22 Sept. jl., luidt
„Naar wij vernemen, acht de generaal van Swieten voor
de tweede expeditie tegen Atsjin vier bataillons infanterie
(dus 5000 man) voldoendetwee bataillons blijven in reserve
te Padang. Van de aanvankelijk noodig geachte twaalf
stafofficieren wordt nu de helft als toereikend beschouwd."
Vroeger zag men in Engeland op vele plaatsen als
uithangbord voor herbergen de Five alls. Op het uithang
bord zag men vooreerst een koning in prachtgewaad, met
het onderschrift: „Ik bestuur allen;" ten tweede een bis
schop in ambtsgewaad, met het onderschrift: „Ik bid voor
allen;" dan een getabberden regtsgeleerde, met het motto:
„Ik pleit voor allen;" vervolgens een krijgsman in uniform,
met het motto„Ik vecht voor allenen eindelijk een
armen boer met spade en hark, met het onderschrift: „Ik
betaal voor allen." Tegenwoordig is dit volstrekt niet
meer waar.
Op de Weener tentoonstelling vond men onder de
nieuwigheden, die aldaar geëxposeerd zijn geweest, glazen
dameshoedenbestaande uit losse stukken glas, die door een
gutta-percha-band stevig aan elkander worden verbonden,
ten einde zich naar den vorm van het hoofd te kunnen
voegen. Van binnen met zijde gevoerd en van buiten met
kunstmatige vogels en bloemen versierd, worden ze om de
bijzondere duurzaamheid en ligtheid, zeer geprezen, terwijl
ze daarenboven door den regen niet bederven.
Tweede Kamer.
Zitting van Zaturdag 8 November. In deze zitting liep de
beraadslaging over de Indische begrooting hoofdzakelijk over het
zendelingschap en het inlandsch onderwijs, in verband tot het
beginsel van godsdienstvrijheid, de verzekering der orde en de
neutraliteit van het onderwijs. Daarna is de afdeeling openbare
werken in behandeling genomen.
Zitting van Maandag 10 November. In deze zitting is de
behandeling der afdeeling openbare werken van de Indische be
grooting afgeloopen en zijn alle onder-artikelen goedgekeurd, waar
onder de memoriepost voor eene haven te Batavia en voor de
werken tot beveiliging van Batavia en Samarang wegens overstrooming.
Omtrent de Indische spoorwegen heeft de minister geantwoord,
dat hij zich nog niet kon uitlaten over het rapport en de voor
stellen der speciale commissie. Bij de afdeeling Oorlog heeft de
minister gunstige mededeelingen gedaan omtrent het gedrag en
het gehalte van het meerendeel der vrijwilligers voor Atsjin. De
beraadslaging over de afdeeling Oorlog is aangevangen.
Er zijn stukken openbaar gemaakt over de betrekkingen
tusschen Engeland en Atsjin. De gouverneur der Straits
Settlements beeft aan de regering overgezonden een aanbod
van den Sultan van Atsjin, om, met het oog op den aan
val der Nederlanders, zijn rijk tijdelijk onder Britsch
bestuur te stellen, waarbij hij zien beriep op een oud
tractaat tusschen Atsjin en Groot-Brittannië. De gouver
neur wilde deze aanbieding niet beantwoorden, tenzij de
regering zulks gelastte. Lord Enfield, de vice-minister
van buitenlandsche zaken, heeft daarop geantwoord: „Lord
Granville houdt het er voor, dat de brief van den Sultan
beantwoord moet worden, om hem te doen weten dat
Groot-Brittannië, onder geene omstandigheden, een protec
toraat over Atsjin zal uitoefenen, en dat bij geen regt
heeft zich op eenig tractaat te beroepen. Indien hij zeker
weet, dat hij van Engeland geene ondersteuning te wachten
heeft, zal hij misschien bereidwilliger, dan thans het geval
schijnt te wezen, willen luisteren naar de door Nederland
of eenige andere mogendheid tot hem gerigte klagten over
zijn wanbestuur, waardoor de beschaving in zijn land tegen
gehouden wordt en de veiligheid van vreemdelingen, die
met zijne havens handel drijven, gevaar loopt. Engeland
is door een tractaat verpligt, geene nederzettingen op
Sumatra te vestigen en met geen inlaudsch vorst, hoofd of
staat op dat eiland een tractaat te sluiten, en kan derhalve
het protectoraat niet aannemen. De Sultan kan Engeland's
hulp niet inroepen ter bescherming van zijn land tegen
een vijandelijken inval. Engeland koestert voor Atsjin
dezelfde gevoelens van vriendschap als altijd, en zou elk
bewijs, dat dat koningrijk op het pad der beschaving voor
uitging, zijne binnenlandsche hulpbronnen ontwikkelde en
met vreemde natiën in liberale handelsbetrekkingen trad,
met vreugde begroeten: maar indien Atsjin door wanbe
stuur zich het misnoegen zijner naburen op den hals haalt,
moet het niet verwachten, dat Engeland de gevolgen zijner
daden zal afwenden, ofschoon het altijd zal kunnen rekenen
op Groot-Brittannië's vriendschappelijke pogingen om vrede
en rust te herstellen. Lord Granville meent, dat eene
mededeeling in dezen geest heilzaam zou kunnen werken
