1875. N°. 56.
Zondag 9 Mei.
33 Jaargang.
Bijtijds gewaarschuwd,
Uitgever A. A. BAKKER Cz.
Bureau: MOLENPLEIN r. 163.
Binnenland.
HELDERSCHE
EN NIEUWEDIEPER COURANT.
„W ij huldigen het goed e."
Verschijnt Dingsdag, Donderdag en Zaturdag namiddag.
Abonnementsprijs per kwartaal1 80.
ii franco per post - 1.65.
Prijs der Advertentiën: Yan 14 regels 60 Cents,
elke regel meer 15 Cents.
Groote letters of vignetten worden naar plaatsruimte berekend.
Eiken Donderdag vertrekt de mail naar
Oost-Indië. Laatste ligting 's avonds 6 uur.
Ter voorkoming van ongelukken voor Visschersvaartuigen
en Vletten die zich, niettegenstaande het hijschen der
roode vlas: van deExcercitie-Batterij SALAMANDER,
te digt bij de schijven en in de vuurlijn ophouden, worden
de Visschers en Vletters ERNSTIG GEWAARSCHUWD
om die gevaarlijke plaats te naderen.
Helder, den 7 Mei 1875.
De Burgemeester,
STAKMAN BOSSE.
VERGADERING- van den RAAD der gemeente ANNA
PAULOWNA, op Woensdag den 13 Mei 1875, des
namiddags ten 2 ure.
Anna Paulowna, den 8 Mei 1875.
De Burgemeester,
C. E. PER K.
Onderwerpen ter behandeling
1. Benoeming hulponderwijzeres.
2. Benoeming lid Armbestuur.
3. Benoeming leden stembureau.
4. Af- en overschrijvingen, dienst 1874.
5. Mededeeling ingekomen stukken.
Indien de liberale partij met de Junij-verkiezingen niet
geheel onvoorbereid zal zijn voor den ernstigen strijd, die
alsdan zal worden gestreden, dan is het hoog tijd, dat zij
door onderling overleg en bespreking in hare organen,
het eens worde omtrent het terrein, waar zij hare tegen
partij wil afwachten, en de wapenen kieze, waarvan zij
zich de overwinning mag beloven. Want het gevaar
schijnt groot, dat de tegenpartij haar dwingen zal den
strijd daar aan te nemen, waar zij kans heeft haar voordeel
te doen met de onderlinge verdeeldheid der liberalen. Ja!
wij zouden zelfs verder kunnen gaan, en zeggen dat de
liberale partij nu reeds niet meer vrij is om voor de kiezers
op te treden met de leuze, die zij bij de stembus op den
voorgrond zou willen stellen, maar reeds op dit oogenblik
door de handige maatregelen der coalitie van partijen,
die tegenover haar staat, genoopt is de stembus te laten
heslissen over een vraag, die voor haar zoo nadeelig
mogelijk gesteld is.
Immers het zal wel niet meer te vermijden zijn, dat bij
de eerstvolgende verkiezingen de beginselen onzer Schoolwet,
en het bestaan der neutrale school, evenals zulks bij de
vorige algemeene verkiezingen het geval is geweest,
afhankelijk zullen worden gemaakt van den uitslag dei-
stemming. Maar anders dan vroeger, heeft nu niet de
liberale partij het terrein der neutrale school voor den
verkiezingsveldtogt gekozen, zij is daar heen gedrongen.
Het restitutiestelsel, de onhoudbare uitvinding van ds. Kuijper,
ouderling der Gereformeerde gemeente te Amsterdam, veel
pratend lid der Tweede Kamer te 's Gravenhage, en boven
dien als journalist de ziel van de Standaard, heeft, dank
zij de onmiskenbare handigheid van haren met velerlei
betrekkingen en waardigheden gezegenden uitvinder, de
schoolwetvraag zoozeer verwrongen en verdraaid, dat de
liberale partij, hoe sterk zij zich op dit gebied ook moge
achten, ernstige redenen van vrees heeft, als de vraag,
zoo gesteld, de verkiezing beheerscht.
