Wat blijft dan over? De studie van de bevolkingsleer.
Dit vraagstuk is even gewigtig als ingewikkeld.
Het hangt te zamen met onze heiligste overtuigingen,
met onze verhoudingen tegenover ons eigen gezin, onze
godsdienstige overtuiging en onze zedelijke beginselen.
Het is onmogelijk er over te spreken zonder oude
gebruiken, dierbaar gewordene zeden, lang gekoesterde
overtuigingen zoo al niet te bestrijden, ten minste hun
goed regt in twijfel te stellen.
Moet het daarom ongedaan blijven?
Men bemerkt, wij trekken geen partij voor eenige wijze
van behandeling, ook niet voor die van den heer van
Houten, van dit vraagstuk. Wij constateren alleen, dat
de staathuishoudkunde het standpunt heeft bereikt, waarop
zij bf verlof moet hebben de bevolkingsleer uit een mate
rieel en een moreel, uit een physiologisch en een religieus
oogpunt te beschouwen, óf anders haar taak moet neder-
leggen. Want zij weet, dat het probleem der algemeene
welvaart niets anders is dan het zoeken naar het even-
wigt tusselien bevolking en middelen van bestaan. De
laatste term heeft zij aan alle zijden beschouwd, en daarin
geen oplossing gevonden.
Publiek bestaat nu voor het geheel uit menschen, die
behoeften hebben en eten moeten. En daarom doet Publiek
verkeerd op hoogen toon diegenen te bespotten, die de
groote vraag, hoe alle menschen aan eten te helpen,
bestudeeren.
Publiek doet verkeerd, wanneer ze den schrijver telt
onder zijne beroemde, is 't woord te sterk, onder zijne
bekende mannen, als het dat doet op eene wijze, die de
studie van dit deel der sociale wetenschap tot een daad
van moed maakt. Er zijn niet veel moedige menschen
de meesten doen in ijzer, in hout, in kruijenierswaren, of
in wat anders, maar niet in moed.
Daardoor vertraagt het publiek de oplossing der groote
levenskwestie, hoe ,/aan 't gastmaal des levens allen een
plaats te verschaffen." Niemand heeft daar meer belang
bij dan 't lezende en spottende publiek, omdat de groote
massa daar beneden van oordeel is, dat er plaats gemaakt
moet worden, en niet gezind is lang te wachten.
Indien de heer van Houten afstand kon doen van zijne
ongezocht verkregene bekendheid, hoe gaarne zoude hij,
en ieder die arbeidt in zijne plaats even als hij, het
twijfelachtige voorregt van zijn naam op ieders lippen te
zien willen missen, als hij er door verkrijgen kon, dat
want veeleiseliend zijn hervormers niet! van de
honderd menschen, die over van Houten's twee-kindertjes
en zijne sexueele moraal spreken, er één van iedere
honderd slechts éénzijn geschinft wilde lezen. Als
er één op de duizend dan 't vraagstuk in verband met
de maatschappelijke productieleer wilde bestudeeren, ware
't haast al te mooi!
Binnenland.
IIELÜER en N1EUWED1EP, ]9 Februarij.
lieden wordt alhier door 't uitsteken van vlaggen uit
de openbare gebouwen en van de schepen in onze havens
de 61ste verjaardag gevierd van Z. M. den Koning.
Gisteren de dag waarop de plegtige ter-aarde-
bestelling plaats had van 't stoffelijk overschot van Paus
Pius IX wapperde van den toren der R.-C. kerk alhier
de vlag halver stok.
Dezer dagen is alhier van Newcastle aangekomen het
nieuwe stoomsleepschip Simson. Dit stoomschip heeft o. a.
een salvage-pomp die 750,000 liter water in het uur uit
pompt, en is er voorts geheel op ingerigt om aan nood
verkeerende schepen hulp te verleenen.
Ter aanvulling van het vroeger door ons medege
deelde omtrent den loop der bevolking in 1877, zijn we
thans in staat gesteld te kunnen berigten, dat de bevolking
den gemeente Helder op 31 December jl. bedroeg 22530
zielen, waarvan 1843 personen behoorende tot de zeemagt
met inbegrip van het korps mariniers, en 238 personen tot
de landmagt behoorende.