Over het restitutiestelsel zelf behoeven wij niet te spreken.
Wij zijn overtuigd, dat ds. Kuijper zelf in oogenblikken
van openhartigheid de eerste zoude zijn om te erkennen,
dat de uitvinding dood geboren is, en niets beters verdient
ook. In die oogenblikken zou ds. Kuijper, die een ver
standig man is, wanneer hij tijdelijk afstapt van zijn hobby-
liorse,» erkennen, dat zelfs wanneer men al toegeeft, dat
het billijk en regtvaardig is een zeker aandeel in de belas
tingen terug te geven aan hen, die geen kinderen hebben
of wier kinderen de staatsschool niet bezoeken, het aller-
onregtvaardigst zoude zijn, die restitutie niet te geven aan
hen die betaalden, maar aan ds. Kuijper, en zoovele andere
strenggeloovige industriëelen, als godsdienstige scholen
zouden willen oprigten! Die onzin en dit onregt is te in
't oog vallend, dan dat wij den tijd onzer lezers en de
onze met eene weerlegging zouden mogen vermorsen.
Maar als verkiezingsmiddel, als politieke finesse het
Hollandsche «politieke streek» klinkt wat ruw belooft
het restitutiestelsel veel aan de kerkelijke partijen, en is
het voor ons, de voorstanders van scheiding van kerk en
staat, allergevaarlijkst. j
Immers wat is het doel? Het doel is, in de Kamer j
eene meerderheid te brengen, die men zeer goed weet,
dat in het volk, en onder de kiezers niet bestaat, eene
meerderheid, genegen om den staat onder voogdij van de
kerk te plaatsen. Welke kerk? Zoo men deze vraag
doet, verbreekt men onmiddelijk de moeijelijk verkregen
eendragt. Daarom mag die vraag niet gedaan worden.
Verbeeldt u slechts: zouden dan ds. Kuijper, en Kerens
de Wylre, zouden dan van Loon en Lambrechts, zouden
dan de Tijd en de Standaard, nog één uur te zamen kunnen
gaan? En toch moet er een middel gevonden worden om
al die mannen, die geen enkel punt van overeenkomst
hebben, noch in staatsbeginselen noch in geloof, in de
Kamer te brengen, een middel, waardoor zij elkander bij
de stembus kunnen steunen, al zullen zij ook later, is
eens de overwinning op de liberale rigting bevochten,
haten en bevechten ten bloede toe.
Zulk een middel om in Junij allen in de Kamer te
brengen, die, hoe ook onderling verschillend, dit gemeen
hebben, dat zij den modernen staat en de beginselen van
1793 verafschuwen, is het restitutiestelsel; niets meer. 't
Is het eenige punt, waarover de Tijd, de Standaard en 't
Dagblad van 's Gravenhage met goed fatsoen kunnen zeggen
in de hoop, dat de kiezers het zullen geloovendat
zij 't eens zijn; de eenige schijn van grond, die zij kunnen
aanvoeren bij de stembus elkanders candidaten te steunen
en aan te bevelen. Van daar dan ook, dat men zich zorg
vuldig wacht om het denkbeeld, dat men wel zoo goed
is restitutie-stelsel te heeten, al ware restitutie-maaier
eene veel betere benaming, nader te formuleeren, en
uit te werken; alleen zoolang het begrip algemeen genoeg
blijft, zóó dat iedereen daaronder ongeveer alles, wat hij
wil, kan verstaan, kan het dienst doen als een band
tusschen principieel verschillende partijen.
Als nu de tegenpartij zich in dien wèlgelegden strik laat
vangen, heeft zij alle kans in Junij het onderspit te delven.
Want zij zal dan overal in 't land, zij alleen, den strijd
moeten voeren tegen de coalitie van alle andere partijen.
Welnu, zal men zeggen, dat is niet de eerste maal, dat zij
die kamp opneemt en de zege behaalt! Men vergete dan
echter niet, dat zelden hare kansen zoo ongunstig waren,
en het gevaar zoo groot, dat zij een aantal stemmen,
waarop zij plagt te rekenen, naar de tegenpartij zal moeten
zien overloopen. Want de leuze «restitutie» is eene
perfide, oneerlijke en trouwelooze leuze. De naam is zoo
gekozen niet zonder doel, en wanneer men de organen
leest, die «restitutie» tot text hunner stembus-preeken kozen,
dan is de toeleg duidelijk om zieltjes te winnen uit de
tegenovergestelde rigting, door het gevoel van regt en
billijkheid dier kiezers op een dwaalspoor te voeren; wat
toch is schijnbaar eerlijker en regtvaardiger, dan belastin
gen, opgebragt voor scholen, terug te geven aan hen, die
van die scholen geen gebruik maken? Dat er geen het
minste plan bestaat om iels aan die belastingschuldigen
terug te geven, wordt wel wijselijk niet gezegd!
Zoo is ds. Kuijper's uitvinding aan de eene zijde een
hand, om wat overigens onvereenigbaar is, te binden, aan
den anderen kant een middel om de minder doordenkende,
maar eerlijke en gemoedelijke kiezers ontrouw te maken
aan de partij, waarmede zij gewoon waren te stemmen.
Kunnen wij nu niets doen om dit gevaar niet alleen
voor ons, maar ook voor de natie, die regt heeft om te
eischen dat bij de stembus duidelijke, eerlijke vragen
worden gesteld en zij niet worde gedwongen te kiezen in
den blinde af te wenden? Voorzeker. Wij kunnen
en mogen weigeren den strijd, dus gesteld, te aanvaarden.
Wij hebben het regt, en het is onze pligt, van onzen kant
allen nadruk te leggen op de vraag: vóór of tegen de
beginselen der wet van 1857, vóór of tegen de neutrale
school van den Staat met behoud van volkomen onderwijs
vrijheid voor andersdenkenden?
Het is zonder twijfel ons regt om te weigeren in debat
te treden over het zoogenaamde restitutie-stelsel. Onder
alle partijen, niet het minst onder de conservatieven,
worden een groot getal kiezers gevonden, die de gemengde
school, die kweekplaats van burgerzin en eendragt tusschen
kinderen van hetzelfde vaderland, op niet minder hoogen
prijs stellen dan wij. Hun hulp bij de stembus mogen wij
vragen en aannemen. En dan twijfelen wij niet of de
natie, die nu reeds tweemaal, geroepen om te kiezen
tusschen de secte school en de neutrale school, aan de laatste
de kroon reikte, zal zichzelve gelijk blijven, en de specu-
latiën van hen, die op hare onnadenkendheid bouwen, en
haar ligtelijk om den tuin te leiden achten, te schande
maken.
HELDER en NIEUWEDIEP, 8 Mei.
Blijkens een bij het departement van Koloniën ontvangen
telegram van den gouverneur-generaal van Nederl.-Indië
is den 30 April door den generaal-majoor Pel het navol
gende aan de Indische regering geseind:
«Den 25 April zijn de vijandelijke stellingen te Lohong
(tusschen Mandarsa Poeti en Longbattah) door ons genomen
met een verlies van 1 gesneuvelde en 12 gewonden.
De gezondheidstoestand is bevredigendde sterfte gering.
Soengei Raija op de Oostkust heeft de Nederlandsche
vlag geheschen.»
Op a. s. Maandag zal de quarantaine worden opge
heven voor het escader, dat sedert Woensdag alhier ter
reede ligt.
Wij vernemen, dat van het contingent, door deze
gemeente geleverd in de ligting der nationale militie van
dit jaar, 24 personen bij de zeemilitie zijn ingelijfd.
Als tijdelijk kommandant van het korps mariniers,
alhier in garnizoen, is geplaatst de kapt. van dat corps
J. A. IJ. van Es.
De officier-machinist 2de kl. J. Gudde is geplaatst
bij 's Rijks werf te Amsterdam. In zijne plaats is met het
onderwijs aan de applicatie-school voor machinisten alhier
belast de 1ste machinist Steinmetz, thans aan boord van
Zr. Ms. stoomschip Leeuwarden.