Van de meest gewenschte zamenwerking tusselien ver
schillende plaatselijke vereenigingen werd gisteren avond
in het lokaal Tivoli een blijk gezien, toen de zangveree-
niging Excelsior hare medewerking schonk bij de feestelijke
uitreiking der prijzen, in den schietwedstrijd der vereeniging
Willem Teil behaald. Voordragten in ernst en luim wei'den
gehouden, herhaaldelijk afgewisseld door flink uitgevoerde
kooren Aan genoemde zangvereeniging of solo's. Tusschen
de eerste en tweede afdeeling van 't programma had de
uitreiking der prijzen in gepaste bewoordingen plaats.
Den vorigen dag was de schietwedstrijd gehouden, waarbij
de leden blijken gaven van oefening in de behandeling
van 't wapen.
De uitgeloofde prijzen werden behaald door de lieeren
K. Kikkert met 21 punten, J. Breebaart Jr. met 19, J.
van der Ven met 18, J. Schuijt, M. Meerens Jr., G. T.
von O terendorp en J. E. de Jongh ieder met 17 punten.
Dezer dagen overleed op zijn buitengoed te Vaes-
Ilasselt, in den ouderdom van 77 jaren, de heer Petrus
Regout, oud-lid van de Eerste Kamer en een der aanzien
lijkste industriëelen van ons land.
Bedankt voor het beroep naar Huisduinen door den
heer E. Eisma, cand. bij het prov. kerkbestuur van Utrecht.
De Algemeene Synode, naar art. 15 van het algemeen
reglement bij uitloting op de helft van haar leden ver
minderd, heeft bij uitspraak in hooger beroep het vonnis
van het prov. kerkbestuur van Noordholland bekrachtigd,
waarbij C. van Roggen, pred. te Ursem, wegens on-
christelijken wandel, uit de Evangeliebediening ontzet is.
Benoemd tot hulponderwijzer te Hoogeveen de heer
A. van Zanden, te Wieringerwaard.
In de laatst gehouden vergadering van het Neder-
landsch Rederijkers-Verbond is besloten tot eene wets
herziening, met welk doei eene commissie benoemd werd.
Het concept der gewijzigde wet is thans aan de Kamers
onderworpen. Onder meer wijzigingen komt er ock de
bepaling in voor, dat er prijsvragen zullen worden uit
geschreven voor tooneelspelen. Eene andere bepaling
maakt melding van het uitgeven van een eigen week- of
maandblad.
Naar men verneemt worden de plannen voor den
spoorweg van Velsen naar IJ muiden in gereedheid gebragt.
- Voortaan, te beginnen met 4 Maart a. s., zal te
Amsterdam eene wekelijksche ,/Plantenbeurs" gehouden
worden. Ze heeft plaats in het //Maison Wackwitz", des
voormiddags van 9 tot 2 uren.
Burgemeester en wethouders van Amsterdam hebben
den llaad voorgesteld, het pensioen van den hoofdcommis
saris van politie, mr. de Klopper, te bepalen op f 3500,
zijnde het bedrag van zijn tractement.
Vele handelaars en winkeliers bieden geschenken van
levensmiddelen en andere benoodigdheden aan de Noord-
pool-expeditie aan. De hoofdcommissie verzoekt allen die
het voornemen hebben zulke geschenken te doen, per brief
kaart informatie in te winnen bij den kommandant der
expeditie A. de Bruyne, luit. ter zee 1ste kl., aan boord
van Zr. Ms. wachtschip te Amsterdam.
De godsdienstoefening der Mormonen, sedert eenigen
tijd achter op de Egelantiersgracht gehouden wordende,
was Zondagavond liet tooneel eener hevige verwarring,
tengevolge van een twist die onder de toehoorders ontstond
en waardoor het lokaal door de politie moest worden ont
ruimd, terwijl de voorganger zich inmiddels langs een
zijdeur had verwijderd.