Naar wij vernemen is de commissie voor de stichting
van predikantswoningen bij de Hervormde gemeente alhier
met het plan voor ééne woning gereed, en zal eerstdaags
de aanbesteding plaats hebben.
Het ledental der onlangs alhier opgerigte zangver-
eeniging Excelsior is reeds tot ruim 50 gestegen.
Op verschillende plaatsen zijn in de twee laatste
dagen de lang gewenschte regenbuijen gevallen.
Aangenomen het beroep naar Eenigenburg door den
heer C. G. Bach, pred. te Peins en Sweins.
Drietal te Oudorp: Barenbrugli, te de Rijp; van
Deinse, te Assendelft en de Vries, te Driehuizen.
De gewone jaarlijksche zomer-paardenmarkt|te Schagen
zal op Maandag 21 Junij a. s. gehouden worden.
De centrale kiesvereeniging in het hoofdkiesdistrict
Alkmaar zal op Donderdag 13 Mei eene vergadering houden
te Schagen, voornamelijk tot het stellen van een candidaat
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer.
Men meldt uit St. Pancras, dd. 3 dezer:
«Ons dorp was heden in feestdos. Van de meeste huizen
wapperde de vlag. Sedert enkele jaren is men begonnen
zich hier op de bloembollenkweekerij toe te leggen, en
heden had de eerste veiling van te veld staande bloembollen
plaats, onder directie van de heeren Tiebie en Betjes, van
Akersloot. Het is gebleken, dat de grond in deze gemeente
uitstekend voor die cultuur geschikt is: de verschillende
tulpensoorten stonden uitmuntend te veld en bragten zeer
goede prijzen op. Er werd voor ongeveer f 3000 verkocht.»
Naar het Handelsblad wordt meêgedeeld, bestaat er
eenig vooruitzigt dat de componist Jacques Offenbach in
de volgende maand te Amsterdam zal komen om zelf in
het Park de opvoering van eenige zijner operettes te leiden.
In Pro Patria stelt een inzender uit Leiden voor,
eene poging te doen tot het uitlokken eener beweging hier
te lande, ten gunste van de invoering van den persoonlijken
dienstpligt, en wel door het zenden van een adres aan
Z. M. den Koning. Een ontwerp van een zoodanig adres
wordt door hem tevens overgelegd. Zijns inziens is bij de
groote meerderheid der meest bevoegde beoordeelaars de
overtuiging gevestigd, en wint zij ook in ruimer kring
dagelijks veld, dat eene deugdelijke inrigting van 's lands
weerbaarheid niet langer^ bestaanbaar is met het ten onzent
heerschend stelsel van dienstvervanging en nummerver
wisseling.
De redactie van genoemd weekblad noodigt allen, die
met het denkbeeld van den inzender instemmen, om in dien
zin een adres aan Z. M. den Koning in te dienen, uit,
daarvan per briefkaart of op andere wijze kennis te
geven vóór 10 Mei a. s. aan het bureau van dat blad.
Zij zal inmiddels pogingen aanwenden om eenige personen
te vinden, die zich zullen willen belasten met het nemen
der noodige maatregelen, om de gelegenheid tot het teekenen
van zoodanig adres zoo ruim mogelijk open te stellen.
Jl. Donderdag werden niet minder dan 400 stuks
kalveren, meerendeels fokkalveren, die op de Zuidhollandsche
markten waren aangekocht, naar Duitschland vervoerd, de
meeste dier kalveren, -waren graskalveren, die voor den
prijs van f 70 tot f 95 gekocht waren.
Den 1 dezer werd in een der lokalen van het gebouw
der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, te Rotterdam,
onder voorzitterschap van den heer president-commissaris
J. L. A. Blankenbijl en in tegenwoordigheid van heeren