Jl. Zaturdag is aan de universiteit te Leiden bevor
derd tot doctor in de wis- en natuurkunde de heer P.
Zeeman, geb. te Hoorn, met academisch proefschrift: „De
kromme lijnen van de derde orde in de ruimte."
De Rotterdamsche gemeenteraad heeft met 31 tegen
5 stemmen het voorstel tot het sluiten eener tijdelijke
leening van 3 millioen aangenomen. De heer de la Ilault
heeft zijne aanvraag om concessie voor het aanleggen van
trams ingetrokken.
Jl. Vrijdag is te Utrecht, onder leiding van"den heer
Breebaart uit Winkel, eene bijeenkomst gehouden van
vertegenwoordigers van Landbouw-Maatscliappijen, waarin
bsloten is, het adres van Hollands Noorderkwartier, om aan
het departement van Waterstaat enz. eene afzonderlijke
afdeeling „Landbouw" op te rigten, te ondersteunen.
De dagen voor de te Apeldoorn te houden landbouw
tentoonstelling zijn nu definitief bepaald op 5, 6 en 7 Junij
e. k. Niet onbelangrijke prijzen worden uitgeloofd.
Uit Varsseveld wordt aan de Z. Crt. gemeld: «Nog
zijn wij nagenoeg in 't hartje van den winter, en toch
beginnen de eksters al te nestelen; des morgens vroeg
hoort men reeds het helder klinkend gezang van den merel
of meergieteling. Deze ongewone, vroegtijdige beweging
in de dierenwereld doet zich ook in de menschenwereld
bespeuren. De veldarbeid is weder in vollen gang; de
arbeiders en daglooners vindon weer volop werk. Dit,
gevoegd bij de lage graanprijzen, komt hun dezen winter
zeer ten goede, en verschilt veel met den toestand in het
vorige jaar, toen de liooge waterstand maanden achtereen
den veldarbeid tegenhield."
De Haagscbe kroniek der Gron. Crt. deelt het Haagsche
drama aldus mede,/Mevrouw P., geboren freule V., in de
Jacob van der Doesstraat woonachtig, is een nog betrekkelijk
jeugdige en nette vrouw, een dame van een geachte
Zeeuwsche familie. Haar huwelijk met den heer P. was
niet gelukkig, en voor geruimen tijd verliet haar echtgenoot
haar zelfs onverwachts, om zich, in gezelschap van een
freule G., naar Parijs te begeven. Er volgde weldra, op
verlangen der bedrogen echtgenoot een scheiding van tafel
en bed, en in 't vooruitzigt eener definitieve ontbinding van
het feitelijk reeds verbroken huwelijk, aanvaardde mevrouw
P. de liefde van een ritmeester der kavallerie, die haar
zijn naam beloofde, doch voor wien er, behalve't huwelijk
van mevr. P., nog een reden bestond om niet spoedig te
trouwen; hij had eene maitresse en een kind. Van die
vrouw zich voor goed te scheiden, was voor goed afstand
doen van zijn kind en daartoe miste hij den moed.
Meermalen had hij er zich dan ook over uitgelaten dat,
indien hij met zijne maitresse kon ,/breken" zonder afstand
te doen van het kind, hij-gelukkig zou zijn; mevr. P. die
tot eiken prijs wilde trouwen, had er op geantwoord, dat
zij het kind als dat van den man, dien ze lief had, zou
aannemen als liet daarop aankwam. Er was alzoo slechts
een persoon, die de plannen der hartstogtelijke vrouw in
den weg stond: de maitresse van haar minnaar, en reeds
lang peinsde zij op een middel om die vrouw uit den weg
te ruimen. Haar plan was in de vorige week gerijpt, zij
zou haar rivale vergiftigen. Doch hoe?
Haar minnaar zond meermalen door een oppasser de
een of andere versnapering voor zijn kind en ook voor
de moeder; op die wijze kon zij haar vergif toezenden.
Een vrij groote hoeveelheid lucifers werden van de ver
giftige koppen ontdaan en deze met water opgekookt totdat
er van de phosphorus niet meer aan de stokjes zigtbaar
was; daarna werd het vergiftigd water met brandewijn
en oranjeschillen opgekookt, waardoor het een gele kleur
aannam, vervolgens met suiker vermengd en in een net
likeurfleschje met etiquet overgegoten en flink gekookt.
Mevr. P. pakje zorgvuldig het flesclije in en voegde er
een zakje koekjes voor het kind bij, een en ander ver
gezeld van een briefje, waarop alleen te lezen stond: „een
zak lekkers voor ('t kind) en een flesclije likeur voor u."
Dit werd bij de bewuste vrouw afgegeven; deze rook
terstond dat er phosphorus in het flesclije was, dat haar
op zoo zonderlinge manier werd gezonden en dronk er niet
van, maar gaf kennis van de zaak aan de politie, die niet
veel moeite had om de schuldige te ontdekken. Aanvan
kelijk viel verdenking op den vader van het kind, doch
deze herkende dadelijk de hand der schrijfster van het
briefje en er werd tegen mevr. P. een bevel tot inhech
tenisneming uitgevaardigd."
Te Groningen is thans tentoongesteld het nu volledig
afgewerkte model (op groote schaal) der landbouwerswoning,
die vervaardigd is aan de practische ambachtsschool aldaar
en naar de tentoonstelling te Parijs zal worden opgezonden
door het Genootschap van nijverheid, gevestigd te Onder-
dendam. De woning, die tot model is genomen, is die van
den heer Geertsema te Zuidbroek, lid der Eerste Kamer
Zooals men weet is door baron de Vos van Steen wijk,
te Zwolle, aan het Genootschap tot bevordering van land
bouw in Drenthe eene som van f 2500 geschonken, onder
bepaling dat die som gedurende circa 1* eeuw op rente
en rente van rente zal worden uitgezet, en dat uit het
alsdan verkregen kapitaal een Drentsclie paardenstoeterij
zal moeten worden opgerigt. Niet onaardig is 't misschien
nu reeds te weten over welk bedrag het Genootschap in
2028 zal te beschikken hebben. Naar 3 pCt, rente, zal
de som van f 2500, na verloop van 150 jaren, aangegroeid
zijn tot f 210,630; naar 4 pCt. rente, zal het bedrag, na
afloop van dien termijn, geworden zijn f 897,300; kan het
Genootschap gedurende 150 jaren 5 pCt. rente daarvan
genieten, dan zal het een niet onaanzienlijk kapitaal van
f 3,769,913 verkregen hebben.
De schoone rabarberplant, ook als geregt zoo smakelijk,
levert, volgens Semper Virens, een even aangenamen als
verkwikkende drank op, bekend onder de benaming van
rabarberwijn.
Uit Parijs wordt o. a. het volgende gemeld:
z/Onder de velerlei wondere dingen, welke men op de
tentoonstelling zal zien, noemen wij een verzameling van
al wat men zoo al uit steenkool weet te haleniets waarvan
men ongetwijfeld groote oogen zal opzetten. Uit de
leelijke, zwarte steenkool weet men zelfs de zachtste kleuren,
de aangenaamste geuren te trekken. En wat tegenwoordig
niet uit steenkolen bereid wordt, wordt uit petroleum
verkregen. Men zou haast kunnen zeggen dat ze gegeten
en gedronken wordt. Immers distelleert men er alcohol
en ether uit, weet men er vruchtensmaken en bloemengeur
uit te halenja zelfs kleuren, om van vette ligchamen
als olie en een soort van was nog niet eens te spreken.
De dames zullen dus tot de wetenschap kunnen geraken,
dat de afzigtelijke steenkool en de zoo onaangenaam riekende
petroleum krachtig bijdragen tot de completering van haar
toilet, want door verschillende industriëelen worden deze
nieuwe ontdekkingen der wetenschap ijverig toegepast.
Door //verschillende" industriëelen zeg ik; door een
(jedeelle hunner ware evenwel juister uitgedrukt, daar door
sommigen die steenkool- en petroleum-artikelen eenvoudig
vervalschingen worden genoemd: en misschien is het
meeste regt wel aan hunne zijde. Wanneer ten minste
de parfumerien Guerlain b. v. mij betoogt, dat geen enkel
chemisch product kan opwegen tegen zuiver walvisschenvet
en dat hiervan de zachtste en beste zeep gemaakt wordt,
dan kan ik, ook al ware Guerlain's Papoceti-zeep van
walvisschenvet mij overigens geheel onbekend, dit veel
beter begrijpen dan een betoog, dat steenkolen-zeep zoo
zacht voor het vel en zoo aangenaam van reuk is. En
wanneer diezelfde heer Guerlain mij dan komt vertellen,
dat hij zijn Roa Rosa, een nieuwe odeur, die tegenwoordig
bijzonder in de mode is, uit een Braziliaansche houtsoort
weet te trekken, dan vinden we dit ook al weer vrij wat
begrijpelijker dan als de man ons aan het verstand trachtte
te brengen dat deze nieuwe parfumerie, waarvan de aan
gename, da. zachte, verfrisschende geur thans in elke
concert- en balzaal, op elke soirée domineert, gestookt
werd uit petroleum!"
In een schrijven uit Weenen wordt met groote inge
nomenheid melding gemaakt van de verblijdende revolutie,
die alom in de dameskapsels waar te nemen valt. De
kolossale aanwending van valsch haar voor het opbouwen
van monsterachtige torens op de hoofden der dames, is
indertijd, als wij ons niet vergissen, tegelijk met de crino
lines in zwang gekomen, doch heeft ze lang overleefd.
Thans zal het wachtwoord worden: //Eigen haar!" althans
voor haar die het bezitten. Verreweg de meeste vrouwen
hoofden kunnen daarbij alleen winnen, want daardoor
alleen kan de sierlijke vorm van het hoofd tot zijn volle
regt komen.
Dezer dagen kwam een landbouwer uit Marehiennes
(België), op het punt van vader te worden, bij eene familie
die hij kende en waar drie meisjes waren. Hij verzocht
aan de oudste, of zij de meter wilde zijn van den ver
wachten gast. Zij stemde toe. Haar tweede zuster eischte
gekscherende voor zich het regt om meter te zijn, wanneer
de vrouw mocht bevallen van een tweeling. De derde
dreef de scherts nog verder en zeide, dat zij zich dat regt
voorbehield bij een drieling. Door eene zonderlinge speling
van het lot werd de scherts veranderd in werkelijkheid,
want eenige dagen daarna werden zij door den gelukkigen
vader naar de kerk geleid om hare beloften te vervullen
bij de drie jonggeborenen.
Vischberig-len.
Binnen
16 Februarij. Noordoever, schipper M. Jougejan, 200 levende
kabeljaauwen, 28 lengen, 3 heilbotten, 500 schelvisscheu a f 1.85,
130 doode kabeljaauwen 50 a 65 cent.
Willem de Zwijger, schipper J. Langbroek, 400 levende kabel
jaauwen, 50 lengen, 1200 schelvisschen, 2 botten a f 1.45, 160
doode kabeljaauwen en lengen 40 a 60 cent.
Willem Schoon, schipper P. v. d. Hoeven, 180 levende kabel
jaauwen, 34 lengen, 8 botten, 200 9chelvisschen a f 1.90, 180
doode kabeljaauwen en lengeu 40 a 65 cent.
17 Februarij. Pollux (van Neptunus), schipper A. Verschoor,
240 levende kabeljaauwen, 40 lengen, 2 botten, 3| honderd schel
visschen a f 1.75, 407 doode kabeljaauwen 65 a 90 cent.
Eersteling, schipper J. v. d. Hoeven, 200 levende kabeljaauwen,
12 heilbotten, 110 lengen, 3£ honderd schelvisschen a f 2.10,
480 doode kabeljaauwen en lengen f 0.50 a i' 1.15.
Dankbaarheid, schipper J. Zuidgeest, 160 levende kabeljaauwen,
800 schelvisschen, 50 lengen, 4 botten a f 2, 300 doode kabel
jaauwen 45 a 70 cent.
Onbestendigheidschipper D. v. Eek, 360 levende kabeljaauwen,
